--------------------

____________________

 

 

 



Moja Warszawa

36 posts / 0 nowych
Ostatni wpis
Strony
achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020
Moja Warszawa

"Chociaż tyle w świecie miast,
więcej niż na niebie gwiazd,
tu najpiękniej płynie czas,
najbliższa sercu jest Warszawa.

Nikt już nie odejdzie stąd,
drogi nam jest każdy kąt,
dzieło naszych serc i rąk,
nasza duma, nasza sława."

 

Każdy pewnie zna te słowa "Poloneza Warszawskiego" śpiewanego ongiś przez "Mazowsze". Dla jednych Warszawa jest równoznaczna z tzw. "warszawką" (a to nie to samo), dla innych jest właśnie jednym ż wielu w świecie miast, dla wielu jest miastem bliskim. Dla mnie - szczególnie bliskim. Tu się urodziłem, tu spędziłem swe dzieciństwo, młodość i większość dorosłego życia. Od kilkunastu lat mieszkam w innym, też zresztą pięknym zakątku naszego kraju, ale nie przestałem przez to być warszawiakiem. W Warszawie zresztą bywam często. Tu mieszkają obaj moi synowie, a na jednym z tutejszych cmentarzy spoczywają moi rodzice. Tu zresztą zawsze czuję się "u siebie". Nie będę podawał ogólnych informacji o Stolicy, które z łatwością znajdziecie w przewodnikach i w sieci. Dość obszerny (wydaje mi się) opis fotografowanych zakątków starałem się zamieścić w podpisach pod zdjęciami. Oczywiście, wszystkie te informacje wyszukałem w różnych źródłach - książkach, wikipedii, na internetowych portalach poświęconych Warszawie itp.

 

Na początek spaceru po Warszawie zapraszam na Starówkę, Nowe Miasto, Krakowskie Przedmieście i jego okolice, zaś w następnych odsłonach przybliżę także inne warszawskie dzielnice i zakątki. Wkleiłem także trochę zdjęć sprzed lat - ot tak, jako ciekawostkę dla młodszych forumowiczów.

 

-----

Fragment Starego Miasta widziany od strony Wisłostrady. Widoczny jest Zamek Królewski i archikatedra p.w. św. Jana Chrzciciela. Na drugim zdjęciu - fragment tzw. Elewacji Saskiej Zamku Królewskiego. Najciekawszą częścią Zamku udostępnioną do zwiedzania są Apartamenty Królewskie oraz Izby Stanowe - Poselska i Senatorska. Większość sal jest utrzymana w wystroju z czasów ostatniego króla, Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798).

Widoki Zamku Królewskiego. Zamek został zbudowany na miejscu grodu drewniano-ziemnego, zwanego Dworem Mniejszym, wzniesionego w XIII wieku przez księcia Konrada II Mazowieckiego (~1250-1294). Gotycki zamek murowany, zwany Dworem Większym zbudował następnie książę Janusz I Starszy (~1346-1429) na początku XV stulecia. Po śmierci ostatnich książąt mazowieckich - Stanisława (1500-1524) i Janusza III (1502-1526) - zamek stał się rezydencją królewską. W latach 1548-1556 był on siedzibą królowej Bony Sforzy d'Aragona (1494-1557), żony Zygmunta I Starego (1467-1548). Następny władca - Zygmunt II August (1520-1572) - dokonał przebudowy w latach 1568-1572. Istotną rozbudowę zamku w stylu wczesnego baroku rzymskiego przeprowadzono za panowania króla Zygmunta III Wazy (1566-1632). W czasach potopu szwedzkiego w latach 1655-1656 Zamek Królewski został splądrowany - Szwedzi wywieźli bezcenne obrazy, meble, gobeliny, królewską bibliotekę i archiwum koronne oraz liczne rzeźby, całe posadzki i chorągwie królewskie. Później, pomimo podejmowanych prób renowacji Zamek zaczął podupadać. Kilkakrotnie był zajmowany przez obce wojska (Szwedów, Rosjan). Kolejną jego przebudowę zrealizowano za czasów króla Augusta III Sasa (1696-1763). Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego Zamek Królewski przeżywał okres świetności. Przeprowadzono wówczas dalszą jego przebudowę. 3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił tu konstytucję. W 1806 i 1807 roku na Zamku dwukrotnie przebywał Napoleon Bonaparte (1769-1821). W latach 1818-1821 po wschodniej stronie Zamku powstały Arkady Kubickiego tworzące szeroki taras wzdłuż fasady saskiej (są częściowo widoczne na pierwszym zdjęciu). W 1836 roku Zamek stał się siedzibą carskiego gubernatora Iwana Fiodorowicza Paskiewicza (1782-1856). Po odzyskaniu niepodległości rozpoczęto prace restauracyjne. Począwszy od 1926 roku Zamek był siedzibą Prezydenta RP. We wrześniu 1939 roku spłonął w wyniku bombardowania. Ostatecznie, został obrócony w ruinę w 1944 roku. W latach 70. XX wieku został odbudowany. Na zdjęciach widoczny jest także Plac Zamkowy, z którego prowadzi wejście na Zamek Królewski i Stare Miasto. Widoczna jest także kolumna Zygmunta III Wazy, pochodząca z 1644 roku i będąca najstarszym świeckim pomnikiem w Warszawie. Została wystawiona z fundacji jego syna - Władysława IV Wazy (1595-1648). Koncepcję kolumny opracowali Agostino Locci (~1601-1660) i Constantino Tencalla (1610-1647). Brązowy posąg króla pierwotnie złocony wykonał bolończyk Clemente Molli (?~1678), a odlew z brązu wykonał królewski ludwisarz Daniel Tym. Posąg króla Zygmunta III Wazy umieszczono na licowanej i ozdobionej po bokach wolutami podstawie. Monarcha został przedstawiony w zbroi, płaszczu koronacyjnym i koronie tzw. szwedzkiej, zamkniętej. Powierzchnia płaszcza została ozdobiona reliefową dekoracją roślinną, zaś jego brzegi postaciami świętych - patronów Rzeczypospolitej. Zbroja królewska została przyozdobiona zawieszonym na długim łańcuchu Orderem Złotego Runa. Prawa noga króla wsparta jest o hełm z bujnym pióropuszem. Lewa ręka podtrzymuje oparty o podstawę krzyż, zaś prawa dzierży uniesioną szablę. Istnieje przesąd, wedle którego upuszczenie szabli przez króla zwiastować ma nieszczęścia i upadek miasta. Pomnik w swej historii przechodził kilka renowacji. Kolumna Zygmunta została powalona w czasie powstania warszawskiego w nocy z 1 na 2 września 1944 roku, trafiona pociskiem z niemieckiego działa czołgowego. Została odbudowana w roku 1949. Plac Zamkowy był widownią wielu dramatycznych scen z historii Polski. Odbywały się tutaj manifestacje patriotyczne, w okresie poprzedzającym wybuch powstania styczniowego. 27 lutego 1861 roku od kul rosyjskich padło pięciu poległych. 8 kwietnia tegoż roku 5 rot piechoty i 2 szwadrony jazdy rosyjskiej dowodzone przez generała Stiepana Aleksandrowicza Chrulowa (1807-1870) dokonały tutaj krwawej masakry ludności cywilnej Warszawy, w wyniku czego zginęło ponad 100 osób. W czasie stanu wojennego, plac był widownią szczególnie brutalnie rozpędzonej przez ZOMO manifestacji w dniu 3 maja 1982 roku. 10 lipca 1997 roku na placu Zamkowym Prezydent Stanów Zjednoczonych Bill Clinton wygłosił przemówienie z okazji zaproszenia Polski, Czech i Węgier do uczestnictwa w NATO.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jedna z czterech tablic umieszczonych na cokole Kolumny Zygmunta. Łaciński napis na tej, umieszczonej od strony zachodniej, głosi:"Zygmunt III na mocy wolnych wyborów król polski, z tytułu dziedziczenia, następstwa i prawa - król Szwecji, w umiłowaniu pokoju i w sławie pierwszy pomiędzy królami, w wojnie i zwycięstwach nie ustępujący nikomu, wziął do niewoli wodzów moskiewskich, stolicę i ziemie moskiewskie zdobył, wojska rozgromił, odzyskał Smoleńsk, złamał pod Chocimiem potęgę turecką, przez czterdzieści cztery lata panował, czterdziesty czwarty z szeregu królów, dorównał w chwale wszystkim, albo ogarnął całą".

 

Warszawscy dorożkarze na Placu Zamkowym. Dziś to już tylko atrakcja dla turystów.

 

Widok sprzed Kolumny Zygmunta III Wazy na Placu Zamkowym na Krakowskie Przedmieście. Krakowskie Przedmieście - jedna z reprezentacyjnych ulic Stolicy - stanowi północną część tzw. Traktu Królewskiego, prowadzącego od Zamku Królewskiego w kierunku Łazienek. Nazwę swą ulica wywodzi od przedmieść, które już od XIV wieku zaczęły powstawać przy Bramie Krakowskiej (dziś już nieistniejącej). Droga ta stała się świetnym miejscem do budowy reprezentacyjnych pałaców magnaterii oraz rodziny królewskiej. Około 1762 roku ulica była już całkowicie wybrukowana, a do 1855 roku uzyskała oświetlenie gazowe. Krakowskie Przedmieście zawsze było świadkiem patriotycznych demonstracji, szczególnie podczas zaborów. Ulica była też widownią demonstracji studenckich 1968 roku oraz spotkania papieża Jana Pawła II (1920-2005) z młodzieżą w 1979 roku. Na drugim zdjęciu po lewej stronie widoczny jest kościól akademicki p.w. św. Anny, z renesansową dzwonnicą, po prawej zaś - rokokowa Kamienica Johna, zwana także Kamienicą Nowickiego. Zbudowana przed 1743 rokiem, miała początkowo trzy kondygnacje. Pierwotnie była własnością A. Roykiewicza, później, od 1754 roku, metrykanta koronnego I. Nowickiego, a następnie różnych rodzin kupieckich. W XIX wieku znajdowała się tu księgarnia i wypożyczalnia książek F. Netty. Od roku 1909 właścicielem był adwokat Aleksander John. W 1868 roku dobudowano czwartą kondygnację. Od strony Placu Zamkowego jest ona pięcioosiowa, z mansardowym dachem z lukarnami. Narożnik kamienicy zdobi piękny gargulec (rzygacz). W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku kamienica została spalona. W roku 1947 została rozebrana z powodu budowy tunelu Trasy W-Z. Odbudowana została w 1949 wg projektu Włodzimierza Wapińskiego (1914-2005) i Kazimierza Thora (1913-2006). Fasadę odtworzono według obrazu Bernarda Bellotto zw. Canaletto (1721-1780).

 

 

 

 

Wyjście z Krakowskiego Przedmieścia na Plac Zamkowy. Zdjęcie zrobione latem 1982 roku.

 

 

Pałac pod Blachą - późnobarokowa budowla wzniesiona w latach 1720-1730 przez Jakuba Fontanę (1710-1773) u podnóża Zamku Królewskiego w Warszawie. Swą nazwę zawdzięcza nietypowemu w dawniejszych czasach pokryciu blachą miedzianą, aczkolwiek wcześniej, w II połowie XVIII wieku był pokryty dachówką. Od roku 1798 mieszkał w nim m.in. książę Józef Antoni Poniatowski (1763-1813), któremu pałac podarował król Stanisław August Poniatowski. Przynajmniej raz gościł w pałacu Napoleon Bonaparte, a przez kilka miesięcy książę Józef Poniatowski gościł w nim swojego przyjaciela marszałka Francji Joachima Murata (1767-1815).

 

 

 

 

 

 

Ulica Nowy Zjazd przy Pałacu pod Blachą.

 

 

Stare Miasto - ulica Brzozowa. Ulica ta łączy ulicę Celną z ulicą Mostową. Od XV wieku jest ulicą Starej Warszawy. Tereny tej ulicy obejmowało północne przedmieście. Dawniej była zwana Podwalną, ze względu na jej położenie pod murami obronnymi. Na przełomie XVI i XVII wieku znajdowały się tu dworki drewniane oraz charakterystyczne składy towarowe, pełniące głównie funkcję spichlerzy.

 

 

Fragment Wieży Gnojnej i Domu Gotyckiego na rogu ulic Celnej i Brzozowej. Dzisiejsza ulica Celna została utworzona w końcu XIII wieku, jako bardzo wąska droga, prowadząca do furty w murach miejskich. Pod koniec XIV stulecia u wylotu ulicy wybudowana została brama, włączona w ciąg murów obronnych miasta, zwana Bramą Gnojną, od pobliskiego wysypiska śmieci. Stąd też dzisiejszą ulicę Celną zwano ulicą Gnojną. Nazwa Celna pochodzi od komory wodnej, która na początku XIX wieku istniała na pobliskiej ulicy Bugaj. W pobliżu Wieży znajduje się tzw. Góra Gnojna. Jest to stroma skarpa znajdująca się na końcu ulicy Celnej i Brzozowej od strony Wisły. Na miejsce to do około 1774 roku wywożono z miasta wszelkie nieczystości. Skarpa pełniła funkcję wysypiska śmieci przez około 400 lat. Trzecie zdjęcie przedstawia widok z dawnej Góry Gnojnej na Wisłę, Most Śląsko-Dąbrowski, Most Świętokrzyski i budowany wówczas Stadion Narodowy.

 

 

 

Tzw. Dom Profesorów (dawny spichlerz Strubicza) przy ulicy Brzozowej. Pierwotnie, rajca Baltazar Strubicz (~1590-1650) wybudował tu kilkukondygnacyjny spichlerz . Przed 1790 rokiem, od północy dobudowano kamienicę, która od ulicy Brzozowej miała jedno piętro, od ulicy Bugaj dwa piętra. Cały zespół został wymieniony w źródłach jako spichlerz i dom spadkobierców Fontaniego. Zespół ten od jego nazwiska nazywano "Pod Fontanką", choć rzeczywiście była tu na tarasie istniejąca do dziś fontanna. W XIX wieku przebudowano cały zespół na kamienicę łącząc go z sąsiednią posesją przy ulicy Bugaj. W 1921 roku kamienicę gruntownie przebudowano wg projektu Kazimierza Tołłoczko (1886-1960) i włączono w zespół kolonii zwanej "Kooperatywa Profesorów Uniwersytetu i Politechniki" (stąd nazwa "Dom Profesorów"). W czasie powstania warszawskiego budynek uległ zniszczeniu, jednak nie został zdobyty przez Niemców, jako jedyna "twierdza" na Starym Mieście.

 

 

 

Widok z Placu Zamkowego i ulicy Podwale na odrestaurowane mury miejskie. Za murami widoczny jest kościół p.w. św. Marcina przy ulicy Piwnej. Ulica Podwale początkowo zwana była ulicą Zawalną. W miarę powiększania się miasta budowane tu były kamienice. Wraz z odsłonięciem i rekonstrukcją umocnień w latach trzydziestych, a następnie w okresie powojennym ulica została ukształtowana w stanie obecnym, wraz z pasem zieleni, znajdującym się pomiędzy nią a murami, w miejscu usuniętej zabudowy. 13 sierpnia 1944 roku w czasie powstania warszawskiego doszło tu do wybuchu niemieckiego pojazdu typu Borgward SdKfz 301, który powstańcy zdobyli podczas odpierania ataku Niemców na barykadę na Podwalu. W wybuchu zginęło co najmniej dwieście osób, zarówno powstańców i ludności cywilnej, a drugie tyle odniosło rany. Ulica biegnie od Placu Zamkowego do ulicy Nowomiejskiej i Barbakanu.

 

 

 

 

Pomnik Jana Kilińskiego przy ulicy Podwale. Pomnik powstał wg projektu Stanisława Jackowskiego (1887-1951), a odlany został w 1935 roku w zakładzie Braci Łopieńskich. Składał się z rzeźby wykonanej z brązu o wysokości 4 metrów oraz granitowego cokołu o wysokości 3 metrów. Artysta przedstawił Jan Kilińskiego ruszającego do szturmu, w płaszczu, z wysoko podniesioną szablą i z pistoletem za pasem. Cokół został wykonany przez firmę kamieniarską Jana Fedorowicza z granitu fińskiego pochodzącego z rozebranego soboru p.w. św. Aleksandra Newskiego na Placu Saskim. Na frontonie cokołu umieszczono płytę-płaskorzeźbę autorstwa Walentego Smyczyńskiego, przedstawiającą Kilińskiego prowadzącego powstańców przez Plac Zamkowy. Monument odsłonięto na Placu Krasińskich w 30. rocznicę powołania Warszawskiej Izby Rzemieślniczej, 19 kwietnia 1936 roku, w obecności prezydenta RP prof. Ignacego Mościckiego (1867-1946). W marcu 1942 roku monument został zdemontowany na polecenie Niemców w odwecie za zdjęcie przez Macieja Aleksego Dawidowskiego (1920-1943) niemieckojęzycznej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika. Pierwotnie pomnik miał zostać zniszczony, jednak dzięki staraniom prof. Stanisława Lorenza (1899-1991) udało się uzyskać u władz niemieckich zmianę tej decyzji. Pomnik złożono w magazynach Muzeum Narodowego, a na jego murze pojawił się namalowany przez Dawidowskiego napis: "Jam tu ludu W-wy. - Kiliński Jan!". Pojawiły się też ogłoszenia "podpisane" przez samego Kopernika: "W odwecie za zniszczenie pomnika Kilińskiego zarządzam przedłużenie zimy o 6 tygodni". Jak się okazało, zima tego roku była wyjątkowo długa. Posąg doczekał wyzwolenia Warszawy w styczniu 1945 roku w piwnicach Muzeum Narodowego. Był jednym z nielicznych warszawskich pomników, które nie zostały zniszczone w czasie II wojny światowej. Konieczne było jednak dorobienie brakującej szabli oraz naprawienie mniejszych Alei 3 Majanaprzeciwko gmachu Muzeum Narodowego. 1 września 1946 roku został przeniesiony z powrotem na plac Krasińskich, zaś15 listopada 1959 roku pomnik po raz kolejny został przeniesiony - w obecne miejsce. Nowy granitowy cokół ufundowali rzemieślnicy warszawscy, co upamiętnia napis wykuty na pomniku. Nie wmurowano jednak ponownie płyty Walentego Smyczyńskiego, która została przekazana do Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Lokalizacja monumentu uzasadnione jest tym, że w jego pobliżu znajdowała się siedziba ambasadora rosyjskiego w czasie inurekcji kościuszkowskiej, a Jan Kiliński (1760-1819) dowodził szturmem mieszkańców Starego Miasta na tę rezydencję 17 kwietnia 1794 roku.

 

 

Na ulicy Piwnej. Ulica ta została wytyczona na przełomie XIII/XIV wieku. Nazwa "Piwna" dotyczyła wówczas jedynie odcinka między ulicą Wąski Dunaj i ulicą Piekarską, pozostały fragment - do Placu Zamkowego nazywano Platea S. Martini, Mnichów lub św. Marcina, Marcinkańską. Wspólna nazwa dla całej ulicy ustaliła się dopiero w roku 1743. Ostateczny wygląd ulicy ukształtował się dopiero w XVII wieku. Na pierwszym zdjęciu widoczna jest wieża kościoła p.w. św. Marcina.

 

 

 

 

 

 

 

Kościół p.w. św. Marcina przy ulicy Piwnej. Kościół został ufundowany wraz z klasztorem oo. augustianów w 1353 roku, choć niektóre przekazy wspominają o wcześniejszej, drewnianej budowli w tym miejscu. Pierwotnie był orientowany, z wejściem od strony murów miejskich. Przebudowany kilkakrotnie, w XV wieku zyskał murowaną formę gotycką. W czasie przebudowy w latach 1631-1636 - fasadę barokową od strony ulicy Piwnej, wtedy też nastąpiła zmiana orientacji kościoła z ołtarzem zwróconym w kierunku zachodnim. Architektem przebudowy był Włoch Giovanni Spinola. Kolejna przebudowa miała miejsce w I połowie XVIII wieku pod okiem Karola Antoniego Baya (?~1742). Kościół i sąsiadujący z nim klasztor pozostawały w rękach augustianów aż do kasaty zakonu po powstaniu styczniowym. Bogate wyposażenie barokowe świątyni uległo całkowitemu zniszczeniu podczas powstania warszawskiego w 1944 roku. Nieliczne sprzęty zostały odnalezione pod gruzami, m.in. bogaty gotycki kielich mszalny. Powojenny wystrój świątyni został zaprojektowany oraz wykonany przez s. Almę Skrzydlewską - franciszkankę Służebnicę Krzyża, mieszkankę klasztoru. Dawny klasztor oo. Augustianów (dziś klasztor ss. franciszkanek Służebnic Krzyża) to miejsce znane stąd, że w XVI wieku odbywały się tu sejmiki generalne województwa mazowieckiego.

 

 

 

 

 

Na ulicy Świętojańskiej, odchodzącej od Placu Zamkowego. Ulica ta została wytyczona już przy lokacji miasta po roku 1408 i od zarania swych dziejów stanowiła główny szlak komunikacyjny Starej Warszawy, biegnąc od Bramy Krakowskiej i Placu Zamkowego do Rynku Starego Miasta. Obecna nazwa ustaliła się w początkach XVIII wieku (początkowo ulica zwana była Grodzką, później Zamkową). Podczas powstania warszawskiego ulica była miejscem ciężkich walk - przy jej wylocie na Plac Zamkowy zbudowano barykadę. Na czwartym zdjęciu widoczny jest fragment ulicy Świętojańskiej, dochodzący do ulicy Zapiecek i dalej do Rynku Starego Miasta.

 

 

 

 

 

Widok sprzed archikatedry p.w. św. Jana Chrzciciela na ulicę Świętojańską i uliczkę bez nazwy łączącą ją z ulicą Piwną.

 

 

 

Bazylika archikatedralna p.w. św. Jana Chrzciciela. Jest to druga najstarsza (po parafii św. Katarzyny na Służewie) parafia w Warszawie. Początki katedry sięgają XIII wieku, kiedy to powstał w tym miejscu prawdopodobnie drewniany kościół parafialny książąt mazowieckich. Pierwsza wzmianka na jego temat pochodzi z 1339 roku i dotyczy odbywającego się tutaj procesu przeciw Krzyżakom. Później, w miejsce starego kościoła postawiono murowany kościół parafialny. Świątynia w 1406 roku została podniesiona do rangi kolegiaty (po przeniesieniu kapituły z Czerska). Po przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy w 1596 roku, świątynia - dotąd książęca - została połączona gankiem z Zamkiem Królewskim i nabrała większego znaczenia. W kolegiackim kościele p.w. św. Jana zaczęły odbywać się uroczyste nabożeństwa związane z elekcjami królów polskich. To tutaj w 1632 roku doszło tu do zaprzysiężenia przepisów pacta conventa, tu ksiądz Piotr Skarga (1536-1612), przemawiał do króla w płomiennych kazaniach, tu w roku 1773 uroczyście odczytano akt fundacyjny Komisji Edukacji Narodowej. Po uchwaleniu przez Sejm Czteroletni Konstytucji 3 Maja w kolegiacie warszawskiej nastąpiła przysięga zachowania artykułów ustawy zasadniczej. Z chwilą erygowania w 1798 roku Biskupstwa Warszawskiego świątynia otrzymała godność katedry, w 1818 roku - archikatedry. W 1831 roku wysłuchały tu mszy św. oddziały udające się pod Olszynkę Grochowską i na szańce Woli. W 1918 roku odbyło się tu centralne nabożeństwo dziękczynne za odzyskanie niepodległości. We wrześniu 1939 roku na skutek ostrzału niemieckiej artylerii spłonął dach archikatedry, uszkodzone zostały ściany i sklepienia. W czasie powstania warszawskiego katedra była polem walk między powstańcami i hitlerowcami, ostatecznie ruiny katedry wysadzono w powietrze wraz z sąsiadującym kościołem oo. jezuitów, uprzednio przełamując bohaterski opór powstańców. Archikatedra została zrekonstruowana w latach 1947-1956, a w 1961 roku została podniesiona do rangi bazyliki mniejszej. Jest ona kościołem gotyckim, trójnawowym, halowym. Elewacja, wymurowana z gotyckiej cegły, nawiązuje do gotyku mazowieckiego. Bazylika posiada surowe i mroczne wnętrze ze sklepieniem gwiaździstym. W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z obrazem MB Częstochowskiej oraz zrekonstruowane barokowe stalle. W podziemiach katedry pochowani są książęta mazowieccy Janusz I Starszy i Bolesław III płocki (1322/1330-1351), ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski oraz wybitni Polacy: Henryk Sienkiewicz (1846-1916), Stanisław Wojciechowski (1869-1953), Gabriel Narutowicz (1865-1922), Ignacy Mościcki, Ignacy Jan Paderewski (1860-1941), Kazimierz Sosnkowski (1885-1969), Zygmunt Szczęsny Feliński (1822-1895). W archikatedrze pochowany jest także "Prymas 1000-lecia" - Stefan kard. Wyszyński (1901-1981). Na zdjęciach z wnętrza archikatedry widoczne są też witraże zaprojektowane przez Wacława Taranczewskiego (1903-1987), nagrobek ostatnich książąt mazowieckich, klasycystyczny pomnik nagrobny marszałka Sejmu Czteroletniego Stanisława Małachowskiego (1736-1809) wykuty z białego marmuru i zaprojektowany przez Bertela Thorvaldsena (1770-1844), a także tablice upamiętniające wybitnych Polaków.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Dziekania biegnąca od ulicy Świętojańskiej do Kanonii, wzdłuż archikatedry p.w. św. Jana Chrzciciela. Została wytyczona w XIV wieku na terenie należącym do dziekana kanoników kolegiaty św. Jana (obecnie katedry). Około roku 1620 nad początkowym, wschodnim odcinkiem Dziekanii, od strony Kanonii, przerzucono widoczny na zdjęciach, kryty, arkadowy ganek będący końcowym fragmentem strzeżonego przejścia z Zamku Królewskiego do katedry. Owo zabezpieczenie wprowadzono po nieudanym zamachu na króla Zygmunta III Wazę, którego dokonał kalwiński szlachcic, Michał Piekarski (1597-1620). Niemal całe otoczenie ulicy uległo zniszczeniu w roku 1944, za sprawą eksplozji miny samobieżnej SdKfz 301 Bogward (Goliath), która podczas powstania warszawskiego uderzyła w południową ścianę korpusu katedry św. Jana. Fragment gąsienicy tej miny wmurowany jest w boczną ścianę katedry. Po lewej stronie na ostatnim zdjęciu widoczne są mury katedry, po prawej - pałac dziekana kanoników z roku 1610, odbudowany w latach 1966-1968.

 

 

 

 

Kanonia to trójkątny placyk na tyłach archikatedry p.w. św. Jana Chrzciciela. Na placyku tym znajdował pierwszy warszawski cmentarz parafii św. Jana, założony prawdopodobnie razem z kościołem i zlikwidowany w 1780 roku. W 1771 roku na cmentarzu stanęła figura NMP Niepokalanie Poczętej, obecnie umieszczona przy wschodniej ścianie prezbiterium katedry. W roku 1972 w północnej części placyku umieszczono widoczny na zdjęciu dzwon. Nazwa placu pochodzi stąd, że po przeniesieniu w 1406 roku kapituły z Czerska do Warszawy, Janusz I Starszy, książę mazowiecki nadał tu trzynastu kanonikom miejsca na budowę domów (kanonii, kurii), wyłączone spod jurysdykcji miejskiej.W kamieniczce na Kanonii, widocznej po lewej stronie na drugim zdjęciu miała siedzibę "kanapowa" feministyczna Partia Kobiet, założona przez Manuelę Gretkowską.

