--------------------

____________________

 

 

 



Terra Lubavia (i okolice)

11 posts / 0 nowych
Ostatni wpis
achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020
Terra Lubavia (i okolice)

Choć pochodzę z Warszawy i w stolicy spędziłem większą część mojego życia, to z Lubawą jestem związany od wielu lat. Stad pochodzi moja żona i tu mieszkamy od 2008 roku. Chciałbym w tej galerii przedstawić to miasto i jego okolice i zachęcić do odwiedzin tego pięknego regionu naszego kraju.

Ziemia lubawska, określana niekiedy w dawnych dokumentach jako "Terra Lubavia", obejmuje tereny położone na lewym brzegu Drwęcy, sąsiadujące z historyczną ziemią chełmińską, tą którą syn Kazimierza II Sprawiedliwego (1138-1194), książę Konrad I Mazowiecki (1187/1188-1247), nękany najazdami plemion pruskich, przekazał w lenno rycerzom Zakonu Szpitala NMP Domu Niemieckiego w Jerozolimie, zwanych Krzyżakami. Na terenie historycznej ziemi lubawskiej leżą miasta: Lubawa, Lidzbark Welski oraz Kurzętnik, który wszakże dziś nie ma już praw miejskich. Pobliskie Nowe Miasto Lubawskie leży już na terenie ziemi chełmińskiej. Mimo, że tytuł mojej galerii to "Terra Lubavia", jej zakres wykracza poza to historyczne pojęcie. Włączyłem do niej również miejscowości, które wprawdzie leżą poza granicami tej historycznej krainy, ale które znajdują się w odległości nie przekraczającej 30 km od Lubawy. Stąd znajdziecie tu Grunwald, Dąbrówno, Iławę czy wreszcie Ostródę.

-----

Lubawa

Pierwsza wzmianka źródłowa na temat grodu w Lubawie pochodzi z roku 1216. Jest nią dokument papieża Innocentego III (1160-1216), potwierdzający biskupowi misyjnemu Prus Chrystianowi z Oliwy (1180-1245) posiadanie ziemi lubawskiej, otrzymanej od nowo nawróconego władcy pruskiego imieniem Surwabuno. Kilkadziesiąt lat później, w roku 1257, Lubawa i okolice przeszły na własność biskupów chełmińskich. Wybudowali oni w Lubawie okazały zamek, z którego dziś pozostały, niestety, jedynie skromne ruiny. Warto jednak pamiętać, że na zamku tym w latach 1535-1539 czterokrotnie przebywał Mikołaj Kopernik (1473-1543). Pierwszy, nie zachowany do naszych czasów, dokument lokacyjny Lubawy został wydany przez biskupa Hermana (?-1311) na początku XIV stulecia. Wspomina o nim kolejny przywilej lokacyjny, wydany w 1326 roku przez biskupa Ottona (?-1349).

W roku 1440 Lubawa przystąpiła do Związku Pruskiego, zrzeszenia miast, przeciwstawiających się Zakonowi Krzyżackiemu. Po wojnie trzynastoletniej, na mocy tzw. II pokoju toruńskiego, Lubawa weszła w skład Polski, w granicach której pozostała do I rozbioru w 1772 roku, kiedy to przeszła pod panowanie pruskie. W dobie napoleońskiej, na mocy traktatu tylżyckiego z 1807 roku, miasto zostało przyłączone do Księstwa Warszawskiego. Wojny spowodowały duże zniszczenia i zahamowały rozwój Lubawy. Do gospodarczego regresu przyczyniło się też ponowne włączenie miasta do Prus w 1815 roku. Władze pruskie prowadziły politykę germanizacyjną i wspierały osadnictwo niemieckie. Pomimo tego, Ziemia Lubawska zachowała polski charakter, a sama Lubawa stała się w połowie XIX wieku ważnym ośrodkiem polskiego ruchu narodowego w zaborze pruskim. Kompania ochotników lubawskich uczestniczyła w powstaniu styczniowym w 1863 roku. II połowa XIX wieku przyniosła rozwój gospodarczy Lubawie i okolicy. Samo miasto stało się ośrodkiem usługowym dla rolnictwa.

Po zakończeniu I wojny światowej, na mocy traktatu wersalskiego, powiat lubawski został włączony w granice odrodzonej Rzeczypospolitej. 19 stycznia 1920 roku do miasta wkroczyły, entuzjastycznie witane przez mieszkańców, oddziały tzw. "Błękitnej Armii" generała Józefa Hallera (1873-1960). W okresie międzywojennym Lubawa była siedzibą powiatu. Okupacja hitlerowska w latach 1939-1945 przyniosła prześladowania ludności polskiej. Tragicznych zniszczeń miasto doznało jednakże w dniach przejścia II Frontu Białoruskiego. Pastwą pożaru, wywołanego przez wkraczających Rosjan, padło ok. 80% budynków. Na szczęście, ocalały zabytkowe kościoły, stanowiące do dziś chlubę miasta.

 

W swoich dziejach Lubawa była zawsze silnym ośrodkiem kultury i oświaty. Na przełomie XV i XVI wieku biskup chełmiński Mikołaj Chrapicki (?-1514) założył w Lubawie klasztor franciszkanów, których sprowadził z Saksonii. Podarował im zakupiony przez siebie egzemplarz Biblii Gutenberga, który w XIX wieku przeniesiono do Pelplina. Ziemię Lubawską opiewali poeci - Teofil Ruczyński (1896-1979) i ks. prof. Janusz Stanisław Pasierb (1929-1993), a obecnie czyni to ks. Artur Szymczyk. W Lubawie działa Miejski Ośrodek Kulturalny.

W mieście działa kilka zakładów przemysłu meblarskiego, spożywczego oraz spółka giełdowa "Lubawa SA" produkująca sprzęt na potrzeby służb mundurowych. Informacje o lubawskich zabytkach zamieszczam w opisach zdjęć.

-----

Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela i Michała Archanioła. Świątynia została zbudowana pierwotnie jako kościół gotycki w latach 1496-1507, a w obecnej, renesansowo-barokowej postaci - w latach 1602-1607. Siedzibą parafii jest od 2000 roku, gdy wyodrębniono ją z części macierzystej parafii Nawiedzenia NMP i św. Anny. Kościół jest częścią zespołu poklasztornego franciszkanów. Przybyli oni do Lubawy w 1502 roku. Od roku 1580 miejsce franciszkanów zajęli bernardyni. Kościół i klasztor znajdował się w rękach bernardynów do roku 1821. W tymże roku Prusacy przekazali kościół protestantom, a gmach klasztorny szkole i sądowi. Szkoła pozostała w tym gmachu do dziś. Kościół posiada unikalny figuralno-ornamentowy strop kasetonowy z 1612 roku. Na uwagę zasługuje również gotycki krucyfiks, przywieziony na początku XVI wieku przez franciszkanów z ich macierzystego klasztoru, a także płyta nagrobna fundatora klasztoru biskupa Mikołaja Chrapickiego (?-1514), znajdująca się w posadzce prezbiterium. Ciekawe są też późniejsze manierystyczne stalle umieszczone w prezbiterium kościoła i renesansowa ambona.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Parafialny kościół p.w. św. Jana Chrzciciela i Michała Archanioła - polichromie i płaskorzeźby na stropie nad prezbiterium. Warto zwrócić uwagę, że na płaskorzeźbie przedstawiającej ognisty wóz unoszący proroka Eliasza, zarówno sam Eliasz jak i inne postaci przedstawione są w XVII-wiecznych habitach zakonnych.

 

Z pięknego zamku biskupów chełmińskich, wzniesionego na początku XIV wieku i w późniejszych wiekach rozbudowywanego, pozostały tylko ruiny. Zniszczony po pożarze w 1813 roku, został całkowicie rozebrany w 1826 roku. Zachowały się jedynie kamienno-ceglane mury obronne oraz piękny ostrołukowy kamienny portal prowadzący na dziedziniec zamkowy.


 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gotycki kościół parafialny p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny z 1330 roku. Kościół jest świątynią jednonawową. W późniejszych wiekach wprowadzono w nim elementy renesansowe - w dobudowanej w 1581 roku kaplicy Mortęskich. W kaplicy tej, przylegającej do kościoła od strony południowej, znajduje się barokowy ołtarz z figurką patronki Ziemi Lubawskiej Matki Boskiej Lipskiej, której sanktuarium znajduje sie na wschodnich przedmieściach Lubawy w miejscowości Lipy. Wnętrze gotyckie, niestety, nie zachowało się, gdyż świątynia była kilkakrotnie odbudowywana po pożarach trapiących miasto w XVI wieku .Wystrój kościoła jest typowo barokowy. Ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Różańcowej (z ok. 1600 roku) pochodzi z 1723 roku. Równie piękne są barokowe ołtarze boczne. W jednym z nich - na tle XVII-wiecznego obrazu przedstawiającego panoramę Lubawy - umieszczona jest rzeźba Chrystusa ukrzyżowanego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wnętrze renesansowej kaplicy Mortęskich z figurą MB Lipskiej w kościele p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny.

 

Plebania przy kościele p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny.


 

Budynek przy ul. Kupnera, naprzeciwko kościoła parafialnego p.w. św. Jana Chrzciciela i Michała Archanioła, mieszczący bibliotekę miejską.

 

 

Jedna z dawnych baszt w murach miejskich, przebudowana w późniejszych wiekach na dom mieszkalny. Kiedyś mieściło sie tutaj Muzeum Ziemi Lubawskiej.


 

 

 

Kamienice przy ulicy Kupnera.

 

 

 

Widok na dawne mury miejskie, basztę przebudowaną na dom mieszkalny i kościół parafialny p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomnik Chrystusa Króla przy zbiegu ulic Warszawskiej i Gdańskiej.

 

 

Rynek w centrum miasta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Do cennych zabytków dzisiejszej Lubawy należy sam układ urbanistyczny miasta, bardzo czytelnie zachowany w jego starej części. Układ średniowiecznej sieci ulicznej zachował się prawie bez zmian.

 

 

 

 

 

 

 

Drewniany kościół parafialny p.w. św. Barbary z XVIII wieku. Jest to kościół o konstrukcji zrębowej z późnobarokowym wystrojem wnętrza. Barokową świątynię zbudowano ok. 1770 roku. Zlokalizowano ją na miejscu kaplicy św. Barbary, zbudowanej z fundacji biskupa Mikołaja Chrapickiego (?-1514) i zniszczonej podczas wojen szwedzkich w 1629 roku, a następnie odbudowanej i spalonej w wyniku pożaru w 1724 roku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Klasztor ss. miłosierdzia przy zbiegu ulic św. Barbary i Grunwaldzkiej oraz gmach dawnego szpitala (z czerwonej cegły). Na drugim zdjęciu widoczny jest relief przedstawiający walkę św. Jerzego (patrona szpitala) ze smokiem i skrót napisu "Ad maiorem Dei gloriam" (ku większej chwale Bożej). Lubawskie dzieci rozszyfrowują ten skrót po swojemu jako "Anioł mieczem diabła goni".

 

 

 

 

 

 

 

Nowy mostek nad Sandelą (dopływem Drwęcy, przepływającym przez Lubawę) i pawilony handlowe. Z tyłu widoczny jest kościół farny p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny z XIV wieku.

 

 

 

 

Park zwany Łazienkami Miejskimi. Dlaczego? - nie wiem. Czy były tu (podobnie jak w warszawskich Łazienkach Królewskich) jakieś lokalne łaźnie, czy może nazwę zapożyczono od tego stołecznego parku?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stadion OSiR (Ośrodka Sportu i Rekreacji).

 

 

 

 

Jeden z domów przy ulicy 19 Stycznia.

 

Kamienice przy ulicy Gdańskiej. W widocznej na drugim zdjęciu kamienicy na rogu ulic Gdańskiej i Poznańskiej przed wojną mieścił się największy hotel w mieście.

 

 

Kamienica z 1905 roku na rogu ulic św. Barbary i Poznańskiej. To chyba też już zabytek.

 

 

Jedno z nowych osiedli mieszkaniowych.

 

Sanktuarium maryjne w Lipach i XIX-wieczny neogotycki kościół filialny p.w. Nawiedzenia NMP. Co roku 2 lipca do Lip ściągają na odpust rzesze pielgrzymów z Ziemi Lubawskiej, a także dalszych zakątków diecezji i kraju. Słynąca łaskami figurka Matki Boskiej Lipskiej - Patronki Ziemi Lubawskiej - w roku 1969 została ukoronowana przez Prymasa Stefana kard. Wyszyńskiego (1901-1981). Obecnie sanktuarium jest funkcjonalnie rozbudowane i może przyjmować wielotysięczne rzesze wiernych. Kościół filialny w Lipach został zbudowany w miejscu dawnej kaplicy, ufundowanej w 1600 roku przez siostry Mortęskie: Magdalenę (1554-1631) - przełożoną chełmińskich benedyktynek oraz jej siostry - Elżbietę (~1550-?) i Annę (~1550-1597). Po pożarze kaplicy w 1861roku, pobudowano w 1870 roku kościół, który jest dzisiaj miejscem kultu maryjnego. Warto wspomnieć, że leżące na przedmieściu Lubawy Lipy to jedno z głównych i najstarszych miejsc kultu maryjnego w diecezji toruńskiej. Hołd oddawany w tym miejscu Maryi jest starszy niż sława i cześć, jakiej doznaje Matka Najświętsza na Jasnej Górze. Objawienie się Matki Bożej w Lipach związane jest z postacią apostoła tych ziem, mnicha cysterskiego z Oliwy i późniejszego biskupa Chrystiana (1180-1245), który działał na terenie dzisiejszej Lubawy na początku XIII wieku. Nawrócił on na chrześcijaństwo naczelników ziem pruskich, wodza Sasinów Surwabuno i Warpoda. Papież Innocenty III (~1160-1216) osobiście udzielił im sakramentu Chrztu. I wtedy - jak to w XIX wieku zapisano na podstawie ludowych podań - „wnet po nawróceniu się księcia Surwabuno, jacyś ludzie zobaczyli w Lipach, w gaju przy strumieniu zwanym Sandelą, dziwną jasność, rozlaną wokół korony starego drzewa lipowego, uchodzącego za święte. Przy wytryskującym u jego stóp źródle składano od wieków krwawe ofiary. Jasność promieniowała z niewielkiej figurki Matki Boskiej, tkwiącej na gałęzi owego drzewa. Znalazcy zanieśli figurkę do kościoła już podówczas w Lubawie zbudowanego. Ale nie było to zgodne z zamiarami Bogurodzicy. Nie miasto wybrała na swoją siedzibę. Objawiła się, by pomóc w pracy misyjnej i wyrugować resztki pogaństwa z ziemi lubawskiej. Najsilniej opierano się nowej wierze właśnie w Lipach. Tam, gdzie od niepamiętnych czasów zbierali się ku modlitwie Prusowie, postanowiła pozostać. Figurka zniknęła z lubawskiego kościoła w cudowny sposób i znowu ukazała się na drzewie lipskiego uroczyska. Cud powtórzył się trzykrotnie, gdy ją na powrót przenoszono do Lubawy. Wtedy dopiero stało się jasne, że Najświętsza Maria Panna upodobała sobie Lipy. Pod przewodnictwem biskupa Chrystiana i księcia Surwabuno z miasta wyszedł w procesji cały lud nowo nawróconych lubawian. W lipskim gaju apostoł Lubawy wygłosił płomienne kazanie, wzywające do zaprzestania praktyk pogańskich w miejscu objawienia Matki Bożej. Potem przypadł do pnia drzewa, które cześć boską odbierało, i sam dokonał pierwszego cięcia siekierą. W jego ślad poszli inni. Wielka lipa runęła na ziemię. W miejscu, gdzie rosła, wzniesiono drewnianą kapliczkę ku czci Matki Boskiej, ale cudownej figurki w niej nie pozostawiono z obawy, by jej ktoś w odludnym gaju nie zbezcześcił. Umieszczono ją w kościele parafialnym Lubawy obiecując, że co rok w święta maryjne przenosić się ją będzie do Lip i czcić w zbudowanej dla niej kaplicy”... Tyle legenda, przeniesiona przez wieki do naszych czasów. Ile w niej prawdy - nie wiadomo, nie zachowały się bowiem żadne źródła, które mogłyby wątpliwości wyjaśnić. Jednakże pewne jest, że kult Matki Bożej w Lubawie sięga samych początków chrześcijaństwa na tej ziemi. Inna z legend związanych z tym miejscem mówi, że lipską kaplicę odnowili i przysposobili do życia pustelniczego Krzyżacy - rycerze Zakonu Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem, Ordo Teutonicus, OT). W miejscu tym zamieszkał eremita, który miał stać się strażnikiem Pani Lipskiej i szybko szerzącego się Jej kultu. I to on miał Ją uchronić w 1263 roku, gdy pod Lubawą miała miejsce znacząca bitwa między wojskami pruskiego plemienia Natangów i siłami zakonnymi pod dowództwem wielkiego mistrza krajowego Helmeryka von Würzburga (?-1263). Prusowie zwyciężyli a wielki mistrz, wraz z czterdziestoma braćmi zakonnymi, poległ. Po tym wydarzeniu miano przenieść figurkę Matki Bożej na stałe do Lubawy.