 

 

 

Wnętrze kościoła p.w. Matki Bożej Łaskawej Patronki Warszawy przy ulicy Świętojańskiej .Ta renesansowa świątynia jest najwyższą budowlą Starego Miasta. Mimo to pozostaje niejako w cieniu leżącej tuż obok archikatedry. Początki kościoła sięgają pierwszych lat XVII wieku. Za katedrą znajdowała się wówczas niewielka uliczka, której teren miasto darowało zakonowi jezuitów. Inicjatorem budowy świątyni był między innymi ksiądz Piotr Skarga. Budowlę wzniesiono w stylu późnorenesansowym, z okazałą kopułą i smukłą wieżą. Budowę finansował między innymi król Zygmunt III Waza. Początkowo kościół nosił imię Narodzenia NMP i św. Ignacego (biskupa i męczennika). Świątynię konsekrowano w roku 1626. Trzydzieści lat później została ona zdewastowana przez okupujące Stolicę wojska szwedzkie. W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku kościół został doszczętnie spalony. Jego odbudowa trwała do 1957 roku. Kościól posiada zabytkowe, gotyckie podziemia a także wiele cennych elementów wyposażenia.Słynący łaskami,Obraz Matki Boskiej Łaskawej, w głównym ołtarzu pochodzi z I połowy XVII wieku i został podarowany przez papieża Innocentego X (1574-1655) królowi Janowi II Kazimierzowi Wazie (1609-1672). Początkowo obraz był umieszczony w kościele Świętych Prima i Felicjana przy ul. Długiej (obecnej katedrze polowej). Jest to kopia obrazu, znajdującego się w Faenzy we Włoszech. Koronacja obrazu miała miejsce w 1651 roku. Była to pierwsza w Polsce koronacja obrazu maryjnego (o 60 lat wcześniejsza od koronacji obrazu jasnogórskiego). W roku 1973 prymas Stefan kard. Wyszyński ogłosił Matkę Bożą Łaskawą Patronką Warszawy.

 

 

Rynek Starego Miasta to plac o wymiarach 90 x 73 m. Powstał na przełomie XIII i XIV wieku przy lokacji miasta. Do XVIII wieku był najważniejszym placem Warszawy. Stanowił tło ważnych wydarzeń historycznych, wystąpień politycznych, manifestów i publicznych egzekucji, zgodnie ze swoją nazwą służył również celom handlowym. Od XV wieku na środku placu znajdował się murowany ratusz, który rozebrano w 1817 roku. W roku 1855, kiedy w Warszawie zainstalowano wodociągi miejskie, pośrodku rynku ulokowano wodotrysk z pomnikiem Syrenki dłuta Konstantego Hegla (1799-1876). Zabudowa rynku pierwotnie była głównie drewniana, lecz już w XV wieku przeważała zabudowa murowana. Podczas powstania warszawskiego kamienice okalające Rynek zostały zrównane z ziemią. Odbudowano je w latach 1949-1953. Na pierwszym zdjęciu widoczna jest zachodnia pierzeja Rynku, tzw. strona Kołłątaja, nazwana tak na cześć Hugona Stumberga Kołłątaja (1750-1812) oświeceniowego polityka, męża stanu, publicysty, poety, geografa i historyka, a także znajdujące się na niej kamieniczki (od lewej: Kamienica Simonettich, Kamienica Markiewiczowska, Kamienica Wójtowska i Kamienica Klucznikowska). Po prawej stronie na drugim zdjęciu widoczna jest pierzeja wschodnia, zwana stroną Barssa od nazwiska warszawskiego XVIII-wieczego palestranta i dyplomaty, rzecznika praw mieszczaństwa Franciszka Barssa (1760-1812), po lewej - pierzeja północna, zwana stroną Dekerta od nazwiska XVIII-wiecznego prezydenta Warszawy, kupca i działacza mieszczańskiego Jana Dekerta (1738-1790). Widoczne są kamieniczki (patrząc od lewej): Baryczków, Kazubowska, Falkiewiczowska - na stronie Dekerta, Walterowska, Busserowska, "Pod Fortuną", Winklerowska, Orlemusowska, Greyberowska, Kupcewiczowska, Małodobrych - na stronie Barssa. Na trzecim zdjęciu widoczne jest wyjście z ulicy Wąski Dunaj na Rynek Starego Miasta. W głębi na wprost widoczne są kamieniczki południowej pierzei, zwanej stroną Zakrzewskiego od nazwiska stolnika i podczaszego poznańskiego, posła na Sejm Czteroletni i pierwszego prezydenta Warszawy Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego (1745-1802). Patrząc od lewej są to: Kamienica "Złocista", Kamienica Długoszowska, Kamienica Majeranowska i Kamienica Erlerowska. Niegdyś strona ta nazywana była także stroną Zamkową lub Czwartą (strona ta widoczna jest także na czwartym zdjęciu). Po prawej stronie - widoczna otynkowana na biało narożna kamienica strony Kołłątaja, tzw. Kamienica pod św. Anną (inne nazwy: Plumhoffowska, Rzepczyńska, Kazubowska, Pod Św. Markiem, co najmniej od pierwszej połowy XIX wieku nazywana niesłusznie kamienicą Książąt Mazowieckich). Mieściła się tu znana w ówczesnej Warszawie wytworna restauracja francuska Quellusa. Poźniej dom został wykupiony przez Towarzystwo Przyjaciół Historii i poddany konserwacji. Zawieruchę wojenną przetrwały ściany szczytowe oraz ściany i sklepienia parteru, dlatego kamienica jako jedna z nielicznych na Starym Mieście zachowała duże partie oryginalne. Z lewej strony zdjęcia widoczna jest narożna kamienica strony Dekerta tzw. Kamienica Montelupich (Filipkowska), w której mieści się Muzeum Historyczne m.st. Warszawy.

 

 

 

 

 

 

 

 

Rynek Starego Miasta - dekoracje fasady Kamienicy Erlerowskiej (Kamienicy "Pod Lwem") na stronie Zakrzewskiego.

 

 

 

Kamienica Fukierów na stronie Kołłątaja Rynku Starego Miasta. W XV wieku na terenie zajmowanym obecnie przez kamienicę znajdowały się dwa drewniane domy, które spaliły się prawdopodobnie podczas pożaru w 1544 roku. W 1552 roku zostały zastąpione murowaną kamienicą wykonaną przez Jerzego Korba. W 1647 roku, z inicjatywy ówczesnego właściciela - burmistrza warszawskiego Baltazara Strubicza - część frontowa uzyskała połączenie z oficyną za pomocą ganków. W 1661 roku kamienica miała trzy kondygnacje i niską sień biegnącą przez całą szerokość budynku. Po przebudowie w 1718 roku uzyskała jeszcze jedną kondygnację, a dziedziniec krużgankowy uzyskał ostateczny kształt. W 1782 roku kamienica otrzymała nową fasadę od strony rynku zaprojektowaną przez Szymona Bogumiła Zuga (1733-1807). W 1810 roku kamienica stała się własnością kupieckiej rodziny Fukierów i od tamtej pory mieści się tam popularna winiarnia, a w piwnicach składy winne. Na zachowanym do dzisiaj kamiennym portalu prowadzącym do kamienicy z rynku dodano herb nowych właścicieli i inicjały Floriana Fukiera. W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku kamienica została zniszczona w znacznym stopniu (zachowały się piwnice, fragmenty murów przyziemia, portale i część sklepień parteru). Odbudowana w latach 1947-1953 według projektu Wacława Antoniego Podlewskiego (1895-1977) otrzymała bryłę, imitującą tę z końca XVIII wieku, a także współczesne dekoracje. Obecnie mieści się w niej restauracja "U Fukiera", Muzeum Winiarstwa a także Stowarzyszenie Historyków Sztuki.

 

 

Wyjście z ulic Świętojańskiej i Zapiecek na Rynek Starego Miasta. Po lewej stronie widoczna jest narożna kamienica strony Kołłątaja Rynku Starego Miasta, tzw, Kamienica Simonettich (lub Kranichowska). Kamienicę wzniósł w XV wieku toruński kupiec Michał Kranich, a obecną wielkość uzyskała w 1666 roku, po rozbudowie dokonanej przez ówczesnego właściciela - Simonettiego. W 1944 roku zniszczona do parteru, w odtworzonej postaci jedynie nawiązuje do dawnego wyglądu. Na wprost widoczna jest narożna kamienica strony Dekerta, tzw. Kamienica Montelupich (lub Filipowska). W dokumentach jest wzmiankowana już w 1440 roku. Miała wielu właścicieli (m. innymi Filipowiczów i Montelupich, od których wzięła używane dziś nazwy) i była wielokrotnie przebudowywana. Zniszczona w czasie powstania warszawskiego i odbudowana w latach 1950-1957. Obecnie mieści się w niej Muzeum Historyczne m. st. Warszawy.

 

 

Kamienica Wójtowska na stronie Kołłątaja Rynku Starego Miasta. Prawdopodobnie od 1408 roku była siedzibą sądu ławniczego i wójtów dziedzicznych Starej Warszawy. W roku 1609 wójtostwo zostało wykupione przez radę miejską, która po śmierci ostatniego wójta dziedzicznego Jana Wilka-Katęckiego, przejęła kamienicę w 1622 roku. Po przeniesieniu w 1702 roku urzędu do ratusza, kamienica nadal pozostała własnością miasta. Była wielokrotnie przebudowywana. Od roku 1811 przeszła w ręce prywatne i miała wielu właścicieli. W czasie powstania warszawskiego została zniszczona. Odbudowana została w latach 1952-1953 wg projektu Jana Bieńkowskiego z zachowaniem tylnych traktów piwnic i odtworzeniem fasady sprzed 1944 roku.

 

 

Na staromiejskich uliczkach.

 

 

 

 

 

Ulica Jezuicka. Jej historia sięga XIV wieku i lokacji Starej Warszawy, gdyż ta ulica, zwana wówczas ulicą św. Jana (od sąsiedztwa kościoła p.w. św. Jana), była jedną z ośmiu dróg wychodzących z Rynku. Po wielkim pożarze w 1607 roku, posesje po zachodniej stronie ulicy wykupili jezuici, lokując tu kolegium. W II połowie XVIII wieku ulica została wybrukowana. Zabudowania ulicy legły w gruzach w 1944 roku, zostały odbudowane w latach 1953-1959. Ulica prowadzi od Kanonii do Rynku Starego Miasta (na zdjęciu - widok od strony Rynku).

 

 

Ulica Kamienne Schodki. Jest to wąska uliczka wyłożona kamiennymi schodami biegnąca od Krzywego Koła do ulicy Brzozowej (górny, starszy odcinek - widoczny na zdjęciu) i dalej, z przesunięciem osi do ulicy Bugaj (dolny odcinek, zabudowany w XVIII wieku). Pierwsza wzmianka o ulicy pochodzi z 1527 roku. Ulica była wykorzystywana do noszenia wody z rzeki. W XVII wieku nazywana była Na Schodkach, w XVIII wieku Schodki, W grudniu 1806 roku z ulicy Kamienne Schodki Napoleon Bonaparte w towarzystwie księcia Józefa Poniatowskiego oglądał Wisłę. W czasie powstania warszawskiego uliczka zosłała zniszczona. Odbudowana została w latach 1952-1962.

 

 

 

 

Widok z Wisłostrady spod Starego Miasta na Most Świętokrzyski i na budowany wówczas Stadion Narodowy. Most Świętokrzyski to pierwszy most wantowy na Wiśle, otwarty 6 października 2000 roku. Ma długość 479 metrów. Jego konstrukcja wsparta jest na 90-metrowym pylonie, na którym zaczepiono 48 lin podtrzymujących płytę. Pylon stoi na prawym brzegu Wisły, zaś po lewej stronie wsparty jest na dwóch podporach, osadzonych w dnie.

 

 

Kościół akademicki p.w. św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu widziany od strony trasy W-Z. Powstał przy ufundowanym przez księżnę mazowiecką Annę Fiodorównę (?-1458) klasztorze bernardynów. Księżna w 1454 roku sprowadziła do Warszawy pierwszych zakonników. Budowę rozpoczęto w stylu gotyckim, lecz w roku 1515 strawił ją pożar. Pierwsza świątynia założona została na masywnych fundamentach, w celu zabezpieczenia murów przed usuwaniem się wysokiego stoku wiślanej skarpy. Powojenne badania, podczas umacniania skarpy, wykazały, że obecne prezbiterium gotyckie stoi na podstawie trzech, a niekiedy i czterech nieregularnie ułożonych warstw dużych polnych głazów. Ten pierwszy kościółek bernardyński był niewielki, założony na planie prostokąta zamkniętego od wschodu trójboczną absydą, mieścił się w granicach murów dzisiejszego prezbiterium. Elewacje opięte zostały uskokowymi skarpami, pomiędzy którymi znajdowały się ostrołukowe otwory okienne (obecnie zamurowane, tworzą na zewnątrz wnęki). Fundatorami nowego kościoła, zbudowanego w 1533 roku byli: księżna mazowiecka Anna Radziwiłłówna (1476-1522), Beata z Tęczyńskich Odrowążowa i biskup poznański Jan Lubrański (1456-1520). Choć w czasie samego "potopu szwedzkiego" kościół nie ucierpiał, to został zniszczony w 1657 roku przez wojska księcia Jerzego II Rakoczego (1621-1660). W latach 1663-1670 świątynia została odbudowana wg projektu, którego autorem był Giovanni Battista Gisleni (1600-1672). Kościół jest mieszanką różnych stylów architektonicznych: prezbiterium jest gotyckie, wnętrze - barokowe, fasada uzyskała styl barokowo-klasycystyczny, zaś dzwonnica zbudowana jest w stylu późnorenesansowym. W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku kościół został poważnie zniszczony. Po wojnie został odbudowany. Ze względu na swoje położenie w bliskim sąsiedztwie czterech spośród głównych uczelni Warszawy: Uniwersytetu Warszawskiego, Akademii Sztuk Pięknych, Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina oraz Akademii Teatralnej, kościół tradycyjnie stanowi główny ośrodek warszawskiego duszpasterstwa akademickiego. Wolno stojąca, renesansowa dzwonnica kościoła akademickiego p.w. św. Anny została wybudowana w latach 1578-1584 z fundacji żony Stefana Batorego (1533-1586) - królowej Anny Jagiellonki (1523-1596). Na jej szczycie mieści się taras widokowy, z którego można podziwiać piękną panoramę Starówki, Krakowskiego Przedmieścia i dzielnic położonych na brzegach Wisły - Powiśla i Pragi. Kościół p.w. św. Anny, przez kilka wieków bernardyński, a obecnie akademicki, stanowi znaczący i charakterystyczny akcent w malowniczej panoramie Warszawy. Jest jedną z najstarszych świątyń warszawskich i jedną z nielicznych, w tak znacznym procencie autentyczną. Za autora nowego wystroju architektoniczno - dekoracyjnego wnętrza kościoła i projektu jego fasady uważany jest Tylman z Gameren (1632-1706), architekt cieszący się wówczas znacznym wzięciem. Fasada ta powstać mogła w latach 1740-1750 i zapewne była dziełem Jakuba Fontany. Nie zadawalała ona jednak bernardynów, którzy ciągle myśleli o jej monumentalnej rozbudowie. W 1786 roku Stanisław Kostka Potocki (1755-1821), znany esteta, mecenas sztuki, sam architekt amator, zaofiarował swą pomoc w kończeniu fasady, lecz według innego projektu, odpowiadającego już nowym czasom. Nowy więc projekt, pod kierunkiem Potockiego wykonał architekt z nim związany, Chrystian Piotr Aigner (1756-1841). W 1788 roku kościół bernardyński otrzymał nową fasadę w stylu włoskim. W zamierzeniu autorów nawiązywać miała ona do dzieł słynnego XVI-wiecznego włoskiego architekta Andrei Palladia (1508-1580), a w szczególności do jego weneckich kościołów San Giorgio Maggiore i Il Redentore. Aigner z wielkim wyczuciem stylu potrafił nałożyć formy nowej dekoracji na strukturę kształtów barokowych. Dominującym motywem nowej fasady jest czterokolumnowy portyk koryncki wielkiego porządku, z szerszym środkowym interkolumnium, ustawiony na wysokich cokołach, zwieńczony szerokim pasem belkowania i trójkątnym tympanonem, w którym umieszczona była okrągła tarcza zegarowa (zlikwidowana w II połowie XIX wieku). Główny portal wejściowy zamknięto łukiem, ujętym w dwie kolumienki, wpierające fragment gzymsu, nad którym umieszczona została tablica fundacyjna, podczepiona od góry do gzymsu kordonowego. W osiach bocznych, w prostokątnych niszach, zamkniętych trójkątnymi tympanonikami, ustawione zostały cztery posągi Ewangelistów dłuta królewskich rzeźbiarzy Jakuba Monaldiego (1730~1798) i Franciszka Pincka (~1733-1798) - dar króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Koło kościoła akademickiego p.w. św. Anny.


 

Krzyż i symbole Polski Walczącej układane z kwiatów przy kościele akademickim p.w. św. Anny na Krakowskim Przedmieściu w czasie stanu wojennego. Zdjęcia zrobione latem 1982 roku.

 

Tunel na trasie W-Z i kamieniczki przy Krakowskim Przedmieściu. Widoczne na pierwszym zdjęciu kamieniczki to (od prawej): Kamienica Johna, Kamienica Prażmowskich, Kamienica Duponta, Kamienica Roesena, Kamienica Kurowskiego, Kamienica Reslera. Trasa W-Z (Wschód-Zachód) była pierwszą większą inwestycją komunikacyjną Stolicy po II wojnie światowej. Została zbudowana w latach 1947-1949. Charakterystycznym elementem Trasy W-Z jest tunel pod Krakowskim Przedmieściem, ulicami Senatorską i Miodową. Jego budowa była ryzykownym przedsięwzięciem - po usunięciu mas ziemi, w 1948 roku zaczęła się osuwać wysoka skarpa wiślana, a mury stojącego na niej kościoła p.w. św. Anny zaczęły pękać. Głównymi projektantami Trasy byli Henryk Stamatello (1901-1997), Józef Sigalin (1909-1983), Stanisław Jankowski (1911-2002), Zygmunt Stępiński (1908-1982) i Jan Knothe (1912-1977). Zarówno tunel drogowo-tramwajowy, jak i tunel pieszy prowadzący do schodów ruchomych zaprojektowano w stylu socrealistycznym. W projekcie obu obiektów ważną rolę pełniła ceramika - ściany obu tuneli wyłożone są kilkoma rodzajami szkliwionych kafli ceramicznych i płytek klinkierowych. Autorem wystroju rzeźbiarskiego był Jerzy Mieczysław Jarnuszkiewicz (1919-2005). Widocznymi na jednym ze zdjęć schodami ruchomymi można wyjechać na Plac Zamkowy.


 

 

Barbakan. Fortyfikacja została wzniesiona ok. roku 1548 w pasie warszawskich murów obronnych, na przejściu ze Starego do Nowego Miasta. Projektantem budowli był architekt Jan Baptysta Wenecjanin (~1492-1567). Wraz z pobliską Bramą Łazienną i Basztą Prochową barbakan tworzył tzw. Bramę Zakroczymską. W XVIII wieku barbakan częściowo rozebrano. W latach 1937-1938, pod kierownictwem Jana Zachwatowicza (1900-1983) zrekonstruowano fragment murów oraz zachodnią część mostu barbakanu. W czasie powstania warszawskiego barbakan został zniszczony. Po wojnie, w latach 1952-1954 dokonano jego odbudowy pod kierownictwem Wacława Antoniego Podlewskiego, na podstawie XVII-wiecznych rycin. W pracach posłużono się m.in. oryginalną gotycką cegłą z rozebranych kamienic w Nysie i Wrocławiu.

 

 


 

 

 

 

Zrekonstruowane mury obronne oddzielające Stare Miasto od Nowego Miasta.

 

 

Ulica Mostowa na Nowym Mieście. Znana już w średniowieczu ulica Mostowa pierwotnie była drogą wiodącą do przeprawy i przystani na Wiśle. W XVI stuleciu zwana była Walischewo, Walischew lub Przewoźnią. Obecne miano uzyskała w wieku XVII. Po otoczeniu Starej Warszawy murami obronnymi stała się drogą podmurną. Przełom w dziejach ulicy nastąpił po rozpoczęciu w roku 1568 z fundacji Zygmunta II Augusta budowy stałego mostu na Wiśle, zwanego Mostem Zygmunta Augusta. Most ów przetrwał tylko do roku 1602, kiedy to został zniesiony przez krę, zaś ulica Mostowa na powrót stała się dojazdem do przeprawy na Wiśle. Ulica została zniszczona w czasie powstania warszawskiego. Po wojnie - odbudowana. U wylotu górnej części ulicy znajduje się, widoczny na pierwszym zdjęciu kościół oo. paulinów p.w. św. Ducha.

 

 

 

Ulica Stara stanowi relikt dwóch prostopadłych względem siebie ulic, wytyczonych już podczas lokacji Nowego Miasta po roku 1408. Odcinek wiodący od Rynku Nowego Miasta zwany był ulicą Tkaczy lub Dominikańską i prowadził do ulicy Rybaki. Odchodziła od niej ślepa uliczka, zwana Zatylną lub Tylną. Obecna nazwa - ulica Stara - została nadana w roku 1701 dla obu prostopadłych względem siebie ulic, jednak połączenie do ulicy ul.Mostowej zostało przebite dopiero w roku 1910.

 

 

Gmach Teatru Stara Prochownia przy ulicy Boleść na Nowym Mieście. Historia budynku Starej Prochowni, od którego teatr przyjął nazwę, sięga 1581 roku, kiedy to został wybudowany z przeznaczeniem na Basztę Mostową i wieńczył pierwszy w Polsce i najdłuższy w tym czasie w Europie most. Przez lata pełnił on różne funkcje poczynając od "Depositorium Prochowego Koronnego", poprzez więzienie - Dom Poprawy, a kończąc na Ośrodku Ognisk Wychowawczych. Sama ulica Boleść występuje już w średniowieczu, jako przedłużenie ulicy Mostowej do Wisły, wraz z którą stanowiła dojazd do mostu na rzece ufundowanego około roku 1580 przez Annę Jagiellonkę. W roku 1581 przy ulicy wzniesiono zespół Bramy Mostowej, w późniejszym okresie mieszczącej prochownię. Nazwa ulicy wiąże się w pewien sposób z więzieniem, które niegdyś mieściło się w Baszcie Mostowej.

 

 

Nowe Miasto - kościół oo. paulinów p.w. św. Ducha przy ulicy Długiej. Pierwotny kościół został zbudowany w XIV wieku w stylu gotyckim z drewna, wraz ze szpitalem miejskim. Spłonął on w czasie "potopu szwedzkiego". Ruiny wraz z przyległymi gruntami król Jan II Kazimierz Waza przekazał ojcom paulinom, jako wyraz uznania za obronę Jasnej Góry . Przez pewien czas przebywał tu sam o. Klemens Augustyn Kordecki (1603-1673). W roku 1699 położono kamień węgielny pod nowy kościół, który został zbudowany w latach 1707-1717 w stylu baroku według projektu Józefa Pioli (?-1715) i Szymona Józefa Belottiego (?-1708). W 1944 roku kościół został spalony przez Niemców. Paulini wrócili do kościoła i klasztoru w 1948 roku. Świątynię odbudowano w 1956 roku. Kościół oo. paulinów przy ul. Długiej to miejsce, z którego od 1711 roku wyruszają warszawskie pielgrzymki na Jasną Górę.

 

 

 

Nowe Miasto - kościół oo. dominikanów p.w. św. Jacka przy ulicy Freta. Jest częścią zespołu klasztornego dominikanów. Został zbudowany w latach 1603-1639 w stylu barokowym z fundacji mieszczan warszawskich. Projekt świątyni prawdopodobnie jest dziełem Jana Baptysty z Trevano (?-1644), zaś jej budowniczym był murator Jan Włoch. Budowa kościoła zakończona została w 1638 roku. W czasie potopu szwedzkiego 8 września 1655 roku w wielkim refektarzu klasztoru odbyły się rokowania pomiędzy wysłannikami króla szwedzkiego Karola X Gustawa Wittelsbacha (1622-1660) i magistratem Warszawy w sprawie poddania miasta. Szwedzi zajęli klasztor na kwatery. Okupacja szwedzka spowodowała znaczne zniszczenia. Przed drugim wejściem wojsk szwedzkich do Warszawy (podczas III wojny północnej w 1702 roku) zakonnicy zdążyli wywieźć do Gdańska wszystkie cenne przedmioty, które powróciły do Warszawy w 1713 roku. W roku 1944 kościół został zburzony przez Niemców i odbudowany w latach 1947-1959 pod nadzorem Haliny Smólskiej w stylu wczesnobarokowym. Z wyposażenia świątyni warto zwrócić uwagę na kaplicę Kotowskich z lat 1691-1694, projektu Tylmana z Gameren. W kaplicy tej umieszczono łaskami słynący obraz Matki Bożej Różańcowej przywieziony z Czortkowa na Kresach Wschodnich.

 

 

 

Ulica Freta na Nowym Mieście. W średniowiecznej łacinie jej nazwa oznaczała błotniste bezdroże (Fretha Novae Civitatis - ugór nowomiejski). Inne źródło stwierdza, że nazwa wywodzi się ze średniowiecznej formy niemieckiego terminu Freiheit (wolna przestrzeń). Ulica była częścią dawnego traktu wiodącego ze Starej Warszawy do Zakroczymia. Nazwa ulicy po raz pierwszy wzmiankowana była w 1427 roku. Zabudowana była wówczas drewnianymi chatami. W XVII wieku przy ulicy tej powstał kościół oo. dominikanów p.w. św. Jacka oraz największy w Warszawie klasztor. Stąd też do połowy XVIII wieku część ulicy Freta była nazywana Dominikańską. W 1656 roku część zabudowań ulicy spłonęła. Pierwsze murowane kamienice powstały podczas odbudowy w II połowie XVII wieku. Ulica miała przede wszystkim charakter handlowy (sklepy, szynki i winiarnie). Kamienice ulicy wielokrotnie pzrebudowywano w XVIII i XIX wieku. Na początku XX wieku wśród mieszkańców ulicy przeważali Żydzi. W czasie powstania warszawskiego w kapitularzu kościoła p.w. św. Jacka miało siedzibę dowództwo grupy "Północ" AK. W pomieszczeniach klasztoru urządzono szpital powstańczy. W kamienicy Łyszkiewicza mieścił się sztab warszawskiej AL; po uderzeniu niemieckiej bomby wszyscy zginęli. Po zajęciu ulicy Freta, oddziały SS wymordowały wszystkich rannych powstańców, większość budynków uległa zniszczeniu. Obecna zabudowa ulicy pochodzi z lat 1950-1955. Jest rekonstrukcją kamienic z XVIII wieku. Na pierwszym zdjęciu - widok w kierunku Starego Miasta, na drugim - dom rodzinny Marii Salomei Skłodowskiej-Curie (1867-1934). W budynku tym na pierwszym piętrze znajdowała się szkoła dla dziewcząt, którą prowadziła jej matka, Bronisława, natomiast na drugim piętrze były mieszkania dla nauczycieli, gdzie mieszkali państwo Skłodowscy. W tym budynku Maria mieszkała do 1868 roku. Sto lat później w setną rocznicę jej urodzin, umieszczono tu jedyne Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie na świecie. Dekoracja fasady nawiązuje do dwóch pierwiastków, odkrytych przez uczoną - radu i polonu. Trzecie zdjęcie ma archiwalny charakter. Zostało wykonane w 1982 roku.

 

 

 

 

Warszawski Omnibus Konny na ulicy Freta. Jest to zabytkowy środek transportu przypominający tramwaj, lecz nie poruszający się po torach. Kursował po Stolicy od 1836 roku do 1881 roku. Został zastąpiony przez tramwaje konne, które ruszyły w 1866 roku. Po długiej przerwie, w 2005 roku omnibusy powróciły na stołeczne ulice jako atrakcja turystyczna.

 

 

Rynek Nowego Miasta. Powstał przed rokiem 1408. Początkowo miał kształt prostokąta o wymiarach 135 m x 120 m, a więc był prawie dwukrotnie większy od rynku staromiejskiego. Wtedy stały przy nim kościoły p.w. św. Jerzego i NMP oraz ratusz z 1680 roku, który został rozebrany w 1818 roku. Rynek został zburzony w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku. Obecnie odbudowany, nawiązuje do budownictwa z przełomu XVIII i XIX wieku. Widoczna na zdjęciach świątynia, to kościół ss. Sakramentek p.w. św. Kazimierza. Kościół zbudowany został w latach 1688-1692 wg projektu wybitnego architekta Tylmana z Gameren i jest jedną z pereł architektury baroku. Ufundowany został przez królową Marię Kazimierę de la Grange d' Arquien (1641-1716), jako wotum za zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego (1629-1696) pod Wiedniem. Kościół został zniszczony w 1944 roku. W czasie powstania warszawskiego znajdował się tutaj szpital powstańczy i schron dla ludności cywilnej. Został on zbombardowany. W gruzach zginęły setki osób. W odbudowanej świątyni znajduje się ambona, organy i dzwony z pierwszej połowy XVIII wieku i nagrobek księżnej Marii Karoliny z Sobieskich de Bouillon, zwanej Charlottą (1697-1740). Nagrobek pochodzi z 1746 roku. Pozostałe wyposażenie jest nowe.

 

 

 

 

Zespół Klasztorny ss. sakramentek. Zgromadzenie zostało sprowadzone do Polski w roku 1687 z Francji przez żonę Jana III Sobieskiego, królową Marię Kazimierę de la Grange d' Arquien. Zostały one osadzone w pałacu wzniesionym w 1684 roku, wybudowanym wg projektu Tylmana z Gameren dla stolnika wyszogrodzkiego Adama Kotowskiego (1626-1693) i jego żony Małgorzaty. Pałac ten przebudowano na klasztor w 1688 roku.

 

Kościół oo. redemptorystów p.w. św. Benona przy ulicy Pieszej na Nowym Mieście. Początki kościoła w tym miejscu sięgają II połowy XVII wieku, kiedy to Bractwo św. Benona podjęło inicjatywę zbudowania świątyni. Budowa kościoła została zakończona w 1669 roku. Pod koniec XVIII wieku kościół przejęli redemptoryści, a działo się to z chwilą przybycia do Warszawy w roku 1778 św. Klemensa Marii Hofbauera (Klementa Marii Dvořáka; 1751-1820), późniejszego patrona miasta. W okresie Księstwa Warszawskiego redemptoryści zostali posądzeni o sprzyjanie Austrii i rozkazem władz francuskich usunięci z Polski, a budynek świątyni zamieniono najpierw na koszary, następnie szkołę, magazyn wojskowy, mieszkania, a w końcu fabrykę. Dopiero w 1938 roku budynek odkupiła Maria Biernacka i przekazała kurii warszawskiej. W czasie wojny kościół został zburzony. Odbudowę w latach 50. XX wieku przeprowadzili redemptoryści. Obecnie kościół św. Benona jest jedyną świątynią w Warszawie, w której regularnie odprawiane są msze św. w tzw. rycie trydenckim (w języku łacińskim i wg. liturgii, obowiązującej przed Soborem Watykańskim II).

 

Gotycki kościół p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, znajdujący się ponoć na miejscu pogańskiej świątyni, został ufundowany na rok przed bitwą pod Grunwaldem przez księcia Janusza I Starszego i jego żonę Danutę Annę mazowiecką (~1358-1448), a w roku 1411 poświęcony przez biskupa Wojciecha Jastrzębca (~1362-1436). Jest tym samym jedną z najstarszych świątyń Warszawy. W II połowie XV wieku jednonawowa świątynia została rozbudowana i przekształcona w trójnawową bazylikę. Kościół wznosi się na rogu ulic Przyrynek i Kościelnej. Świątynia jest przysadzista, ma schodkowy szczyt, wysmukłe blendy, ostrołukowy portal i niskie, szerokie nawy podparte skarpami. Do tylnej ściany tej gotyckiej budowli dobudowano w XVII i XVIII wieku dwie białe, barokowe, kwadratowe kaplice przykryte zielonymi hełmami. W ciemnym wnętrzu zobaczyć można neogotycki ołtarz z obrazem, na którym widnieje scena Nawiedzenia, czyli spotkania Matki Boskiej ze św. Elżbietą. Do nawy południowej w 1518 roku dobudowano, widoczną na zdjęciu, wieżę - dzwonnicę, również zwieńczoną szczytem schodkowym, który bywa porównywany do kiści winogron. Dzwonnicę wspierają wysokie uskokowe skarpy, ściany ozdabiają ceglane, geometryczne fryzy, płyciny i wąskie otwory. Ta charakterystyczna wieża stała się nieodłącznym elementem warszawskiego krajobrazu i została uwieńczona w wielu panoramach Stolicy. Obok kościoła stoi też niewielki pomnik przedstawiający Waleriana Łukasińskiego (1786-1868), działacza niepodległościowego, twórcy Towarzystwa Patriotycznego, zesłańca więzionego przez władze rosyjskie do końca życia.

 

 

 

 

 

 

Nowe Miasto - ulica Piesza. Została wytyczona ok. roku 1650 między zabudowaniami Rynku Nowego Miasta, jako dojście do wznoszonego w tym okresie Kościoła p.w. św. Benona. W swoim dalszym biegu, podobnie jak sąsiednia ulica Kościelna pierwotnie wiodła do Wisły. Nazwa, nadana w roku 1769, pochodzi od kwater królewskiej piechoty, mieszczących się w okolicy w XVII wieku. Połączenie obu ulic (odcinek widoczny na zdjęciu) przebito dopiero w latach 1950-1954 podczas rekonstrukcji zabudowy Rynku Nowego Miasta. W głębi widoczny jest kościół p.w. Nawiedzenia NMP na rogu ulic Przyrynek i Kościelnej.

 

 

Multimedialne fontanny na podzamczu. Znajdują się one w urokliwym miejscu, blisko Starego Miasta i Wisły. Z 367 dysz tryska jednocześnie nawet 30 tysięcy litrów wody na minutę. Strumienie są oświetlane kolorowym światłem z prawie 300 reflektorów typu LED. Co pewien czas na mgiełce z rozpylonej wody pojawiają się olśniewające, laserowe animacje.

 

 

 

 

 

c.d.n.

 

 

 

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Pomnik Mikołaja Kopernika (1473-1543) i Pałac Staszica. W pobliżu miejsca dzisiejszego pałacu król Polski Zygmunt III Waza zbudował mauzoleum - prawosławną kaplicę grobową nazywaną Kaplicą Moskiewską, gdzie w 1620 roku pochowano zmarłego w polskiej niewoli cara Wasyla IV Szujskiego (1552-1612) i jego brata Dymitra (~1560-1612). Król Jan II Kazimierz Waza w roku 1668 oddał tę kaplicę dominikanom obserwantom, którzy posiadali ją do 1808 roku. Mury zrujnowanego klasztoru nabył w 1818 roku ksiądz Stanisław Wawrzyniec Staszic (1755-1826). Pałac został zbudowany w latach 1820-1823 w stylu klasycystycznym według projektu Antonio Corazziego (1792-1877) dla Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Po rozwiązaniu Towarzystwa w 1830 roku, w gmachu mieściła się do 1862 roku Dyrekcja Loterii. W latach 1857-1862 mieściła się tu Akademia Medyko-Chirurgiczna. Później w murach pałacu zostało umieszczone gimnazjum męskie zwane ruskim. Pałac został przebudowany w latach 1892-1893 przez architekta rosyjskiego Włodzimierza Aleksandrowicza Pokrowskiego (1871-1931) w stylu bizantyjsko-ruskim. Umieszczono tu rosyjskie gimnazjum męskie i cerkiew p.w. św. Tatiany Rzymianki. W latach 1924-1926 przywrócono pałacowi klasycystyczny wygląd wg projektu Mariana Lalewicza (1876-1944). Pałac w okresie międzywojennym był drugą siedzibą Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Kasy Mianowskiego, Państwowego Instytutu Meteorologicznego, Instytutu Francuskiego i Muzeum Archeologicznego, jak również biblioteki Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii. Uszkodzony w 1939 roku, zniszczony w roku 1944, został odbudowany w latach 1946-1950 pod kierunkiem Piotra Biegańskiego (1905-1986). Został przekazany do dyspozycji Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a później - po jego likwidacji - Polskiej Akademii Nauk. Obecnie Pałac stanowi siedzibę kilku instytutów i Wydziału Akademii oraz archiwum, a od 1981 roku - również reaktywowanego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Pomnik Mikołaja Kopernika, dłuta duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena, wykonany został w 1822 roku. Ufundowany przez księdza Stanisława Wawrzyńca Staszica, odsłonięty został 11 maja 1830 roku przez Juliana Ursyna Niemcewicza (1757-1841). Brązowa rzeźba przedstawia siedzącego Mikołaja Kopernika z cyrklem w prawej dłoni i sferą armilarną (astrolabium) w lewej dłoni. Po obu stronach czarnego cokołu są wyryte i złocone napisy: z lewej strony po łacinie "Nicolao Copernico Grata Patria", z prawej strony - "Mikołajowi Kopernikowi Rodacy". W czasie II wojny światowej Niemcy zasłonili tę tablicę, inskrypcją w języku niemieckim. 12 lutego 1942 roku Maciej Aleksy Dawidowski z Organizacji Małego Sabotażu "Wawer" oderwał płytę niemiecką. W 1944 roku pomnik został przeznaczony przez okupantów na złom i wywieziony do Nysy. Ocalał przed przetopieniem. Wierne kopie jego kopie znajdują się w Montrealu i Chicago. Pomnik Kopernika uznawany jest za granicę dwóch ulic Traktu Królewskiego - Krakowskiego Przedmieścia i Nowego Światu.

 

 

 

Widok w stronę Krakowskiego Przedmieścia od ulicy Kopernika. W kamienicy na pierwszym planie mieści się Klub i hotel "Harenda". Z tyłu widoczny kościół p.w. św. Krzyża. Kościół p.w. św. Krzyża, pokazany na kolejnych zdjęciach, jest kościołem barokowym, zbudowanym na planie krzyża łacińskiego, z transeptem i pozorną kopułą na skrzyżowaniu naw z transeptem. Fasada kościoła jest barokowo-klasycystyczna. Kaplica św. Krzyża wzniesiona została przy trakcie wiodącym z Warszawy do zamku książąt mazowieckich w Jazdowie prawdopodobnie pod koniec XV wieku. W 1525 roku stał już w tym miejscu drewniany kościół. Budowę murowanego kościoła rozpoczął w 1615 roku burmistrz Warszawy Paweł Zembrzuski. Następny rozdział w dziejach kościoła związany jest z osobą królowej Ludwiki Marii Gonzagi (1611-1667), żony Jana II Kazimierza Wazy. Królowa przed przyjazdem do Polski poznała św. Wincentego à Paulo (1581-1660) - założyciela Zgromadzenia Księży Misjonarzy, którzy obok działalności misyjnej stawiali sobie zadanie opieki nad chorymi. Postanowiła sprowadzić zgromadzenie do Polski. W 1653 roku Księżom Misjonarzom przekazano kościół p.w. św. Krzyża. Kościół zniszczony został przez Szwedów i odbudowany w 1696 roku przez Józefa Szymona Belottiego. Architekt ten wybudował górny kościół na planie krzyża. Jego dłuższe ramiona tworzą prezbiterium oraz korpus nawowy, do którego przylegają nawy boczne w formie kaplic, zaś krótsze ramiona stanowią transept. Kościół dolny znajduje się pod prezbiterium oraz transeptem kościoła górnego. Prowadzi do niego, pod nawą główną, korytarz z kryptami po bokach. W 1700 roku do południowej ściany prezbiterium dobudowano kaplicę Najświętszej Maryi Panny. Rozpoczęte w XVII wieku przez Belottiego dzieło kontynuował w następnym stuleciu Józef Fontana (1670-1741), a później jego syn Jakub. W latach 1725-1737 ukończono wieże, a w roku 1756 zakończone zostały prace przy fasadzie. Ozdobiły ją też rzeźby Jana Jerzego Plerscha (1704/1705-1774). Ołtarz główny powstał w 1699 roku z inicjatywy biskupa Teodora Andrzeja Potockiego (1664-1738) - wykonany został przez Matysa Hankusa z Elbląga. Został spalony w 1944 roku, a po wojnie odtworzony w latach 1960-1972 przez Władysława Dziadkiewicza wg projektu Zbigniewa Jezierskiego. Ołtarz zdobi kopia obrazu "Chrystus Ukrzyżowany" Jerzego Siemiginowskiego-Eleutera (~1660-1711). Przed ołtarzem znajdują się stalle z 1886 roku ze scenami z Ewangelii oraz wizerunkami apostołów i ewangelistów. Świątynię odbudowano w latach 1945-1953, a przywracanie jej dawnego blasku trwa do dziś. Godny uwagi jest zrekonstruowany ołtarz p.w. Najświętszego Sakramentu i Świętej Trójcy w prawej nawie, powstały wg projektu Tylmana z Gameren. Ciekawostką jest to, że w 1707 roku ksiądz Wawrzyniec Benik odprawił tutaj po raz pierwszy w historii gorzkie żale. W okresie zaborów w świątyni odbywały się liczne manifestacje patriotyczne. W filarach kościoła wmurowane są urny z sercami: Fryderyka Chopina (1810-1849) - z epitafium z kararyjskiego marmuru wykonanym w 1880 roku przez Leonarda Marconiego (1835-1899) oraz Władysława Stanisława Reymonta (1867-1925). W kościele znajdują się też epitafia Bolesława Prusa (Aleksandra Głowackiego; 1847-1912) , Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812-1887), Juliusza Słowackiego (1809-1849) i generała Władysława Eugeniusza Sikorskiego (1881-1943). W 1858 roku przed kościołem stanęła przepiękna figura Chrystusa dźwigającego krzyż, odlana w cemencie w warsztacie sztukatorskim Ferrante Marconiego (1798-1868) wg projektu Andrzeja Pruszyńskiego (1836-1895), a ufundowana przez hr. Andrzeja Artura Zamoyskiego (1800-1874). W 1898 roku zastąpiona została ona brązowym odlewem. W czasie powstania warszawskiego, 6 września 1944 roku, wybuch niemieckich "goliatów" zamienił kościół w ruinę. Posąg Chrystusa, choć zwalony i wywieziony podczas II wojny światowej, odnaleziono w Nysie i sprowadzono do Warszawy po wojnie. Zawartość przesyłki w okresie rozwijającego się komunizmu opisana była jako "Obywatel Chrystus".

 

 

 

 

 

 

 

 

Widok sprzed kościoła p.w. św. Krzyża na Krakowskie Przedmieście. Widoczny żółty budynek to Pałac Uruskich (Czetwertyńskich) mieszczący Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW. W miejscu istniejącego dziś pałacu znajdował się wzniesiony na przełomie lat 30. i 40. XVIII wieku późnobarokowy pałac, przypisywany architektowi Janowi Zygmuntowi Deyblowi von Hammerau (1685/1690-1752), należący do kasztelana krakowskiego, Stanisława Poniatowskiego (1676-1762), ojca króla Stanisława Augusta. Pałac kilkukrotnie zmieniał właścicieli, aż w roku 1843 stał się własnością Seweryna Macieja Leona Uruskiego (1817-1890), marszałka szlachty guberni warszawskiej, tajnego radcy, ochmistrza dworu cesarskiego. Po jego śmierci pałac przeszedł najpierw na własność jego żony, a potem córki Marii zamężnej z księciem Włodzimierzem Ludwikiem Stanisławem Czetwertyńskim-Światopełk (1837-1918). Pałac został spalony podczas powstania warszawskiego. W posiadaniu rodziny Czetwertyńskich znajdował się on do roku 1946, po czym przeszedł w posiadanie Uniwersytetu Warszawskiego. Odbudowano go w latach 1948-1951 wg projektu Jana Dąbrowskiego (1888-1975).

 

Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie to najstarsza wyższa uczelnia artystyczna w Polsce. W roku 1816 na Uniwersytecie Warszawskim powstał Oddział Sztuk Pięknych. Po kasacie Uniwersytetu Warszawskiego w 1831 roku, władze rosyjskie utworzyły w 1844 roku Szkołę Sztuk Pięknych, przyłączoną do Gimnazjum Realnego. Jej słuchacze brali czynny udział w manifestacjach patriotycznych lat 1860-1861 i w powstaniu styczniowym, co spowodowało likwidację Szkoły w 1864 roku. W 1865 roku została ona reaktywowana, jako Klasa Rysunkowa, a w roku 1920 przekształcona w Miejską Szkołę Sztuk zdobniczych i Malarstwa w Warszawie. W 1904 roku powołano Warszawską Szkołę Sztuk Pięknych. W roku 1932 Szkoła została przekształcona w akademię. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 roku, uczelnia została reaktywowana, a w roku 1950 połączona z Wyższą Szkołą Sztuk Plastycznych, kontynuatorką tradycji Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Nosiła wówczas nazwę Akademii Sztuk Plastycznych. W roku 1957 zyskała ponownie miano Akademii Sztuk Pięknych. Siedzibą władz ASP jest widoczny w głębi na drugim, oraz na trzecim zdjęciu Pałac Czapskich nazywany także pałacem Krasińskich lub Raczyńskich. W XVII wieku na miejscu obecnego pałacu mieścił się drewniany dwór Radziwiłłów. W latach ~1680-1705 dla prymasa Augustyna Michała Stefana Radziejowskiego (1645-1705) wzniesiono murowany pałac, najprawdopodobniej według projektu Tylmana z Gameren. W roku 1712 teren ten został własnością hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego (~1666-1726). Zajął się on przebudową pałacu i oficyn w latach 1713-1721. Stworzył oficyny frontowe, dziedziniec gospodarczy i reprezentacyjny, założył ogród. Po jego śmierci, posiadłość odziedziczyła jego córka Maria Zofia (1699-1777) - żona Augusta Aleksandra Czartoryskiego (1697-1782). W roku 1732 małżeństwo Czartoryskich sprzedało pałac bankierowi Piotrowi de Riacour. W 1733 roku budynek kupiła rodzina Czapskich. Rozpoczęli oni kolejną przebudowę wnętrza pałacu jak i jego otoczenia. W latach 1752-1756 nadano mu późnobarokowy wystrój. Budynek odziedziczyła Konstancja z Hutten-Czapskich (1750-1791), żona marszałka Sejmu Stanisława Małachowskiego. W roku 1790 architekt Jan Chrystian Kamsetzer (1753-1795) wybudował dwie oficyny w stylu klasycystycznym i przebudował bramę. Po śmierci Stanisława Małachowskiego, pałac stał się własnością rodziny Krasińskich. W latach 1909-1945 właścicielem pałacu był hrabia Edward Bernard Raczyński (1891-1993). Pałac ucierpiał podczas II wojny światowej. Odbudowano go w latach 1948-1959 według projektu Stanisława Brukalskiego (1894-1967). Starano się przywrócić wygląd, jaki pałac miał w XVIII wieku. Na ostatnim zdjęciu widoczna jest tablica, upamiętniająca poparcie warszawiaków dla powstania węgierskiego w 1956 roku umieszczona przy bramie Akademii.

 

 

 

 

 

 

Uniwersytet Warszawski przy Krakowskim Przedmieściu. Powstał w 1816 roku, gdy rozbiory odcięły ziemie centralnej Polski od starego centrum akademickiego w Krakowie. W Księstwie Warszawskim, powstały Szkoła Prawa i Szkoła Lekarska. W 1816 roku car Rosji i król Polski Aleksander I Romanow (1777-1825) zezwolił na powstanie uniwersytetu, złożonego z 5 wydziałów: Prawa i Administracji, Lekarskiego, Filozoficznego, Teologicznego, Nauk i Sztuk Pięknych. Po kilku latach względnego liberalizmu, władze rosyjskie ograniczyły swobody uniwersyteckie, a gdy ogromna większość studentów wzięła udział w powstaniu listopadowym, uniwersytet został zlikwidowany. Chwilowa liberalizacja w Rosji umożliwiła uzyskanie zgody na otwarcie w Warszawie polskiej wyższej uczelni: Akademii Medyko-Chirurgicznej. W 1862 roku dodane zostały do niej wydziały: Prawa i Administracji, Filologiczno-Historyczny i Matematyczno-Fizyczny. W ten sposób powstała Szkoła Główna, która w parę lat po powstaniu styczniowym została zamknięta. Na jej miejsce powołano Cesarski Uniwersytet Warszawski, rosyjskojęzyczną uczelnię, która funkcjonowała do 1915 roku. Po zajęciu Warszawy w czasie I wojny światowej, niemieckie władzeokupacyjne wyraziły zgodę na utworzenie polskich wyższych uczelni. Uniwersytet Warszawski stał się jedną z pierwszych legalnie działających instytucji narodowych. Po 1918 roku Uniwersytet po raz pierwszy w swych dziejach mógł rozwijać się w warunkach wolności nauki i nauczania. Pośmierci marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego (1867-1935), Senat UW uchwalił wniosek o nadanie uczelni jego imienia. Po wybuchu II wojny światowej okupanci hitlerowscy zamknęli polskie wyższe uczelnie. Zbiory i wyposażenie wielu pracowni zostały wywiezione do Niemiec. Uniwersytet przekształcono w koszary żandarmerii, a bibliotekę - w bibliotekę niemiecką. W czasie okupacji wielu pracowników Uniwersytetu kontynuowało zajęcia ze studentami w mieszkaniach prywatnych. W 1944 roku w zajęciach uczestniczyło już prawie 300 pracowników naukowych i 3.500 studentów. Większość studentów była jednocześnie żołnierzami podziemia. Po wojnie, władze komunistyczne starały się ograniczyć autonomię uczelni, lecz po 1956 roku w większości dyscyplin udało się odbudować swobodę nauczania i badań na poziomie europejskim. Oficjalna ideologia odgrywała niewielką rolę. W marcu 1968 roku doszło do wystąpień studenckich, stłumionych przez milicję. Represje dotknęły też wielu pracowników. Liczący 20 tysięcy studentów uniwersytet pozostał jednak w dużej mierze ośrodkiem niezależnej myśli. Widoczna na zdjęciach Brama Główna Uniwersytetu Warszawskiego stanowi centralne wejście na kampus główny uczelni. Początkowo w tym samym miejscu znajdowała się brama zaprojektowana przez Jana Zygmunta Deybla von Hammerau i Joachima Daniela von Jaucha (1688-1754), którą około 1732 roku polecił zbudować król August II Mocny (1670-1733). Była ona zwieńczona charakterystycznym, wielkim, blaszanym globem. Na swoich obrazach utrwalili ją m.in. Bernardo Bellotto zw. Canaletto i Zygmunt Vogel (1764-1826). Brama ta przetrwała do roku 1819. W roku 1823 zbudowano skromniejszą bramę, ale nie na linii ulicy lecz w głębi terenu uniwersyteckiego. Obecną bramę w stylu neobarokowym zaprojektował ok. 1900 roku Stefan Szyller (1857-1933). Oddano ją do użytku w roku 1911 przekazując jednocześnie Uniwersytetowi, prowadzącą na campus uliczkę, zwaną "Uniwersytecką". Do roku 1916 bramę wieńczyła ukoronowana litera "A", będąca ówczesnym symbolem Uniwersytetu odwołującym się do imienia jego założyciela - cara Aleksandra I Romanowa. W okresie PRL na bramie umieszczono orła bez korony, będącego ówczesnym godłem państwowym. Dziś, tak jak w latach 1916-1944, na bramie widnieje orzeł w koronie w otoczeniu pięciu gwiazd, będący oficjalnym godłem UW. W niszach bramy znajdują się figury Uranii, symbolizującej wiedzę oraz Ateny, symbolizującej pokój. Zaprojektował je Zygmunt Langman (1860-1924), na wzór antycznych oryginałów, znajdujących się w Muzeach Watykańskich. Figury zostały poważnie uszkodzone w czasie powstania warszawskiego i usunięte zaraz po wojnie. Na swoje miejsce powróciły po rekonstrukcji w 1982 roku. Na trzecim zdjęciu widoczny jest dawny, neorenesansowy gmach Biblioteki Uniwersyteckiej, wybudowany w końcu XIX wieku wg projektu Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka (1854-1918) i Stefana Szyllera.

 

 

 

Pałac Tyszkiewiczów (zwany czasem pałacem Tyszkiewiczów-Potockich) przy Krakowskim Przedmieściu. Został zbudowany w XVIII wieku dla Ludwika Skumina Tyszkiewicza (1748-1808), hetmana polnego litewskiego ożenionego z Konstancją Poniatowską (1759-1830), bratanicą króla Stanisława Augusta. Należał do najpiękniejszych klasycystycznych pałaców Warszawy. Budowę pałacu rozpoczął w 1785 roku architekt Stanisław Zawadzki (1743-1806). Prace kontynuował w latach 1786-1792 Jan Chrystian Kamsetzer. Architektami byli również: Henryk Marconi (1792-1863) i Fryderyk Albert Lessel (1767-1822). Na przełomie XVIII i XIX wieku pałacem zarządzali Tyszkiewiczowie. W roku 1820 pałac stał się siedzibą i wyłączną własnością Anny z Tyszkiewiczów (1779-1867) po jej rozwodzie z Aleksandrem Stanisławem Potockim (1778-1845). W 1840 roku pałac zakupił od matki syn z pierwszego małżeństwa, August Potocki (1806-1867), i odtąd w ręku Potockich pozostawał on do 1923 roku. Widoczny na pierwszym zdjęciu kamienny balkon od strony ulicy, podtrzymywany jest przez cztery figury Atlantów wykutych w 1787 roku przez Andrzeja Le Bruna (1737-1811). W 1923 roku pałac zakupił Bank Gospodarstwa Krajowego, a ulokowano tu Polską Akademię Literatury oraz zbiory starodruków Biblioteki Narodowej. Podczas II wojny światowej został doszczętnie zniszczony w czasie bombardowania Warszawy przez Niemców. Po zniszczeniach wojennych odbudowano go w latach 1949-1956 wg projektu Jana Dąbrowskiego.

 

 

 

Dom Funduszu Kwaterunku Wojskowego zwany "Domem bez Kantów" to monumentalny gmach położony na rogu ulicy Królewskiej i Krakowskiego Przedmieścia, uznawany za wybitny przykład modernizmu. Budynek wzniesiony został w miejscu dawnych Kuźni Saskich w latach 1932-1935 wg projektu Czesława Piotra Przybylskiego (1880-1936) z konstrukcją zaprojektowaną przez Stefana Władysława Bryłę (1886-1943). Pochodzenie jego potocznej nazwy, "bez kantów", znajduje podwójne wytłumaczenie. Podobno sam marszałek Józef Klemens Piłsudski zażądał, aby ten gmach wybudowany został "bez kantów", mając na myśli machlojki finansowe. Architekci opacznie zrozumieli jego intencje i wybudowali gmach o zaokrąglonych narożnikach, a więc bez kantów. Charakterystyczny chodnik pod arkadami powstał w związku z planami poszerzenia ulicy Królewskiej. Budynek bez większych zniszczeń przetrwał II wojnę światową.

 

 

Późnobarokowy kościół ss. wizytek p.w. św. Józefa Oblubieńca Niepokalanej Bogurodzicy Maryi przy Krakowskim Przedmieściu. Wizytki sprowadziła z Francji do Polski królowa Ludwika Maria Gonzaga. W roku 1654 wprowadziła ona zakonnice do przygotowanego dla nich niewielkiego, drewnianego klasztoru z kościołem. Rozpoczęto budowę murowanego kościoła, który jednakże spłonął w 1695 roku. W roku 1728 rozpoczęto budowę nowego kościoła w jego obecnym kształcie wg. projektu Karola Antoniego Baya. Fundatorką była Elżbieta Helena Sieniawska (1669/1670-1729), córka Stanisława Herakliusza Lubomirskiego (1642-1702) i Zofii Opalińskiej (1642-1675), a zarazem żona późniejszego hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego. W 1734 roku budowę przerwano z braku środków, a po kilku latach podjęto ją, dzięki pomocy córki fundatorki, Marii Zofii z Sieniawskich Czartoryskiej i innych ofiarodawców. Konsekracji kościoła w 1761 roku dokonał biskup kijowski Józef Andrzej Załuski (1702-1774). Fasada jest jednym z najciekawszych elementów budowli. Falujący, jakby w ruchu będący mur podzielony parami kolumn, rozbudowany, łamany gzyms daje doskonałe efekty światłocieniowe i wzbogaca bryłę budowli. Zwieńczenie fasady jest nieco bardziej płaskie. Nad portalem widnieje herb Zakonu Wizytek - serce przebite strzałami, zwieńczone krzyżem. Autorem zwieńczenia fasady i wielkiego ołtarza jest Efraim Schroeger (1727-1783). Rzeźby na fasadzie i ambonie są dziełem Jana Jerzego Plerscha. Jest to kościół jednonawowy z rzędami kaplic. Na końcu nawy znajduje się zamknięte prosto prezbiterium, przykryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. We wnętrzu zwraca uwagę delikatna dekoracja stiukowa o charakterze rokokowym, głównie na łukach arkad, otwartych do nawy. Ołtarz główny, tak jak całe wnętrze, został utrzymany w tonacji białej z elementami złoceń. W ołtarzu znajduje się obraz wybitnego artysty baroku, Tadeusza Kuntze-Konicza (1727-1793). Obraz przedstawia scenę Nawiedzenia św. Elżbiety przez Najświętszą Maryję Pannę. W kościele znajdują się organy, na których w latach 1825-1826 grał Fryderyk Chopin, będąc uczniem Liceum Warszawskiego. Tu odbywały się niedzielne msze dla uczniów liceum, a kompozytorowi powierzono rolę "organisty licejskiego". Do dzisiaj większość piszczałek została najprawdopodobniej wymieniona, natomiast sam prospekt organowy jest oryginalny. Jest to jeden z nielicznych z zabytków warszawskich niezniszczonych w czasie II wojny światowej. Przez długie lata rektorem kościoła był ksiądz i poeta - Jan Jakub Twardowski (1915-2006).