 

 

 

 

"Dzieweczko Lipska
W lipowej Lubawie,
Co łzę z żywicy chronisz pod rzęsami
Módl się za nami…
"

Tak o cudownej figurce Matki Bożej Lipskiej pisał w jednym ze swych wierszy ks. Jan Twardowski (1915-2006). Mierząca zaledwie 30 cm rzeźba przedstawia Matkę Bożą, trzymającą na prawym ręku Dzieciątko Jezus. Obie postaci przykryte są srebrno-złotymi sukienkami. Głowy Maryi i Jezusa ozdabiają pozłacane korony. Figurka jest datowana na połowę XV wieku, sukienki są XVIII-wieczne. Koronacji figury dokonał 2 lipca 1969 roku prymas Polski Stefan kardynał Wyszyński (1901-1981) w asyście biskupa chełmińskiego Kazimierza Józefa Kowalskiego (1896-1972). Od drugiej połowy XVI wieku cudowna figurka przechowywana jest na co dzień w specjalnej kaplicy, zbudowanej przez Magdalenę Mortęską herbu Orlik, księnię benedyktynek chełmińskich i reformatorkę życia zakonnego w Polsce. Najstarsze dokumenty, potwierdzające kult Matki Bożej w Lipach pochodzą z lat 1404-1406, gdy w procesie beatyfikacyjnym Doroty z Mątowów (1347-1394), przesłuchiwano świadków cnót błogosławionej - wdowy, pustelnicy, jedynej stygmatyczki w polskiej hagiografii. Wątpliwe jest natomiast, by czczony był wówczas ten sam wizerunek Madonny, ta sama figurka, co dziś, gdyż ta jest datowana dopiero na połowę XV wieku. Choć sama figurka Matki Boskiej Lipskiej czczona jest na co dzień w Lubawie, to nie zapomniano i o legendarnym miejscu jej objawienia się w Lipach. Ok. 1626 roku powstał tam, zamiast drewnianej kapliczki, murowany kościółek-sanktuarium. Jednakże w 1861 roku padł on pastwą pożaru. Odbudowany został w stylu negotyckim i służy wiernym do dziś. Nie istnieje żaden spis ani rejestr doznanych za pośrednictwem Lipskiej Pani łask, lecz liczne przekazy ustne oraz wota są dowodem na wyjątkowość tego miejsca, począwszy od XIII wieku. Odpust Matki Bożej Lipskiej przypada na dni 1 i 2 lipca, podczas których słynący łaskami wizerunek - zgodnie z wielowiekową tradycją - zostaje przeniesiony w uroczystej procesji z kościoła w Lubawie do Lip. "Matka Boża w maleńkiej posturze, która oddala wszelkie burze” - tak śpiewają lubawianie o figurce Maryi z Dzieciątkiem, królującej w sanktuarium w Lipach. Corocznie w uroczystość Nawiedzenia NMP do Lubawy-Lip przybywają tysiące wiernych z różnych miejsc naszego kraju, by uczcić swoją Królową. Obchody mają bardzo bogaty program liturgiczny obejmujący m. in. uroczyste nieszpory, procesję, msze św., czuwania modlitewne, nabożeństwo Drogi Krzyżowej, nocną "pasterkę", godzinki, liturgię pokutną. 

 

 

 

 

 

 

 


 

Ordynariusz diecezji toruńskiej ks. bp Andrzej Suski i gospodarz uroczystości - proboszcz parafii p.w. Nawiedzenia NMP i św. Anny w Lubawie, ks. kanonik Mieczysław Rozmarynowicz. Lubawska fara jest drugą świątynią związaną z kultem Matki Bożej Lipskiej. To tu w południowej kaplicy na stałe przechowywana jest cudowna figurka.

Na terenie lipskiego sanktuarium znajdziemy także piękne okazy starych drzew.

 

Oczywiście, jak zwykle, sacrum towarzyszy też profanum - w okolicy lipskiego sanktuarium spotkamy liczne kramy z dewocjonaliami, zabawkami, słodyczami, punkty gastronomiczne itp. Jeśli komuś brak: "Kolorowych jarmarków, blaszanych zegarków, pierzastych kogucików, baloników na druciku, motyli drewnianych, koników bujanych, cukrowej waty i z piernika chaty..." - jak śpiewała przed laty Maryla Rodowicz - to na pewno znajdzie to tutaj.

 

 

W różnych miejscach Lubawy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hotel "Spichlerz" - najlepszy hotel w Lubawie, mieszczący także sympatyczną restaurację.

Nowa siedziba Banku Ochrony Środowiska.

Siedziba Banku PKO BP w pobliżu Rynku.

Pogotowie ratunkowe?... Niestety, dziś już nieistniejące...

Cmentarz parafialny.


Koło cmentarza znajduje się też kwatera żołnierzy sowieckich.

Na Placu Zamkowym, dawniej noszącym nazwy Przygródek i Plac 700-lecia i w jego okolicach.

 

 

 

 

Ulica Zamkowa, wychodząca na Rynek.

W 70. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego ścianę na jednej z głównych ulic miasta ozdobiono takim muralem, zachowanym do dziś.

W innym punkcie miasta upamiętniono także żołnierzy antykomunistycznego podziemia.

 

 

W okolicach Lubawy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-----

 

 

Dąbrówno

 

 

Dąbrówno leży ok. 20 km na wschód od Lubawy. Obecnie jest to duża, ładna wieś, położona malowniczo na przesmyku pomiędzy jeziorami Dąbrowa Mała i Dąbrowa Wielka, mająca charakter małego miasteczka, którym zresztą Dąbrówno było do 1945 roku.

 

Osada, położona obok wzniesionego przez Krzyżaków zamku, otrzymała prawa miejskie już w 1326 roku z rąk komtura Lutra von Braunschweig (1275-1335), późniejszego wielkiego mistrza Zakonu. Miejscowość wówczas nosiła nazwę Gilgenburg. W lipcu 1410 roku miasto zostało spalone i splądrowane przez wojska króla Władysława II Jagiełły (1352/1362-1434), podążające pod Grunwald na spotkanie armii krzyżackiej. Po sekularyzacji Zakonu w 1525 roku i przyjęciu protestantyzmu przez Albrechta Hohenzollerna (1490-1568) mieszkańcy miasta, zgodnie z zasadą "cuius regio eius religio" przyjęli wiarę luterańską. Miasto należało w późniejszych latach do możnych rodów Gablentzów, Olesnitzów i Finck von Finckensteinów. W XVI wieku osiedlili się tu wygnani z ojczyzny Bracia Czescy (Jednota bratří českých), protestancki odłam, wywodzący się z husytyzmu. W 1549 roku wybudowali oni tu swój własny kościół, lecz po 20 latach wyprowadzili się z Dąbrówna. W okresie "potopu szwedzkiego" w 1656 roku Dąbrówno zostało spalone przez Tatarów.


Na początku I wojny światowej w okolicach Dąbrówna i Grunwaldu rozegrała się tzw. II bitwa pod Tannenbergiem (I bitwą pod Tannenbergiem nazywana jest w historiografii niemieckiej bitwa grunwaldzka z 1410 roku), pomiędzy rosyjskimi armiami generałów Paula von Rennenkampfa (1854-1918) i Aleksandra Wasiliewicza Samsonowa (1859-1914) i wojskami niemieckimi dowodzonymi przez generałów Ericha Ludendorffa (1865-1937) i Paula von Hindenburga (1847-1934), zakończona klęską Rosjan. W roku 1920, w wyniku plebiscytu, miasto zostało przyłączone do Niemiec. W czasie następnej wojny, w roku 1945 Dąbrówno zostało zniszczone w 80% przez żołnierzy sowieckich i po wyzwoleniu utraciło prawa miejskie. Miasteczko warte jest na pewno odwiedzenia, gdyż zachowało się w nim kilka ciekawych zabytków, które przybliżam w opisie zdjęć. Dodatkowym walorem są piękne jeziora i lasy otaczające Dąbrówno.

-----

Wjazd na rynek w Dąbrównie. Z tyłu widoczny jest gotycki kościół metodystyczny.

 

Budynek dawnej synagogi z XIX wieku. Wiadomo, że w Dąbrównie istniała gmina żydowska, której członkowie utrzymywali się przede wszystkim z handlu. Nie była ona zbyt liczna, gdyż Żydzi stanowili nieco ponad 2% mieszkańców. Wielu z nich jeszcze przed 1933 rokiem padło ofiarą prześladowań ze strony narodowych socjalistów, co przyczyniło się do masowych wyjazdów Żydów z miasta. Ci, którzy w porę nie wyjechali, zostali przymusowo deportowani w 1941 roku. Miejscowa gmina posiadała własną synagogę oraz cmentarz. Budynek synagogi zachował się do dziś, lecz jego wyposażenie zostało spalone w listopadzie 1938 roku (w czasie tzw. "Kristallnacht"). Po wojnie, budynek synagogi służył jako magazyn. Na terenie cmentarza można jeszcze odnaleźć resztki nagrobków.

 

 

 

 

Nad jeziorem Dąbrowa Mała.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jedna z uliczek w pobliżu jeziora Dąbrowa Mała i fragment dawnych murów miejskich.

 

 

Kamieniczki przy uliczce prowadzącej w kierunku Rynku.

 

 

Urząd Gminy Dąbrówno i kamienice przy Rynku.

 

 

 

Kościół metodystyczny, zbudowany w latach 1325-1350, przebudowywany w XVII i XVIII wieku. W 1697 roku dobudowano mauzoleum Finckensteinów. Nad wejściem do zakrystii znajduje się barokowa, bogato polichromowana empora rodu Finckensteinów z 1724 roku. Wewnątrz kościoła znajdują się płyty nagrobne Olesnitzów i Finckensteinów z XVI i XVII wieku. Strop nawy pokrywa barokowa polichromia z ok. 1730 roku. Neogotycki szczyt zachodni pochodzi z 1842 roku. Świątynia nadal odsłania swoje tajemnice. W czasie prac konserwatorskich natrafiono na gotyckie malowidła z XIV wieku.Tutejsza parafia w końcu XX wieku liczyła ponad 100 wiernych. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wieża przy kościele metodystycznym. Pełni funkcję dzwonnicy i jest najstarszym elementem dawnych fortyfikacji miejskich.

Kapliczka w pobliżu ruin zamku i jeziora Dąbrowa Wielka. Kapliczkę wzniesiono w 1946 roku dla uczczenia 2. rocznicy powstania warszawskiego.

 

Ruiny zamku krzyżackiego. Zamek wybudowany został w 1319 roku. Po lokacji miasta włączono go do systemu obwarowań miejskich. W lipcu 1410 roku, na dwa dni przed bitwą grunwaldzką, zamek został spalony przez wojska polsko-litewskie. Odbudowany został w początkach XVI wieku. W latach 1683-1696 Finckensteinowie przebudowali go na barokową rezydencję, dobudowując skrzydło wschodnie i południowe, a całość otoczono parkiem. W wieku XX zamek przeszedł na własność rodziny Straussów, która zamieszkiwała tu do 1945 roku, kiedy to zamek został spalony i zrujnowany.

Neogotycki kościół katolicki p.w. św. Jana Nepomucena z II połowy XIX wieku. Mimo, że szkoła katolicka istniała w Dąbrównie od XIV wieku, to kościół katolicki (nie licząc czasów krzyżackich) wzniesiono tu dopiero w 1865 roku.

 

 

 

W okolicach Dąbrówna.

 

 

 

 

 

 

 

-----

 

Grunwald

Pole bitwy grunwaldzkiej to obszar położony w odległości około 2 km na południowy wschód od wsi Grunwald, pomiędzy Stębarkiem, Łodwigowem i Ulnowem. To właśnie tu 15 lipca 1410 roku rozegrała się jedna z największych bitew średniowiecznej Europy, w której starły się połączone wojska polsko-litewsko-rusko-tatarskie, liczące około 29.000 zbrojnych, dowodzone przez króla Władysława II Jagiełłę z liczącą około 21.000 rycerzy armią krzyżacką pod dowództwem wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena (1360-1410). Porażka zapoczątkowała zmierzch potęgi Zakonu. O dziejach bitwy nie będę pisał. Wszyscy znamy je ze szkoły, lektury sienkiewiczowskich "Krzyżaków" i filmu Aleksandra Forda.

-----

Pomnik Zwycięstwa Grunwaldzkiego. Został odsłonięty w 1960 roku w 550-tą rocznicę bitwy. Składa się z trzech części: granitowego obelisku, jedenastu 30-metrowych masztów symbolizujących sztandary polskich i litewsko-ruskich chorągwi oraz amfiteatru z pomieszczeniami muzealnymi Muzeum Bitwy pod Grunwaldem, salą kinową i mapą plastyczną z kolorowych kamieni, pokazującą ustawienie wojsk przed bitwą.

 

 

 

 

 

 

 

 

Kamienne ciosy ze zburzonego przez hitlerowców pomnika grunwaldzkiego w Krakowie.


 

 

Ruiny kaplicy postawionej przez Krzyżaków w 1411 roku w miejscu śmierci wielkiego mistrza Zakonu NMP, Ulricha von Jungingena.

 

Każdego roku na polach grunwaldzkich odbywa się inscenizacja bitwy z udziałem rekonstruktorów z wielu krajów - Polski, Niemiec, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Włoch, Francji i innych. W roku bieżącym (2020) impreza nie odbyła się z powodu pandemii.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stębark to miejscowość wzmiankowana w dokumentach już w XIV wieku. Niemiecka nazwa wsi to Tannenberg. W historiografii naszych zachodnich sąsiadów wieś znana jest jako miejsce dwóch wielkich bitew: tej, stoczonej w lipcu 1410 roku, którą my określamy jako bitwę pod Grunwaldem oraz tej z sierpnia 1914 roku, stoczonej pomiędzy Niemcami i Rosjanami. Na zdjęciu widoczny jest barokowy kościół p.w. Przenajświętszej Trójcy z 1681 roku, przebudowany w wieku XVIII i rozbudowany w 1909 roku. Na jednym ze zdjęć widoczny jest też pomnik, upamiętniający żołnierzy niemieckich poległych w bitwie stoczonej pod Tannenbergiem w dniach 26-30 sierpnia 1914 roku z wojskami rosyjskimi.

 

 

 

 

 

-----

c.d.n.

 

 

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 5 godzin 20 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Fajne miasto i ciekawe jego pokazanie o różnych porach roku, można odkryć różne oblicza Crazy

Nigdy nie byłam w Lubawie.. Jak ci się tam żyje w porównaniu z Wwą ?