 

 

 

 

 

Pomnik ks. Stefana kardynała Wyszyńskiego, Prymasa Polski w latach 1948-1981, nazywanego - ze względu na jego zasługi dla Polski i polskiego kościoła katolickiego - Prymasem Tysiąclecia. Autorem pomnika, stojącego niedaleko kościoła ss. wizytek, jest Andrzej Renes.

 

Pomnik Bolesława Prusa na skwerku przy Krakowskim Przedmieściu i Karowej. Został wykonany wg projektu Anny Kamieńskiej-Łapińskiej (1932-2007) i odsłonięty w styczniu 1977 roku. Stoi na warszawskiej ulicy, by przypominać spacery pisarza po mieście.

A mnie przypomniała się tu balladka Wojciecha Młynarskiego z 1982 roku, z okresu stanu wojennego (Po Krakowskim w noc majową (ASDH) - YouTube):

Po Krakowskim w noc majową
szedłem sobie, moi mili,
i mniej więcej przy Karowej
usłyszałem, jak ktoś kwili:

Siedli na mnie całą zgrają
i tokują, i gruchają:
"dość tej złości, dość bierności, dość milczenia.
Wiemy jakie są realia,
z jakich kart się składa talia,
i nawiązać pora nić porozumienia".

Zarzucają mi negację
i wewnętrzną emigrację,
z coraz cięższej artylerii do mnie walą,
siedzą na mnie i do ucha
tłum zajadły wciąż mi grucha:
"Nawiąż dialog, nawiąż dialog, nawiąż dialog".

A mnie, wyznam państwu szczerze,
do dialogu chęć nie bierze,
patrzę tępo w wyszczerbiony bruk ulicy,
czując wśród gruchania tego
coś lepkiego i wstrętnego,
co bez przerwy ścieka mi po potylicy.

Maź to wstrętna, biała, rzadka -
i tu wreszcie, by balladka
ujawniła swą dramaturgiczną głębię,
wyznać bierze mnie pokusa,
że to kwilił pomnik Prusa,
dialog zaś proponowały mu gołębie.

Tu balladkę skończyć pora,
jeszcze tylko skromny morał
jej doczepię, jak do psiego chwosta rzep.
By nie gorszyć panien ślicznych,
ujmę rzecz eufemistycznie:
trudny dialog z kimś, kto wciąż ci sra na łeb…

 

 

Hotel "Bristol" jest najstarszym i najdroższym działającym hotelem w Warszawie. Położony jest w sąsiedztwie Pałacu Prezydenckiego na rogu Krakowskiego Przedmieścia i Karowej. Część wnętrz posiada secesyjną dekorację. Pierwotnie w miejscu hotelu znajdował się Pałac Tarnowskich, w którym mieściły się instytucje publiczne. W 1895 roku nieruchomość została kupiona przez spółkę: Ignacy Paderewski, Stanisław Roszkowski i Edmund Zaremba. W 1895 roku na fragmencie zakupionego gruntu powstała rotunda, w której prezentowana była "Panorama Golgota" Jana Styki (1858-1925). W 1898 roku na pozostałej części placu postanowiono zbudować hotel. Z powodu braku zagranicznych udziałowców powołano Towarzystwo Akcyjne Budowy i Prowadzenia Hotelów w Warszawie, które miało zająć się budową obiektu. Wyłoniony w konkursie projekt przedstawiał budynek w stylu secesyjnym. Jednak Towarzystwo Akcyjne Budowy i Prowadzenia Hotelów zdecydowało się na jego przerobienie. Pracę tę zlecono Władysławowi Marconiemu (1848-1915), który zmienił charakter elewacji na neorenesansową, a formę budynku na monumentalną. Secesyjny wystrój wnętrz został zamówiony u Otto Emmericha Wagnera (1864-1945). Hotel "Bristol" został otwarty w listopadzie 1901 roku. Posiadał elektrownię, centralne ogrzewanie, podwójną wentylację, na piętrach hydranty przeciwpożarowe, drabinę ratunkową oraz ogniotrwałe stropy, ściany działowe i podłogi. Wyposażony był w 11 wind (w tym 1 dla gości). W początkach swego istnienia hotel przynosił jednak straty. Przyczynił się do tego m.in. dług hipoteczny, który zaciągnięto na cele związane z budową. Dopiero po ok. 10 latach "Bristol" zaczął przynosić zyski. W 1928 roku właścicielem hotelu został Bank Cukrownictwa. W latach 30. XX wieku "Bristol" był czołówce najlepszych polskich hoteli. Podczas okupacji z usług hotelu mogli korzystać tylko Niemcy. Po wojnie został wyremontowany i wznowił działalność w 1945 roku. Jego właścicielem do połowy 1948 roku pozostał Bank Cukrownictwa. W czasach PRL "Bristol" podupadł. W 1973 roku stał się hotelem II kategorii, a w 1981 roku został zamknięty. Po wieloletnim remoncie został odrestaurowany i w 1993 roku ponownie otwarty. Od 1998 roku hotel należy do sieci hotelowej Le Royal Meridien wchodzącej w skład międzynarodowego konsorcjum Starwood Hotels and Resorts. Gośćmi hotelu byli m.innymi: Józef Piłsudski, Wojciech Kossak (1856-1942), Jan Wiktor Kiepura (1902-1966), Maria Salomea Skłodowska-Curie, John Fitzgerald Kennedy (1917-1963), Richard Milhous Nixon (1913-1994), Margaret Hilda Thatcher (1925-2013), Woody Allen, Yehudi Menuhin (1916-1999), Tina Turner, José Carreras. Obiekt posiada 205 pokoi (w tym 32 apartamenty), 2 restauracje, kawiarnię i bar.

 

 

 

 

Pałac Prezydencki (zwany także Pałacem Namiestnikowskim, Koniecpolskich, Radziwiłłów i Lubomirskich) jest najokazalszym gmachem przy Krakowskim Przedmieściu. Stoi między kościołem pokarmelickim i hotelem "Bristol". Obecny wygląd i tradycyjną nazwę (Pałac Namiestnikowski) zyskał w XIX wieku podczas gruntownej przebudowy. W 1821 roku od strony ulicy dostawiono, istniejące do dzisiaj, kamienne lwy - dzieło Camillo Laudiniego. W okresie powstania listopadowego w pałacu mieszkał dyktator powstania generał Józef Grzegorz Chłopicki (1771-1854) oraz rezydował Rząd Narodowy. Główny korpus budynku praktycznie całkowicie spłonął w wyniku pożaru w 1852 roku. Odbudowany został w 1856 roku. Pierwotnie był to barokowy pałac w stylu rezydencji genueńskich, z pierwszym w Warszawie ogrodem typu włoskiego, schodzącym aż do Wisły. Projektantem pałacu był Constantino Tencalla - nadworny architekt króla Władysława IV Wazy. Budowę rozpoczął w roku 1643 hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski (1591-1646), z przeznaczeniem na swoją warszawską rezydencję, a prace dokończył jego syn, Aleksander (1620-1659). W roku 1659 Koniecpolscy sprzedali pałac Lubomirskim, ale już w 1674 roku przeszedł on w ręce Radziwiłłów. Za Radziwiłłów pałac był częstym miejscem zgromadzeń publicznych, uczt i balów. W latach 1768-1778 budynek został wynajęty kamerdynerowi królewskiemu Franciszkowi Ryxowi (1732-1799) i zaadaptowany na teatr. W czasie Sejmu Czteroletniego, w latach 1791-1792 pałac był siedzibą Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. W roku 1818 pałac został kupiony od Radziwiłłów przez rząd Królestwa Kongresowego z przeznaczeniem na siedzibę namiestnika. Został wtedy gruntownie przebudowany w stylu klasycystycznym, a boczne, niskie skrzydła zostały dociągnięte do linii ulicy. Dodano także nową elewację w porządku korynckim. Autorem przebudowy był Chrystian Piotr Aigner. Od tej pory pałac zwany jest Pałacem Namiestnikowskim, pomimo tego, że był siedzibą tylko jednego namiestnika, gen. Józefa Zajączka (1752-1826). W 1918 roku pałac został odnowiony i stał się oficjalną siedzibą premiera i rządu. Okres II wojny światowej pałac przetrwał bez większych uszkodzeń. W tym czasie jego wnętrza zostały przez Niemców przebudowane na centralną niemiecką placówkę społeczno-kulturalną wraz z luksusowym hotelem i kasynem, nazwaną "Deutsches Haus". Po wojnie pałac został poddany remontowi i przebudowie, którą prowadzili Antoni Brusche i Antoni Jawornicki (1886-1950). Budynek służył Radzie Ministrów aż do jej przeniesienia do gmachu w Alejach Ujazdowskich. Później spełniał rolę reprezentacyjną. To właśnie w Pałacu Namiestnikowskim podpisano w 1955 roku Układ Warszawski, w 1970 roku układ o normalizacji stosunków PRL z RFN, natomiast w roku 1989 toczyły się w nim obrady Okrągłego Stołu. W roku 1990 rozpoczął się gruntowny remont pałacu z przeznaczeniem na siedzibę Prezydenta RP i jego kancelarii. Od tego czasu pałac posiada oficjalną nazwę - Pałac Prezydencki. Drugie piętro w całości zajmują prywatne apartamenty prezydenta i jego rodziny. Jako pierwszy zamieszkał w nim w 1994 roku prezydent Lech Wałęsa, przenosząc się z dotychczasowej siedziby prezydenta w Belwederze. W 1965 roku przed pałacem ustawiono pomnik księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego - kopię pomnika autorstwa Bertela Thorvaldsena z 1832 roku. Pomnik przedstawia księcia, dosiadającego konia i trzymającego w prawym ręku miecz, a sama postać wzorowana jest na pomniku Marka Aureliusza Antoninusa (121-180) z rzymskiego Kapitolu. Powstał on staraniem polskiej arystokracji. Zgodę na postawienie monumentu przed Pałacem Namiestnikowskim wyjednała u cara Anna z Tyszkiewiczów Potocka. W ramach represji po powstaniu listopadowym władze carskie zgodę tę cofnęły. Pomnik, podarowany Iwanowi Fiodorowiczowi Paskiewiczowi, po roku 1840 został wywieziony do Dęblina a następnie do Pałacu Paskiewiczów w Homlu. Monument ozdabiał pałac w Homlu w latach 1842-1922. W Warszawie, w miejscu przeznaczonym pod pomnik księcia Poniatowskiego, w roku 1870 odsłonięto pomnik Iwana Fiodorowicza Paskiewicza, autorstwa rzeźbiarza M.S. Pimienowa (został zburzony w 1917 roku). Pomnik księcia Poniatowskiego wrócił do niepodległej Polski w roku 1922. Stanął pierwotnie na dziedzińcu Zamku Królewskiego, a od 1923 - na Placu Saskim przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Pomnik został zniszczony w grudniu 1944 roku przez hitlerowców. Nowy odlew rzeźby, wykonany w latach 1948-1951 wg modelu z Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, podarowało Warszawie Królestwo Danii. Pomnik ustawiono przed Starą Pomarańczarnią w Łazienkach Królewskich, a w 1965 roku przeniesiono na dziedziniec Pałacu Namiestnikowskiego, gdzie stoi do dziś. Za Pałacem Prezydenckim widoczny jest kościół pokarmelicki p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca. 

 

 

 

 

 

 

 

Pałac Potockich (zwany także pałacem Czartoryskich, Ossolińskich lub dworem Denhoffów) przy Krakowskim Przedmieściu. Jego historia rozpoczęła się w 1731 roku, gdy August Aleksander Czartoryski poślubił Marię Zofię Sieniawską i został współwłaścicielem dworu Denhoffów. W roku 1760 dwór ten został przekształcony przez rodzinę Czartoryskich w pałac w stylu późnobarokowym. W pracach współuczestniczył architekt Szymon Bogumił Zug. W roku 1799 pałac przeszedł w ręce córki Lubomirskich - Aleksandry (1760-1831), żony Stanisława Kostki Potockiego, a budynek przebudowano w stylu klasycystycznym. Jednym z jego rezydentów, po utracie niepodległości przez Polskę był szef tajnej rosyjskiej policji Nikołaj Nikołajewicz Nowosilcow (1761-1838). W latach1915-1918 rezydował tam hrabia Bogdan Franciszek Serwacy Hutten-Czapski (1851-1937), ważna osobistość życia politycznego w czasie I wojny światowej. Pałac pozostawał własnością Potockich do 1945 roku. Odbudowany ze zniszczeń wojennych w 1949 roku stał się siedzibą Ministerstwa Kultury i Sztuki - obecnie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

 

 

Na Krakowskim Przedmieściu.

 

Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Józefa Oblubieńca przy Krakowskim Przedmieściu (zwany także kościołem karmelitów bosych, pokarmelickim lub seminaryjnym). Zbudowany został z inicjatywy Albrychta Wessla, chorążego nadwornego i starosty różańskiego, makowieckiego i tykocińskiego. Wzniesiony został dla karmelitów bosych w latach 1661-1681 na planie krzyża z dwiema bocznymi nawami w stylu barokowym wg projektu Isidoro Affaita starszego. W projektowaniu kościoła brali udział tak znani architekci jak Constantino Tencalla, Szymon Józef Belotti oraz Tylman z Gameren. W latach 1762-1780 fasada została przebudowana wg projektu Efraima Schroegeraw stylu klasycyzmu. To pierwsza, klasycystyczna kamienna fasada zbudowana w Rzeczypospolitej. W sąsiednim klasztorze karmelitów w 1705 roku toczyły się rozmowy pokojowe pomiędzy Polską i Szwecją, reprezentowanymi przez Stanisława Bogusława Leszczyńskiego (1677-1766) i Karola XII Wittelsbacha (1682-1718), które zakończyły się podpisaniem przymierza. Klasztor karmelicki skasowano zaraz po powstaniu styczniowym, a budynek przejęło seminarium duchowne, które w 1925 roku dobudowało w północnej części neoklasycystyczną bibliotekę wg projektu Konstantego Sylwina Jakimowicza (1879-1960). Szczyt fasady wieńczy miedziana kula z umieszczoną na niej złoconą hostią na splotach pokonanego węża - tworząc razem symbol Wiary. Ze względu na kształt kuli, utarło się w Warszawie powiedzenie: "spuchnąć jak karmelicka bania". Ołtarz główny św. Józefa pochodzi z połowy XVIII wieku, jest barokowo-rokokowy, a powstał w miejscu pierwotnego ołtarza projektu Tylmana z Gameren. Z wcześniejszego ołtarza pozostał obraz św. Józef z Dzieciątkiem, natomiast z drugiego z 1727 roku figury św. Teresy i św. Jana od Krzyża oraz kolumny. Ambona kościelna jest XVIII-wieczna, ale prawdopodobnie wg projektu Tylmana z Gameren, W kościele pokarmelickim oprócz głównego ołtarza znajduje się jeszcze 10 ołtarzy bocznych. Kościół nie został zniszczony podczas II wojny światowej. Do czasu odbudowy katedry św. Jana pełnił rolę prokatedry.

 

 

 

 

 

Zajazd Dziekanka przy zbiegu Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Bednarskiej. Jego poprzednikiem był XVI-wieczny piętrowy, murowany dwór. W wyniku pożaru w 1657 roku dwór uległ spaleniu. Zajazd Dziekanka w wzniesiono na krótko przed 1784 rokiem. Był to kompleks składający się z budynku frontowego i trzech, znacznie niższych od niego oficyn. Lokalizacja przy wąskiej ulicy - gdzie powożenie było bardzo utrudnione - znacząco wpłynęła na kształt budynku. Stąd jego oryginalna forma. W 1865 roku wyburzono jedno ze skrzydeł kompleksu. Zmieniło to zarówno kształt jak i orientację budowli. Dziekanka "zwróciła się" ku Krakowskiemu Przedmieściu. Jest to czterokondygnacyjny budynek murowany. Posiada stromy, najeżony kominami dach pokryty dachówką ceramiczną. Prostą w formie elewację przecinają wąskie, poziome gzymsiki. Okna są prostokątne, najmniejsze na pierwszym piętrze; poza parterem, ozdobione płaskimi opaskami. W centralnej części elewacji znajduje się olbrzymia, łukowato zakończona nisza, sięgająca ostatniego piętra, wykończona, podobnie jak okna, prostą opaską. W niszy znajduje się brama wjazdowa, ozdobiona płaskimi kolumnami. W 1944 roku podczas akcji niszczenia stolicy przez wojska niemieckie, Dziekanka została spalona. Jej odbudowę zakończono w sierpniu 1948 roku. Autorami projektu architektonicznego byli Mieczysław Kuźma (1907-1983) i Zygmunt Stępiński. Zaproponowali oni zmianę funkcji części oficyn, z gospodarczej na mieszkalną. Starannie odtworzyli okapowe dachy i drewniane galerie od strony dziedzińca. Obecnie mieści się tu akademik. Niegdyś mieszkał tu Józef Antoni Franciszek Elsner (1769-1854), nauczyciel Fryderyka Chopina i twórca Warszawskiego Konserwatorium, co upamiętnia tablica.

 

 

 

Między budynkiem Dziekanki i ulicą Krakowskie Przedmieście znajduje się dziś skwer Herberta Clarka Hoovera (1874-1964), widoczny na zdjęciach. Tyłem zaś do budynku stoi niewidoczny na nich pomnik Adama Mickiewicza (1798-1855). Za Dziekanką znajduje się wąski wlot ulicy Bednarskiej, a dalej szeroka neorenesansowa elewacja dawnej Resursy Obywatelskiej - za nią gmach byłego Muzeum Techniki i Przemysłu, kościół p.w. św. Anny i Plac Zamkowy.

 

 

 

Na Skwerze Hoovera mieści się obecnie Jazz Club "Akwarium", zlokalizowany dawniej przy ulicy Emilii Plater w Śródmieściu oraz w kompleksie "Złote Tarasy". Jego działalność reaktywowało w tym miejscu w czerwcu 2017 Polskie Stowarzyszenie Jazzowe. Klub na krótko zawiesił działalność, a ponownie został otwarty w czerwcu 2019 roku.

 

Kościół pokarmelicki i pomnik Adama Mickiewicza (1798-1855) przy Krakowskim Przedmieściu. Pomnik poety wzniesiony został na placu powstałym z wyburzenia budynków na terenie dawnej jurydyki Dziekanka, w miejscu fontanny przeniesionej na plac Bankowy. Pomnik, dłuta Cypriana Godebskiego (1835-1909), został wkomponowany w otoczenie przez Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927) i Władysława Marconiego. Odsłonięty został 24 grudnia 1898 roku w 100 rocznicę urodzin poety. Krótka uroczystość, w obecności policji i wojska, została ograniczona przez władze rosyjskie do poświęcenia pomnika. Zakazano przemówień, a w wydarzeniu mogły wziąć udział jedynie osoby zaproszone z biletami wstępu. Posąg o wysokości 4,5 metra został odlany we Włoszech. Kolumna i cokół pomnika zostały wykonane z granitu pochodzącego z kamieniołomów w Baverno w Piemoncie. Zaprojektowane przez Zenona Chrzanowskiego kunsztowne ogrodzenie pomnika w postaci kutej w żelazie kraty z motywami roślinnymi zostało wykonane w warszawskiej firmie S. Zielezińskiego, a w narożnikach ogrodzenia ustawiono osiem dwuramiennych latarń. W 1944 roku pomnik został zdemontowany przez Niemców i wywieziony do Rzeszy, gdzie po wojnie w Hamburgu polska misja wojskowa odnalazła i rewindykowała m.in. głowę i fragment torsu. Kopię odlewu wykonał Jan Szczepkowski (1878-1964) przy współpracy Józefa Trenarowskiego (1907-1965). Odlew wykonała firma Braci Łopieńskich. Odtworzono także cokół i ogrodzenie. 

 

 

 

Kamienica naprzeciwko pomnika Adama Mickiewicza, na rogu Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Koziej, mieszcząca ongiś kawiarnię "Telimena"..

 

 

 

Późnobarokowy Pałac Wesslów na Krakowskim Przedmieściu przy zbiegu ulic Koziej i Trębackiej - siedziba Prokuratury Apelacyjnej i Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. Pałac, znany także jako Stara Poczta lub Pałac Ostrowskich powstał w połowie XVIII wieku dla generała Franciszka Jana Załuskiego, starosty grójeckiego. W 1761 roku odsprzedał go on podskarbiemu koronnemu Teodorowi Wesslowi (?-1791), który ponownie sprzedał go w 1764 roku biskupowi kujawskiemu Antoniemu Kazimierzowi Ostrowskiemu (1713-1784). W 1780 roku na użytek poczty budynek zakupił Ignacy Franciszek Przebendowski (~1730-1791). Poczta mieściła się tu do roku 1874. W 1882 roku podczas poszerzania ulicy Trębackiej wyburzono, sąsiadującą z pałacem, narożną kamienicę i dokonano przebudowy pałacu Wesslów. Projekt architektów: Aleksandra Jana Woydego (1834-1889) i Władysława Marconiego zakładał dobudowę jednego piętra oraz ścięcie narożnika. Wszystkie zmiany zostały odpowiednio dopasowane do architektury budynku. Od roku 1887 w pałacu mieściła się przez czas jakiś redakcja Kuriera Codziennego i Tygodnika Ilustrowanego. Pałac został zniszczony w czasie II wojny światowej, po wojnie w latach 1947-1948 został odbudowany. Odbudową kierował Jan Bieńkowski.

 

Ulica Kozia to wąska, ale dość długa uliczka łącząca ulice Trębacką i Miodową. Powstała w XIV wieku jako połączenie Traktu Czerskiego, czyli obecnego Krakowskiego Przedmieścia i późniejszej ulicy Senatorskiej. W początkach XVI wieku zbudowano wzdłuż niej spichrze, zaś jej drugą stronę stanowił, istniejący do dziś, ogród Pałacu Prymasowskiego. W XVII wieku wypełniła się zabudową, a w XVIII wieku była popularna z powodu licznych mieszczących się tu domów publicznych. W XIX wieku stała się popularna z racji wielu zlokalizowanych tu kawiarni i hoteli. Jednym z hoteli przy Koziej był również Hotel Saski, który składał się z kamienic znajdujących się po przeciwnych stronach ulicy. W celu połączenia hotelu z drugą częścią wybudowano nad ulicą przejście łączące dwa domy, które zostało nazwane Mostem Westchnień (widocznym na pierwszym zdjęciu). W latach 20. XIX wieku u zbiegu Koziej i Krakowskiego Przedmieścia funkcjonowała kawiarnia będąca ulubionym miejscem spotkań literatów i innych artystów, kawiarnia "Kawa u Brzezińskiej". Jej częstym gościem był Fryderyk Chopin.

 

 

Jedna z kamienic po zachodniej stronie Krakowskiego Przedmieścia.

 

 

Figura Matki Boskiej Passawskiej usytuowana jest niemalże na samym środku Krakowskiego Przedmieścia, otwiera ona bowiem - na wysokości budynku dawnej Resursy Obywatelskiej - Skwer Hoovera. Codziennie koło niej przechodzą tysiące warszawiaków i turystów. Jednakże jest ona praktycznie niezauważana. A szkoda, ponieważ ma bardzo ciekawą historię i jest jednym z najstarszych pomników stolicy. Figura ta przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem w ramionach. W 1683 roku wykonał ją Szymon Józef Belotti, jako wotum za ocalenie od zarazy w latach 1677-1679. Następnie postanowił podarować ją królowi Janowi III Sobieskiemu w hołdzie za zwycięstwo w bitwie pod Wiedniem. W połowie XIX wieku odnowieniem figury zajął się Aleksander Jan Józef Hauke (1814-1868), komendant ówczesnej straży pożarnej. Tym razem było to wotum za ocalenie od cholery. Początkowo figura stała przy Krakowskim Przedmieściu - na Placu Bernardyńskim. W 1866 roku została przestawiona tam, gdzie znajduje się obecnie. Nazwa figury pochodzi stąd, że rzeźba była wzorowana na słynącym cudami obrazie Matki Boskiej, który znajduje się w kościele pielgrzymkowym Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych (Wallfahrtskirche Mariahilf) w niemieckiej Pasawie (Passau).

 

 

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny przy Krakowskim Przedmieściu. Mieści się on w budynku Centrum Charytatywnego Caritas Archidiecezji Warszawskiej Res Sacra Miser. Pierwotnie była to kaplica klasztoru karmelitanek bosych, który został założony w 1663 roku w miejscu zniszczonego podczas potopu szwedzkiego Pałacu Kazanowskich. Od 1818 roku kościół pełnił funkcję kaplicy domu Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Świątynią opiekowały się siostry szarytki. Podczas powstania warszawskiego budynek szpitala oraz przylegająca do niego kaplica zostały uszkodzone. W 1949 roku kościół został wyremontowany. W roku 1955 wydano nakaz rozbiórki kościoła, ale wobec licznych protestów decyzja została cofnięta. Od lat 90. XX wieku kościół Res Sacra Miser jest użytkowany przez kilka wyznań. Od 1996 roku odbywają się tu niedzielne nabożeństwa kapelanii warszawskiej Kościoła Anglii. Sprawowane są też msze katolickie dla diaspory ormiańskiej i litewskiej. Istniejący wygląd zewnętrzny świątyni jest wynikiem XIX-wiecznej przebudowy gmachu Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności dokonanej przez Antonio Corazziego. Usunął on barokową elewację, zastępując ją niższą w stylu klasycystycznym.

 

 

Neorenesansowy gmach Resursy Obywatelskiej przy Krakowskim Przedmieściu powstał w latach 1860-1861 w miejscu XVIII-wiecznego pałacu Ludwiki Marii z Poniatowskich Zamoyskiej (1728-1781). Wybudowany został według projektu Edwarda Cichockiego (1833-1899). Spalony w 1944 roku, został odbudowany z przeznaczeniem na Dom Wczasowy. Obecnie jest siedzibą Towarzystwa Współpracy z Polonią Zagraniczną "Polonia". Sąsiaduje z budynkiem kościoła Res Sacra Miser.

 

 

Widok z Krakowskiego Przedmieścia na Plac Zamkowy. Po prawej stronie widoczny jest Kościół akademicki p.w. św. Anny.

 

 

Widok z renesansowej dzwonnicy akademickiego kościoła p.w. św. Anny w kierunku Pragi. Po lewej stronie widoczny jest Pałac pod Blachą, w centrum zdjęcia - Aleja "Solidarności" i Most Śląsko-Dąbrowski. Po praskiej stronie Wisły widoczne są wieże bazyliki katedralnej p.w. św. Michała Archanioła i św. Floriana.

 

 

Widok z renesansowej dzwonnicy akademickiego kościoła p.w. św. Anny w kierunku Mariensztatu i Powiśla.

 

 

Widok z renesansowej dzwonnicy akademickiego kościoła p.w. św. Anny na kamienice przy Krakowskim Przedmieściu. Widoczne są (od prawej): Kamienica Johna, Kamienica Prażmowskich, Kamienica Duponta, Kamienica Roesena i Kamienica Kurowskiego.