Okolice też malownicze.. ta fotka mnie ujęła

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nel, zapomniałem co to korki, problemy z parkowaniem, hałas itd. I to są główne plusy. Bardzo ladne są też okolice. Oczywiście, pewnym minusem są znacznie mniejsze możliwości znalezienia zróżnicowanych ofert pracy, ale mnie się udało znaleźć pracę zgodną z moją specjalnością i doświadczeniem (przez kilka lat pracowałem w dziale eksportu sporej firmy z branży meblowej). Teraz już mnie to nie dotyczy, jako że od 1,5 roku jestem już "młodym" emerytem... Pozdrawiam. Biggrin

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Góra Dylewska

Góra Dylewska (312 m n.p.m.) to najwyższy punkt Wzgórz Dylewskich i jednocześnie całej północno-wschodniej Polski. Jest to wzniesienie morenowe, pocięte licznymi wąwozami i porośnięte lasem bukowym. W odległości 2 km od szczytu znajduje się jezioro Sauk, zwane również Jeziorem Francuskim. Ta druga nazwa pochodzi stąd, że chłopi z pobliskiego Pietrzwałdu utopili w nim 17 żołnierzy armii napoleońskiej, którzy dokonali gwałtu na mieszkankach wsi. Pomiędzy szczytem Dylewskiej Góry i Jeziorem Francuskim urządzono ciekawą przyrodniczą ścieżkę dydaktyczną, pokazującą charakterystyczne drzewa i formacje roślinne. Na samym szczycie zbudowano przekaźnikową stację telewizyjną oraz 37-metrową wieżę widokowa, z której widoczny jest teren w promieniu 40-50 km. Obecnie jest ona, niestety, zamknięta dla turystów, ale jeszcze niedawno można było z niej podziwiać wspaniałą panoramę okolicy (od Iławy do Olsztyna). Na stokach Dylewskiej góry znajdują się wyciągi narciarskie oraz luksusowy hotel i centrum spa dr Ireny Eris. Jadąc w kierunku Lubawy warto skręcić we wsi Wygoda w prawo, by po kilku kilometrach dojechać do cichej wsi Glaznoty. Atrakcją jest tu nieużywany, dawny wiadukt kolejowy, podobny nieco do tego w Stańczykach na Suwalszczyźnie (choć zdecydowanie niższy) oraz stary ewangelicko-metodystyczny kościółek, wokół którego umiejscowiony jest stary cmentarz.

-----

Marwałd to wieś położona ok. 15 km od Lubawy na skraju Wzgórz Dylewskich. Historia wsi sięga XV wieku. Stał wówczas tu kościół, który został zniszczony przez Tatarów w czasie "potopu szwedzkiego" w 1657 roku. Został on potem odbudowany w stylu barokowym a następnie rozbudowany w 1876 roku. W latach 1764-1800 pastorem był tu ojciec Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza (1764-1855), orędownika polskości w zaborze pruskim. Obecnie jest to kościół rzymsko-katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP.

 

 

 

Na stokach Dylewskiej Góry. Obok tej głównej kulminacji Wzgórz Dylewskich (312 m n.p.m.), zwanych także Garbem Lubawsko-Nidzickim znajdują się także dwa inne wybitne wzniesienia: Góra Bukowa (287 m n.p.m.) i Góra Francuska (283 m n.p.m.). W tej okolicy wysokości względne przekraczają 100 m.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hotel SpA "Wzgórza Dylewskie" niedaleko Wysokiej Wsi i stylowa, rustykalna restauracja w pobliżu kompleksu hotelowego.

 

 

 

 

 

Na szczycie Dylewskiej Góry. Na drugim zdjęciu widoczna jest wieża obserwacyjna o wysokości 37 m, obecnie używana przez straż pożarną. Do niedawna była otwarta również dla turystów. Widok z góry jest naprawdę imponujący.

 

Kościół ewangelicko-metodystyczny w Glaznotach. Jego historia sięga roku 1400, kiedy to został zbudowany przez Krzyżaków. Przebudowany w XVIII wieku i odrestaurowany w roku 1899, pełnił funkcje sakralne do 1980 roku. Później, ze względu na znikomą liczbę mieszkańców tego wyznania zaniechano odprawiania nabożeństw. Jest to kościół salowy, zbudowany na planie prostokąta z kwadratową wieżą od frontu. Z dawnego wyposażenia świątyni zachował sie ołtarz z 1860 roku. Świątynia leży na wysokości 300 metrów i jest najwyżej położoną w województwie warmińsko-mazurskim. Obok kościoła mieści się stary cmentarz.

 

 

 

 

 

Dawny wiadukt kolejowy w Glaznotach, zbudowany w 1909 roku i widok okolicy z wiaduktu.

 

 

 

 

 

XIX-wieczny neogotycki kościół rzymsko-katolicki p.w. Narodzenia NMP w Glaznotach.

Okolice wsi Wygoda na Wzgórzach Dylewskich.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wieś Klonowo położona jest na Mazurach, na samym skraju gminy Ostróda - na styku powiatu iławskiego i ostródzkiego. W najbliższym sąsiedztwie znajduje się Dylewska Góra (312 m n.p.m.). Wieś powstała w roku 1397, gdy komtur ostródzki Kuno von Libenstein nadał te ziemie Hansowi Krusinowi. W 1504 roku kapituła chełmińska sprzedała bartnictwo majątku Klonowo Macowi Chmiela. Właścicielem Klonowa w 1579 roku był Hans von Gablenz. Większość majątku Klonowa stanowiły lasy, dlatego w 1819 roku wieś określano jako dziką i nie umieszczono jej na mapie. W roku 1831 właścicielami Klonowa była rodzina von Negeborn. Na początku XX wieku do majątku należały trzy folwarki, dwie cegielnie i gorzelnia. Pałac w Klonowie usytuowany jest na wzniesieniu w środkowym punkcie założenia, od wschodu i południa okala go rozległy park. Pałac wzniesiony był w latach 1864-1873, w późniejszym czasie był rozbudowywany z zachowaniem stylu italianizującego. Założony na rzucie prostokąta, w części głównej dwukondygnacyjny. Posiada także wieżę widokową. Dziś mieści się tu gospodarstwo agroturystyczne.

 

 

 

 

Według posiadanych źródeł, wieś Pietrzwałd powstała w 1363 roku. Wówczas to wielki mistrz Zakonu NMP Winrych von Kniprode (1310-1382) nadał tu sołtysowi Piotrowi sześćdziesiąt włók ziemi. Od imienia sołtysa nadano wsi nazwę Peterswalde, która w okresie późniejszym ulegała kolejnym przekształceniom. W 1453 roku pruscy właściciele majątku w Pietrzwałdzie przystąpili do Związku Pruskiego. Od 1621 roku wieś zamieszkiwali sami Polacy. Miejscowość położona jest około 2 km od Dylewskiej Góry - najwyższego wzniesienia na Warmii i Mazurach. W 1591 roku bez zgody księcia wybudowano tu kościół. Parafii nie powołano. W początkach XVII wieku wybudowano nowy drewniany kościół p.w. św. Piotra w Okowach, a ołtarz do niego zakupiono w Grotau. Z ołtarza do dnia dzisiejszego zachowały się tylko niektóre fragmenty. Dzwony na dzwonnicy pochodzą z 1614 i 1753 roku. Barokowy kościół jest bardzo cennym zabytkiem architektonicznym. We wnętrzu świątyni zachowały się części tryptyku ołtarza zakupionego w Grotau. Podziwiać można także barokowy krucyfiks ludowy oraz skarbonę drewnianą z okuciami, datowaną na XVIII wiek.

 

 

 

 

 

 

 

 

Zabudowania dawnego majątku Kramerów w Zajączkach koło Pietrzwałdu.

 

 

Cmentarz ewangelicko-augsburski. Nekropolia, używana do dziś, jest ściśle związana z wsią Zajączki i dawnym majątkiem rodziny Kramerów. Została założona w II połowie XIX wieku i dziś jest jednym z najlepiej zachowanych cmentarzy ewangelickich w okolicy. Widoczna na jednym ze zdjęć kaplica grobowa Kramerów jest wzniesiona z ciosów kamiennych. Przykryta jest dwuspadowym dachem, krytym ceramiczną dachówką holenderską.

 

 

 

 

 

 

 

-----

 

Sampława

Sampława to wieś położona około 5 km na zachód od Lubawy, na drodze do Nowego Miasta Lubawskiego. Jest tu ładny zabytkowy kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła, usytuowany na morenowym wzniesieniu. W pobliżu Sampławy w latach 1862-1863, podczas budowy szosy do Iławy, znaleziono pojedyncze groby. Zawierały one urny ze szczątkami zmarłych z późnej epoki żelaza, reprezentujące osadnictwo kultury łużyckiej, które przetrwało na tym obszarze do V wieku naszej ery, kiedy to rozpoczęło się osadnictwo pruskie. Na jednym ze wzgórz znajdowało się grodzisko wczesnośredniowieczne. Było ono warowną osadą, otoczoną wałami drewniano–ziemnymi oraz fosą. Właśnie od staropruskiego słowa "sampile", oznaczającego gród, pochodzi nazwa miejscowości. Wioska została założona w 1339 roku. W średniowieczu należała ona do Krzyżaków. Śladem pochodzących z XIV-XV wieku budowli obronnych jest, położone nad rzeczką Sandelą i widoczne z drogi prowadzącej z Lubawy do Iławy, koliste wzgórze o średnicy ponad 6 m. W roku 1326 na wzgórzu tym wzniesiono kaplicę p.w. św. Jana. Dziś jedyną pamiątką po niej jest funkcjonująca wśród miejscowej ludności nazwa wzgórza, nazywanego Górą św. Jana. Po pokoju toruńskim w 1466 roku ziemia sampławska została przyłączona do Królestwa Polskiego, wchodząc w skład tzw. Prus Królewskich. W roku 1629 przez Sampławę przeszły wojska szwedzkie pod wodzą generała Hermana Wrangla (1584/1587-1643). W latach 1629, 1633, 1660 Sampławę dotknęły różne epidemie, a w latach 1709-1711 panowała tu dżuma. W XVIII wieku w Sampławie odbywały się cztery jarmarki rocznie. W końcu tego stulecia istniała tu też szkoła, w której uczył miejscowy organista. W roku 1861 we wsi założono drugą szkołę, do której uczęszczały dzieci rodziców wyznania ewangelickiego. Mieszkańcy ziemi sampławskiej brali udział w powstaniach listopadowym i styczniowym,a także w wydarzeniach Wiosny Ludów w 1848 roku. W okresie międzywojennym ziemia sampławska miała, podobnie jak dziś, rolniczy charakter. Z chwilą wybuchu II wojny światowej zaczęła się germanizacja Sampławy. W latach 1940-1942 miały miejsce akcje przesiedleńcze. Wielu mieszkańców rozstrzelano, wielu zginęło w obozach koncentracyjnych. Po wojnie odremontowano zniszczone budynki mieszkalne i inwentarskie, odbudowano drogi, mosty i urządzenia melioracyjne.

-----

 

Zabytkowy, gotycki kościół p.w. św. Bartłomieja Apostoła w Sampławie. Został on zbudowany z cegły i kamienia polnego około 1330 roku. W 1910 roku dokonano jego przebudowy. Wyposażenie pochodzi głównie z epoki baroku. W ostatniej dekadzie miały miejsce liczne remonty i inwestycje, m.in. renowacja wnętrza świątyni, kapitalny remont organów, zewnętrzne zabezpieczenie kościoła przed wilgocią i wymiana dachu w domu parafialnym.


 

 

 

W okolicach kościoła p.w. św. Bartłomieja Apostoła w Sampławie..


 

 

 

-----

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nowe Miasto Lubawskie

Nowe Miasto Lubawskie to już historyczna ziemia chełmińska, choć leży ono zaledwie 17 km od Lubawy. Miasto jest malowniczo położone nad brzegiem Drwęcy, na terenie o rzeźbie ukształtowanej przez wyniosłe wzgórza morenowe. Jest nieco młodsze od Lubawy, ale nie jest to duża różnica.

Początek osadnictwa na tych terenach datuje się na pierwsze tysiąclecie p.n.e., gdy zaczęły na nie napływać plemiona prasłowiańskie z kręgu kultury łużyckiej. We wczesnym średniowieczu na ziemiach tych osiedlili się Prusowie z plemienia Sasinów, którzy zostali rozbici podczas wypraw Bolesława III Krzywoustego (1086-1138). Historia samego miasta zaczyna się w 1325 roku, w którym komtur krzyżacki Ziemi Chełmińskiej Otto von Lauterberg (?~1335) założył w zakolu Drwęcy miasto o nazwie Nuwenmarkt (Nowy Targ). W latach 1334-1343 w Nowym Mieście Lubawskim mieściła się siedziba wójta krzyżackiego, przeniesiona następnie do pobliskiego Bratiana. W latach 40. XIV wieku miasto zostało otoczone potężnymi fortyfikacjami, na które składały się mury obronne, baszty, trzy bramy, wał ziemny oraz podwójna fosa. Przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim Nowe Miasto Lubawskie otrzymało w 1353 roku z rąk wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode (~1310-1382). Miasto rozwijało się gospodarczo, kwitł handel i rzemiosło, powstawały cechy garncarzy, kołodziejów, kowali, sukienników oraz szewców. W czasie wojny z Zakonem Krzyżackim w 1410 roku pod Nowym Miastem Lubawskim i pobliskim Kurzętnikiem doszło do przegrupowania głównych sił krzyżackich, gdy król Władysław II Jagiełło (1352/1362-1434) nie zdecydował się na przeprawę przez Drwęcę. Po zwycięstwie grunwaldzkim, Nowe Miasto Lubawskie zostało zajęte przez wojska polskie, lecz na mocy I pokoju toruńskiego z 1411 roku powróciło pod władzę Zakonu. Dopiero po II pokoju toruńskim po wojnie trzynastoletniej przeszło ono pod władzę króla polskiego.

Wiele strat materialnych Nowe Miasto Lubawskie poniosło w następstwie wojen i epidemii w XVII i XVIII wieku. Po I rozbiorze Rzeczypospolitej w roku 1772, podobnie jak całe Prusy Królewskie, zostało zagarnięte przez państwo pruskie. Do Macierzy Nowe Miasto Lubawskie powróciło dopiero, podobnie jak Lubawa, w 1920 roku. Po krótkim, 19-letnim okresie niepodległości, wybuchła II wojna światowa i miasto dostało się pod okupację hitlerowską, w czasie której zginęło około 2,5 tys. jego mieszkańców oraz mieszkńców okolicznych wsi. Kolejne zniszczenia przyniósł rok 1945. Zajmująca te tereny Armia Czerwona traktowała je jako niemieckie i dopuszczała się bezmyślnych aktów wandalizmu, grabieży i gwałtów. Po wojnie miasto zostało siedzibą powiatu, stanowiąc ośrodek usługowy dla rolnictwa, Rozwinął się tu też drobny przemysł (zakłady meblarskie, przemysł materiałów budowlanych i spożywczy), oświata i życie kulturalne. W początkach lipca organizowane są Dni Nowego Miasta Lubawskiego. Plenerowe koncerty organizują też w sezonie letnim browar Carlsberg i Polskie Radio Olsztyn.

Nowe Miasto Lubawskie posiada wiele ciekawych zabytków przeszłości, do których należą wspaniały kościół parafialny p.w. św. Tomasza Apostoła, fragmenty murów miejskich z bramami i pozostałościami baszt, czy też XIX-wieczne kamieniczki. Piszę o nich więcej w opisach zdjęć.

-----

Na Rynku, stanowiącym centralny punkt miasta. Po lewej stronie na drugim zdjęciu widoczny jest dawny kościół ewangelicki, a w głębi - gotycka bazylika p.w. św. Tomasza Apostoła.

 

 

Dawny kościół ewangelicki z 1912 roku stojący na środku Rynku. Obecnie pełni funkcję kina.