 

 

Widok z renesansowej dzwonnicy akademickiego kościoła p.w. św. Anny na Krakowskie Przedmieście w kierunku południowym.

 

 

Widok z renesansowej dzwonnicy akademickiego kościoła p.w. św. Anny w kierunku zachodnim. Na pierwszym planie widoczne są kamienice przy ulicy Miodowej i Senatorskiej, dalej Plac Teatralny i wieża Pałacu Jabłonowskich oraz wieżowce w centrum.

 

 

Kamienica na rogu Krakowskiego Przedmieścia i ulicy Miodowej.

Ulica Miodowa widziana od strony Krakowskiego Przedmieścia. Jest ona jedną z najważniejszych ulic starej części Warszawy. Początki ulicy Miodowej, jako drogi łączącej dwa ważne szlaki - ulicę Senatorską i ulicę Długą, sięgają XV wieku. Ukształtowała się ona ostatecznie w XVII wieku, jako ulica pałaców arystokracji. W czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego było ich 13, z czego do dzisiaj istnieje 7. Pierwotnie ulica nosiła nazwę Przecznej, nazywana była także Miodowniczą i Kapucyńską, a w czasach Księstwa Warszawskiego - ulicą Napoleona. Pierwotnie, Miodowa nie łączyła się z Krakowskim Przedmieściem. Połączenie tych dwóch ulic nastąpiło dopiero w roku 1887, kiedy rozebrano tzw. "Pałac pod Gwiazdą".

Widok fasady akademickiego kościoła p.w. św. Anny od strony ulicy Miodowej.

Ulica Kozia widziana od strony ulicy Miodowej. W 1876 roku na ulicy położono bruk, a około 1900 roku zostałon zamieniony na kamienną kostkę, która zachowała się do dziś. 10 sierpnia 1944 roku w Hotelu Saskim przy Koziej oddziały niemieckie rozstrzelały ponad stu mieszkańców okolicy, co upamiętnia tablica. Po powstaniu warszawskim, ulica - podobnie jak jej okolica - została zniszczona. Została ona odbudowana w 1949 roku. W latach 1779-1785 przy Koziej została wzniesiona altana pałacu Prymasowskiego. Jej autorami są Efraim Schroeger i Szymon Bogumił Zug. Tam właśnie mieści się dziś Muzeum Karykatury.

Pałac Biskupów Krakowskich, położony na rogu ulic Miodowej i Senatorskiej. Jego budowę rozpoczęto w 1622 roku dla biskupa Jakuba Zadzika (1582-1642). Był oficjalną rezydencją miejską biskupów krakowskich, którzy jako senatorowie duchowni musieli brać udział w pracach senatu Rzeczypospolitej. Po zniszczeniach w czasie wojen szwedzkich został odbudowany w 1668 roku. W latach 1760-1762 uległ gruntownej przebudowie z inicjatywy biskupa Kajetana Ignacego Sołtyka (1715-1788), najprawdopodobniej wg projektu Jakuba Fontany. Pałac przybrał wówczas szatę późnobarokową. Od końca XVIII wieku mieścił liczne urzędy, a od połowy XIX wieku pełnił funkcję kamienicy czynszowej. Spalony w 1939 roku i zburzony w powstaniu warszawskim, został odbudowany po wojnie. Elewacji od strony ulicy Miodowej przywrócono wygląd, jaki otrzymała w latach 1760-1762, pozostawiając jednak podział pierwszego piętra na dwie kondygnacje.

Pałac po wschodniej stronie ulicy Miodowej mieszczący biura Urzędu Miasta st. Warszawy.

Kościół Przemienienia Pańskiego przy ulicy Miodowej. Jest to barokowy kościół ojców kapucynów. Powstał wraz z klasztorem w latach 1683-1694 z inicjatywy króla Jana III Sobieskiego jako wotum dziękczynne za zwycięstwa w bitwach pod Chocimiem i pod Wiedniem. Kamień węgielny pod kościół został położony 23 lipca 1683 roku, w przededniu wyprawy wiedeńskiej. Na uroczystości był obecny Jan III Sobieski, królowa Maria Kazimiera de La Grange d'Arquien, synowie królewscy, nuncjusz apostolski i arcybiskup Efezu Opizio Pallavicini (1632-1700), biskup Stefan Wierzbowski (1620-1687), senatorowie, hetmani, ministrowie i tłumy warszawiaków. Ostateczny projekt realizacyjny kościoła przygotował prawdopodobnie Tylman z Gameren. Poświęcenie kościoła odbyło się 11 października 1692 roku, ale jego budowa zakończyła się latem 1694 roku. Dzwon do kościoła pochodził z zegara pałacowego w Wilanowie. Król miał jeszcze zamiar wybudować kościół dolny, ale warunki geologiczne na to nie pozwoliły i podziemia przeznaczono na krypty. W kościele znajdują się 2 sarkofagi królewskie: z sercem Jana III Sobieskiego i z wnętrznościami Augusta II Mocnego.

 

 

 

 

Ulica Kapitulna, łącząca ulicę Miodową z Podwalem. W głębi widoczny jest pomnik bohatera insurekcji 1794 roku - szewca Jana Kilińskiego. W tym miejscu w 1771 roku doszło do porwania przez konfederatów barskich króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, powracającego na Zamek.

 

 

Pałac Paca-Radziwiłłów przy ulicy Miodowej. Został wzniesiony pod koniec XVII wieku wg projektu Tylmana z Gameren dla księcia Dominika Mikołaja Radziwiłła (1643-1697). Był własnością Radziwiłłów do początku XIX wieku (z przerwą w latach 1744-1759 kiedy to należał do biskupa Andrzeja Stanisława Załuskiego (1695-1758) i jego brata Józefa (1702-1774). Około 1757 roku wzniesiono nowe oficyny przy ulicy Miodowej wg projektu Jakuba Fontany. W pałacu często bywał król Stanisław August Poniatowski. 3 listopada 1771 roku, podczas powrotu na Zamek, został porwany przez konfederatów barskich. W czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku pałac został częściowo zniszczony. Podczas okupacji pruskiej w latach 1807-1809 w zaniedbanym budynku mieścił się teatr, później zaś koszary wojskowe i lazaret. W roku 1825 pałac kupił generał Ludwik Michał Pac (1778-1835). Został wtedy przebudowany według projektu Henryka Marconiego w stylu klasycystycznym. Fryz ponad arkadami półkolistej bramy, przedstawiający Tytusa Flawiusza (39-81), ogłaszającego wolność greckich miast, został udekorowany płaskorzeźbami Ludwika Kaufmanna (1801-1855). Generał Pac wziął udział w powstaniu listopadowym, za co w roku 1835 jego majątek wraz z pałacem został skonfiskowany. W latach 1848-1875 mieściła się w tym budynku siedziba Rządu Gubernialnego, a w 1875-1939 - Sąd Okręgowy. Pałac ucierpiał podczas II wojny światowej. Odbudowano go w latach 1947-1951 według projektu Czesława Konopki i Henryka Białobrzeskiego, przy czym elewację od strony dziedzińca odbudowano wg projektów Marconiego, a elewację ogrodową wg zmodyfikowanego oryginalnego projektu Tylmana z Gameren. Pałac jest obecnie siedzibą Ministerstwa Zdrowia.

 

 

Gmach dawnego Collegium Nobilium przy ulicy Miodowej. Była to szkoła wyższa, założona przez pijara Hieronima Franciszka (Stanisława) Konarskiego (1700-1773) w 1740 roku, początkowo jako Collegium Novum przy ulicy Długiej, następnie przeniesiona do specjalnie dla niej wybudowanego gmachu przy ulicy Miodowej. Po latach szkoła została przeniesiona na Żoliborz, gdzie działała do roku 1832. Zadaniem tej instytucji było kształcenie nowego pokolenia Polaków, by przygotować je do przeprowadzenia przebudowy państwa. Była to placówka z nowoczesnym, jak na ówczesne czasy, szerszym programem nauczania w porównaniu np. do ówczesnego kształcenia w szkołach jezuickich. Kładziono w niej mniejszy nacisk na naukę łaciny i greki, a większy na nauki przyrodnicze, matematykę i języki nowożytne oraz filozofię. Obecnie, w gmachu Collegium Nobilium mieści się Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza (1877-1955). Przy Akademii działa też Teatr Collegium Nobilium, widoczny na drugim zdjęciu.

 

 

 

Katedra Polowa Wojska Polskiego p.w. NMP Królowej Polski przy ulicy Długiej. W 1642 roku z woli króla Władysława IV Wazy wybudowano tu mały drewniany kościół ojców pijarów p.w. św. Pryma i Felicjana, który spłonął w czasie bitwy ze Szwedami o Warszawę w 1656 roku. Król Jan II Kazimierz Waza postanowił wybudować w jego miejsce murowaną świątynię. 17 lipca 1701 roku dokonano konsekracji kościoła, po jego odbudowie według projektu Józefa Fontany. Świątynia uzyskała za patronów Matkę Boską Zwycięską i świętych Pryma i Felicjana. Szczególnym kultem otoczone były tu relikwie rzymskich męczenników Pryma i Felicjana, a także przywieziony z Rzymu wizerunek Najświętszej Maryi Panny znany dziś jako Matka Boża Łaskawa Patronka Warszawy i znajdujący się obecnie w kościele o.o. jezuitów przy ulicy Świętojańskiej. W 1834 roku rosyjscy zaborcy oddali kościół Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W latach 1835-1837 miała miejsce przebudowa i adaptacja kościoła do liturgii prawosławnej. Społeczeństwo warszawskie w geście buntu przeciw represjom wobec pijarów ułożyło wierszyk:

Poczekajcie no kopułki,
Przyjdą jeszcze z Francji pułki,
My nie chcemy obcej wiary,
Wróci nasza i pijary.

W 1919 roku światynię zwrócono kościołowi rzymskokatolickiemu i podniesiono do godności Katedry Wojska Polskiego. W latach 1923-1927 przywrócono pierwotną barokową architekturę wg projektu prof. Oskara Sosnowskiego (1880-1939). W okresie okupacji kościół należał do niemieckich katolików i ich duszpasterzy. Podczas II wojny światowej uległ częściowemu zniszczeniu. Odbudowany został w latach 1946-1960 wg projektu Leona Marka Suzina (1901-1976). W katedrze znajduje się Kaplica Katyńska. W jej kruchcie, 15 sierpnia 2010 roku odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą ofiarom katastrofy polskiego Tu-154 w Smoleńsku.

 

 

 

Tablica na rogu ulicy Długiej i Placu Krasińskich, upamiętniająca wycofanie się oddziałów AK, walczących w sierpniu 1944 roku na Starówce, kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz.

 

 

Budynek Sądu Najwyższego na Placu Krasińskich, mieszczący także warszawski Sąd Apelacyjny oraz oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Na 76 kolumnach budynku umieszczono 86 paremii (sentencji) prawniczych w języku polskim i łacińskim, przygotowanych przez zespół pod kierunkiem prof. Witolda Wołodkiewicza. Ich głównym źródłem były pisma jurystów rzymskich oraz konstytucje cesarza Justyniana I Wielkiego (483-565))  - tzw. digesta justyniańskie. Kilka paremii zaczerpnięto z rzymskich dzieł literackich, a kilka - z dawnego prawa polskiego. Na głowicach kolumn widnieje motyw wagi - atrybut bogini sprawiedliwości Temidy, a na kolumnach w pobliżu Pomnika Powstania Warszawskiego - symbol Polski Walczącej. Elementem tylnej elewacji gmachu są trzy kariatydy, symbolizujące cnoty: wiarę, nadzieję i miłość. Projekt gmachu opracowł zespół ponad 20 architektów pod kierownictwem Marka Budzyńskiego i Zbigniewa Badowskiego. 

 

Pomnik Powstania Warszawskiego 1944 wybudowany w 1989 roku - monumentalny pomnik z brązu i granitu ku czci bohaterów powstania warszawskiego, zlokalizowany na wschodniej stronie Placu Krasińskich, naprzeciw katedry polowej Wojska Polskiego. Jego autorami są Wincenty Kućma i Jacek Budyn.

 

 

 

 

 

Kościół p.w. św. Jana Bożego przy ulicy Bonifraterskiej. Budowę kościoła i klasztoru bonifratrów ukończono w 1673 roku. Był on wówczas zlokalizowany w rejonie dzisiejszego Placu Piłsudskiego. W roku 1713 król August II Mocny zakupił pałac Morsztyna na swoją rezydencję i zaczął przyłączać do niego sąsiadujące tereny - także teren klasztoru i kościoła bonifratrów. W związku z tym przeznaczył 12.000 talarów na budowę nowego kościoła na miejscu, w którym znajduje się on obecnie. Prace rozpoczęto w 1728 roku, a kilka lat później biskup poznański Jan Joachim Tarło (1658-1732) poświęcił kościół i klasztor. Kiedy budowano kościół, postawiono także budynek szpitalny. W czasie zaborów bonifratrzy byli represjonowani przez władze carskie za pomoc powstańcom z 1831 i 1863 roku. Podczas powstania warszawskiego kościół, szpital i budynki przyklasztorne stanowiły istotne punkty powstańczego oporu. Były bronione przez żołnierzy batalionów "Zośka", "Parasol" i "Czata 49" do 25 sierpnia 1944. Budynki bardzo ucierpiały podczas tych walk. Kościół został odbudowany po wojnie, pominięto jednak rekonstrukcję szpitala. We wnętrzach kościoła nie ma prawie żadnych zabytków.

 

 

Stadion KS "Polonia" Warszawa im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego (1885-1969) przy ulicy Konwiktorskiej. Początkowo Polonia nie miała własnego boiska i grała głównie na Agrykoli. Pierwsze prasowe doniesienia o placu pod budowę stadionu "Polonia" pochodzą z 1923 roku. Ostatecznie klub otrzymał prawie 5-hektarową działkę przy ulicy Konwiktorskiej. Początkowo planowano zbudować tu dość duży stadion na 20 tys. miejsc według projektu architekta Juliusza Nagórskiego (1887-1944), jednak koszty przedsięwzięcia okazały się zbyt wysokie. Ostatecznie, znacznie skromniejszy obiekt zbudowano w 1928 roku. Na sportową infrastrukturę Polonii składał się stadion z lekkoatletyczna bieżnią i trybunami na 10.000 widzów. Kompleks sportowy uzupełniały 4 korty tenisowe i boisko do gier sportowych. To ostatnie zimą zamieniano w lodowisko. W czasie powstania warszawskiego, w nocy z 21 na 22 sierpnia 1944 roku, oddziały batalionu "Zośka" i Batalionu "Czata 49" wyprowadziły przez boisko "Polonii" nieudane natarcie na Dworzec Gdański. Obiekt uległ zniszczeniu, ocalała jedynie płyta stadionu. Po wojnie, oprócz nowych trybun, wzniesiono socrealistyczny gmach wielofunkcyjny o reprezentacyjnym wejściu od ulicy Bonifraterskiej. Od tej pory wchodzi się do obiektów klubowych od ulicy Bonifraterskiej, ale i tak wierni kibice klubu niezmiennie mówią, że chodzą na mecze na Konwiktorską.

 

 

Nowoczesne budynki przy ulicy Bonifraterskiej. Ulica Bonifraterska jest dawnym fragmentem drogi, wiodącej do dawnej Szosy Marymonckiej i pojawia się na planach już w wieku XVIII. Najdawniejszymi zabudowaniami w ciągu ulicy Bonifraterskiej były dwór architekta Józefa Fontany oraz projektowany przez niego, wraz z Antonim Solarim (1700-1763) zespół klasztoru i kościoła p.w. św. Jana Bożego, należących do oo. bonifratrów. Po roku 1942 zachodni odcinek ulicy stanowił granicę zmniejszonego getta, znanego jako "Rest - Ghetto" i w dniach powstania w getcie warszawskim w 1943 roku uległ całkowitemu zniszczeniu. Ucierpiały niemal wszystkie budynki przy ulicy, jednak po wyzwoleniu postanowiono, że odbudowane zostaną jedynie Stadion "Polonii" Warszawa i kościół p.w. św. Jana Bożego.

 

 

Pomnik Poległym i Pomordowanym na Wschodzie u zbiegu ulic Muranowskiej i gen. Władysława Andersa. Jego autorem jest Maksymilian Biskupski. Został odsłonięty 17 września 1995 roku. Przedstawia stos krzyży na wagonie kolejowym bez ścian, który ustawiony jest na torach, a na każdym podkładzie szyn widnieje nazwa miejscowości znanych z kaźni narodu polskiego w ZSRR. Został on wybudowany ku czci Polakom Poległym i Pomordowanym na Wschodzie, a więc w szczególności wywiezionych do łagrów na Syberii oraz ofiarom zbrodni katyńskiej. Na wagonie umieszczono także wyobrażenie wojskowego orzełka z datą sowieckiej agresji na Polskę: 17.IX.1939.

 

 

 

Pałac Krasińskich (zwany też Pałacem Rzeczypospolitej) to barokowy pałac na Placu Krasińskich, zbudowany w latach 1677-1695 dla wojewody płockiego Jana Dobrogosta Krasińskiego (1639-1717) wg. planów Tylmana z Gameren. Obecnie jest on siedzibą zbiorów specjalnych Biblioteki Narodowej (obejmujących rękopisy, stare druki i zbiory ikonograficzne). W 1765 roku pałac został odkupiony przez Komisję Skarbową i stał się siedzibą urzędów Rzeczypospolitej. W 1783 roku - po pożarze, który strawił dużą część wnętrza - został przebudowany wg projektu Dominika Merliniego (1730-1797). W czasach Królestwa Polskiego odbywały się tutaj w latach 1827-1828 posiedzenia sądu sejmowego. W okresie międzywojennym pałac był siedzibą Sądu Najwyższego. W 1944 roku podczas powstania warszawskiego został spalony. Po wojnie odbudowany. Elewacja frontowa pałacu skierowana jest na Plac Krasińskich (dawny dziedziniec pałacowy), dokładnie na wprost nowoczesnego gmachu Sądu Najwyższego. Oś główną budynku podkreśla ryzalit z trójkątnym tympanonem zwieńczonym rzeźbami gdańskiego rzeźbiarza Andreasa Schlütera Młodszego (1660/1664-1714).

 

Greckokatolicka cerkiew p.w. Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy i św. Jozafata biskupa i męczennika oraz monaster ojców bazylianów przy ulicy Miodowej. Bazylianie przybyli do Warszawy w 1721 roku z Monasteru p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Supraślu, ówcześnie unickiego. Początkowo zamieszkiwali przy ulicy Podwale. Protektorem zakonu był król August III Sas, który ok. 1760 roku nadał bazylianom działkę przy ulicy Miodowej. Budynek, w którym zamieszkali, został wzniesiony w latach 1782-1784 z fundacji unickiego metropolity kijowsko-wileńskiego Jasona Junoszy Smogorzewskiego (1715-1788). Projekt obiektu wykonał Dominik Merlini. Poświecenie cerkwi odbyło się 25 sierpnia 1784 roku. Pod zaborem rosyjskim klasztor został zlikwidowany w 1872 roku, zaś cerkiew zamieniona w świątynię prawosławną w jurysdykcji patriarchy Moskwy. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, monaster w 1929 roku został zwrócony jego pierwszym właścicielom. Cerkiew uległa całkowitemu zniszczeniu podczas powstania warszawskiego. Została odbudowana w latach 1946-1949 wg projektu J. Grudzińskiego. Za czasów komunizmu warszawski klasztor był jednym legalnie funkcjonującym klasztorem bazylianów na terenach kontrolowanych przez Związek Radziecki. Cerkiew jest konkatedrą archieparchii przemysko-warszawskiej. Jest też jedyną cerkwią greckokatolicką w Warszawie. Cerkiew i monaster są częścią ciągłej zabudowy ulicy Miodowej i w związku z tym nie mogły w swoim wyglądzie zewnętrznym przybrać form charakterystycznych dla wschodniej architektury sakralnej. Dominik Merlini zaprojektował zamiast tego budynek w stylu klasycystycznym. Fasada jest rozczłonkowana czterema jońskimi pilastrami, zwieńczonymi tympanonem z wyrzeźbionym poniżej motywem Oka Opatrzności. W najwyższym punkcie tympanonu znajduje się krzyż.

 

 

Pałac Borchów (Arcybiskupi) przy ulicy Miodowej. Do roku 2007 była to rezydencja Prymasów Polski. Drewniany dwór w miejscu obecnego pałacu stał już w XVII wieku. Piotr de Riacour w jego miejscu wybudował barokowy pałac na początku XVIII wieku, ok. 1780 roku przebudowany w stylu klasycystycznym przez Dominika Merliniego. W latach 1768-1800 pałac stanowił własność rodu Borchów. W roku 1843 gmach pałacu Borchów został przekazany na siedzibę arcybiskupa warszawskiego i funkcję tę pełni do dziś. Zniszczony w czasie II wojny światowej, szczególnie ucierpiał w czasie powstania warszawskiego. Odbudowany został w latach 1949-1954 wg. projektu Stanisława Leona Marzyńskiego (1904-1992). Na drugim zdjęciu widoczny jest herb Prymasa Polski Stefana kard. Wyszyńskiego umieszczony nad bramą do pałacu.

 

 

 

Pałac Prymasowski przy ulicy Senatorskiej. Jego budowa rozpoczęła się pod koniec XVI wieku z inicjatywy biskupa płockiego Wojciecha Baranowskiego (1548-1615). Gdy został on prymasem, przekazał ten pałac kapitule gnieźnieńskiej w roku 1610. Pałac został zniszczony w latach najazdu szwedzkiego 1655-1660. Do jego odbudowy zatrudniono Józefa Fontanę. Po raz kolejny gmach został spustoszony przez Sasów, Wołochów i Kozaków w 1704 roku. Odbudował go ze zniszczeń prymas Stanisław Szembek (1650-1721). Do roku 1795 wnętrza pałacu pełniły funkcję mieszkań prymasów. W tym czasie był on kilkakrotnie rozbudowywany. Pod koniec XVII wieku rozbudową pałacu zajął się Tylman z Gameren. Natomiast w I połowie XVIII wieku przebudowano ten pałac w stylu rokokowym na rezydencję prymasa Adama Ignacego Komorowskiego (1699-1759). W latach 1777-1783 prymas Antoni Kazimierz Ostrowski (1713-1784) podjął generalną przebudowę pałacu, zaś ukończył ją w stylu klasycystycznym prymas Michał Jerzy Poniatowski (1736-1794). Architektem odpowiedzialnym za przebudowę był Efraim Szreger. Architektami wnętrz pałacu byli Jan Chrystian Kamsetzer i Szymon Bogumił Zug. W XVIII wieku pałac przeznaczony był na różne cele. Mieściła się w nim Kamera Warszawska, Rejencja Pruska, Zarząd Warszawskiego Policmajstra, Komisja Rządowa Wojny, Szkoła Junkrów. Podczas dwudziestolecia międzywojennego było tu Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych. Zniszczony podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, pałac został odbudowany po wojnie. Obecnie mieszczą się w nim siedziby kilku firm.

 

 

Ulica Senatorska łączy ze sobą trzy spośród najważniejszych placów Warszawy. Zaczyna swój bieg na placu Zamkowym, by poprzez Plac Teatralny dotrzeć do Placu Bankowego. Sięga swoimi korzeniami czasów średniowiecznych. Początkowo nosiła nazwę Koziej i Bykowej. Od połowy XVI wieku, w związku z budową rezydencji arystokratycznych i wysokich urzędników królewskich, nosi obecną nazwę. Na zdjęciu widoczny jest Pałac Dembińskich. Budynek pochodzi z XVIII wieku. Jest położony obok Pałacu Blanka. Jego pierwotną właścicielką była Urszula z Morsztynów (1746-1825), która w roku 1762 poślubiła Franciszka z Dembian Dembińskiego (1730-1777). Pałac jest obecnie wynajmowany przez różne instytucje, m. in. przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. W 2004 roku przeprowadzono gruntowną renowację elewacji.

 

 

Warszawska Nike - Pomnik Bohaterów Warszawy 1939-1945. Monument przedstawia boginię zwycięstwa Nike jako symbol walczącej Warszawy. Został zaprojektowany przez Mariana Koniecznego (1930-2017) i odsłonięty 20 lipca 1964 roku na Placu Teatralnym przed Teatrem Wielkim (w miejscu gdzie obecnie znajduje się odbudowany gmach Pałacu Jabłonowskich). 15 grudnia 1997 umieszczono rzeźbę na nowym cokole o wysokości 14 metrów, przy Trasie W-Z.

 

Pałac Blanka to barokowy pałac z XVIII wieku mieszczący się przy ulicy Senatorskiej i Placu Teatralnym. Pierwotnie był drewnianym dworkiem. Pałac został zbudowany w latach 1762-1764 przez Szymona Bogumiła Zuga, najlepszego w ówczesnym czasie architekta warszawskiego. W 1777 roku właścicielem budynku został francuski bankier Piotr Blank (1742-1797). Przekształcił i rozbudował wnętrze oraz elewację zewnętrzną w stylu klasycystycznym, oraz dobudował bramę wjazdową. W XIX wieku przerobiono go na kamienicę czynszową, w której ulokowano mieszkania i sklepy. Od 1916 roku w pałacu znajdowała się komenda Milicji Miejskiej, a po odzyskaniu niepodległości - Komenda Policji Państwowej. W okresie międzywojennym Pałac Blanka był budynkiem reprezentacyjnym dla prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego (1893-1939). Od 1940 do 1944 roku pałac był siedzibą Stadthauptmannschaft Warschau (niemieckiego starostwa Warszawy). 4 sierpnia 1944 roku, w czasie jego obrony podczas powstania warszawskiego, poległ znany poeta i żołnierz AK, Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944). Zabity został przez niemieckiego snajpera, co upamiętnia tablica umieszczona na zewnętrznej ścianie pałacu. Pałac Blanka był pierwszym budynkiem odbudowanym po zniszczeniach wojennych w Warszawie, gdzie siedzibę otrzymał Wojewódzki Konserwator Zabytków, a dziś mieści się tu Ministerstwo Sportu.

 

 

Pałac Jabłonowskich przy ulicy Senatorskiej i Placu Teatralnym. Zbudowany został w latach 1773-1785 dla Antoniego Barnaby Jabłonowskiego (1732-1799) wg. projektu Jakuba Fontany i Dominika Merliniego. W latach 1817-1819 przebudowywany na ratusz miejski wg. projektu Fryderyka Alberta Lessla i Józefa Grzegorza Karola Lessla (1802-1844). W roku 1863 pałac uległ pożarowi w czasie powstania styczniowego. Odbudowa w stylu neorenesansowym odbyła się w latach 1864-1869 wg projektu Józefa Orłowskiego (1819-1880). Nadano wówczas nowy kształt dachu z facjatkami, balkony, nowe skrzydło i charakterystyczną wieżę strażacką z zegarami po jej 3 stronach. W latach 1936-1939 odbyła się kolejna modernizacja pałacu wg projektu Oskara Sosnowskiego. W 1939 roku w czasie obrony Warszawy z Ratusza cywilną obroną Warszawy dowodził Stefan Starzyński. Po zniszczeniach w czasie II wojny światowej, w roku 1952 rozebrano wypalone ruiny pałacu, a fundamenty przykryto nawierzchnią placu Teatralnego. Na przełomie 1989 i 1990 roku podjęta została decyzja o odbudowie północnej pierzei placu Teatralnego. W latach 1995-1997 pałac został zbudowany na siedzibę BRE Banku S.A. Zachowany został kształt budynku, odbudowana wieża i zrekonstruowana fasada wg stanu sprzed roku 1936. Pozostałe elewacje pałacu zyskały wygląd współczesny.