 

Gotycki kościół p.w. św. Tomasza Apostoła. Światynia jest trójnawową bazyliką z podniesioną nawą środkową i wysoką wieżą w elewacji zachodniej. Na drugim zdjęciu widoczna jest kaplica Działyńskich przy południowej ścianie prezbiterium i na przedłużeniu nawy bocznej. Dobudowana została około 1600 roku. Ufundowana została prawdopodobnie przez Mikołaja (1540-1604) i Katarzynę (?~1612) Działyńskich. Spoczywają w niej zmarli z rodu Działyńskich, m.in. Mikołaj, Jan i Paweł Działyńscy. Na kolejnych zdjęciach widoczne są ołtarze we wnętrzu kościoła. Późnorenesansowy ołtarz główny wykonany został w 1627 roku przez Ditlofa Siversa z Lubawy. Jest to typowa, snycerska architektura o trzech kondygnacjach, bogatej dekoracji oraz obrazach i rzeźbach. Dawniej w ołtarzu głównym znajdował się tylko jeden obraz, przedstawiający małego Jezusa siedzącego na ręku Maryi i wyciągającego swoje ręce po krzyż trzymany przez aniołów. Obecnie obraz ten jest podnoszony do góry, gdy w czasie uroczystości odsłaniana jest cudowna figura Matki Boskiej Łąkowskiej, przeniesiona tu w 1882 roku po pożarze klasztoru w pobliskich Łąkach. Widoczne są także ołtarze św. Tomasza (po lewej) i św. Józefa (po prawej) - oba ufundowane w 1712 przez proboszcza ks. Jana Ewertowskiego (?-1740) jako wotum dziękczynne za ustanie epidemii dżumy. Godne uwagi są też malowidła w prezbiterium, wyobrażające postaci świętych (prawdopodobnie apostołów). Znajdują się tam również freski, przedstawiające Matkę Boską, alegorię sprawiedliwości oraz apostołów. Przedstawione są także postaci ewangelistów i doktorów Kościoła. Ozdobę wnętrza kościoła stanowi także, widoczna na ostatnim ze zdjęć, ośmioboczna ambona ze schodami i bramką, prawdopodobnie wykonana przez autora ołtarza głównego - Ditlofa Siversa - w I połowie XVII wieku. Do jednego z najciekawszych zabytków świątyni należy gotycka płyta nagrobna XIV wiecznego wielkiego komtura, a u schyłku życia wójta bratiańskiego Kunona von Liebensteina (?-1392), pochowanego w tym kościele (nie mam, niestety jej zdjęcia).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ołtarz św. Mikołaja w kościele pw. św. Tomasza Apostoła. Wykonany w stylu późnorenesansowym z fundacji wojewody pomorskiego Pawła Jana Działyńskiego herbu Ogończyk (~1594-1643) i jego żony Jadwigi z Czarnkowskich. Pochodzi z początku XVII wieku. Przedstawione są w nim figury dwóch świętych męczenników oraz obrazy św. Mikołaja Biskupa, św. Franciszka z Asyżu, św. Antoniego Padewskiego i św. Jadwigi Śląskiej.

Sklepienie nawy środkowej kościoła pw. św. Tomasza Apostoła. Podstawową formą sklepienia nawy środkowej jest czteroramienna gwiazda na prostokącie zbliżonym do kwadratu z żebrami poprzecznymi w poszczególnych przęsłach, podzielona jeszcze przez trzy promieniście rozchodzące się żebra. Budowa sklepienia nawy środkowej miała miejsce w XVI wieku.

 

 

 

Malowany drewniany strop nad prezbiterium oraz dekoracje rzeźbiarskie wewnątrz kościoła p.w. św. Tomasza Apostoła.

 

Brama Kurzętnicka (zwana także Bramą Brodnicką), stanowiąca fragment średniowiecznych obwarowań miejskich. Dziś mieści się w niej Muzeum Ziemi Lubawskiej.

 

 

 

Przepływająca przez miasto Drwęca.

 

 

 

Nie jestem wędkarzem, ale ponoć w wodach Drwęcy można spotkać i takie ryby.

 

Brama Łąkowska (zwana także Bramą Lubawską), podobnie jak Brama Kurzętnicka, pochodzi z tego samego okresu tj. z II połowy XIV wieku. W bramie tej ma swoją siedzibę nowomiejska komenda hufca ZHP. Brama wchodzila w skład fortyfikacji, otaczających miasto.

 

 

 

Dawny spichlerz.

 

Na cmentarzu miejskim.


 

 

Na ulicach miasta.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Łąki Bratiańskie to wieś, położona tuż obok Nowego Miasta Lubawskiego, znana głównie z istniejącego tu od XVII do XIX wieku klasztoru franciszkanów reformatów i sanktuarium maryjnego. We wczesnym średniowieczu istniał tu prawdopodobnie święty gaj pogańskiej bogini wiosny Majumy. Ok. 1257 roku wzniósł tu drewniany kościółek Gerhard von Hirzberg. Ok. 1400 roku w Łąkach powstała kaplica murowana, którą polecił zbudować wójt bratiański Filip von Cleeberg. Po zniszczeniu klasztoru franciszkanów reformatów w Nowym Mieście Lubawskim, Paweł Jan Działyński (~1594-1643) z żoną Jadwigą z Czarnkowskich ufundował w Łąkach najpierw drewniany (w 1631 roku), a później murowany klasztor (w 1639 roku), do którego zostali przeniesieni franciszkanie-reformaci z miasta. Szybko rozwijający się kult tego miejsca sprawił, że nazwano go "pruską Częstochową". W 1752 roku aktu koronacji wizerunku Matki Boskiej Łąkowskiej koronami papieskimi - poświęconymi przez papieża Benedykta XIV (1675-1758) - dokonał biskup chełmiński Wojciech Stanisław Leski (1702-1758). W 1785 roku zakonnicy zaczęli budowę nowego, większego kościoła w stylu barokowym. Budowę zakończono w 1790 roku. Po kasacie reformatów w 1875 roku zamknięto klasztor w Łąkach. W 1882 roku kościół łąkowski spłonął, zaś cudowny obraz i część wyposażenia przeniesiono do kościoła nowomiejskiego, gdzie pozostaje ono do dziś. Z dawnego kompleksu w Łąkach zachowała się jedynie brama i fragmeny murów.

 

 

 

-----

 

Kurzętnik

 

 

Kurzętnik jest miejscowością o średniowiecznym rodowodzie. Pierwsza wzmianka o nim pojawia się w roku 1291. Wówczas biskup chełmiński Werner nadał kapitule chełmińskiej ziemie w okolicy góry Chornichium. Na początku XIV wieku powstała parafia. Ok. 1330 roku osada, która powstała przy zamku kapitulnym, uzyskała prawa miejskie. Herb i pierwsza znana pieczęć Kurzętnika pochodzą z XIV wieku i zawierają wizerunek koguta. Miasteczko otoczone było murami. Spory kwadratowy rynek, od którego narożników rozchodziły się regularnie ulice, świadczy o typowo handlowym rozplanowaniu miasta. Spod Kurzętnika 11 lipca 1410 zawróciły wojska Władysława II Jagiełły, by uniknąć bitwy podczas przeprawy przez Drwęcę. Po bitwie grunwaldzkiej Kurzętnik znalazł się pod zarządem rycerza Jana Kretkowskiego, ale na mocy postanowień I pokoju toruńskiego powrócił pod władzę Krzyżaków. W roku 1454 na prośbę Związku Pruskiego król Kazimierz IV Jagiellończyk (1427-1492) przyłączył region wraz z Kurzętnikiem do Polski, po czym wybuchła wojna trzynastoletnia. W październiku 1454 roku Krzyżacy zdobyli i spalili zamek kapitulny. Ostatecznie, Kurzętnik został przyłączony do Polski po II pokoju toruńskim w 1466 roku. Pozostając w latach 1466-1772 w granicach Polski, Kurzętnik stał się ważnym ośrodkiem targowym. W roku 1659 został spalony przez Szwedów i opuszczony przez mieszkańców. Po pięciu latach miasto zaczęło się powoli odbudowywać i ponownie zaludniać. Po I rozbiorze Rzeczypospolitej w roku 1772 Kurzętnik został wcielony do Prus. Rozpoczął się okres germanizacji, przerwany na czas przynależności do Księstwa Warszawskiego w latach 1807-1815. W 1905 roku Kurzętnik utracił prawa miejskie. Po I wojnie światowej na mocy traktatu wersalskiego z 1919 roku powiat lubawski wraz z Kurzętnikiem został przyznany Polsce.

-----

Kościół p.w. św. Marii Magdaleny to gotycki kościół, wzniesiony ok. 1300 roku. Jest to budowla z cegły, jednonawowa, z charakterystycznymi skarpami potężnych rozmiarów i wieżą. We wnętrzu drewniany strop wsparty jest na czterech parach drewnianych filarów. Na środku stropu znajdują się malowidła, przedstawiające ukoronowanie Najświętszej Marii Panny. W kościele znajdują się cztery barokowe ołtarze. Jest tu także wmurowana tablica pamiątkowa, poświęcona pamięci ks. Józefa Borzyskowskiego, proboszcza w Kurzętniku, który 16 września 1942 roku zmarł w obozie koncentracyjnym w Dachau. Przy balustradzie komunijnej znajduje się oryginalna drewniana skarbona w kształcie słupa wbitego w ziemię, okuta żelaznymi sztabami.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cmentarz przy kościele p.w. Św. Marii Magdaleny oraz ruiny zamku kapituły chełmińskiej. Na przełomie XIII i XIV wieku kapituła zakonu krzyżackiego w Chełmnie wzniosła zamek na górze zwanej Kurnik, położonej nad Drwęcą. Dokładna data powstania warowni nie jest znana; przypuszcza się, że budowę rozpoczęto po 1331 roku, a ukończono przed 1361 rokiem. Zachowane mury kamienne i częściowo ceglane w układzie gotyckim pozwalają zrekonstruować pierwotny kształt założenia obronnego. Zamek zbudowano na planie nieregularnym, co wynikało z nierówności terenu. Długość warowni wynosiła 110 m, szerokość 42 m. Wejście do zamku prowadziło od strony południowej (z kierunku Brodnicy) przez most zwodzony. Ok. 1340 roku powstał główny budynek mieszkalny. Okazałą budowlę otaczały potężne mury z granitu, w partiach szczytowych uzupełnione cegłą, wzmocnione dwiema wieżami wyrastającymi z dłuższych ciągów muru obwodowego. Dziedziniec zamkowy od strony północnej zamykała kaplica p.w. św. Krzyża. Na widocznej z zamku szerokiej równinie Drwęcy i zachodnich wzgórzach pomiędzy Kurzętnikiem i Nowym Miastem zbierały się w lipcu 1410 roku wojska krzyżackie przed późniejszą bitwą pod Grunwaldem. Po bitwie grunwaldzkiej Kurzętnik przeszedł na krótko w ręce polskie. Został mocno zniszczony podczas wojny głodowej w 1414 roku, oraz przez Szwedów w 1659 roku. W XIX wieku ocalałe dotąd ruiny zamku zniszczono, rozbierając pozostałe mury na materiał budowlany.

Pomnik na wzgórzu w pobliżu ruin zamku.

Tablice przy pamiątkowych dębach, posadzonych na stokach Wzgórza Zamkowego.

Widok Drogi Krzyżowej na zboczu Wzgórza Zamkowego.

 

 

Wieża widokowa i amfiteatr na Wzgórzu Zamkowym.

 

 

Ruiny zamku kapituły chełmińskiej.

 

 

 

Widoki ze Wzgórza Zamkowego.

 

 

-----

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Skarlin

Skarlin to miejscowość położona na trasie Grudziądz - Nowe Miasto Lubawskie w pobliżu pięknego, długiego na 6,5 km Jeziora Skarlińskiego o urozmaiconej linii brzegowej. Jest ono najdłuższym jeziorem Pojezierza Brodnickiego. Wieś położona jest ok. 8 km na północny zachód od Nowego Miasta Lubawskiego. Wzmiankowana po raz pierwszy w roku 1339 (jako "Zcyrlin"), wchodziła w skład wójtostwa bratiańskiego. Parafię w Skarlinie erygowano prawdopodobnie już około 1330 roku. Od roku 1570 Skarlin stanowił własność królewską.

Ciekawym zabytkiem wsi jest kościół parafialny p.w św. Bartłomieja. Zbudowany został około 1330 roku. Jest to świątynia murowana z kamienia z dodatkiem cegły, orientowana, gotycka. Kościół był odnowiony w roku 1793. Mury nawy i prezbiterium wsparte są przyporami. Od zachodu zwraca uwagę kwadratowa wieża z zegarem i namiotowym dachem krytym dachówką. Dachy nad nawą i prezbiterium dwuspadowe są również kryte dachówką. Wnętrze kościoła posiada wystrój XX-wieczny. We wsi znajduje się także dawny cmentarz ewangelicki, krzyż poświęcony mieszkańcom pobliskich Wawrowic wywiezionych w 1945 roku przez NKWD do Rosji a także kilka zabytkowych budynków z XIX i XX wieku.

-----

Kościół parafialny p.w św. Bartłomieja. Zbudowany został około 1330 roku. Jest to świątynia murowana z kamienia z dodatkiem cegły, orientowana, gotycka. Od zachodu zwraca uwagę kwadratowa wieża z zegarem i namiotowym dachem krytym dachówką.

-----

 

Brzozie

 

Brzozie (dawne Polskie Brzozie) to wieś pomiędzy Nowym Miastem Lubawskim i Brodnicą. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z końca XII wieku. Jest tam mowa o pożarze drewnianego kościoła. Znajdująca się w ówczesnym kościele kamienna chrzcielnica po dziś dzień stoi w kruchcie kościoła parafialnego p.w. Wszystkich Świętych, zbudowanego w XIX wieku. Tutejsza parafia powstała w 1310 roku na ziemiach, które biskup chełmiński Werner (?-1291) w 1289 roku odstąpił diecezji płockiej. Kroniki historyczne informują o pierwszym proboszczu w 1378 roku. Obecny drewniany kościół zbudowano w 1826 roku, w miejscu poprzedniego z XVI wieku, który ze względu na słabą konstrukcję uległ zniszczeniu.

 

-----

 

Kościół parafialny p.w. Wszystkich Świętych. Zbudowany został w 1826 roku, w miejscu poprzedniego kościoła z XVI wieku, który ze względu na słabą konstrukcję uległ zniszczeniu. W XXI wieku dokonano wielu remontów w kościele - m.in. wymieniono zewnętrzne drewniane oszalowanie i drewnianą podłogę, a w kruchtach położono nowe posadzki. Poddano konserwacji obrazy: MB Łaskawej z XVII wieku, św. Walentego, św. Barbary, feretron z XVII wieku, chrzcielnicę drewnianą z I połowy XIX wieku. Przeprowadzono także generalny remont dzwonnicy. Obok kościoła stoi też figura św. Jana Nepomucena, widoczna na trzecim zdjęciu.

-----

Radomno

Radomno to wieś sołecka, położona na południowym brzegu jeziora o tej samej nazwie, ok. 12 km na zachód od Lubawy. Wzmiankowana jest już w roku 1316 jako Radam - wieś, będąca własnością komtura dzierzgońskiego Lutra z Brunszwiku (1275-1335), późniejszego wielkiego mistrza Zakonu. Informacje z tego roku wzmiankują także plebana Piotra, proboszcza kościoła p.w. św. Katarzyny. Od roku 1570 wieś wchodziła w skład starostwa bratiańskiego. Koło wsi znajduje się jezioro polodowcowe o powierzchni 98,8 ha, bardzo rozczłonkowane, z wysoką (21 m nad taflę jeziora) zadrzewioną wyspą. We wsi warto zwrócić uwagę na neogotycki kościół parafialny p.w. Serca Jezusowego oraz na pochodzący z II połowy XIX wieku dwór i zabudowania gospodarcze.

-----

Kościół parafialny p.w. Serca Jezusowego. Tutejszą parafię erygowano prawdopodobnie na początku XIV wieku. Pierwotny kościół został spalony w roku 1414 i na jego miejscu jeszcze w XV wieku pobudowano nowy. Dokument powizytacyjny z roku 1667 wymienia miejscowego proboszcza Alberta Babeckiego. W roku 1702 rozpoczęto budowę nowego, drewnianego kościoła p.w. św. Katarzyny, gdyż poprzedni kościół prawdopodobnie został zniszczony podczas wojen szwedzkich. Nowy kościół konsekrowany został w 1735 roku. Od roku 1712 w Radomnie działało Bractwo św. Józefa, od roku 1855 - Bractwo Trzeźwości, a od 1882 roku - Bractwo św. Jerzego. Przy kościele istniał przytułek dla ubogich. Obecny kościół zbudowano w latach 1903-1906. Inicjatorem budowy nowej świątyni był ks. Jan Batke, a konsekracji dokonał w 1910 roku sufragan chełmiński ks. bp Jakub Klunder (1849-1927). Kościół wzniesiono nieco na zachód od poprzedniej, drewnianej światyni. Wokół świątyni zachowały się pozostałości cmentarza z XVIII wieku. Całość ogrodzona jest kamienno-ceglanym murem. Kościół jest neogotycką, orientowaną budowlą murowaną z cegły z dużym udziałem kamienia. Ściany nawy i prezbiterium wsparte są przyporami. Wejście prowadzi przez ostrołukowe, schodkowe portale z profilowanej cegły. Od zachodu kościół ma czterokondygnacyjną wieżę z namiotowym dachem krytym dachówką. Zachodnia ściana wieży i zachodni szczyt tworzą jedną płaszczyznę ozdobioną dwiema parami wydłużonych blend i sterczynami. Po północnej stronie szczytu nawy w cokole umieszczono cios kamienny z datą "1903". Wnętrze świątyni zdobią polichromie i witraże wykonane wg projektu profesora Akademii Sztuk Pięknych w Düsseldorfie - Józefa Huberta. Ołtarz główny pochodzi z połowy XVII wieku, lecz był przebudowany w pierwszej połowie XVIII wieku i w roku 1908. W ołtarzu znajduje się XVIII-wieczny obraz, przedstawiający koronację św. Katarzyny. Pod chórem umieszczono dwie kamienne kropielnice. Obok kościoła zlokalizowany jest cmentarz.