 

 

 

 

Teatr Wielki - Opera Narodowa na Placu Teatralnym. W miejscu, gdzie dziś stoi Teatr Wielki kiedyś stał kompleks handlowo-usługowy i hotel dla kupców - Marywil (powstał on za czasów Jana III Sobieskiego, a nazwa pochodzi od imienia sławnej żony króla - Marysieńki). W latach 30. XIX wieku Marywil został zburzony i na jego miejscu został wybudowany teatr w latach 1825-1833 wg. projektu Antonia Corazziego. Pierwsze przedstawienie w nowo otwartym teatrze odbyło się 24 lutego 1833 roku, a był nim "Cyrulik sewilski" Gioacchina Antonia Rossiniego (1792-1868). W okresie II wojny światowej budynek został zburzony i wypalony przez Niemców. W trakcie powstania warszawskiego w jego ruinach masowo mordowano polskich cywilów. Po II wojnie światowej Teatr został odbudowany i znacznie powiększony, zgodnie z projektem Bohdana Wiktora Kazimierza Pniewskiego (1897-1965). 19 listopada 1965 roku uroczyście otwarto odbudowany gmach Teatru Wielkiego. Teatr Wielki posiada scenę główną w Sali Moniuszki z widownią na 1828 miejsc i scenę kameralną z widownią na 248 miejsc w Sali Młynarskiego. Na pierwszym piętrze, w dawnych Salach Redutowych, mieści się jedyne w Polsce Muzeum Teatralne. Fasada Teatru Wielkiego została zwieńczona w 2002 roku wspaniałą rzeźbą Kwadrygi Apollina, zgodnie z intencją architekta Antonia Corazziego sprzed 180 lat. Rzeźbę zaprojektowali współcześnie profesorowie warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych: Adam Myjak i Antoni Janusz Pastwa.

 

 

 

 

Plac Teatralny. Jego główną oś stanowi ulica Senatorska. Plac powstał wraz ze wzniesieniem monumentalnego Teatru Wielkiego. Tutaj miały miejsce wielkie manifestacje patriotyczne, zarówno w okresie powstania styczniowego, jak i wydarzeń rewolucyjnych w latach 1905-1907. Między wieżą zegarową Pałacu Jabłonowskich i słupem znajdującym się na Placu Teatralnym, który ustawiono tam w roku 1880, przebiega linia południka 21°00’ długości wschodniej, zwanego "południkiem warszawskim". Na zdjęciu widoczny jest odbudowany XVIII-wieczny kościół p.w. św. Brata Alberta i św. Andrzeja Apostoła, który jest oficjalną świątynią środowisk twórczych. Podczas II wojny światowej w kościele zorganizowano szpital powstańczy. Po wojnie, w uszkodzonym budynku nabożeństwa odprawiano aż do roku 1953, kiedy to władze zadecydowały o rozbiórce świątyni. W 1999 roku kościół został odbudowany. Architektura kościoła jest wzorowana na XIX-wiecznej fasadzie zbudowanej przez Chrystiana Piotra Aignera. W głównym ołtarzu umieszczono obraz autorstwa Sebastiano del Piombo (Sebastiano Lucianiego; ~1485-1547).

 

 

 

Metropolitan - biurowiec wybudowany w 2003 roku, zlokalizowany przy Placu marsz. Józefa Piłsudskiego na tyłach Teatru Wielkiego. Zrealizowany przez amerykańską firmę Hines. Autorem projektu budynku jest brytyjski architekt sir Norman Robert Foster. Budynek sam w sobie jest niebrzydki, ale skutecznie zasłania Teatr Wielki i ulicę Moliera.

 

 

 

Ogród Saski - pierwotnie królewski ogród pałacowy przy Pałacu Saskim, udostępniony publiczności w 1727 roku, jeden z najstarszych parków w Polsce. Został założony na przełomie XVII i XVIII wieku przez króla Augusta II Mocnego na tzw. Osi Saskiej, jako ogród przypałacowy w stylu francuskim. W roku 1748 król August III Sas wzniósł tu Opernhaus, pierwszy na terenie Polski zbudowany specjalnie w tym celu wolno stojący budynek teatralny. W XIX wieku ogód został zamieniony w park w stylu angielskim. W latach 40. XX wieku, podczas okupacji niemieckiej, przez zachodnią część parku przebito ulicę Marszałkowską. Drzewostan częściowo przetrwał powstanie warszawskie, jednak wszystkie elementy architektoniczne uległy zniszczeniu. Po II wojnie światowej park odtworzono. Na zdjęciach widoczna jest m.in. tzw. Fontanna Wielka. Powstała ona w 1853 roku, przy okazji zakładania w Warszawie przez Henryka Marconiego pierwszej sieci wodociągowej. Jest centralnym punktem parku. Składa się z wielkiej patery na jednej nodze, odlanej z żeliwa w Rządowej Fabryce Machin na Solcu oraz z misy, na której widnieją płaskorzeźby w postaci głów. Całość stoi w dwóch kamiennych wannach, z których zewnętrzna jest nieco niższa i to na jej krawędzi umieszczono cztery cynkowe delfiny wyrzucające wodę ku środkowi fontanny.

 

 

 

 

 

 

Grób Nieznanego Żołnierza na Placu marsz. Józefa Piłsudskiego. Pomysł oddania hołdu poległym w walkach nieznanym żołnierzom narodził się bezpośrednio po I wojnie światowej we Francji, gdzie w 1920 roku powstał pierwszy na świecie Grób Nieznanego Żołnierza. Warszawski Grób Nieznanego Żołnierza powstał w 1925 roku pod kolumnadą Pałacu Saskiego. Do grobu złożono zwłoki bezimiennego żołnierza, sprowadzone podczas specjalnej ceremonii z Cmentarza Obrońców Lwowa. Pod koniec II wojny światowej grób uległ poważnemu uszkodzeniu w wyniku wysadzenia w powietrze. Wkrótce został odbudowany i ponownie odsłonięty w 1946 roku. Obecnie stanowi trójarkadowy fragment ocalałej kolumnady Pałacu Saskiego. Nad arkadami przywrócono kamienne bazy 8 kolumn oraz ich szczątki. Po odbudowie sklepienia nad arkadami przywrócone zostały kamienne tralki, których część ocalała. Przy Grobie Nieznanego Żołnierza płonie wieczny znicz i służbę pełni warta honorowa z Batalionu Reprezentacyjnego Wojska Polskiego, a w święta państwowe odbywa się jej uroczysta zmiana z udziałem najwyższych władz państwa. Znaczenie Grobu Nieznanego Żołnierza podkreśla wprowadzony w protokole dyplomatycznym obowiązek odwiedzenia go przez delegacje zagraniczne składające wizyty w Polsce. Otoczenie grobu zostało wyłożone kamienną posadzką. W otoczeniu grobu od strony Ogrodu Saskiego ustawiono dwie najmniej uszkodzone barokowe rzeźby - alegorię Muzyki i Poezji. Arkady od strony Ogrodu Saskiego zostały wypełnione zdobnymi kratami wg projektu Henryka Grunwalda (1904-1958). Na kratach umieszczono najwyższe odznaczenia wojskowe: Krzyż Virtuti Militari, Krzyż Grunwaldu oraz Krzyż Walecznych. Na filarach arkad Grobu Nieznanego Żołnierza znajduje się obecnie 18 tablic, upamiętniających miejsca walk i martyrologii żołnierzy polskich.

 

 

 

 

W 1995 roku odsłonięto w pobliżu Placu marsz. Józefa Piłsudskiego pomnik Marszałka, projektu Tadeusza Łodziany (1920-2011). Wykonany został w gdyńskiej Stoczni Marynarki Wojennej z brązu i granitu. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonała dokonała córka Marszałka, Jadwiga Piłsudska-Jaraczewska (1920-2014) oraz prezydent RP Lech Wałęsa w 75. rocznicę bitwy warszawskiej 1920 roku. Pomnik jest często krytykowany za niefortunną lokalizację: żołnierze podczas zmiany warty przy Grobie Nieznanego Żołnierza stoją do niego tyłem, wokół niego parkują samochody (stąd nazywany jest czasem żartobliwie Dziadkiem Parkingowym). Ma on być przeniesiony na samą płytę placu przy jego najbliższej przebudowie. Sam Plac powstał w 1791 roku, kiedy jako dziedziniec Pałacu Saskiego stał się ogólnodostępny. Dziedziniec był oddzielony od Krakowskiego Przedmieścia budynkami, w których mieściły się królewskie stajnie i kuźnie. Wówczas nosił nazwę Placu Saskiego. Na placu znajdował się ustawiony w 1841 roku pomnik Polakom poległym w 1830 roku za wierność swemu Monarsze, poświęcony polskim generałom, którzy tłumili powstanie listopadowe. Został on rozebrany, aby zrobić miejsce dla wybudowanego w latach 1894-1912 Soboru p.w. św. Aleksandra Newskiego. Sobór, dzieło petersburskiego architekta Leontija Nikołajewicza Benois (1856-1928), rozebrano w latach 1924-1926. W 1923 roku na placu postawiono pomnik księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego, który został wysadzony podczas II wojny światowej. 2 czerwca 1979 roku na placu papież Jan Paweł II odprawił słynną mszę, w której uczestniczyło ponad 500.000 osób. Dla upamiętnienia tego wydarzenia w latach 80. XX wieku układano krzyż z kwiatów w miejscu, gdzie stał ołtarz, co zmusiło władze do zamknięcia płyty placu pod pretekstem przebudowy. W 2008 roku ustawiono krzyż, upamiętniający to wydarzenie. Krzyż, zaprojektowany przez Marka Kucińskiego, Jerzego Mierzwiaka i Natalię Wilczak wyrasta z głębi ziemi, z otworu nawiązującego do wypowiedzianych z tego miejsca przez papieża słów: "Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi! ". Wydarzenie to oraz pogrzeb Prymasa Tysiąclecia - Stefana kard. Wyszyńskiego upamiętnia także inskrypcja na płytach placu widoczna na trzecim zdjęciu.

 

 

 

Na Placu marsz. Józefa Piłsudskiego znajduje się takżePomnik Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku, upamiętniający 96 ofiar katastrofy polskiego samolotu Tu-154M na lotnisku "Siewiernyj" w Smoleńsku w dniu 10 kwietnia 2010 roku, w której śmierć poniósł m.in. prezydent RP Lech Aleksander Kaczyński. Pomnik został zrealizowany przez Komitet Społeczny Budowy Pomników: Śp. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku wg projektu artysty rzeźbiarza Jerzego Kaliny i odsłonięty 10 kwietnia 2018 roku. Monument ma formę bryły obłożonej czarnym granitem, nawiązującej kształtem do trapu samolotu, samolotowego statecznika oraz katafalku. Składa się z części podziemnej o głębokości 2 m, symbolizującej "doły śmierci" w Katyniu, przykrytej szklanym stropem. Nadziemna część pomnika ma 6 m wysokości. Na jego ścianie czołowej wyryte są nazwiska 96 ofiar tragedii smoleńskiej w kolejności alfabetycznej. Bez żadnych wyróżnień czy tytułów.

 

 

  

Na Placu marsz. Józefa Piłsudskiego. Plac położony jest między Ogrodem Saskim a ulicami Moliera, Królewską, Tokarzewskiego-Karaszewicza i Ossolińskich. Pierwotnie był to dziedziniec pałacu Saskiego. W XVIII wieku został uregulowany i obudowany domami mieszkalnymi, a następnie monumentalnymi gmachami. Zabudowa zachodniej pierzei placu została zniszczona w czasie II wojny światowej. W swej historii plac kilkakrotnie zmieniał nazwę: Plac Saski (w latach 1814-1928), Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego (w latach 1928-1940), Sachsenplatz (od maja 1940 do końca sierpnia 1940 roku), Adolf-Hitler-Platz (od września 1940 roku do stycznia 1945 roku), Plac Saski (od stycznia 1945 roku do maja 1946 roku), Plac Zwycięstwa (od maja 1946 roku do 1990 roku), Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego (w latach 1990-2012), Plac marsz. Józefa Piłsudskiego (od 2012 roku).

 

Teatr Polski przy ulicy Karasia. Powstał w 1913 roku z inicjatywy Arnolda Szyfmana (1882-1967). Już od pierwszych sezonów był przodującą sceną, jeśli chodzi o widowiska monumentalne, co należy wiązać przede wszystkim z osobą Leona Schillera (1887-1954). On to stworzył na scenie Teatru Polskiego okryte sławą spektakle "Dziadów" i "Kordiana". Zespół, jaki zgromadził dyrektor Szyfman, składał się z wieluosobowości ówczesnego polskiego teatru m.in.: Aleksandra Zelwerowicza (1877-1955), Jerzego Leszczyńskiego (1884-1959), Kazimierza Junoszy-Stępowskiego (1880-1943), Józefa Węgrzyna (1884-1952), czy Stefana Jaracza (1883-1945). Wśród aktorek przodowała żona Szyfmana - Maria Henryka Przybyłko-Potocka (1873-1944). W pierwszych latach publiczność nazywała Teatr Polski warszawską Comédie-Française. Podczas okupacji scenę przemianowano na Theater der Stadt Warschau. W 1944 roku teatr spłonął wraz z cenną biblioteką, zbiorami archiwaliów i scenografii. Ocalała jednak kolekcja fotografii, które można dziś oglądać rozwieszone w budynku. Zawierusze wojennej oparły się także mury teatru, co ułatwiło szybką powojenną odbudowę. W 1946 roku ponownie otwarto Teatr Polski "Lillą Wenedą" w reżyserii Juliusza Osterwy (Juliana Andrzeja Maluszka; 1885-1947). Gmach powrócił po wojnie do dawnego kształtu i znów stał się najpiękniejszym teatrem stolicy. Grali tu tacy aktorzy, jak Władysław Hańcza (Władysław Tosik; 1905-1977), Stanisław Jasiukiewicz (1921-1973), Czesław Wołłejko (1916-1987), Ignacy Gogolewski, Nina Andrycz (1912-2014), Barbara Rachwalska-Pawlicka (1922-1993), Barbara Horawianka, Bogdan Baer (1926-2002), Tadeusz Bartosik (1925-1985), Lech Ordon (1928-2017), Ignacy Machowski (1920-2001), Zdzisław Mrożewski (1909-2002), Gustaw Teofil Holoubek (1923-2008), Stanisław Zaczyk (1923-1985) i Tadeusz Łomnicki (1927-1992).

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nowy Świat i okolice

 

 

Nowy Świat to jedna z najszykowniejszych i najbardziej znanych ulic warszawskich, będąca częścią historycznego Traktu Królewskiego. Stanowi przedłużenie Krakowskiego Przedmieścia w kierunku południowym. Jej północnym krańcem są okolice pomnika Kopernika, następnie przecina ona ulicę Świętokrzyską. Na odcinku od świętokrzyskiej do Alei Jerozolimskich ulica posiada zwartą zabudowę utrzymaną w stylu klasycystycznym, która jest stylizacją, nadaną podczas odbudowy ruin po II wojnie światowej. Ulica na tym odcinku została odbudowana tylko do wysokości dwóch pięter, przy czym zmieniono elewację części budynków w celu przywrócenia im XIX-wiecznego charakteru. Nowy Świat kończy się przy Placu Trzech Krzyży. Nazwa ulicy pochodzi od dawnego przedmieścia, a zarazem jurydyki Nowy Świat, które powstały około roku 1640. Była to pierwsza świecka jurydyka w rejonie starej Warszawy.

-----

Kawiarnia "Nowy Wspaniały Świat" to miejsce spotkań artystycznych i naukowych, pokazów filmowych, przestrzeń wystawiennicza i kawiarnia kulturalna. Mieści się na rogu Nowego Światu i Świętokrzyskiej. Dawniej mieściła się tu legendarna kawiarnia "Nowy Świat", kultowy lokal, w którym w czasach PRL-u występował m.in. kabaret "Dudek".

 

Pałac Staszica widziany od strony ulicy Świętokrzyskiej.

 

Uniwersytet Muzyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie, mający swą siedzibę przy ulicy Okólnik, jest najstarszą i największą uczelnią muzyczną w Polsce, a także jedną z najstarszych w Europie. Swoją tradycję wywodzi ze Szkoły Głównej Muzyki założonej w 1810 roku przez Józefa Antoniego Franciszka Elsnera (1769-1854) i Wojciecha Romualda Bogusławskiego (1757-1829). Od 1821 roku szkoła działała, jako Instytut Muzyki i Deklamacji, w 1826 roku podzielony na dwie instytucje: Szkołę Główną Muzyki i Szkołę Dramatyczną i Śpiewu. Szkoła Główna Muzyki przestała istnieć wraz z zamknięciem przez władze rosyjskie Uniwersytetu Warszawskiego w 1831 roku. Jej kontynuację stanowił, założony w roku 1861 przez Apolinarego Kątskiego (1825-1879) Instytut Muzyczny, który działał do roku 1918, następnie przemieniając się w Konserwatorium Państwowe. W czasie okupacji hitlerowskiej uczelnia została przemianowana na Staatliche Musikschule in Warschau. Po drugiej wojnie światowej otrzymała nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej. W latach 1960-1966 został zbudowany dzisiejszy gmach, widoczny na zdjęciu. W 1979 szkoła przyjęła imię jednego z pierwszych jej uczniów - Fryderyka Chopina (1810-1849), stając się oficjalnie Akademią Muzyczną. W 2008 roku uczelnia otrzymała aktualną nazwę.

 

Ta kamienica przy Nowym Świecie mieści lodziarnię znanej firmy Grycan, oferującą szeroki wybór lodów, firmowe ciasta, soki i koktajle przygotowywane na życzenie, napoje oraz wybrane specjalnie dla tego lokalu najbardziej atrakcyjne desery lodowe.

 

 

Kamienice przy Nowym Świecie.

 

 

 

 

Pałac Pusłowskich znany jako kamienica Wawrzyńca Mikulskiego (1788-1866). Powstał na dziedzińcu dworu Konstancji Denhoff z d. Słuszka (~1655-1733), wojewodziny malborskiej, wzniesionego w końcu XVII wieku. W 1720 roku dwór został odstąpiony Józefowi Pułaskiemu (1704-1769), pisarzowi nadwornemu, staroście wareckiemu. Na tyłach dworu znajdował się ogród o układzie szachownicy. Architektem kamienicy był Fryderyk Albert Lessel (1767-1822), a jej budowę ukończył Adolf Grzegorz Franciszek Schuch (1792-1880). W okresie przedwojennym na terenie dawnego dworu i jego ogrodu znajdował się duży dziedziniec zabudowany niewysokimi budynkami. W latach 1920-1931 w budynku funkcjonowała restauracja "Kresy", a potem filia cukierni "Napoleonka". Obecnie mieszczą się tu kancelarie sieci "Kuk Adwokaci".

 

Pałacyk Sanguszków przy skrzyżowaniu z ulicą Warecką. Jego budowę rozpoczęto prawdopodobnie po roku 1750. Powstał dla kuchmistrza koronnego Adama Ponińskiego (1732/1733-1798). Pierwotnie budynek był dwupiętrowy, z mansardowym dachem, zbudowany w stylu rokokowym. Przed rokiem 1784 budynek stał się własnością wojewody wołyńskiego, księcia Hieronima Janusza Sanguszki (1743-1812), a w latach 20. XIX wieku mieszkał w nim wojewoda, książę Maksymilian Jabłonowski (1785-1845). Pod koniec XIX wieku prawdopodobnie przeprowadzono renowację kamienicy, polegającą na wygładzeniu ścian elewacji, które - pozbawione ozdób rokokowych - wyglądały ubogo. W 1902 roku w budynku otwarto, urządzoną w stylu Ludwika XVI (1754-1793), cukiernię "Louvre". Podczas powstania warszawskiego budynek został całkowicie zniszczony. W 1950 roku został od podstaw odbudowany w stylu późnobarokowym pod kierunkiem Zygmunta Stępińskiego (1908-1982).

Widok w kierunku Krakowskiego Przedmieścia. Budynek z bramą to tzw. Kamienica "Wędrowca", ładnie ostatnio odnowiona (kute kraty bramy ze słynnej firmy Gostyński i S-ka), opatrzona tablicami przypominającymi, że mieszkali tu Joseph Conrad (Józef Teodor Konrad Korzeniowski; 1857-1924) i Karol Maciej Szymanowski (1882-1937). Przyszły wielki pisarz angielski, pięcioletni wówczas i zwany jeszcze Teodorem Korzeniowskim, spędził tu zaledwie parę miesięcy ze swym ojcem, poetą-konspiratorem Apollem Nałęcz-Korzeniowskim (1820-1869). O wiele dłużej przebywał w kamienicy słynny kompozytor, ale zachowały się głównie wspomnienia o jego nużących z powodu choroby wspinaczkach do dziś nieistniejącej mansardy na ostatnim piętrze. Najważniejszym zdarzeniem w dziejach domu było ulokowanie się w nim w 1892 roku redakcji tygodnika literackiego i krajoznawczego "Wędrowiec", założonego 30 lat wcześniej przez Józefa Ungera (1817-1874). Po przeprowadzce, właściciele periodyku zdecydowali się na zasadniczą rozbudowę kamieniczki z początku XIX wieku. Podwyższono ją z dwóch do pięciu kondygnacji, przez co znacznie wyrosła ponad sąsiednie budynki. "Wędrowiec" zbankrutował w 1905 roku. Podczas odbudowy po 1945 roku, kamienicę zrównano z otoczeniem (nie odtworzono trzech górnych kondygnacji). Jedyną pamiątką po czasopiśmie pozostały wielkie witryny. Po wojnie, przez wiele lat kryła się za nimi księgarnia radziecka - dla znających rosyjski, obfite źródło tanich, encyklopedii, płyt i albumów. Obecnie mieści się tu perfumeria Estée Lauder.

 

 

Firma "A. Blikle" została założona przez Antoniego Kazimierza Bliklego (1844-1912) w 1869 roku i od dnia powstania zajmuje lokal przy ulicy Nowy Świat 35, w dawnym pałacyku Karola Bürgera - kasjera głównego Dyrekcji Poczty Królestwa Polskiego. Początkowo, lokal firmy był niewielki. Później jednak, po przeniesieniu księgarni Arcta na północną stronę bramy, został rozszerzony na cały parter po stronie południowej. Po zwolnieniu wozowni i stajni w południowej oficynie, przeniesiono tam pomieszczenia produkcyjne. W lokalu od ulicy, miejsce zajęły pomieszczenia cukierni oraz biuro właściciela. Syn założyciela firmy, Antoni Wiesław Blikle (1873-1935) rozbudował i unowocześnił lokal firmy. W roku 1921 dokonał gruntownej przebudowy wnętrza, wzbogacając jego wystrój i wprowadzając orkiestrę. Cukiernia "A.Blikle" była już wtedy modnym warszawskim lokalem, licznie odwiedzanym przez znanych artystów. W roku 1935 wnętrze cukierni zostało ponownie zmienione, a powierzchnia produkcyjna powiększona dwukrotnie. W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku siedziba firmy została spalona i zburzona. W lutym 1945 roku prezydent miasta przydzielił firmie tymczasowy lokal przy Alejach Jerozolimskich 45. Siedziba firmy została odbudowana w jej przedwojennym rozmiarze, obejmując w roku 1948 około 300 m² powierzchni sklepowej i produkcyjnej. Firma przeniosła się znów na Nowy Świat 35. We wczesnych latach 50. XX wieku firma została usunięta przez ówczesne władze Polskiego Związku Łowieckiego z nowo odbudowanej pracowni, którą następnie zburzono, by na jej miejscu postawić biura Związku. W okresie następnych trzydziestu lat Jerzy Czesław Blikle (1906-1981) prowadził firmę na przekór politycznym tendencjom ówczesnych władz, zmierzających do likwidacji sektora prywatnego. W latach 1990-2006 firma, prowadzona przez Andrzeja Jacka Bliklego, urosła z jednej cukierni położonej przy Nowym Świecie w Warszawie do dwunastu placówek w Warszawie i dziewięciu w większych miastach kraju. Liczba personelu wzrosła z 40 do ponad 230 osób. Zachowano jednak tradycyjne ręczne metody wytwarzania wyrobów.

 

 

Odchodząca od Nowego Światu ulica Foksal biegnie do skarpy wiślanej, gdzie kończy się ślepo budynkiem pałacu Zamoyskich. Tereny zajmowane dzisiaj przez ulicę Foksal należały w XVIII wieku do dóbr rodziny Czapskich i znajdowała się tu ich podmiejska rezydencja. W roku 1746 Walenty Aleksander Czapski (1682-1751) sprzedał rezydencję Marii Annie Franciszce Brühlowej (1717-1762), która na nowo urządziła tu ogród. W 1776 roku nowy właściciel, bankier Fryderyk Cabrit (1745-1801) urządził w tutejszych ogrodach miejsce rozrywki dla zamożnych mieszkańców Warszawy, nadając mu angielską nazwę "Vauxhall", będącą określeniem istniejącego ogrodu w Londynie. Ogród był iluminowany, szczególnie z okazji balów i redut. W czterech pawilonach symbolizujących pory roku znajdowała się gastronomia, jedzenie można było nabyć też w namiotach. Wszystkiemu towarzyszyła muzyka w wykonaniu dobrej orkiestry. 10 maja 1789 roku Jean Pierre François Blanchard (1753-1809) dokonał w tym miejscu pierwszego w Warszawie lotu balonem. W końcu lat 70. XIX wieku Przeździeccy, następni właściciele dóbr, przeprowadzili ich parcelację. Nadany wtedy kształt ulicy przetrwał do dziś. W roku 1880 zburzono kamienicę, zamykającą wylot ulicy w kierunku Nowego Światu i nadano ulicy nazwę Foksal. Przed wojną ulica nosiła imię Bronisława Wilhelma Pierackiego (1895-1934), dla upamiętnienia ministra spraw wewnętrznych, zabitego w zamachu OUN. Podczas okupacji nazywała się Foksalstrasse. W czasie powstania warszawskiego przebiegała tu II linia obrony Powiśla, tędy powstańcy wycofywali się do Śródmieścia. Po wojnie, w latach 1947-1950 nosiła nazwę ulicy Młodzieży Jugosłowiańskiej. W Warszawie niewiele jest równie dekoracyjnych kamienic jak ta przy ulicy Foksal 16, widoczna na drugim zdjęciu. Budynek ten był własnością Ksawerego Władysława Branickiego (1864-1926), a projekt sporządził Bronisław Wawrzyniec Brochwicz-Rogóyski (1861-1921). Na elewacji utrzymanej w stylu secesji aż roi się od szczytów, wieżyczek, loggii, kolumienek. Są tu także wyobrażenia baranich łbów i rycerzy w hełmach, ze zwisającymi z ich szyj żelaznymi kulami na łańcuchach. Po wojnie aż do lat 70. w kamienicy mieściła się restauracja "Kameralna". Lokal, złożony kilku odrębnych części, przeszedł do dziejów kultury polskiej. W latach 50. biło tu nocne, pijacko-kulturalne serce Warszawy. Ale "Kameralna" miała pozory elegancji, wpuszczano tylko w marynarce i pod krawatem. W szatni własną, dyżurną marynarkę miał Marek Hłasko, a Leopold Tyrmand opisał "Kameralną" w "Złym". Dziś część dawnej "Kameralnej" zajmuje restauracja "Papaya" z kuchnią tajską.

Widok z Nowego Światu na ulicę Chmielną. Ten odcinek ulicy, łączący Nowy Świat z Marszałkowską, otrzymał za czasów PRL-u za patrona Henryka Rutkowskiego (1903-1925) - mordercę i komunistę, wokół którego propaganda PRL starała się stworzyć mit bohatera. Wśród warszawiaków nazwa nie przyjęła się - powszechnie używano dawnej nazwy - Chmielna. W okresie PRL-u ulica ta była enklawą prywatnego handlu i rzemiosła.

 

Tablica upamiętniająca angielskiego żołnierza Rona Jeffery'ego ukrywającego się w okupowanej Warszawie po ucieczce z obozu jenieckiego i działającego w Kedywie AK.

 

 

Tablica i rzeźba upamiętniająca Melchiora Wańkowicza (1892-1974) na budynku Wyższej Szkoły Dziennikarskiej na Nowym Świecie, noszącej jego imię.

 

 

Podwórko jednej z kamieniczek przy Nowym Świecie

 

 

Pałac Branickich przy skrzyżowaniu z ulicą Smolną. Został wybudowany w końcu XVIII wieku dla rodziny Badenich. Od roku 1899 stanowił własność Ksawerego Władysława Branickiego (1864-1926). W czasach II Rzeczypospolitej mieściła się tutaj ambasada Wielkiej Brytanii. Zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany w latach 1949-1950.

 

 

Kamienica zwana Pałacem Kossakowskich. W roku 1780 kupiec Izaak Ollier zakupił od Augusta Kazimierza Sułkowskiego (1729-1786) posesję w tym miejscu. Wystawił na niej pałac w stylu klasycystycznym, najprawdopodobniej wg projektu Efraima Schroegera (1727-1783). Jego budowę ukończono w roku 1784. W 1848 roku kupił go Władysław Pusłowski (1801-1859) i zlecił jego przebudowę architektowi Henrykowi Marconiemu (1792-1863). Marconi dodał jedno piętro, trzy oficyny, balkony, attykę balustradową. Fasadę przyozdobił korynckimi pilastrami. W 1853 roku pałac stał się własnością hrabiny Aleksandry z Lavalów Kossakowskiej (1811-1886). Jej mąż, Stanisław Szczęsny Kossakowski (1795-1872) zgromadził w budynku zbiory malarstwa, broni i stworzył również okazałą bibliotekę. W 1858 roku przerobiono wnętrza pałacu wg projektu Franciszka Marii Lanciego (1799-1875). Utworzył on salę balową i galerię malarstwa. W roku 1865 posesję odziedziczył syn Kossakowskich - Stanisław Kazimierz Aleksander (1837-1905). Od 1874 roku organizował on w pałacu piątkowe wieczory literackie. W belwederze pałacu znajdowała się pracownia Władysława Podkowińskiego (1866-1895), w której w 1894 roku powstał jego słynny obraz "Szał uniesień". Po śmierci właściciela pałac stał się kamienicą czynszową. W 1930 roku został kupiony przez Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń. Pałac został mocno zniszczony podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku, a dodatkowo ucierpiał podczas powstania warszawskiego w 1944 roku. Odbudował go Mieczysław Kuzma (1907-1983) w latach 1946-1949.

 

 

Tablica upamiętniająca Leopolda Staffa (1878-1957), umieszczona na domu przy ulicy Ordynackiej, w którym mieszkał poeta.

 

Potężny, cofnięty od ulicy gmach zajmujący narożnik ronda Charlesa de Gaulle'a to dawny Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a po 1989 roku - pierwsza siedziba Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych. W czasach PRL-u gmach zwany był popularnie "Białym Domem". Przypominam sobie dowcip, krążący w tych latach, że gdy człowiek odwróci się od partii to zobaczy... Nowy Świat. Budynek powstał w latach 1948-1951, zaprojektowany przez Wacława Kłyszewskiego (1910-2000), Jerzego Mokrzyńskiego (1909-1997) i Eugeniusza Wierzbickiego (1909-1991). Pierwotnie nazywano go Wspólnym Domem PZPR, także dlatego że funduszy na budowę dostarczyła zbiórka publiczna prowadzona w całym kraju (wykupywano cegiełki na Dom Partii). Gmach reprezentuje socrealizm, ale z interesującymi wpływami modernizmu, a nawet art déco. Niewątpliwie cechuje go znacznie lepszy gust niż np. plac Konstytucji. Budynek ma plan czworoboku z obszernym dziedzińcem pośrodku. Wedle miejskich legend, nieodkryte do dziś, tajemne przejścia podziemne łączą go z Pałacem Kultury.

 

 

Sztuczna palma daktylowa ustawiona została na rondzie Charlesa de Gaulle'a 12 grudnia 2002 z inicjatywy artystki Joanny Rajkowskiej. Została wykonana ze sztucznych tworzyw i naturalnych materiałów. Ma wysokość około 15 metrów. Z początku budząca kontrowersje praca, z czasem zapuściła korzenie i wrosła w pejzaż ronda. Po Warszawie krąży plotka, że palma ta jest darem miasta Jerozolimy dla Alei Jerozolimskich w Warszawie i że w ten sposób żydzi izraelscy chcieli pokazać chrześcijanom polskim jak wygląda prawdziwe drzewko bożonarodzeniowe. Ta historia nie jest jednak prawdziwa. Za nią widoczny jest Gmach BGK, wzniesiony w latach 1928-1931 wg projektu Rudolfa Świerczyńskiego (1883-1943). Przez długie lata (1957-2001) był on siedzibą Polskiej Agencji Prasowej (PAP), dlatego też do dziś funkcjonuje w świadomości starszego pokolenia warszawiaków, jako "budynek PAP-u".

 

 

Pomnik generała Charlesa André de Gaulle'a (1890-1970) stojący przed budynkiem Centrum Bankowo-Finansowego przy rondzie, noszącym jego imię ufundowały francuskie firmy i instytucje działające w Polsce. Autorem monumentu jest rzeźbiarz francuski Jean Cardot (1930-2020). Kiedy w 2000 roku postawiono pomnik generała de Gaulle'a na Champs Elysées w Paryżu, Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Członków Legii Honorowej zasugerowało, aby jego replikę ustawić na rondzie Charlesa de Gaulle'a w Warszawie. Pommnik warszawski został odsłonięty 14 maja 2005 roku. Odlew rzeźby z brązu został wykonany przez Piotra Żebrowskiego w Bielsku-Białej z oryginalnej formy, którą pożyczył organizatorom całego przedsięwzięcia autor pomnika.

 

 

Widok z Nowego Światu na ulicę Mysią. Po prawej widoczny jest budynek, zajmowany dawniej przez Polską Agencję Prasową (PAP), a nieco dalej w czasach PRL-u mieściła się siedziba cenzury - Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

 

 

Kamienica Natansona na rogu Nowego Światu i ulicy Książęcej. Zwracająca uwagę swym ogromem neobarokowa budowla na rogu Książęcej została wzniesiona ok. 1910 roku wg projektu Juliusza Nagórskiego (1887-1944). To jeden z wybitniejszych przykładów budownictwa wielkomiejskiego w Warszawie, nawiązujący do wzorów propagowanych przez paryską École des Beaux Arts. Kamienica należała do wybitnej żydowskiej rodziny warszawskiej, Natansonów - bankierów, księgarzy, wydawców, którzy łożyli fundusze m.in. na pomnik Mickiewicza, szpital na Czystem i kasę im. Mianowskiego. Przed wojną wyglądała o wiele piękniej niż dzisiaj - zdobiły ją wazy, wieńce, ornamenty roślinne, wszystkie usunięte po 1945 roku. Można jednak powiedzieć, że budynek miał sporo szczęścia, ponieważ stoi nadal, pomimo że wielokrotnie postulowano jego rozbiórkę celem odsłonięcia widoku na Dom Partii.

 

 

Kościół p.w. św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży. Został zbudowany w latach 1818-1826 w stylu klasycystycznym według projektu Chrystiana Piotra Aignera (1756-1841) na cześć cara Aleksandra I Romanowa (1777-1825). Car przyjechał do Warszawy po raz pierwszy 12 listopada 1815 roku. Miasto chciało powitać go tymczasową bramą triumfalną, postawioną na placu pod trzema krzyżami, a potem na jej miejscu zbudować pomnik. Jednak car, w liście skierowanym do prezesa senatu, nakazał zebrane na ten cel fundusze przeznaczyć na budowę kościoła. Aigner wzór wziął z Panteonu rzymskiego. Ze względu na architektoniczną formę, uznać należy tak zaprojektowany kościół za osadzony w tradycji późnego klasycyzmu epoki Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798). Kamień węgielny pod nowo wznoszony kościół poświęcił dnia 15 czerwca 1818 roku administrator Archidiecezji Warszawskiej bp. Andrzej Wołłowicz (1750-1822), a wmurowania kamienia dokonał, w zastępstwie chorującego Księcia Namiestnika generała Józefa Zajączka (1752-1826), minister Przychodu i Skarbu Jan Węgliński. Budowa kościoła trwała kilka lat i zakończono ją w 1825 roku. Dnia 18 czerwca 1826 roku konsekrował go arcybiskup warszawski Wojciech Skarszewski (1743-1827). Za kościołem, na posesji u zbiegu Placu Trzech Krzyży i ulicy Książęcej w latach 1841-1844 zbudowano dom parafialny. Projekt budynku wykonał Józef Grzegorz Karol Lessel (1802-1844), a kierował budową Antonio Corazzi (1792-1877), Budowniczy Generalny Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Duchownych. W nocy z 16 na 17 stycznia 1863 roku, za wiedzą i zezwoleniem księdza Kazimierza Welońskiego (1831-1915), ówczesnego proboszcza parafii, w mieszkaniu jednego z wikariuszy - księdza Karola Mikoszewskiego (1832-1886) - odbyło się zebranie Komitetu Centralnego Narodowego. Na tym zebraniu ustalono termin wybuchu powstania styczniowego na noc z 22 na 23 stycznia 1863 roku. . W latach 1886-1895 kościół został przebudowany w stylu neorenesansowym przez Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927). Zniszczony w wyniku bombardowania przez Niemców w 1944 roku odbudowany został w latach 1949-1952 w stylu klasycystycznym. Wyposażenie wnętrza kościoła opracowano bardzo starannie. Ołtarz główny, a także dwa boczne ołtarze oraz posadzka były wykonane z krajowego marmuru. Szczególne walory artystyczne i estetyczne prezentowało cyborium (tabernakulum), które wraz z krucyfiksem, lichtarzami i świecznikami głównego ołtarza, oraz pokrywą chrzcielnicy wykonane zostało ze złoconego brązu, w pracowni znanego warszawskiego brązownika Aleksandra Jana Konstantego Norblina (1777-1828). W ołtarzu głównym zawieszono duży obraz przedstawiający Chrystusa Pana na Krzyżu, przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi (1745-1807). W ciągu następnych lat stale wzbogacano wystrój wnętrza kościoła. Na wysokości chóru muzycznego poprowadzono galerię opasującą całą świątynię, otwartą dużymi otworami sklepionymi półkoliście do wnętrza. We wnękach tych umieszczono także organy, składające się z dwóch części, zainstalowanych naprzeciw siebie.

 

 

 

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

W rejonie Alei Ujazdowskich

Aleje Ujazdowskie to ulica równoległa do Wisły, należąca do Traktu Królewskiego. Zaczyna się ona na Placu Trzech Krzyży i biegnie do skrzyżowania z ulicą Bagatela.

W latach 1724-1731, z polecenia króla Augusta II Mocnego (1670-1733), wg projektu Joachima Daniela Jaucha (1688-1754), wytyczona została tzw. Droga Kalwaryjska, prowadząca od dzisiejszego Placu Trzech Krzyży do Grobu Chrystusa, zlokalizowanego niedaleko Zamku Ujazdowskiego, stając się zaczątkiem dzisiejszych Alej. Droga ta rozpoczynała się dwoma złotymi krzyżami, a wzdłuż niej, co 90 metrów, ustawione były kapliczki z muru pruskiego, których było 28. Jej koniec znajdował się w okolicach dzisiejszego Placu Na Rozdrożu. Religijna wymowa tego szlaku uległa stopniowemu zatarciu. W roku 1766 był on już częścią Traktu Królewskiego jako Aleja Belwederska, prowadząca do Belwederu. W 1818 roku przy Alejach urządzono Ogród Botaniczny, a w roku 1827 w ich pobliżu powstał ogród wypoczynkowo-rozrywkowy zwany Doliną Szwajcarską, szybko stając się popularnym miejscem spotkań i imprez masowych. W roku 1857 przy ulicy zapalono pierwsze latarnie gazowe, a w 1879 rozpoczęto jej kanalizowanie. Druga połowa XIX wieku to początek zabudowy willowej i pałacowej w Alejach - powstały wówczas liczne siedziby arystokracji i przemysłowców. W latach 80. XIX wieku pojawił się tu tramwaj konny, a później elektryczny. Co ciekawe, tory tramwajowe ułożone były po bokach jezdni, a nie na środku. Po I wojnie światowej znalazły tu siedziby liczne ambasady i poselstwa. W roku 1926 Aleje Ujazdowskie stały się świadkiem walk w czasie przewrotu majowego. W okresie międzywojennym przechodziły nimi też defilady wojskowe. Po zakończeniu kampanii wrześniowej, 5 października 1939 roku, w Alejach odbyła się parada zwycięstwa Wehrmachtu z udziałem Adolfa Hitlera (1889-1945). W czasie okupacji, w 1940 roku, w ramach planu urbanistycznego, opracowanego przez nazistowskich architektów Huberta Grossa (1896-1992) i Ottona Nurnbergera (zwanego planem Pabsta) umiejscowiono tu dzielnicę niemiecką, a Aleje przemianowane zostały na aleję Lipową (Lindenallee), a później na aleję Zwycięstwa (Siegenallee). Dnia 1 lutego 1944 roku oddział AK przeprowadził tu brawurowy zamach na kata Warszawy, komendanta SS i Policji gen. Franza Kutscherę. W roku 1944 zabudowa ulicy uległa zniszczeniom po powstaniu warszawskim. Odbudowa trwała aż do 1955 roku. Po śmierci Józefa Stalina w roku 1953, całe Aleje Ujazdowskie przemianowano na Aleję Stalina (po 1945 roku nazwę tę nosił jedynie początkowy odcinek ulicy), a starą nazwę przywrócono dopiero w roku 1956. Po wojnie zmieniło się też otoczenie Alej, na zachód od Placu Na Rozdrożu powstało Osiedle "Latawiec" oraz Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM), a pod placem - wielopoziomowe skrzyżowanie. Ulicę przecięła też biegnąca dołem Trasa Łazienkowska. Współcześnie, Aleje są jedną z reprezentacyjnych ulic Warszawy, każdego 15 sierpnia, w święto Wojska Polskiego, odbywa się tutaj defilada Wojska Polskiego. Przy Alejach Ujazdowskich znajduje się gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, kilka innych budynków rządowych, wiele ambasad, a w pobliżu - gmach Sejmu i Senatu, Zamek Ujazdowski, Park Ujazdowski, Łazienki Królewskie i Belweder.

 

-----

 

Instytut Głuchoniemych na Placu Trzech Krzyży. Z polecenia Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1817 roku powierzono księdzu Franciszkowi Jakubowi Falkowskiemu (1775-1848), późniejszemu proboszczowi parafii p.w. św. Aleksandra, kierownictwo utworzonego w Warszawie Instytutu Głuchoniemych. Ksiądz Falkowski należał do wybitnych postaci tamtych czasów. W młodości wstąpił do zakonu pijarów i od początku swej pracy kapłańskiej zajął się kształceniem głuchoniemych i otoczył ich opieką duszpasterską. Początkowo Instytut umieszczono w Pałacu Kazimierzowskim, a wkrótce przeniesiono go do zbudowanego w tym celu budynku przy Placu Trzech Krzyży, w pobliżu kościoła p.w. św. Aleksandra.

 

 

 

Plac Trzech Krzyży. Jeden z dwóch kamiennych obelisków, stojących obok figury św. Jana Nepomucena. Są one pozostałością po zaczynającej się w tym miejscu tzw. Kalwarii Ujazdowskiej. Kalwaria ta, czyli rozbudowana Droga Krzyżowa, wzniesiona z fundacji króla Augusta II Mocnego (1670-1733) w latach 1724-1731, ciągnęła się reprezentacyjnym szlakiem królewskim wzdłuż dzisiejszych Alei Ujazdowskich. Po zachodniej stronie drogi znajdowały się kaplice stacyjne, w formie niewielkich kapliczek, w liczbie 28. W głębi każdej kapliczki były umieszczone płaskorzeźby, dostosowane do tematyki danej stacji oraz ułożone przez biskupa Józefa Andrzeja Załuskiego (1702-1774) poetyckie sentencje, podsuwające odpowiednie myśli do kontemplacji. Ostatnia w zespole była stacja Grobu Pańskiego. Kaplica ta była większa, podobna do kaplicy w Jerozolimie.

 

 

 

Budynek Hotelu Sheraton i pomnik Wincentego Witosa. Ten jeden z najbardziej luksusowych hoteli w stolicy dysponuje bazą 355 wygodnych pokoi, z czego 24 stanowi luksusowe, komfortowe apartamenty. Pięciogwiazdkowy został oddany do użytku w maju 1996 roku. Ma on w swojej ofercie także liczne restauracje, sale konferencyjne oraz fitness club. Pomnik Wincentego Witosa został postawiony w 1985 roku. Wincenty Witos (1874-1945) był jednym z czołowych polityków przedwojennych. Zapisał się w historii kraju jako prezes Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego, trzykrotny premier (w latach 1920-1921, 1923 i 1926), poseł do galicyjskiego sejmu krajowego (w latach 1908-1914), parlamentu Austrii (w latach 1911-1918) i sejmu RP (w latach 1919-1930). Autorem pomnika jest prof. Marian Konieczny (1930-2017) - wybitny rzeźbiarz, w latach 1972-1981 rektor ASP w Krakowie.

 

 

 

 

Widok z Alei Ujazdowskich w kierunku Placu Trzech Krzyży.

 

 

 

Neogotycka Kamienica Władysława Ławrynowicza zwana też Kamienicą Portera została wzniesiona w 1895 roku wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927). Jej fasada była inspirowana architekturą pałaców weneckich, w szczególności Palazzo Ca d'Oro. Neogotycki charakter to jedna z propozycji tzw. "narodowego stylu", poszukiwanego przez architektów na przełomie XIX i XX wieku. Całość wykonana jest z cegły z Zakładów K. Granzowa w Kawęczynie. Kamienica bez większych zniszczeń przetrwała II wojnę światową. W 1993 roku została odrestaurowana. Dziś jest siedzibą Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

 

 

 

Klasycystyczna kamienica Ignacego Bernsteina. Wybudowana w latach 1875-1876 wg projektu Michała Dobromysława. Ignacy Bernstein (1836-1909) był polskim bibliotekarzem żydowskiego pochodzenia. Współtworzył Główną Bibliotekę Judaistyczną przy Wielkiej Synagodze na Tłomackiem. Był jednym z założycieli Towarzystwa "Lomdej Tora" (Studiujących Torę). Zafascynowany żydowskim folklorem całe życie zbierał przysłowia żydowskie. Jego największym dziełem było wydane w 1908 roku "Jüdische Sprichworter und Redenarten", gdzie znalazło się niemal 4.000 przysłów żydowskich z fonetycznym zapisem na alfabet łaciński oraz opracowaniem naukowym. Swoje bogate zbiory biblioteczne przekazał Akademii Umiejętności w Krakowie.

 

 

 

W Alejach Ujazdowskich, nieopodal Placu Trzech Krzyży zwraca uwagę kamienica zwana od stulecia "Domem pod Gigantami". Dwóch mocarnych atlasów dźwiga balkon nad bramą wjazdową do "kamienicy Strzałeckiego" - znanej także i pod tą nazwą od nazwiska jej fundatora, wielkiego patrioty, uczestnika powstania styczniowego. Dom ten, podręcznikowy przykład architektury zmodernizowanego klasycyzmu, to jeden z nielicznych zachowanych dziś zabytków. Powstał w latach 1905-1907, według planów Władysława Marconiego (1848-1915) i projektu fasady samego właściciela. Antoni Jan Strzałecki (1844-1934) był malarzem, ale zasłynął także jako kolekcjoner i konserwator malarstwa ściennego. W mieszkaniu w Alejach Ujazdowskich Strzałecki wraz z rodziną zajął apartament po lewej stronie bramy wjazdowej. Reprezentacyjny charakter kamienicy i świetna lokalizacja nadawały jego kolekcji obrazów, militariów, porcelany, mebli, miniatur oraz szkieł najlepszą oprawę. Ta ogromna kolekcja pozostała dziś jedynie we wspomnieniach. Dużą jej część Jan Strzałecki przekazał do Muzeum Narodowego i Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Reszta zaginęła podczas II wojny światowej. Co pozostało? Zachowały się XVIII-wieczne parkiety i supraporty zainstalowane tam przez właściciela. Na gości restauracji "Pod Gigantami", która mieści się dziś w dawnym apartamencie Strzałeckiego spogląda Stanisław August Poniatowski (1732-1798) pędzla Marcello Bacciarellego (1731-1818). To już ostatni świadek minionych lat i epoki, której ducha przywołuje jeszcze specjalna potrawa - "Wachlarz z łosia dziadka Strzałeckiego", ponoć ulubione danie gospodarza.

 

 

 

Neorenesansowy Pałac Karnickich, zaprojektowany przez Józefa Hussa (1846-1904) dla rodziny rosyjskiego senatora Jana Karnickiego, wzniesiony został w latach 1877-1878. Ma dwa piętra, zwieńczony jest attyką. W czasie II wojny światowej i powstania warszawskiego budynek nie uległ żadnym istotnym zmianom lub uszkodzeniom. Obecnie mieści siedzibę Niemieckiego Instytutu Historycznego.

 

 

 

Kamienica Anny Mikulicz-Radeckiej. Powstała po 1819 roku. Na przestrzeni wieków zachowała niezmienioną formę i przeznaczenie. W czasie II wojny światowej zajmowali ją Niemcy, a podczas Powstania Warszawskiego służyła jako szpital. Na terenie drugiego podwórza pochowano ofiary Powstania. Kamienica do dziś pełni funkcje mieszkaniowe i - w mniejszym stopniu - usługowe. Została wybudowana dla Anny Mikulicz-Radeckiej. Powstała najprawdopodobniej z rozbudowanego wg. projektu Władysława Marconiego domu, który stanął w 1819 roku, a ukończony został po roku 1831. Drugie podwórze zabudowano po 1897 roku. Kamienica ma pięć kondygnacji i dwa podwórza; z przejazdem bramnym i przejazdem na drugi dziedziniec. Kształt bryły i układ pomieszczeń w kamienicy został niezmieniony. Na elewacji zewnętrznej zachowały się żeliwne balustrady balkonowe a także dekoracja architektoniczna o motywach liści palmowych, wieńców laurowych, czy gałązek różanych.

 

 

 

Ambasada USA przy skrzyżowaniu Alei Ujazdowskich z ulicą Piękną.

 

 

 

Pomnik prezydenta Ronalda Reagana (1911-2004). Znajduje się on w okolicy skrzyżowania Alei Ujazdowskich i ulicy Jana Matejki, naprzeciwko ambasady USA. Pomnik inspirowany jest zdjęciami Reagana przemawiającego przed Bramą Brandenburską w 1987 roku, kiedy powiedział słynne zdanie: "Panie Gorbaczow, niech pan otworzy tę bramę! Panie Gorbaczow, niech pan zburzy ten mur!". Przedstawia prezydenta Reagana stojącego za mównicą. Autorem pomnika jest rzeźbiarz Władysław Dudek. Monument składa się z dwóch części. Jedna, wykonana z brązu przedstawia popiersie prezydenta Reagana osadzone na kamieniu uformowanym w kształt mównicy. Obelisk odsłonięto z okazji setnej rocznicy urodzin amerykańskiego prezydenta.

 

 

 

Ambasada Kanady mieszcząca się między odchodzącymi od Alei Ujazdowskich ulicami Jana Matejki i Piękną. Obok ambasady, od strony ulicy Jana Matejki, ustawiono pomnik, widoczny na drugim zdjęciu. Kamienie - jeden pochodzący z Kanady, a drugi z Polski - upamiętniają żołnierzy polskich i kanadyjskich, walczących jako sojusznicy w II wojnie światowej.

 

 

 

 

 

Ulica Wiejska to jedna z ulic Śródmieścia, biegnąca od ulicy Pięknej do placu Trzech Krzyży. Ma długość około 1 km. Powstanie ulicy datuje się na końcowe dekady XVIII wieku. Około połowy XVIII wieku dawna droga zaczęła stawać się ulicą, wiodąca od Rozdroża Złotych Krzyży (obecnego Placu Trzech Krzyży). W roku 1770 została uregulowana i otrzymała obecną nazwę. Około roku 1770 były podkomorzy nadworny koronny Kazimierz Poniatowski (1721-1800) założył tam ogród "Na Górze", nazwany potem Frascati (nazwa wywodzi się od obfitującego w zieleń włoskiego miasteczka Frascati). Po północnej stronie ulicy Książęcej również dla Poniatowskiego powstał inny ogród - "Na Książęcem" (obecnie Park na Książęcem). W latach 1779-1782 przy Wiejskiej wybudowano Biały Pałacyk (Pałacyk Branickich-Lubomirskich), zaś u zbiegu z ulicą Górnośląską działała elegancka kawiarnia podmiejska Szymona Chovota dla wyższych sfer - "Wiejska Kawa".W początkach XIX wieku w pałacyku mieściła się loża masońska. W okresie 1819-1830 mieszkał w nim carski komisarz Nikołaj Nikołajewicz Nowosilcow (1762-1838), po nim - Józef Rautenstrauch (1773-1842), polski i rosyjski generał dywizji, od 1832 roku Prezes Teatrów Rządowych w Królestwie. W okresie Królestwa Kongresowego przy Wiejskiej powstała okazała kamienica Kruczkowskiego wg projektu Józefa Grzegorza Karola Lessla (1802-1844), zaś pod numerem 11 dom własny wzniósł architekt Antonio Corazzi (1792-1877). W latach 1851-1853 powstały pod nr. 6/8 zabudowania Instytutu Szlacheckiego, którego miejsce po roku 1863 zajął Aleksandryjsko-Maryjski Instytut Wychowania Panien - żeńska szkoła średnia oantypolskim i rusyfikacyjnym charakterze. Instytut działał do roku 1915, kiedy został ewakuowany do Rosji. Ulica zyskała popularność i prestiż w końcu lat 20. XX wieku, gdy na skarpie wiślanej przy Wiejskiej powstał kompleks budynków sejmowo-senackich. W gmachu dawnego Instytutu Maryjskiego umieszczono Sejm RP, rozbudowany w latach 1927-1928 o salę obrad wg projektu Kazimierza Skórewicza (1866-1950), zaś w roku 1935 o Hotel Sejmowy. Po roku 1935 rozparcelowano ogrody Frascati, wznosząc na ich miejscu domy mieszkalne oraz gmach Izby Handlowej wg projektu Zdzisława Mączeńskiego (1878-1961). W latach okupacji niemieckiej ogrody sejmowe były miejscem egzekucji, zaś same zabudowania parlamentu ucierpiały wraz z okoliczną zabudową w roku 1944. W okresie 1945-1950 Wiejska nosiła nazwę ulicy Ignacego Daszyńskiego. W tym czasie, wg projektu Bohdana Wiktora Kazimierza Pniewskiego (1897-1965), odbudowano i rozbudowano gmach Sejmu. Lata 1950-1961 przyniosły realizację wyburzeń zakłócających panoramę okolicy wielkich domów mieszkalnych, w tym wybudowanego u zbiegu z ulicą Jana Matejki domu spółdzielni nauczycielskiej wg projektu Aleksandra Markiewicza (1918-2012), w którym w latach 1903-1944 działała znana szkoła dla dziewcząt Jadwigi Kowalczykówny (1874-1944) i Jadwigi Jawurkówny (1880-1944).

 

 

 

Skwer przed Sejmem przy ulicy Wiejskiej zdobi monumentalny, przypominający żagiel, pomnik Armii Krajowej - siły zbrojnej Państwa Podziemnego w czasie okupacji. Warszawa była stolicą tego państwa i siedzibą Kwatery Głównej AK. Organizacje podziemne zrzeszały tu mnóstwo ludzi, a w latach 1942-1944 miały niemal masowy charakter, licząc tysiące członków. Stolica należała do Obszaru Warszawskiego AK, a w jego granicach - do Okręgu Warszawa-Miasto, podzielonego jeszcze na sześć obwodów (Śródmieście, Żoliborz, Wola, Mokotów, Ochota, Praga) i jeden rejon samodzielny (Okęcie). Pomnik upamiętniający Armię Krajową jest dziełem Jerzego Staniszkisa (1914-2009). Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonał w dniu 10 czerwca 1999 roku Marszałek Sejmu Maciej Płażyński (1958-2010). Uroczystość została poprzedzona mszą świętą celebrowaną przez prymasa Józefa kardynała Glempa (1929-2013), a 11 czerwca pomnik poświęcił papież Jan Paweł II (1920-2005). Pomnik ma abstrakcyjną konstrukcję przestrzenno-architektoniczną. Lokalizacja w pobliżu Sejmu symbolizuje ciągłość państwa polskiego, którego najważniejsze instytucje, mimo okupacji ,ani na jeden dzień nie przerwały swojej działalności. Wyraża on także ciągłość ideałów, o które walczyła AK.