-----

Rożental

 

 

Rożental jest dużą wsią, położoną ok. 7 km na północny wschód od Lubawy. Była ona własnością biskupów chełmińskich do 1773 roku, potem przeszła na własność króla pruskiego. W XVI wieku biskupi postawili tu młyn, a w końcu XVIII wieku we wsi założono szkołę, w której w XIX wieku pracowało 3 nauczycieli - 2 katolickich i 1 ewangelicki. Szkoła była widownią strajku szkolnego w 1906 roku. We wsi znajdują się zabytkowe chałupy z połowy XIX wieku, ale prawdziwą perełką jest XVII-wieczny drewniany kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca.

 

-----

Drewniany kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca zbudowany w latach 1667-1672 na miejscu wcześniejszego kościoła z początku XV wieku, który uległ zniszczeniu. Świątynia należy do najbardziej malowniczych kościołów na terenie gminy Lubawa.

-----

Byszwałd

Wieś Byszwałd znajduje się ok. 4 km od Lubawy, przy drodze do Ostródy. Niegdyś istniała tu letnia rezydencja biskupów chełmińskich, która jednak nie dotrwała do naszych czasów. Zachował się jednak kościół p.w. św. Andrzeja Apostoła z przełomu XIV i XV wieku z XVIII-wieczną dzwonnicą. Kościół jest filialną świątynią parafii św. Jakuba Apostoła, mieszczącej się w sąsiednich Kazanicach.

-----

Kazanice

Wieś Kazanice leży kilka kilometrów na północ od Lubawy. Jej historia sięga XIV wieku, kiedy to została lokowana przez biskupa Ottona (?-1349). Miejscowa parafia powstała prawdopodobnie ok. roku 1340. Ok. 1350 roku wzniesiono tu murowany, gotycki kościół, który został konsekrowany w 1403 roku. Wieś stała się własnością króla pruskiego w 1773 roku, a w latach późniejszych przeszła w ręce prywatne. Szkoła powstała we wsi w końcu XVIII wieku. Uczyło tutaj 3 nauczycieli katolickich. Wspomniany wyżej kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła należy do najcenniejszych zabytków architektury na terenie gminy Lubawa. Do zabytków w Kazanicach należą także trzy przydrożne kapliczki z XIX wieku oraz 6 chałup drewnianych z pierwszej połowy XIX wieku.

-----

Gotycki kościół parafialny p.w. św. Jakuba Apostoła (Jakuba Starszego) zbudowany w połowie XIV wieku i konsekrowany w 1403 roku. W wieku XV spustoszony w wyniku wojen i ponownie konsekrowany przez biskupa Mikołaja Chrapickiego (?-1514).Ołtarz główny kościoła pochodzi z 1624 roku. Po roku 1930 został przebudowany i umieszczony w nowym prezbiterium. Boczne ołtarze św. Walentego i św. Rocha są znacznie późniejsze. Polichromie zdobiące świątynię są stosunkowo świeżej daty - pochodzą z 1964 roku. Na chórze umieszczono 10-głosowe mechaniczne organy firmy Sauer z Frankfurtu nad Odrą, zbudowane w 1910 roku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

XIX-wieczny grób miejscowego nauczyciela przy kościele p.w. św. Jakuba Apostoła.

 

Zabudowania wsi w sąsiedztwie kościoła p.w. św. Jakuba Apostoła.

 

-----

Złotowo

Złotowo to wieś leżąca w bezpośrednim sąsiedztwie Lubawy, w odległości zaledwie 4 km. Po raz pierwszy jest wzmiankowana w dokumentach w 1324 roku. Od samego początku była własnością biskupów chełmińskich. Prawdopodobnie parafia została erygowana tu już w XIV wieku. W tym samym czasie powstał pierwszy kościół. Parafia jednak musiała podupaść, skoro od 1641 roku była filią parafii w Lubawie. Obecny barokowy drewniany kościół p.w. św. Barbary został wzniesiony w 1725 roku. Od 1910 roku, na mocy dekretu biskupa Augustyna Rosentretera (1844-1926), jest ponownie parafią samodzielną.

-----

Drewniany parafialny kościół p.w. św. Barbary i stojąca obok niego dzwonnica oraz krucyfiks.

Obok kościoła umieszczono także XIX-wieczny dzwon.

W okolicach Złotowa.

-----

Grabowo

Grabowo jest wsią położoną ok. 10 km od Lubawy. W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół p.w. Wniebowzięcia NMP. Świątynia została wzniesiona w latach 1806-1814 wg projektu Hilarego Szpilowskiego (1753-1827) w stylu klasycystycznym. Jest to kościół orientowany, murowany z cegły na podmurówce z kamieni polnych, otynkowany. W listopadzie 1999 roku świątynia padła ofiarą pożaru. Spłonął dach, strop oraz zabytkowe organy. Jednym z najcenniejszych ocalałych zabytków jest XVI-wieczny żyrandol, pochodzący prawdopodobnie z kościoła p.w. św. Jana Ewangelisty i Michała Archanioła w Lubawie. W kościele znajduje się także kopia obrazu MB Śnieżnej. Niegdyś w tym miejscu stała gotycka budowla - świątynia p.w. św. Szymona i Judy, wzniesiona wraz z założeniem wsi ok. 1400 roku. Do naszych czasów nie zachowały się po niej jednak żadne pozostałości.

-----

Prątnica

 

 

Prątnica to miejscowość położona 5 km na południowy wschód od Lubawy. Wieś istniała prawdopodobnie już za czasów pogańskich. W latach 1324-1349 nadano jej przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim. Również w XIV wieku wybudowano tu kościół i utworzono parafię. Od roku 1773 miejscowość należała do domeny króla pruskiego. Szkoła w Prątnicy istniała już w drugiej połowie XVIII wieku. W 1906 roku także i tu wybuchł strajk uczniów. Po II wojnie światowej wieś rozbudowała się. W latach 60. XX wieku zbudowano nową szkołę, ośrodek zdrowia, ułożono nową szosę na trasie Zwiniarz - Łążyn.

-----

Do zabytków sakralnych w Prątnicy należy murowany, gotycki kościół parafialny p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, zbudowany w XIV wieku. Kościół w Prątnicy jest świątynią orientowaną. Został wzniesiony z kamieni polnych z otynkowanymi ceglanymi skarpami, szczytem wschodnim i środkową strefą wieży (górna jest drewniana, oszalowana). Górną część wieży datuje się na połowę XVII wieku. Na wieży znajduje się dzwon z napisem Ecclesis Deo Anno 1697. Wystrój wnętrza jest dość skromny i obejmuje: późnobarokowy ołtarz główny z I połowy XVIII wieku, a w ołtarzu - obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience. W nawie kościoła umieszczona jest późnorenesansowa ława, zdobiona ornamentem z 1609 roku. Organy posiadają zewnętrzną oprawę neoklasycystyczną z końca XIX wieku, a zbudował je Edward Wittek z Elbląga. Złotnictwo reprezentuje srebrny kielich z warsztatu toruńskiego. Na jednej ze ścian prątnickiej świątyni znajduje się drewniana rzeźba patronki kościoła - św. Katarzyny Aleksandryjskiej, widoczna na jednym ze zdjęć. Figura w roku 2005 została wpisana na listę zabytków. Wstępne datowanie mówi, iż powstała ona w XVII wieku. Szczyt wschodni świątyni został przebudowany w XIX wieku. Kościół posiada prostokątny korpus salowy z pięciokondygnacyjną wieżą od zachodu. Ponadto świątynia posiada zakrystię przylegającą do północnego boku i kruchtę boczną od strony południowej .Obiekt jest opięty dwuskokowymi tynkowanymi skarpami. Na wysokości parapetów okiennych, wzdłuż ścian zewnętrznych znajduje się cokół wydzielony odsadzką. Otwory okienne są zamknięte półkoliście. Są one obustronnie rozglifowane i mają oszklenie witrażowe. W ścianie zachodniej wieży występuje półkoliście zamknięty uskokowy portal, nad którym jest wnęka. W przyporach wieży są tynkowane blendy.

-----

Łążyn i Zwiniarz

Miejscowość Łążyn leży około 7 km na południowy wschód od Lubawy. Jej głównym walorem jest położenie nad pięknym jeziorem, otoczonym lasami i morenowymi wzgórzami. Wieś w XIV wieku otrzymała prawo chełmińskie od biskupa Ottona (?-1349). W okolicy Łążyna istniały wcześniej dwa grody. Jeden z nich zachował się do dnia dzisiejszego. Był on użytkowany prawdopodobnie od IX do XII wieku. Z Łążyna pochodził prawdopodobnie Warpoda, pan na Lansanii. Nie zostało ostatecznie stwierdzone, gdzie leżała owa Lansania. Wśród historyków opinie na temat jej umiejscowienia są podzielone. Jedni badacze utrzymują, że ziemia ta znajdowała się gdzieś koło Zalewu Wiślanego, inni zaś uważają, że był to Łążyn i jego okolice. Za tą ostatnią teorią przemawiałyby: skarb znaleziony koło tej miejscowości, istnienie tu grodziska oraz średniowieczna nazwa Łążyna (Lanzin, Lansin, Lansen), która może wywodzić się od byłej ziemi pruskiej Lansanii. Warpoda, pan na Lansanii, wraz z księciem Surwabuno, władcą ziemi lubawskiej, udał się do Rzymu i przyjął chrzest z rąk ówczesnego papieża Innocetego III (1161-1216). Towarzyszył im przy tym Chrystian z Oliwy (1180-1245) z zakonu cystersów, późnierjszy biskup misyjny Prus, dla którego nawrócenie dwóch możnowładców pruskich było wielkim sukcesem. Ochrzczeni otrzymali imiona Paweł (Surwabuno) i Filip (Warpoda). Po powrocie obaj ofiarowali swe dobra na rzecz Kościoła, w zamian za co uzyskali przywileje władców świeckich. Darowizna została potwierdzona przez papieża dokumentem wystawionym na Lateranie dnia 18 lutego 1216 roku. W 1222 roku potwierdził ją również Konrad I Mazowiecki (1187/1188-1247), który uważał ziemię lubawską za część Mazowsza. W grodzie łążyńskim podpisano traktat, zawarty w sierpniu 1222 roku pomiędzy księciem Konradem I Mazowieckim i biskupem Chrystianem z Oliwy. Na mocy tego traktatu Chrystian otrzymał szereg miejscowości na terenie ziemi chełmińskiej. W czasie wojny polsko- krzyżackiej w 1414 roku Łążyn poniósł znaczne szkody, zaś w późniejszym czasie wieś częściowo wyludniła się. Biskup Tiedeman Giese (1480-1550) nadał w 1546 roku mieszkańcom wsi Tynwałd część łąk w opustoszałej wsi Łążyn i prawo połowu ryb w tutejszych stawach. W roku 1616 wieś posiadała 60 łanów, młyn i prawo sprzedaży piwa. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej w 1772 roku Łążyn przeszedł na własność króla pruskiego . W 1789 roku wieś liczyła 26 zagród . W roku 1885 było tu 411mieszkańców, w tym 403 katolików. Łążyn leżał w miejscu krzyżowania się licznych dróg handlowych, przecinających średniowieczną Europę i prowadzących na Bliski Wschód. Świadczy o tym bogaty skarb, wyorany w roku 1888 na polu Michała Zelmy. W glinianym garnku, ustawionym na płaskim kamieniu, znaleziono 1.098 monet arabskich z VIII wieku bitych w Bagdadzie, oraz ponad 600 monet angielskich i niemieckich z X i XI wieku. W znalezionym skarbcu znajdowały się także trzy srebrne bransolety, zapinka do pasa i odłamki srebrnych przedmiotów.

Kontynuując podróż tą samą drogą przez dalsze 3 km dotrzemy do Zwiniarza. Najstarsze wzmianki źródłowe o tej wsi pochodzą z 1336 roku w związku z rozgraniczeniem dwóch wiosek Swiner i Hoykenwald. Wieś została założona przez Niemca Konrada Hammera w latach 1323-1349 na prawie chełmińskim w oparciu o nadanie biskupa chełmińskiego Ottona. W połowie XIV wieku powstała tu też parafia. Dokumenty podają, że sołtysem w Zwiniarzu był wtedy Polak, Bartłomiej Czweczerko, co dowodziło, że mieszkająca we wsi ludność nie była niemiecka. Natomiast pismo wystawione w 1371 roku na zamku lubawskim, w siedzibie ówczesnych biskupów chełmińskich, podaje, że proboszczem w Zwiniarzu był Jan z Włocławka. Pierwszy kościół w Zwiniarzu zbudowano w XIV wieku i przetrwał on do XVI wieku. Drugi był drewniany, rozebrano go w 1701 roku. Kolejna świątynia ustąpiła miejsce obecnej, wzniesionej w 1913 roku.

-----

Dojeżdżając do Łążyna od strony Lubawy mamy okazję zobaczyć ładną i zadbaną wieś, oraz odpocząć nad jeziorem. Tu kiedyś znajdowal się młyn, a obecnie odpływające wody z jeziora przelewają się wąskim korytem zbudowanym z kamienia i zaprawy wapiennej. Przed dalszą wędrówką można wejść na wzgórze, by z jego szczytu zobaczyć ładny widok jeziora.

W okolicach Łążyna.

Kościół parafialny p.w. św. Mikołaja w Zwiniarzu. Miejscowa legenda głosi, że dawno, dawno temu w czasie szerzącej się zarazy wieś całkowicie opustoszała. Nawet ci nieliczni, którzy ocaleli uszli w dalekie strony. Opuszczone domy wkrótce rozpadły się, pola zarosły lasem, opustoszał także i kościół. Drzewa, krzewy i powoje zakryły go całkowicie. Z okien w niedługim czasie powypadały błony, które w dawnych czasach zastępowały szkło. Zniszczeniu uległy też drzwi wejściowe. Kościół stał się z wolna siedliskiem ptactwa i zwierząt. Otworami okiennymi dostawały się do wnętrza sowy, nietoperze i dzikie gołębie, przez rozwalone drzwi zaś wchodziły jelenie, które podczas srogiej zimy szukały schronienia przed dokuczliwym mrozem i tam się później zadomowiły. Mijały lata a nikt nawet nie wiedział o kościele, ukrytym w głębokiej puszczy. Pewnego razu w puszczy lubawskiej polował myśliwy. Postrzelił on jelenia, który silnie krwawiąc uszedł w kierunku zapomnianej już świątyni. Jeleń uciekając wpadł do kościoła, a jego rogi zaplątały się w linę poruszającą dzwon. Zaczął się szamotać. Dzwon rozkołysany gwałtownymi ruchami zwierzęcia odezwał się nagle silnym i dźwięcznym głosem. Myśliwy idąc tym śladem odnalazł mocno zniszczony, chylący się już ku upadkowi kościół na pamiątkę tego odkrycia na jednej z belek kościoła zawiesił potem rogi owego jelenia. Wisiały one także w kościołach coraz piękniejszych, okazalszych, budowanych w Zwiniarzu w późniejszym już czasie. Podobno były tam jeszcze w 1892 roku.Obecny kościół, wzniesiony w 1913 roku, został konsekrowany 11 lipca 1926 roku przez biskupa Stanisława Okoniewskiego (1870-1944). Jest to świątynia murowana z cegły, posadowiona na kamiennym cokole, otynkowana. Posiada prostokątny korpus z murowanym łącznikiem, dostawionym do ściany południowej, połączonym z drewnianą wieżą na kamiennym, murowanym cokole. Wewnątrz kościoła przy ścianie zachodniej znajduje się empora, wsparta na dwóch słupach. Nawa przekryta jest pozorną kolebką, zaś prezbiterium posiada sklepienie kolebkowe. Posadzka wykonana jest z płytek ceramicznych. Wieża kościelna ma 21,5 m wysokości. Kościół swych początkach był zaopatrzony w trzy dzwony, które niestety zostały skradzione w czasie obu wojen światowych. Bardzo piękne ołtarze w stylu barokowym posiadają wiele figur świętych, z których najważniejszą jest figura św. Mikołaja - patrona parafii.

-----

Rumian

Rumian, leżący ok. 16 km od Lubawy, jest wsią o średniowiecznym rodowodzie. Przywilej lokacyjny wydano dla niej w 1314 roku. Wieś lokowana została na prawie chełmińskim. Od początku była własnością biskupów chełmińskich. Od przełomu XV i XVI wieku miejscowość należała do tzw. klucza lubawskiego. Po 1772 roku dobra przeszły w ręce rządu pruskiego. W Rumianie warto obejrzeć drewniany kościół p.w. św. Barbary, pochodzący z XVIII wieku. Na wzmianki o kościele i parafii natrafiamy w dokumentach z 1641 oraz z 1647 roku. Można jednak z dużym prawdopodobieństwem sądzić, że kościół istniał tu wcześniej. Potrzeba jego budowy pojawiła się bowiem już po zawarciu II pokoju toruńskiego w 1466 roku, na mocy którego wieś została przyłączona do Królestwa Polskiego, podczas gdy sąsiednie wsie (w których istniały kościoły) pozostały w granicach państwa krzyżackiego. Kościół, który zachował się do naszych czasów został zbudowany w latach 1713-1716. Świątynia jest wykonana w konstrukcji zrębowej, odeskowanej z zewnątrz, krytej gontem i osadzonej na kamiennym cokole. W jej wnętrzu znajdują się ołtarze: późnorenesansowy ołtarz św. Krzyża, oraz barokowy ołtarz główny z XVIII wieku. Organy o zewnętrznej neobarokowej oprawie zostały zbudowane przez bydgoski warsztat Paula B. Voelknera i pochodzą z 1909 roku.

Plebania z początków XX wieku przy kościele p.w. św. Barbary.

-----

Rybno Pomorskie

Leżące około 20 km od Lubawy Rybno Pomorskie to duża wieś gminna, o cechach małego miasteczka. Położona jest nad małym jeziorem o nazwie Rybno. Pierwsza wzmianka o istnieniu wsi pochodzi z 1335 roku. Nazywała się ona wówczas Rybyn i została założona na ziemiach wchodzących w skład klucza lubawskiego, należących do dóbr biskupstwa chełmińskiego. Zanim ukształtowała się współczesna nazwa, określano ją jako: Rybin, Rybień, Rieben, Ribyn, Reyben, Rübnau, Reybenn, Ribno, Rybno, Ruebenau i Ruebnau.

Na mocy drugiego pokoju toruńskiego z 1466 roku wieś znalazła się w granicach Królestwa Polskiego. W czasie najazdu Szwedów na Polskę osada znacznie ucierpiała. Ok. 1785 roku założono tu pierwszą szkołę. W okresie II Rzeczypospolitej Rybno było wsią gminną i należało najpierw do powiatu lubawskiego, a od 1932 roku - do powiatu działdowskiego. W 1929 roku oddano do użytku pierwszy kościół parafialny o konstrukcji drewniano-murowanej oraz założono cmentarz. Funkcjonowały tu między innymi: powszechna szkoła czteroklasowa, tartak, stacja benzynowa oraz duże targowisko. W 1988 roku oddano do użytku drugi kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Przejął on funkcję kościoła parafialnego. Do czasów dzisiejszych zachował się przedwojenny kościół z głównym ołtarzem zestawionym z elementów manierystycznych, oraz z eklektyczną amboną z początku XX wieku, budynek szkoły, a także liczne budowle murowane. Na skraju wsi znajdowało się grodzisko wczesnośredniowieczne z XII-XIII wieku, zwane Groszkowską Górą. Zostało ono zbudowane przez słowiańskie plemię Mazowszan i należy do jednych z najbardziej wysuniętych na północ. Zlokalizowane było przy strudze, łączącej położone obok siebie jeziora Rybno i Zarybinek. We wsi rośnie kilka okazałych drzew, objętych ochroną prawną, między innymi największy na obszarze Welskiego Parku Krajobrazowego okaz lipy drobnolistnej. W pobliżu wsi znajduje się też projektowany rezerwat limnologiczny Jezioro Neliwa. Przedmiotem ochrony ma być zarastające jezioro z silnie rozwiniętą roślinnością wodną.

-----

Tylice

Tylice to spora wieś, położona na drodze z Nowego Miasta Lubawskiego w kierunku Grodziczna. Nie jest znana data lokowania Tylic, jednak musiało to nastąpić przed 1319 rokiem, ponieważ wtedy w dokumentach wymieniony zostaje kościół. Od średniowiecza miejscowość była własnością biskupów chełmińskich. W 1326 roku dzierżawcą wsi był niejaki Mikołaj z Tylic. Od 1466 roku miejscowość znajdowała się w granicach Polski. Tutejsza parafia p.w. św. Michała Archanioła została erygowana prawdopodobnie już w pierwszych latach XIV wieku. W roku 1488 biskup Stefan z Niborka (?-1495) nadał prawo patronatu nad parafią rodzinie Kostków z Tyliczek. W dawnych XIV-wiecznych źródłach miejscowość występuje pod nazwami: Tylutz, Thylitz, Thyliz, Tillitz. W 1751 roku biskup Wojciech Stanisław Leski (1702-1758) ustąpił dobra tylickie kapitule chełmińskiej. Do dziś nie zachowały się, niestety, zabytki średniowiecznej przeszłości. Obecny kościół p.w. św. Michała Archanioła jest dużo późniejszy. Został zbudowany w latach 1700-1702 i był konsekrowany przez biskupa Teodora Andrzeja Potockiego (1664-1738) 19 października 1709 roku. O tym fakcie informuje drewniana tablica z inskrypcją w języku łacińskim.

-----

Mroczno

Mroczno to spora wieś, położona w malowniczym otoczeniu morenowych wzgórz i lasów pomiędzy Grodzicznem i Nowym Miastem Lubawskim. Początkowo, na tych terenach mieszkało pruskie plemię Sasinów. Później, założono tu Morocze, wieś, którą rządzili kanonicy chełmińscy aż do 1773 roku. W 1414 roku Mroczno zostało doszczętnie spalone przez Krzyżaków. Na początku XVIII wieku znajdował tu się folwark z dworem, karczma oraz kilka posesji zamożnych chłopów. W 1773 roku rząd pruski przejął ziemie biskupa chełmińskiego i kapituły. Z ziem tych utworzono domeny państwowe. W czasie wojny z bolszewikami w 1920 roku, opuszczoną przez mieszkańców wieś na krótko zajęły wojska rosyjskie. Tutejsza parafia została założona przez biskupów chełmińskich w 1260 roku. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą już z 1335 roku. Świątynia ta spłonęła jednak podczas wojny z Krzyżakami w 1414 roku. Drugi kościół został zbudowany dzięki staraniom proboszcza Jana de Praśnica w 1589 roku. W kronikach, jako patron parafii wymieniany jest św. Mateusz Apostoł i święta Małgorzata. Trzeci kościół wzniesiono w 1732 roku, a obecny wybudowano na jego miejscu w roku 1936. Nosi on wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa.

-----

Grodziczno

Grodziczno leży ok. 10 km na południe od Lubawy. Pierwsze wzmianki źródłowe o tej miejscowości pochodzą z 1338 roku. Była to prawdopodobnie pierwsza osada założona przez Krzyżaków w tej części ziemi lubawskiej. W XIV wieku Krzyżacy oddali Grodziczno w dzierżawę na prawie rycerskim. Po 1466 roku wieś była własnością szlachecką.

-----

Godnym uwagi zabytkiem Grodziczna jest kościół parafialny p.w. św. św. Piotra i Pawła. Pierwotny kościół, zbudowany ok. 1340 roku uległ poważnym zniszczeniom w trakcie wojen krzyżacko-polskich w XV wieku. Kościół odbudowano w 1500 roku. W 1739 roku całość świątyni odnowiono i wyposażono w stylu barokowym. Na przełomie XIX i XX wieku zbudowano organy, ambonę, konfesjonały, chrzcielnicę, stacje Drogi Krzyżowej i witraże, a drewnianą podłogę zamieniono na płyty cementowe. W latach 1994-2001 dokonano kapitalnego remontu świątyni: wieży i dachów, ścian i przypór, fundamentów, posadzki, ławek i organów. Obok kościoła znajduje się grobowiec Kawęczyńskich, XIX-wiecznych właścicieli dóbr w pobliskim Linowcu. Kościół jest budowlą gotycką, orientowaną, murowaną z cegły, wzniesioną na kamiennym cokole. Prostokątny korpus z kwadratową wieżą od zachodu posiada drewniane, niższe i węższe od nawy, trójbocznie zamknięte prezbiterium. Jednonawowe wnętrze kościoła przykrywa drewniany strop kasetonowy, wsparty na czterech drewnianych kolumnach. Wystrój kościoła jest w większości XVII i XVIII-wieczny. Najciekawszym jego elementem jest ołtarz główny z ok. 1740 roku z XVII-wiecznym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem.

W okolicach Grodziczna.

-----

c.d.n.

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 5 godzin 20 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Przepiękne okolice ...jaka ciekawa historia tych miasteczek,

Fajne miejsce na wypad wakacyjny

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Kiełpiny

Kiełpiny to wieś położona przy drodze do Lidzbarka Welskiego, ok. 18 km na południe od Lubawy. Jest tu ciekawy kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca. Tutejsza parafia została założona w XIV wieku przez Krzyżaków. Wybudowano wówczas drewniany kościół, który uległ zniszczeniu. Drugi, również drewniany, zbudowano w II połowie XVI wieku. Na jego miejscu, w 1745 roku, miejscowi gospodarze wybudowali kościół z kamienia polnego. W 1823 roku kościół ten odnowiono i dobudowano do niego drewnianą wieżę.

-----

Lidzbark Welski

 

 

Lidzbark Welski został założony na prawie niemieckim w 1301 roku. Po nadaniu dwa lata później tych ziem Krzyżakom, w mieście został zbudowany zamek i fortyfikacje. Zbudowano także kościół p.w. św. Wojciecha i młyn. Prawa miejskie uzyskał Lidzbark ok. 1325 roku. Nazwa miasta pochodzi od dawnej osady słowiańskiej, którą zwano Ludbarć, a której mieszkańcy trudnili się bartnictwem. W okresie rządów krzyżackich miasto nosiło wiele nazw (m. in. Luterberg, Lutinberg, Luthbork, Lautenberg). W roku 1454 mieszczanie Lidzbarka przystapili do antykrzyżackiego Związku Pruskiego, a po zawarciu II pokoju toruńskiego, kończącego wojnę trzynastoletnią w 1466 roku, miasto znalazło się w granicach Polski i uzyskało liczne przywileje królewskie. Przyczyniło się to do szybkiego rozwoju gospodarczego, zahamowanego wszakże w XVII i na początku XVIII wieku przez wojny przetaczające się przez Rzeczpospolitą. W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772 roku miasto dostało się pod panowanie Królestwa Prus. Panowanie pruskie przerwała na krótko epoka napoleońska i przynależność Lidzbarka do Księstwa Warszawskiego w latach 1807-1815. W roku 1887 przez Lidzbark przeprowadzono linię kolejową z Działdowa (Soldau) do Brodnicy (Strasburg). Po I wojnie światowej, w styczniu 1920 roku miasto powróciło do Polski. W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców Lidzbarka poniosło śmierć, a miasto zostało zniszczone w trzech czwartych. Po wojnie Lidzbark budowano praktycznie od podstaw. Pomimo zniszczeń, w mieście zachowało się nieco zabytków. Na uwagę zasługują resztki gotyckiej bramy zamkowej z XIV wieku, średniowieczny układ uliczek starej części miasta, kościół p.w. św. Wojciecha, kościół ewangelicki, czy XIX-wieczne kamieniczki i spichlerz. Na moście nad rzeką Wel można zobaczyć także zabytkową figurkę św. Jana Nepomucena z 1802 roku. Tuż obok miasta znajduje się otoczone sosnowymi lasami jezioro Lidzbarskie, a nieco dalej  inne jeziora, stwarzające dobre warunki dla rekreacji, uprawiania wędkarstwa i sportów wodnych. Są to jeziora polodowcowe, głównie typu rynnowego. Przepływająca przez Lidzbark rzeka Wel jest popularna wśród kajakarzy, gdyż pod miejscowościami Kurojady i Chełsty przyjmuje ona zdecydowanie odmienny charakter, tworząc wartki potok górski. W dolinie rzeki Wel utworzono w 1995 roku Welski Park Krajobrazowy.

-----

Na Placu gen. Józefa Hallera w centrum miasta.

Kościół parafialny p.w. św. Wojciecha. Jest to najstarszy zachowany obecnie lidzbarski kościół. Zbudowany został w roku 1752 na fundamentach spalonego 6 lat wcześniej drewnianego kościoła. Z jego zachodniej strony wznosi się kwadratowa, trójkondygnacyjna wieża, zakończona baniastym hełmem krytym blachą z latarnią.Ściany kościoła są murowane z cegły, otynkowane z otworami okiennymi zamkniętymi łukowo. Dach jest dwuspadowy, kryty dachówką holenderską. Wnętrze składa się z zakończonego trójbocznie prezbiterium, prostokątnej nawy z dwiema kaplicami starej zakrystii od północy i drewnianego chóru muzycznego z XIX wieku. Całość pokryta jest drewnianym sklepieniem kolebkowym. Wystrój wnętrza w większości jest w stylu barokowym.

Kamieniczka w sąsiedztwie kościoła p.w. św. Wojciecha, mieszcząca bibliotekę.

 

Na ulicach miasta.

 

 

 

 

 

 

Lokalny przysmak?

 

Figurka św. Jana Nepomucena z 1802 roku, stojąca na moście nad rzeką Wel.

W okolicach Lidzbarka Welskiego pod miejscowością Kurojady.

-----

Iława

 

 

Jeszcze przed wojną były dwa miasta noszące nazwę Iława. Oba wprawdzie leżały na terytorium tej samej prowincji Rzeszy - Prus Wschodnich (Ostpreußen), lecz jedno nazywało się Iławą Pruską (Preußisch Eylau), drugie zaś - Iławą Niemiecką (Deutsch Eylau). To pierwsze wsławiło się błyskotliwą szarżą kawalerii napoleońskiej w bitwie stoczonej przez Francuzów z połączonymi armiami Rosji i Prus w lutym 1807 roku. Dziś nazywa się Bagrationowsk i leży w rosyjskim Obwodzie Kaliningradzkim tuż za granicą z Polską. Drugie miasto - Iława Niemiecka, po 1945 roku przypadło Polsce i nosi dziś nazwę pozbawioną przymiotnika. Nie należy ono, oczywiście do historycznej ziemi lubawskiej, lecz z uwagi na niewielką odległość (18 km) i fakt, że Lubawa leży na terenie powiatu iławskiego włączyłem je do niniejszej podróży.

Iława jest miastem, leżącym na styku terytoriów dawnych pruskich plemion: Pomezanów, Pogezanów i Sasinów. Nazwa miasta wywodzi się od pruskiego słowa "ilis", co znaczy "czarny". W językach ludów bałtyckich słowo "ilu" oznaczało również "błoto" lub "bagno". Miasto zostało założone w roku 1305 na mocy przywileju komtura dzierzgońskiego Siegharda von Schwartzburga (?~1336). Powstało ono w celu rozwijania kolonizacji tych ziem, ale pełniło też ważną funkcję obronną jako miasto graniczne. Iława została zasiedlona przez osadników niemieckich. Polacy zaczęli przybywać do miasta dopiero po ostatniej wojnie polsko-krzyżackiej. W średniowieczu ludność Iławy liczyła około 500 osób, które utrzymywały się z rzemiosła, browarnictwa, handlu, rybołówstwa i bartnictwa. W połowie XV wieku wśród mieszczan iławskich coraz większą popularność zaczął zdobywać Związek Pruski, a w 1454 roku w Iławie i innych miastach wybuchły antykrzyżackie powstania. Jednakże po klęsce wojsk polskich pod Chojnicami Krzyżacy zaczęli odzyskiwać władzę nad opanowanymi przez powstańców miastami. Krzyżacy osadzili w Iławie w końcu 1454 roku zaciężny garnizon czeski, któremu jednak nie wypłacali żołdu. W tej sytuacji w 1457 roku Iława została odkupiona od żołnierzy czeskich przez Polaków. Wkrótce jednak została odbita przez Krzyżaków. Po sekularyzacji Zakonu przez Albrechta Hohenzollerna (1490-1568) w 1525 roku, Iława znalazła się w granicach Prus Książęcych. Nastał wówczas dla miasta ponad stuletni okres pokoju, przerwany w 1628 roku przez wojnę polsko-szwedzką. Iława została zmuszona do utrzymywania wojsk szwedzkich, stacjonujących w pobliskich Mątykach, co bardzo zubożyło gospodarkę miasta. Podobne obciążenia przyniosła Iławie wojna siedmioletnia, toczona w latach 1756-1763 pomiędzy Wielką Brytanią, Prusami i Hanowerem - z jednej, a Francją, Austrią, Szwecją, Saksonią i Rosją - z drugiej strony. Austriacy i Rosjanie zajęli wówczas część Prus (w tym Iławę) i nałożyli na mieszkańców wysokie podatki i inne obciążenia wojenne. W XVIII wieku Iława stała się miastem garnizonowym. Stacjonowała tu pruska piechota i dragonia, zbudowano wojskowe magazyny, szpital, zbrojownię i prochownię. Miasto czerpało z tego korzyści, gdyż na potrzeby armii pracowało wielu jego mieszkańców. W 1806 roku wybuchła kolejna wojna - tym razem francusko-pruska, i Iława została zajęta przez Francuzów na blisko 2 lata. W roku 1807 w pobliskim pałacu w Kamieńcu przebywał przez 2 miesiące sam Napoleon I Bonaparte (1769-1821). Ponowny przemarsz wojsk napoleońskich przez Iławę miał miejsce w czasie kampanii rosyjskiej w 1812 roku. W XIX wieku dokonano ważnych inwestycji infrastrukturalnych. Zbudowano kanał łaczący jeziora Jeziorak i Drwęckie, budowano drogi i linie kolejowe. W 1872 roku zbudowano w Iławie dworzec. Miasto stało się ważnym węzłem komunikacyjnym. W końcu XIX wieku zaczęła rozwijać się również turystyka. W latach 1910-1912 wzniesiono przy głównej ulicy miasta - Kaiserstraße - okazały neobarokowy gmach ratusza.

Wybuch I wojny światowej zahamował rozwój Iławy. Trudną sytuację pogłębił powojenny chaos gospodarczy (hiperinflacja) a następnie kryzys gospodarczy lat 30. XX wieku. W tych warunkach, coraz większą popularność zyskiwała w Iławie NSDAP. Po wybuchu II wojny światowej Iława została włączona do Prus Zachodnich. Wojska sowieckie, wkraczające w 1945 roku do Iławy spaliły i splądrowały miasto oraz dokonały wielu gwałtów i mordów na ludności cywilnej. Niemal całkowicie zrujnowane i opustoszałe miasto Rosjanie przekazali następnie władzom polskim. Stopniowo zostało ono zasiedlone przez Polaków z Pomorza, Mazowsza, Lubelszczyzny i Kielecczyzny. Odbudowywano i rozwijano infrastrukturę miasta, powstały nowe szkoły i zakłady. Doceniając walory naturalne i piękne położenie miasta inwestowano także w rozwój turystyki. Dzisiejsza Iława jest prężnie rozwijającym się ośrodkiem kulturalnym, gospodarczym i turystycznym. Z racji położenia nad pięknym jeziorem Jeziorak jest też ośrodkiem żeglarstwa i innych sportów wodnych oraz cenionym wczasowiskiem. Od 1994 roku każdego lata odbywa się w Iławie międzynarodowy festiwal jazzu tradycyjnego Old Jazz Meeting "Złota Tarka" - impreza z ponad 40-letnią tradycją, przeniesiona tu z Warszawy. Iława posiada także zabytki historyczne, o których więcej informacji zamieszczam w opisach zdjęć.

-----

Neobarokowy budynek ratusza miejskiego przy ul. Niepodległości (dawnej Kaiserstraße), zbudowany w latach 1910-1912 z inicjatywy ówczesnego burmistrza miasta, Karla Friedricha Giesego (1879-1945). Jest usytuowany w innym miejscu niż pierwotny ratusz, który spłonął w 1706 roku. Pierwotny ratusz znajdował się w centralnej części dzisiejszego Starego Miasta. Jednym z ciekawszych elementów części głównej są okazałe schody zewnętrzne, usytuowane po obu stronach głównego wejścia do ratusza. Ich dolna część osłonięta jest obustronnie ogromnymi i masywnymi wolutami. Każda z nich zakończona jest małą płaskorzeźbą w postaci lwiej głowy z otwartą paszczą. W wyższej kondygnacji znajdują się trzy wysokie okna, oddzielone od siebie pilastrami toskańskimi z doskonale widocznymi kanelurami (żłobkami). Nad oknami umieszczone trójkątne naczółki z dekoracją środkową w postaci masek ludzkich. Powyżej, znajduje się fryz joński koronujący elewację, zaś w części dachu trzy facjatki. Zwieńczeniem jest dwustopniowa wieża z tarasem, tarczą zegarową oraz hełmem. Skrzydła budynku zostały współcześnie poszerzone. Wewnętrzne części skrzydeł to koszowe arkady dźwigające taras ograniczony balustradą, a w podcieniach wielkie i szerokie okna zakończone łukiem koszowym.

Hotel i restauracja "Stary Tartak" nad brzegiem Małego Jezioraka.

 

 

 

Nad częścią jeziora Jeziorak, zwaną Małym Jeziorakiem, nad którą położona jest większość zabudowań Iławy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nad tzw. Dużym Jeziorakiem. Jeziorak jest najdłuższym (ponad 27 km) i szóstym pod względem powierzchni (34,60 km²) jeziorem w Polsce. Jest to jezioro rynnowe, posiadające urozmaiconą linię brzegową (wiele zatok, półwyspów i 16 wysp - w tym największa w Polsce wyspa śródlądowa - Wielka Żuława). Niemiecka nazwa jeziora - Geserich See wywodzi się od staropruskiego słowa "geeysa" oznaczającego czaplę). Jezioro połączone jest z Kanałem Ostródzko-Elbląskim, co umożliwia żeglugę aż do Zalewu Wiślanego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zabudowa z czasów PRL-u w centrum Iławy.

 

Gotycki kościół p.w. Przemienienia Pańskiego zwany "Czerwonym Kościołem". Stoi na wzniesieniu nad brzegiem Małego Jezioraka. Został zbudowany w latach 1317-1325 na miejscu gdzie uprzednio znajdowała się kaplica p.w. św. Michała.

 

 

 

 

 

 

W amfiteatrze im. Louisa Armstronga, połozonym na brzegu Małego Jezioraka. Tu odbywają się koncerty międzynarodowego festiwalu jazzu tradycyjnego Old Jazz Meeting "Złota Tarka".

 

 

Nowoczesne centrum handlowe "Galeria Jeziorak".

 

XVIII-wieczne rzeźby pochodzące z pałacu Finckensteinów w Kamieńcu Suskim, przedstawiające Jowisza, Junonę, Meduzę i Herkulesa, ustawione przy ul. Niepodległości.

 

 

 

Stara lokomotywa na skwerku przed dworcem PKP. Neogotycki dworzec kolejowy "Iława Główna", widoczny na dalszych zdjęciach, zbudowany został w 1900 roku.

 

 

 

 

 

Wodociągowa wieża ciśnień z 1915 roku obok dworca PKP. Stoi tuż obok drugiej wieży ciśnień z 1871 roku. Imponuje swoją odmienną budową mając cechy tzw. "grzybka", który był dość powszechnie stosowany na przełomie XIX i XX wieku. Wewnątrz znajduje się zbiornik wodny z wklęsłym dnem, którego pojemność wynosi 250 m³. Całą konstrukcję urozmaicają niewielkie okienka trzonu rozmieszczone regularnie w dwóch pasach.

 

 

Druga wieża ciśnień, położona w innej części miasta.

 

 

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, zwany "Białym Kościołem".

 

 

 

 

Cerkiew greckokatolicka. Powstanie budynku należy wiązać z rokiem 1899, kiedy to powstał cały zespół gazowni miejskiej. Nieco później, bo w roku 1910 podjęto działania w celu jej rozbudowy, w ramach, których powiększono budynek, by jednocześnie zwiększyć powierzchnię użytkową. W 1987 roku został nieco przebudowany i zmienił swoją funkcję na garaż i warsztat. Dodatkowo założono strop oraz wykonano szerokie bramy wjazdowe do wnętrza budynku, który pełnił rolę zajezdni autobusowej do 1992 roku. Według postulatów konserwatorskich, podjęto decyzję o zaadaptowaniu budynku na funkcje sakralne, co też się stało. W roku 1993 budynek przekazano powstałej 3 lata wcześniej, liczącej około 220 wiernych, parafii greckokatolickiej. Pierwszą mszę świętą odprawiono tu w 1996 roku, a we wrześniu 1998 roku cerkiew została konsekrowana przez arcybiskupa Jana Martyniaka. Od roku 2007 ulica, przy której mieści się cerkiew nosi imię metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1865-1944).

 

 

Kościół parafialny p.w. św. Andrzeja Boboli.

 

 

W lasach w okolicach Iławy.

 

 

 

Pomnik wybitnego bakteriologa prof. Emila Adolfa von Behringa (1854-1917) w jego rodzinnej miejscowości Ławice (Hansdorf) koło Iławy. Z tyłu szkoła nosząca jego imię, w której mieści się także izba poświęcona jego pamięci. Emil Adolf Behring ukończył studia medyczne w Berlinie. Był m.in. asystentem doktora Heinricha Hermanna Roberta Kocha (1843-1910). Od 1895 roku był profesorem uniwersytetu w Halle oraz Instytutu Terapii Doświadczalnej w Marburgu. Razem z Japończykiem Shibasaburo Kitasato (1853-1931) opracował surowice antytoksyczne przeciwbłonicze i przeciwtężcowe. Był autorem wielu prac naukowych. W roku 1901 został pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny.

 

 

 

-----

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Szymbark

 

 

Szymbark to obecnie niewielka wieś, położona ok. 10 km na północ od Iławy. Znajdują się tu okazałe ruiny biskupiego zamku kapituły pomezańskiej. Budowę zamku w Szymbarku zainicjował przypuszczalnie w latach 70. XIV stulecia proboszcz kapituły pomezańskiej Henryk ze Skarlina. O fundatorze oraz dacie "zamknięcia bramą" informowała niegdyś umieszczona ponad bramą inskrypcja: "Hec Porta Constructa Est Anno Domini MCCCLXXXVI Tempore Fratris Henrici De Skarlin Prepoziti", co można przetłumaczyć mniej więcej tak: "Brama wzniesiona została roku pańskiego 1386 za czasów brata Henryka ze Skarlina - prepozyta". Niektórzy historycy prezentują odmienny pogląd, zgodnie z którym proces wznoszenia warowni rozpoczął się dużo wcześniej, być może jeszcze w XIII stuleciu. Nie ma natomiast rozbieżności co do historii miejsca, w jakim ona powstała - powszechnie przyjmuje się, iż w czasach przedkrzyżackich istniał tutaj otoczony wodą ufortyfikowany gród pruski. W ciąg murów zamkowych było wbudowane 10 wież. Zamek otoczony był fosą, a od wschodu prowadził do niego most zwodzony. W czasie wojny trzynastoletniej w latach 1454-1466, kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. Po sekularyzacji Zakonu warownia przeszła w posiadanie rodziny von Polenz, później zaś - w ręce Eulenburgów, Schliebenów i w końcu - rodu Finck von Finckenstein. W XIX wieku, na miejscu mostu zwodzonego zbudowano, zachowany do dziś most stały. Pod koniec II wojny światowej w zamku stacjonowały oddziały SS. Po przejściu frontu, zajęły go wojska sowieckie, by później - na początku 1946 roku - spalić zabudowania mieszkalne wraz z wyposażeniem.

XIV-wieczny zamek kapituły pomezańskiej zbudowano na planie prostokąta o wymiarach 75 m x 92 m. Powstał on na nasypie wcześniejszego grodu pruskiego, przez co poziom dziedzińca znajduje się około 9 m wyżej niż poziom przedzamcza. W ciąg ceglanych murów wkomponowano dziesięć baszt: cztery narożne i sześć kurtynowych. Wjazd na teren warowni prowadził od wschodu przerzuconym nad fosą zwodzonym drewnianym mostem, zastąpionym w XIX wieku istniejącym do dziś murowanym mostem arkadowym. Funkcję reprezentacyjną pełniło skrzydło zachodnie zamku - mieściło się w nim mieszkanie proboszcza, refektarz i kaplica. Od kilku lat gmach stanowi własność prywatną. Zamknięty na kłódkę, formalnie nie jest udostępniony do zwiedzania. Wokół warowni rozpościera się szeroki pas zieleni i zarośnięty park, a kilkadziesiąt metrów na zachód zaczyna się jezioro - jest to więc doskonałe miejsce na leniwy niedzielny relaks.

-----

 

Kisielice

 

 

Kisielice to niewielkie miasteczko, położone na zachód od Iławy. Jego historia sięga XIII wieku. Istniała tu wówczas osada Vrienstad, która w 1255 roku stała się własnością biskupią. W roku 1293 Dietrich von Stangen otrzymał pozwolenie na założenie miasta, które zostało lokowane w 1315 roku. W latach 1331-1334 zbudowano tu położony na wzgórzu gotycki kościół. W końcu XIV wieku miasto zostało sprzedane przez rodzinę von Stangen biskupowi pomezańskiemu. Po wojnie trzynastoletniej Kisielice pozostały pod władzą Krzyżaków, a po sekularyzacji Zakonu przeszły na własność rodziny von Polenz. W roku 1576 tutejszy kościół został przejęty przez gminę protestancką. Dwieście lat później miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. W końcu XIX wieku do Kisielic doprowadzono linię kolejową. Olbrzymich zniszczeń doznały Kisielice pod koniec II wojny światowej. Wkraczająca Armia Czerwona spaliła i splądrowała miasto, w rezultacie czego Kisielice utraciły prawa miejskie, które odzyskały dopiero po 40 latach w 1986 roku. Jedynym, godnym uwagi zabytkiem jest tu XIV-wieczny kościół parafialny p.w. Matki Bożej Królowej Świata. Należy jednak podkreślić, że z dawnego wyposażenia świątyni nie zachowało się praktycznie nic.

-----

Zabytkowy XIV-wieczny kościół gotycki p.w. Matki Bożej Królowej Świata, zbudowany na szczycie wzgórza przez wikarego Nicolausa na fundamentach z kamienia polnego i przy użyciu czerwonej cegły. Informacja na widocznej na jednym ze zdjęć tablicy nie jest ścisła, gdyż wspomnianej nagrobnej płyty z XVI wieku od dawna w kościele już nie ma. Obok kościoła dobudowano wysoką drewnianą dzwonnicę pełniącą również funkcje wieży obserwacyjnej oraz strażnicy. W dzwonnicę tę w roku 1653 uderzył piorun i w wyniku tego została ona strawiona, aż do fundamentów przez pożar. Nowa, murowana wieża kościelna zbudowana została w roku 1857.

W okolicach Kisielic.

-----

 

Ostróda

 

 

Ostróda leży niecałe 30 km na północny wschód od Lubawy. Jadąc do niej, podróżny opuszcza historyczną ziemię lubawską i wjeżdża na tereny zasiedlone niegdyś przez pruskie plemię Pomezanów. Właśnie Pomezania była pierwszym etapem ekspansji rycerzy Zakonu NMP na ziemie Prusów. Właśnie tu, niedaleko jeziora Drwęckiego, Krzyżacy zbudowali około roku 1270 warowny zamek, wokół którego wyrosła wkrótce osada podległa komturowi dzerzgońskiemu. W roku 1329 komtur Dzierzgonia Luter z Brunszwiku (1275-1335) nadał prawa miejskie Ostródzie. Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od niemieckich osadników z okolic Osterode am Harz (miasto to jest dziś miastem partnerskim Ostródy). W roku 1341 za rządów wielkiego mistrza Dietricha von Altenburga (?-1341) Ostróda została samodzielnym komturstwem. W końcu XIV wieku miasto ufortyfikowano i zbudowano murowany zamek. W czasie wielkiej wojny z Polską w 1410 roku komtur Ostródy Gamrath von Pintzenau wraz z wojskiem chorągwi miasta walczył i zginął w bitwie pod Grunwaldem. Po bitwie grunwaldzkiej, rycerz Mikołaj z Durąga (Claus von Doringe) zdobył zamek i poddał Ostródę wojskom króla Władysława II Jagiełły (1352/1362-1434), lecz postanowienia I pokoju toruńskiego z 1411 roku przywróciły panowanie krzyżackie. W roku 1440 Ostróda przystąpiła do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. Po wybuchu wojny trzynastoletniej powstańcy zdobyli zamek, który wszakże został odbity przez Krzyżaków. Miasto pozostało pod władzą Zakonu niemal do jego sekularyzacji. Dopiero w roku 1519 w czasie ostatniej wojny polsko-krzyżackiej wojska króla Zygmunta I Starego (1457-1548) opanowali miasto, które jednakże po "hołdzie pruskim" w roku 1525 zostało włączone do Prus Książęcych, rządzonych przez Hohenzollernów. W latach 1628-1629, w czasie wojny polsko-szwedzkiej w ostródzkim zamku przebywał król Gustaw II Adolf Waza (1594-1632), a w mieście stacjonowały wojska szwedzkie. W latach 1633-1643 rządy w mieście sprawował książę Jan Chrystian (1591-1639) z dynastii Piastów śląskich. W latach 1708-1711 Ostródę dotknęła epidemia dżumy, a w roku 1788 padła ona pastwą wielkiego pożaru. W roku 1807 miasto zajęły wojska francuskie, a na tutejszym zamku przez blisko 2 miesiące kwaterował Cesarz Francuzów - Napoleon I Bonaparte (1769-1821). W roku 1834 pastorem polskiej gminy ewangelickiej był znany działacz społeczno-narodowy Gustaw Herman Marcin Gizewiusz (1810-1848), który działał tu aż do śmierci. W 1844 roku inżynier Georg Jacob Steenke (1801-1884) dokonał w Ostródzie symbolicznego otwarcia budowy kanału Ostródzko-Elbląskiego, a w roku 1872 do miasta została doprowadzona linia kolejowa łącząca Olsztyn (Allenstein) z Iławą (Deutsch Eylau). Miasto rozwijało się dynamicznie. Na przełomie XIX i XX wieku dokonywano licznych inwestycji w infrastrukturę (elektryczność, gaz, wodociągi, kanalizację, nowe drogi i ulice, kościoły, synagoga). W roku 1912 w Ostródzie zbudowano nawet lotnisko, zlikwidowane po I wojnie światowej.

W roku 1920 odbył się plebiscyt, mający zadecydować o przynależności państwowej Warmii i Mazur. W Ostródzie za Niemcami głosowało 8.207 mieszkańców, za Polską oddano zaledwie 17 głosów. W czasie II wojny światowej Ostróda została poważnie zniszczona. Wkraczająca Armia Czerwona spaliła i zdewastowała Stare Miasto, które już nigdy nie powróciło do swojego dawnego wyglądu. Po wojnie miasto zostało odbudowane i zasiedlone przez ludność polską. Dziś jest to liczące blisko 35.000 mieszkańców centrum gospodarcze i oświatowo-kulturalne. Bardzo ważną gałęzią gospodarki Ostródy jest turystyka, do rozwoju której miasto ma wprost idealne warunki. Położenie wśród pięknych lasów, łagodnych wzniesień polodowcowych oraz w bliskim sąsiedztwie aż 15 jezior (z których 5 leży w granicach miasta) sprawiło, że już przed wojną Ostróda była nazywana "Perłą Mazur". Przepływająca przez miasto Drwęca stanowi także swoisty rezerwat przyrody. Dobrze rozwinięta infrastruktura turystyczna (hotele, pensjonaty, campingi, baza gastronomiczna, ośrodki sportów wodnych), wygodne połączenia komunikacyjne (przez miasto przebiega międzynarodowa szosa E-7 i linia kolejowa), liczne atrakcje turystyczne (w tym unikalny kanał Ostródzko-Elbląski) sprawiają, że Ostródę corocznie odwiedzają tysiące z gości z kraju i zagranicy. Mimo wojennych zniszczeń, w mieście zachowały sie ciekawe zabytki, z których część odbudowano. Więcej informacji o nich zamieszczam w opisach zdjęć.

 

-----

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Sienkiewicza. Zbudowany w latach 1856-1857, pierwotnie bez wieży. Wieżę kościoła dobudowano w latach 1910-1913. Kościół od początku służył gminie katolickiej. Poświęcenie kamienia węgielnego pod kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP miało miejsce 28 sierpnia 1856 roku, a gotowej budowli 20 grudnia 1857 roku. Autorem projektu był Vincenz Statz (1819-1898), wybitny architekt niemiecki z Kolonii, autor szeregu świątyń w Niemczech i w Austrii (w tym nowej katedry w Linzu). Rozbudowa kościoła do obecnej postaci nastąpiła w latach 1910-1913, wg projektu Fritza Heitmanna (1853-1921) z Królewca, a konsekracja świątyni miała miejsce w 1923 roku. Kościół jest zbudowany na wzgórzu, górującym nad starym centrum i jeziorem. Jest on neogotycką trójnawową halową budowlą ceglaną z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium i wieżą od strony południowej. We wnętrzu świątyni na uwagę zasługują okna witrażowe z początku XX wieku, przedstawiające postaci świętych, wykonane przez Georga Schneidera z Ratyzbony, pietà nieznanego artysty pochodząca z XIV wieku, rzeźby ołtarzy i ambony, organy oraz obrazy drogi krzyżowej. Gwiaździste sklepienie podtrzymywane jest przez okrągłe filary.Zewnętrzną bryłę kościoła ożywiają jasno tynkowane blendy trójkątnego szczytu zachodniego i wieży.

Pomnik Pamięci Obrońców Suwerenności I Niepodległości RP przy kościele p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP.

Kamieniczki w sąsiedztwie kościoła p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ul. Sienkiewicza. W głębi widoczne są kamieniczki przy ulicy Czarnieckiego.

 

Ulica Mickiewicza. Na pierwszym zdjęciu w głębi, widoczny neogotycki XIX-wieczny kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP, zaś na drugim i trzecim zdjęciu - jedna z kamieniczek.

Zamek krzyżacki. Budowę murowanego zamku z cegły na kamiennej podmurówce rozpoczął około 1349 roku komtur Ostródy Günther von Hohenstein. Prace budowlane trwały stosunkowo długo i zostały przerwane w 1381 roku litewskim najazdem księcia Kiejstuta Giedyminowicza (1308/1310-1382). Zamek założono na planie czworoboku. Od strony północnej zamek posiadał wysunięty dansker (gdanisko) oraz wieżę w płd.-wsch. narożniku budowli. W warowni mieściły się kaplica, mieszkanie komtura i refektarz. Pozostałe części czworoboku musiały pomieścić: kapitularz, infirmerię, dormitoria dla braci zakonnych i komnaty gościnne. Komunikację w obrębie zamku zapewniały drewniane krużganki, dostawione do elewacji. Gotycki charakter budowli zachowały piwnice, gdzie przetrwały sklepienia krzyżowe na gurtach. Po bitwie pod Grunwaldem ostródzkim zamkiem na krótko władał książę mazowiecki Janusz I Starszy (~1346-1429), który otrzymał go od króla Władysława II Jagiełły. 19 września 1410 roku ponownie przejęli zamek Krzyżacy. W 1629 roku w ostródzkim zamku kwaterował król szwedzki Gustaw II Adolf Waza. W latach 1633-1639 zamkiem zarządzał książę brzeski Jan Chrystian z dynastii piastów śląskich. W 1788 roku, w czasie pożaru miasta, płomienie przedostały się do zamku, gdzie we wschodniej części magazynowane były zapasy prochu. Wybuch spowodował zniszczenie wschodniego skrzydła. Warto pamiętać, że od 21 lutego do 1 kwietnia 1807 roku w ostródzkim zamku kwaterował Napoleon I Bonaparte. Zamek w XIX wieku pełnił funkcję siedziby starostwa, sądu oraz służył jako mieszkanie dla urzędników. W 1945 roku, po wkroczeniu Armii Czerwonej, zamek został spalony. Odbudowę rozpoczęto w 1974 roku. W chwili obecnej mieści się w nim centrum kultury, galeria, biblioteka oraz muzeum. Obok murów zamkowych znajdują się fundamenty danskera (gdaniska).

Park koło dawnego zamku krzyżackiego.

Pomnik Tadeusza Kościuszki (1746-1817). Przed rokiem 1945, na zachowanym do dziś postumencie znajdował się pomnik, poświęcony żołnierzom poległym w wojnach austriacko-pruskich w latach 1864, 1866 i wojnie francusko- pruskiej 1870-1871. Po II Wojnie Światowej na oryginalnym postumencie ustawiono pomnik Tadeusza Kościuszki.

Nad Jeziorem Drwęckim.

Cmentarz na Polskiej Górce przy ulicy Olsztyńskiej. Jest to najstarszy cmentarz w Ostródzie, pochodzący z XVIII wieku. Niektóre zachowane nagrobki pochodzą z XIX wieku. Wśród szczególnie wartościowych zabytków można zobaczyć macewy żydowskie, nagrobek masoński, pomnik ostródzkiego pastora Gustawa Hermana Marcina Gizewiusza (1810-1848) oraz bramę cmentarną z 1834 roku. 

Stary drewniany budynek mieszkalny koło cmentarza na Polskiej Górce.

Tu mieściła się niegdyś ostródzka synagoga.

Secesyjne i eklektyczne kamienice z początku XX wieku przy ul. Jana Pawła II.

Nowe bloki w centrum miasta. Na pierwszym zdjęciu, w głębi. widoczny jest kościół ewangelicko-metodystyczny przy ulicy Henryka Sienkiewicza.

Na starym cmentarzu przy ulicy Stefana Czarnieckiego w centrum miasta.

Tablica przy wejściu na stary cmentarz przy ulicy Stefana Czarnieckiego, upamiętniająca ofiary rzezi na Wołyniu.

Willa i kamieniczki przy ulicy Stefana Czarneckiego.

Na ulicy Tadeusza Kościuszki.

Ulica Johanna Gottfrieda Herdera - w głębi widoczny jest neogotycki kościół ewangelicko-metodystyczny przy ul. Sienkiewicza. Przy ulicy Herdera mieści się też siedziba Stowarzyszenia Mniejszości Niemieckiej - tzw. Deutsches Haus.

Neogotycki kościół ewangelicko-metodystyczny (współużytkowany z kościołem ewangelicko-augsburskim) przy ulicy Henryka Sienkiewicza. Na wieży kościoła możemy podziwiać mechanizm zegara wahadłowego, wykonanego przez firmę J.L. Wenele z Bockenem w 1909 roku. Społeczeństwo miasta Bochum ufundowało trzy dzwony, z których największy waży 3.200 kg. Warto zobaczyć również zabytkowe organy wykonane przez firmę Orgelbauanstalt A. Terlezki z Elbląga. Kościół wniesiono na wysokiej skarpie, dominującej nad starą częścią miasta i jeziorem. Projektantem był Oskar Hossfeld (1848-1915) z Berlina, autor szeregu budowli sakralnych - ewangelickich i katolickich - utrzymanych w formach historyzmu. W latach 1907-1909 wzniesiono okazałą ceglaną budowlę neogotycką, której znaczenie urbanistyczne podkreśla widoczna z daleka masywna wieża, zwieńczona podwójnym hełmem i wysoki dach. Wnętrze świątyni kryte jest sklepieniem krzyżowym. Przestrzeń naw bocznych wypełniają drewniane empory, wsparte na niskich okrągłych filarach.

Domy przy ulicy Henryka Sienkiewicza.

 

Budynek Liceum Ogólnokształcącego przy ulicy Drwęckiej. Został wzniesiony w latach 1905-1907 jako nowa siedziba Kaiser-Wilhelm Gymnasium. Na uwagę zasługują interesujące detale architektoniczne.

Wieża Ciśnień przy ulicy Drwęckiej. Zbudowana została w 1904 roku przez berlińską firmę Grove, wykonawcę systemu ostródzkich wodociągów w latach 1903-1904.

 

XIV-wieczny kościół p.w. św. Dominika Savio - najstarszy kościół w Ostródzie. Prawdopodobnie został wybudowany pomiędzy 1330 i 1350 rokiem w stylu gotyckim. Po pożarze w roku 1400 został rozbudowany. Kościół zlokalizowany jest przy Placu Tysiąclecia Państwa Polskiego. Dokumenty lokacyjne Ostródy już w 1335 roku wymieniają murowany kościół. Do średniowiecznego kościoła przylegał cmentarz miejski. Możniejszych mieszkańców grzebano w kryptach kościelnych. Po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku król Władysław II Jagiełło w tym kościele dziękował Bogu za odniesione zwycięstwo. W dobie reformacji, w roku 1536 został przejęty przez protestantów. W 1639 roku spoczęło tu ciało księżnej Anny Jadwigi von Sitsch (1611-1639), żony piastowskiego księcia śląskiego Jana Chrystiana z Brzegu (1591-1639), który był starostą Ostródy. W 1788 roku kościół spłonął w czasie wielkiego pożaru miasta. Został po tym odbudowany w latach 1789-1802. Drugi raz średniowieczny kościół spłonął, podpalony przez żołnierzy Armii Czerwonej w 1945 roku. Kościół znajdował się w ruinie do 1980 roku. Odbudowę zabytku rozpoczęto w 1981 roku i dziś jest siedzibą parafii pod wezwaniem św. Dominika Savio. Z dawnego wyposażenia kościoła nie zachowało się nic poza kamiennymi chrzcielnicami pochodzącymi z XIV wieku. Warto wspomnieć, że w latach 1834-1848 pastorem polskiej gminy ewangelickiej przy ostródzkim kościele był Gustaw Herman Marcin Gizewiusz i odprawiał on tu nabożeństwa w języku polskim.

Pomnik Jedności Europejskiej na Placu Tysiąclecia Państwa Polskiego. Pomnik został odsłonięty 1 maja 2004 roku. Na jego trzech bokach widnieją herby Ostródy, Osterode am Harz oraz Unii Europejskiej. Pierwotnie pomnik nosił nazwę Fontanny Trzech Cesarzy. Jego odsłonięcie nastąpiło 19 sierpnia 1907 roku. Granitowy pomnik poświęcony był trzem cesarzom Niemiec, którzy w 1888 roku rządzili państwem niemieckim: Wilhelmowi I Hohenzollernowi (1797-1888), Fryderykowi III Hohenzollernowi (1831-1888) i Wilhelmowi II Hohenzollernowi (1859-1941). W latach 60. XX wieku granitowy obelisk zdemontowano. W miejsce kilkutonowej iglicy wstawiono betonową rzeźbę- "Trzy Syreny", która stała tam do 30 marca 2004 roku.

Cerkiew p.w. Ofiarowania NMP jest świątynią greckokatolicką, wybudowaną od podstaw w latach 2001-2006. Wewnątrz cerkwi mieści się współczesny ikonostas.

Stare bloki przy ulicy Seweryna Pieniężnego.

W odnowionych budynkach dawnych koszar wojskowych mieści się siedziba sądu rejonowego i prokuratury, a także inne instytucje i mieszkania.

 

Ulica Juliusza Słowackiego.

Wieża ciśnień w pobliżu stacji PKP.

W różnych punktach miasta.

Niemal zapomniany cmentarz tuż przy wjeździe do miasta od strony Lubawy.

 

W okolicach Ostródy.

Dziękuję za uwagę.

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 5 godzin 20 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Wow, jestem pod wrażeniem, ależ nam tu opisałeś miasta i miasteczka... Preved

Przyznam,że byłam zaledwie w kilku z nich..

A powiedz które miejsca tobie się najbardziej podobają? do których chętnie wracasz ?

A co byś nam najbardziej rekomendował ,aby odwiedzić  w ramach weekendowego wypadu w te okolice  ? 

Jak wygląda lokalna kuchnia , czy sa jakieś regionalne dania o ciekawym smaku ?

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 14 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nel, zależy co lubisz... Jeśli zabytki to zdecydowanie polecam Nowe Miasto i Lubawę, jeśli przyrodę i lasy - Górę Dylewską, jeśli jeziora - Iławę i Dąbrówno... Pozdrawiam. Biggrin

Wyszukaj w trip4cheap