 

 

 

 

 

Budynek Sejmu i inne gmachy parlamentu usytuowane są nad skarpą wiślaną w rejonie ulic Wiejskiej, Górnośląskiej i Maszyńskiego w Warszawie. W dawnej Polsce początkowo parlament nie miał własnej siedziby. Obradował zwykle w Piotrkowie z racji centralnego położenia tego miasta w państwie. Później miejscem obrad Sejmu Walnego były siedziby królewskie - najpierw Wawel, a od XVI wieku, po przeniesieniu stolicy z Krakowa - Zamek Królewski w Warszawie. Dopiero w Polsce odrodzonej Sejm Rzeczypospolitej otrzymał własną siedzibę w Warszawie przy ulicy Wiejskiej, gdzie w 1918 roku rozpoczęto adaptację budynku dawnej żeńskiej szkoły średniej. Cały kompleks sejmowy został zbudowany w latach 1925-1928. Rozbudowa trwała jednakże do 1935 roku. Wojna zniszczyła część dawnych zabudowań sejmowych. W latach 1946-1947 wyburzono pozostałości XIX-wiecznych budynków i odbudowano spaloną Salę Posiedzeń. Pracami nad projektem nowego kompleksu sejmowego zawiadywał znany warszawski architekt Bohdan Wiktor Kazimierz Pniewski. W latach 1949-1952 powstał zespół budynków, nawiązujących do architektury renesansu, których elewacje oblicowano białym piaskowcem. Nowy zespół wpisuje się w stary park i obejmuje obszar sięgający skarpy wiślanej. Siedzibę Sejmu najlepiej zwiedzać w dni, w których nie odbywają się obrady. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem. Można wtedy zobaczyć galerię sali posiedzeń, hall główny z makietą, Salę Kolumnową i inne pomieszczenia.

 

 

 

 

W Parku Ujazdowskim. Jest to zabytkowy park, położony przy Alejach Ujazdowskich między ulicą Piękną i Placem Na Rozdrożu.W XIX wieku w miejscu parku znajdował się rzadko zadrzewiony teren wykorzystywany do organizowania zabaw ludowychoraz jako plac ćwiczeń i rewii wojska. Odbywały się tam również wystawy. Park został urządzony w latach 1893-1896 staraniem Komitetu Plantacyjnego. Jego projektantem był Franciszek Szanior (1853-1945). Był to park krajobrazowy. Znalazły się tu m.in. staw zaprojektowany przez Williama Heerleina Lindleya (1853-1917) z wodą spływającą po granitowych skałach oraz sztucznie uformowane wzniesienia. Park początkowo nie był ogrodzony. W 1913 ostatni rosyjski prezydent miasta Aleksander Aleksandrowicz Miller (1862-1923) obronił przed zabudową północno-zachodni narożnik parku, w którym planowano wzniesienie Rosyjskiego Domu Ludowego. W parku ustawiono kilka rzeźb. Z uwagi na jego dużą popularność wśród dzieci i młodzieży, odsłonięcie "Ewy" Edwarda Wittiga (1879-1941) spowodowało protesty i ożywioną polemikę w prasie. Rzeźba ta jest widoczna na trzecim zdjęciu.

 

 

 

 

Pomnik Ignacego Jana Paderewskiego znajdujący się w Parku Ujazdowskim. Rzeźba projektu Michała Kamieńskiego (1893-1944) została wykonana z inicjatywy Polonii, która pragnęła uhonorować działalność patriotyczną i artystyczną zasłużonego Polaka. Pomnik odlany został tuż przed wybuchem II wojny światowej. Rzeźba odlana z brązu była przez Niemców przeznaczona na przetopienie, ale m.in. dzięki właścicielowi odlewni Czesławowi Chojnowskiemu została rozmontowana i w kilku częściach zakopana na terenie posesji. W 1956 roku pomnik został przejęty przez władze, po czym trafił do magazynu w podziemiach Muzeum Historycznego m.st. Warszawy. Po odświeżeniu, rzeźbę planowano postawić w miejscu publicznym w 1971 roku, w 30. rocznicę śmierci artysty, lecz plany te nie zostały zrealizowane. Dopiero pod koniec 1977 roku, z inicjatywy prof. Stanisława Lorentza (1899-1991), pomnik przekazany został Muzeum Narodowemu i stanął wkrótce na dziedzińcu wewnętrznym muzeum. Jednocześnie prof. Lorentz przy wsparciu Towarzystwa Przyjaciół Warszawy zaczął zabiegać o ustawienie pomnika w centrum Warszawy. Pierwotnie pomnik planowano ustawić w Parku Skaryszewskim, lecz zdecydowano się na inne miejsce - przy ul. Okólnik, w sąsiedztwie Pałacu Ostrogskich. Lokalizację tę uzasadniano bliskością pałacu, w którym mieścił się kiedyś Instytut Muzyczny - miejsce studiów Paderewskiego do 1878 roku. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 16 września 1978 roku. W 1985 roku pomnik został przeniesiony na nowe miejsce - do Parku Ujazdowskiego, w którym stoi do dziś.

 

 

 

Ulica Johna Lennona jest spokojną, spacerową uliczką biegnącą od ulicy Pięknej w kierunki Trasy Łazienkowskiej równolegle do Alei Ujazdowskich, obok osiedla domków fińskich.

 

 

 

Niemalże w centrum stolicy, na tyłach Parku Ujazdowskiego, możemy napotkać takie sielskie obrazki. Osiedle Jazdów jest kolonią około 30 parterowych drewnianych domków jednorodzinnych. Zlokalizowana jest ona na skarpie wiślanej, między gmachem Sejmu i Parkiem Ujazdowskim, na terenie dawnego Szpitala Ujazdowskiego. Powstała w 1945 roku, jako tymczasowa siedziba Biura Odbudowy Stolicy. Po zmianie siedziby BOS domki zostały przekazane na tymczasowe mieszkania dla pracowników Biura. Drewniane domy, wchodzące w skład tej kolonii, pochodziły z reparacji wojennych, jakie Finlandia była zmuszona świadczyć po II wojnie światowej na rzecz ZSRR. Osiedle przetrwało, jako jedno z nielicznych tego typu, stanowiąc do dziś ciekawostkę warszawskiego Śródmieścia.

 

 

 

Widok z wiaduktu na Placu Na Rozdrożu na Trasę Łazienkowską w kierunku Powiśla i Saskiej Kępy. Pierwsze plany budowy szerokiej ulicy w tym miejscu powstały już pod koniec XX lecia międzywojennego. Planowano wtedy Aleję Marszałka Piłsudskiego łączącą Aleję Żwirki i Wigury z okolicami Placu Na Rozdrożu, a w dalszej perspektywie z Wisłą. W roku 1968 rozpoczęto prace nad budową nowej trasy, które wkrótce jednak wstrzymano. W roku 1971 ekipa Edwarda Gierka (1913-2001) zdecydowała o kontynuacji budowy. Autorami projektu trasy byli Józef Lemański, Krzysztof Łubieński i Wiesław Rososiński. W 1974 roku inwestycję oddano do użytku. W latach 90. XX wieku poszerzono ulicę Wawelską na zachód, przedłużając w ten sposób trasę do Alei Jerozolimskich. Trasa Łazienkowska powstała jako nowoczesna droga szybkiego ruchu. Każda z jej dwóch jezdni posiada trzy pasy ruchu. Obliczona została w latach siedemdziesiątych na ruch 5 tysięcy pojazdów w ciągu godziny, co jest przepustowością obecnie niewystarczającą.

 

 

 

Plac Na Rozdrożu. Został wytyczony w roku 1768, jako część Osi Stanisławowskiej i wielkiego założenia, tzw. Ujazdowskiego, w ramach którego powstać miał system gwiaździstych placów z główną osią przecinającą Zamek Ujazdowski. Autorem jego założenia był August Fryderyk Moszyński (1731-1786). Od placu wytyczono cztery aleje, z których trzy przetrwały do dziś, zaś czwartą zastąpiła Trasa Łazienkowska, drastycznie zniekształcając układ placu. W wieku XIX plac, znajdujący się poza ścisłą zabudową miejską, był wraz z placem Ujazdowskim miejscem wielu zabaw i wystaw. Pod koniec wieku wzniesiona na nim została cerkiew, służąca rosyjskiemu garnizonowi, stacjonującemu w rozległym zespole koszarowym u podnóża skarpy. Została ona rozebrana w latach 20. XX wieku. Wraz z budową w latach 1971-1974 Trasy Łazienkowskiej układ placu uległ bardzo daleko idącym zmianom i przekształceniu. Na potrzeby stworzenia nowoczesnego węzła komunikacyjnego, uzyskał obecną, dwupoziomową formę wraz z placykiem z fontanną w części zachodniej.

 

 

 

Ulica Agrykola, której nazwa upamiętnia Karola Ludwika Agricolę - nadwornego budowniczego króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, powszechnie znanego jako Agrykola. Ulica została wytyczona w latach 1778-1979, jako nowa droga dojazdowa do Łazienek Królewskich. Pierwotnie zaczynała swój bieg od ulicy Czerniakowskiej, jednak w okresie powojennym ten odcinek ulicy przemianowano na ulicę Szwoleżerów. Przejściowo, w okresie 1901-1916 nosiła miano ulicy Ułańskiej. W latach 1779-1780 wzniesiono w ciągu ulicy kamienny most, przedłużony w roku 1788 o dwa przęsła. Tuż przy moście znajduje się pomnik Jana III Sobieskiego (1629-1696), autorstwa Franciszka Fincka (1733-1798), ustawiony tu w roku 1788 z woli króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ulica do dziś zachowała swój parkowo-krajobrazowy charakter; całą jej zabudowę stanowi zespół Łazienek Królewskich. Po roku 1907 w górnym odcinku ulicy zainstalowano działające do dziś, widoczne na zdjęciu latarnie gazowe.

 

 

 

W Alejach Ujazdowskich.

 

 

 

 

 

 

Ogród Botaniczny w Warszawie został założony w roku 1811 przy pałacu Kazimierzowskim, dla potrzeb Warszawskiej Szkoły Lekarskiej. W roku 1818 ogród przeniesiono na obecne miejsce. Ogród został założony z inicjatywy Michała Szuberta (1787-1860) i Jakuba Fryderyka Hoffmana (1758-1830). Rozwój ogrodu uniemożliwiło powstanie listopadowe, w wyniku którego w roku 1834 zamknięto Uniwersytet i zmniejszono powierzchnię Ogrodu, a kierownicze funkcje pełnili już tylko carscy urzędnicy. W 1916 roku Ogród Botaniczny przeszedł znów pod pieczę Uniwersytetu Warszawskiego. Jego dyrektorem został prof. Zygmunt Teobald Wawrzyniec Wóycicki (1871-1941). W czasie II wojny światowej legły w gruzach wszystkie budynki ogrodowe oraz szklarnie, a teren stał się wielkim pogorzeliskiem. Stan sprzed wojny przywrócono ogrodowi dopiero w roku 1987. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego można zwiedzać od wiosny do jesieni. Rocznie odwiedza go około 60 tys. osób. Jednym z priorytetów ogrodu jest zachowanie różnorodności biologicznej, zarówno roślin dziko rosnących, jak i odmian uprawnych. Od kilku lat powstaje pierwsza w Polsce kolekcja zagrożonych rodzimych odmian ozdobnych drzew i krzewów. Niestety, w czasie tego spaceru nie skusiłem się na odwiedzenie Ogrodu, gdyż wiosna była jeszcze mało zaawansowana.

 

 

 

Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego (OA UW) jest instytutem w ramach Wydziału Fizyki. Jego siedziba mieści się w widocznym na zdjęciu zabytkowym budynku, wzniesionym na terenie Ogrodu Botanicznego w latach 1818-1825 w miejscu pawilonu dawnej oranżerii. Obserwatorium posiada dwa teleskopy: w Warszawskim Obserwatorium Północnym w Ostrowiku pod Otwockiem (teleskop Cassegraina produkcji firmy Carl Zeiss, wyposażony w kamerę CCD 512x512 px Tektronix.) oraz w Warszawskim Obserwatorium Południowym w Las Campanas w Chile (teleskop o średnicy zwierciadła 1,3 metra).

 

 

 

Gmach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Powstał w latach 1900-1903 i mieścił koszary Korpusu Kadetów im. Aleksandra Wasiljewicza Suworowa (1729-1800). Został ulokowany w miejscu stacjonowania litewskiego pułku Gwardii Cesarskiej. Projekt budynku stworzył Wiktor Junosza Piotrowski (?-1917), a prace budowlane odbywały się pod nadzorem inż. Henryka Juliana Gaya (1875-1936). W czasie I wojny światowej w gmachu mieścił się najpierw szpital miejski, a później lazaret wojskowy. W latach 1918-1926 budynek był siedzibą Szkoły Podchorążych Piechoty. W roku 1928 przeniesiono tu siedzibę Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych. Skrzydło południowe zajęły zbiory Centralnej Biblioteki Wojskowej oraz zasoby Muzeum Polskiego w Rapperswilu. We wrześniu 1939 roku, podczas oblężenia Warszawy, gmach został zbombardowany. Spłonęły Centralna Biblioteka Wojskowa oraz księgozbiór Biblioteki Rapperswilskiej. W czasie okupacji, parter budynku i skrzydło północne zajęły koszary SS. W czasie powstania warszawskiego zrujnowane skrzydło południowe, wraz z przyległym ogrodem, stało się miejscem egzekucji tysięcy mieszkańców Warszawy. Po wojnie w latach 1946-1948 dokonano przebudowy gmachu. Nad częścią centralną nadbudowano tzw. salę kolumnową, od frontu - trzecie piętro, a główne wejście z kolumnami wysunięto przed front budynku. Ponieważ gmach przeznaczono na siedzibę Rady Państwa, hol główny, klatka schodowa oraz niektóre sale zyskały charakter reprezentacyjny. W latach 1953-1996 w gmachu mieścił się Urząd Rady Ministrów. Jednocześnie, w latach 1959-1989, skrzydło południowe zajmowała Wyższa Szkoła Nauk Społecznych, działająca przy Komitecie Centralnym PZPR. Szkoła, w 1984 roku przemianowana na Akademię Nauk Społecznych, była miejscem kształcenia kadr partyjnych. Od 1997 roku w gmachu głównym ma siedzibę Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Odbywają się tu cotygodniowe posiedzenia rządu, budynek jest także miejscem pracy premiera. Przyjmowane są tu też oficjalne delegacje krajowe i zagraniczne. Do najciekawszych architektonicznie pomieszczeń Kancelarii należą sale: Kościuszkowska, Kolumnowa, Obrazowa, Świetlikowa, im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Okrągłego Stołu, Recepcyjna i Zegarowa. Rada Ministrów obraduje w sali im. Frycza Modrzewskiego.

 

 

 

 

Pomnik marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego (1867-1935) przy Skwerze Jerzego Giedroycia koło Belwederu. Pomysłodawcą jego budowy był wybitny krytyk muzyczny, warszawiak i działacz społeczny, Jerzy Waldorff-Preyss (1910-1999), który jako pierwszy w 1997 roku zainicjował zbiórkę pieniędzy na ten szczytny cel. Pomnik został uroczyście odsłonięty przez prezydenta miasta Marcina Święcickiego, Jerzego Waldorffa i córkę Marszałka, Jadwigę Piłsudską-Jaraczewską (1920-2014) dnia 11 listopada 1998 roku. Należy nadmienić, że pomnik ten jest de facto kopią marmurowego posągu z lat 30. XX wieku, autorstwa Stanisława Kazimierza Wacława Ostrowskiego (1879-1947), który był m.in. twórcą Grobu Nieznanego Żołnierza. Zawiera jednak drobne odstępstwo, ponieważ za sprawą Ministerstwa Obrony Narodowej, które przekazało dużą ilość łusek armatnich został odlany ze spiżu. Pomnik na niskim cokole zdobią dwa napisy: "Marszałek Józef Piłsudski" i "Swemu Obrońcy w 1920 roku - Warszawa".

 

 

 

Belweder. Jest to klasycystyczny pałac, wzniesiony w latach 1819-1822 według projektu Jakuba Kubickiego (1758-1833) w miejscu barokowej XVII-wiecznej willi kanclerza wielkiego litewskiego Krzysztofa Zygmunta Paca (1621-1684). Pałac odegrał ważną rolę podczas powstania listopadowego. Podczas szturmu na Belweder nie udało się ująć wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza Romanowa (1779-1831), który tu rezydował. Uciekł on wówczas z Warszawy. W czasie I wojny światowej, po zajęciu Warszawy przez Niemców, mieszkał w nim generał-gubernator warszawski Hans Hartwig von Beseler (1850-1921). Po odzyskaniu niepodległości pałac był siedzibą Naczelnika Państwa i Prezydenta II Rzeczypospolitej do 1926 roku. W latach 1926-1935 stanowił rezydencję marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego. W okresie okupacji hitlerowskiej był siedzibą niemieckiego gubernatora Warszawy Ludwiga Fischera (1905-1947), a po wojnie - w latach 1947-1952 - prezydenta RP Bolesława Bieruta (1892-1956). Siedzibą prezydencką stał się ponownie na początku III Rzeczypospolitej i pełnił tę funkcję do 1984 roku. Obecnie Belweder pozostaje własnością Kancelarii Prezydenta RP i jest używany do celów reprezentacyjnych.

 

 

 

 

 

Widok sprzed Belwederu na ulicę Belwederską i ambasadę Rosji. Ulica Belwederska powstała w XVII wieku jako droga wiodąca z Warszawy do Wilanowa. W roku 1593 wzniesiono przy niej drewniany kościół pw. św. Anny i Małgorzaty, istniejący do roku 1818, a tuż obok niego - willę Krzysztofa Zygmunta Paca (1621-1684), zwaną Belwederem. Usypane w roku 1770 Okopy Lubomirskiego większy odcinek ulicy pozostawiły poza granicami Warszawy. Obok nich powstały rogatki belwederskie, natomiast w dolnym biegu ulicy około 1830 roku wzniesione zostały cegielnie Wawrzyńca Mikulskiego (1788-1866). Sąsiadowały one z terenami należącymi do pałacyku Lubomirskiej, gdzie znajdował się m.in. tzw. Domek Holenderski, a na których w XIXwieku założony został Park Promenada. W 1892 roku rozpoczęła kursowanie kolej wilanowska, która wzdłuż Belwederskiej dojeżdżała do Wilanowa i dalej na południe. Ulica zaczęła zabudowywać się dopiero na początku XX wieku. Podczas okupacji nosiła nazwę Sonnenstrasse. Zabudowania ulicy nie zostały zniszczone podczas II wojny światowej. Już po wojnie, w latach 50. XX wieku, zlikwidowano odcinek kolejki wilanowskiej biegnący wzdłuż Belwederskiej, zniknęło też kilka zachowanych zabytkowych budynków, między innymi Domek Holenderski, willa Sanatorium Paralityków czy willa generała Władysława Eugeniusza Sikorskiego (1881-1943). Ulica jest częścią Traktu Królewskiego. Stanowi przedłużenie Alei Ujazdowskich, biegnące od ulicy Bagatela do ulicy Chełmskiej.

 

 

 

Widok sprzed Belwederu na budynki Ministerstwa Obrony Narodowej przy ulicy Klonowej.

 

 

 

Ulica Bagatela widziana od strony Alei Ujazdowskich. Ulica łączy Aleje Ujazdowskie z Placem Unii Lubelskiej. Została wytyczona w II połowie lat 60. XVIII wieku, jako aleja dopełniająca "gwiaździste" założenie urbanistyczne placu Unii Lubelskiej, osadzonego na Osi Stanisławowskiej. Mieszkał tu wówczas malarz Marcello Bacciarelli - on też nazwał tę ulicę "bagatella", czyli drobnostka - możliwe, że ze względu na to że ulica ta, w skali całego założenia, jest istotnie nieduża. Sama ulica do 1870 roku nosiła nazwę Okopowa, potem nadano jej obecnie obowiązująca nazwę. W XIX wieku przy ulicy osadziło się Towarzystwo Ogrodnicze Warszawskie, którego ogrody w latach 30. XX wieku rozparcelowano m.in. pod budowę ambasady Szwecji (widocznej na drugim zdjęciu). Po roku 1910 przy ulicy w rejonie Placu Unii Lubelskiej pobudowano zachowane do dziś wysokie, wielkomiejskie kamienice. Do 1944 roku kursowały tu tramwaje. Podczas okupacji, w latach 1941-1945 ulica nosiła nazwę Brombergerstrasse. Działania wojenne, powstanie warszawskie i późniejsze niszczenie miasta ominęły rejon placu Unii Lubelskiej i ulicy Bagatela, gdyż był to teren dzielnicy niemieckiej. W stanie dość dobrym przetrwały wszystkie kamienice.

 

 

 

 

Pomnik Romana Dmowskiego (1864-1939), usytuowany u zbiegu Alei Ujazdowskich i Alei Szucha, przy Placu Na Rozdrożu. Autorami rzeźby są Wojciech Mendzelewski, Maria Marek-Prus i Piotr Prus. Przedstawia ona polityka trzymającego w lewej ręce akt traktatu wersalskiego, a w prawej kapelusz. Nieprzypadkowe jest miejsce ustawienia pomnika niedaleko od budynku MSZ, ponieważ Roman Dmowski był ministrem spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej w 1923 roku. Powstanie pomnika wzbudziło kontrowersje, przeciwko jego odsłonięciu wypowiadali się między innymi Marek Edelman (1919/1922-2009) i prof. Maria Janion (1926-2020) i inne osoby związane ze środowiskiem "Gazety Wyborczej". Szef Biura Edukacji Publicznej IPN, profesor Jan Krzysztof Żaryn stwierdził, że "Dla dzisiejszych przeciwników stawiania pomnika Dmowskiemu jest on jedynie "antysemitą" i "nacjonalistą" - co oczywiście ma brzmieć hańbiąco. Tyle z niego zrozumieli, to ich problem. Tylko dlaczego mają uchodzić za wyrocznie!". Na cokole widnieje fragment cytatu z dzieła Dmowskiego "Myśli nowoczesnego Polaka" z 1903 roku: "Jestem Polakiem więc mam obowiązki polskie..." Od momentu jego postawienia, pod pomnikiem odbyły się protesty, a kilkakrotnie dokonywano też jego dewastacji. Janusz Korwin-Mikke stwierdził iż niszczenie pomnika Romana Dmowskiego to przejaw nazizmu i działalności środowisk faszystowskich, które "chcą z III RP zrobić III Rzeszę". Z kolei poseł PSL, Jan Bury stwierdził że "niszczenie pomnika Dmowskiego to skandal, zamach na demokrację, który bierze się z braku tolerancji i wzajemnych zawiści".

 

 

 

 

 

Widok Alei Szucha ze skrzyżowania z Alejami Ujazdowskimi. Ulica upamiętnia Jana Chrystiana Szucha (1752-1813), architekta projektującego od 1775 roku warszawskie założenia krajobrazowe i ogrody królewskie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przy ulicy mieści się siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. W okresie okupacji hitlerowskiej Aleja Szucha zyskała ponurą sławę, gdyż w budynku pod nr. 25 mieściła się siedziba policji bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei, SiPo) i służby bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst, SD) na Warszawę oraz dystrykt warszawski, a w jego podziemiach znajdowało się ciężkie więzienie śledcze Gestapo (Geheime Staatspolizei).

 

 

 

Tablica na dawnym gmachu MBP przy ulicy Koszykowej w pobliżu Placu Na Rozdrożu.

 

 

 

Siedziba Ministerstwa Sprawiedliwości. W czasie II wojny gmach stanowił część niemieckiej dzielnicy, dlatego też nie uległ większym zniszczeniom podczas powstania warszawskiego. Po wojnie w budynku mieściła się siedziba NKWD.

 

 

 

Pałac Sobańskich. Jest to pałacyk w stylu renesansu toskańskiego. W 1853 roku na miejscu obecnego pałacu wzniesiono renesansową willę zaprojektowaną przez Juliana Ankiewicza (1820-1903) dla Anieli Bławackiej. W roku 1876 dokonano przebudowy według projektu Leandra Jana Marconiego (1834-1919), dzięki właścicielce hrabinie Emilii Łubieńskiej (1837-1921). Potem pałacyk należał do rodziny Sobańskich. Leandro Jan Marconi dokonał przebudowy willi na pałacyk oraz umieścił przed nim posąg - kopię Dawida Donatella. W roku 1912 wejście do budynku ozdobiły popiersia królów: Kazimierza III Wielkiego (1310-1370) i Władysława II Jagiełły (1351/1362-1434). Za pałacem znajdował się kiedyś również rozległy ogród, został jednak zlikwidowany w okresie międzywojennym. Obiekt został zburzony podczas powstania warszawskiego. Po wojnie odbudowany, w czasach PRL był siedzibą Frontu Jedności Narodu (FJN), potem Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego (PRON). Na początku lat 90. XX wieku był siedzibą Komitetu Obywatelskiego, później Instytutu Lecha Wałęsy, a obecnie jest siedzibą Klubu Polskiej Rady Biznesu.

 

 

 

Pałacyk Wielopolskich przy skrzyżowaniu Alei Ujazdowskich z Aleją Róż. Zbudowany został w latach 1875-1876 wg projektu Józefa Hussa w stylu eklektycznym, bliskim architekturze renesansu włoskiego. Wniesiony został dla dyrektora Wydziału Przemysłu i Handlu Banku Polskiego - Antoniego Nagórnego (1821-1896). W latach 1898-1932 był własnością rodziny Wielopolskich. Przez długie lata po II wojnie światowej mieściła się tu ambasada Wielkiej Brytanii.

 

 

 

Jedna z kamienic w Alei Róż, przy skrzyżowaniu z Alejami Ujazdowskimi.

 

 

 

 

Eklektyczna kamienica Mikołaja Szelechowa. Została zbudowana w 1904 roku wg projektu Stanisława Grochowicza (1858-1938) dla rosyjskiego kupca Mikołaja Szelechowa, nazywanego "królem astrachańskiego kawioru nad Wisłą". Swój słynny skład kawioru prowadził on na Senatorskiej 6 w bocznym skrzydle pałacu Biskupów Krakowskich. Widoczna na zdjęciu kamienica jest jedną z najpiękniejszych budowli w Alejach Ujazdowskich. W czasie okupacji hitlerowskiej mieszkał tu kat Warszawy - Franz Kutschera (1904-1944), dowódca SS i Policji.

 

 

 

Kamień upamiętniający zamach na dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa generała Franza Kutscherę, przeprowadzony 1 lutego 1944 roku przez pluton Kedywu AK "Pegaz", dowodzony przez Bronisława Pietraszewicza ps. "Lot" (1922-1944). Franz Kutschera w kwietniu 1943 roku został dowódcą SS i Policji w okręgu mohylewskim na Białorusi, gdzie wsławił się niezwykłym terrorem w stosunku do ludności cywilnej. Został przeniesiony do Warszawy we wrześniu 1943 roku, gdzie pełnił funkcję dowódcy SS i Policji, kontynuując znaną z Białorusi politykę terroru. Jednocześnie ukrywał się, wiedząc, że polskie podziemie zechce go zlikwidować. Wszystkie swoje decyzje sygnował więc jedynie swoją funkcją. Mimo to został wytropiony przez Aleksandra Kunickiego "Rayskiego" (1909-1986),szefa komórki wywiadu oddziału "Agat" AK. W trakcie rozpoznania odkryto, że mieszka w rezydencji przy Alei Róż 2, a pracuje w pałacyku przy Alejach Ujazdowskich 23. Wkrótce skazany został przez sąd Polski Podziemnej na śmierć. W odwecie za śmierć Kutschery Niemcy przeprowadzili jeszcze kilka masowych egzekucji, jednak wkrótce zaprzestali polityki terroru. Widoczny na zdjęciu pomnik zlokalizowany jest przy Pałacyku Leszczyńskich oraz Józefa Foxa zwanym też Willą Gawrońskich.

 

 

 

Przy skrzyżowaniu Alei Ujazdowskich z ulicą Fryderyka Chopina stoi pomnik pierwszego dowódcy ZWZ-AK generała Stefana Pawła Roweckiego "Grota" (1895-1944), odsłonięty w 2005 roku. Autorami monumentu są Zbigniew Mikielewicz i Przemysław Dudziak.

 

 

 

Pałacyk Śleszyńskich. Został wybudowany w 1826 roku wg projektu Antonia Corazziego. Sąsiadował bezpośrednio ze stworzoną w latach 70. XVIII wieku przez Stanisława Śleszyńkiego Doliną Szwajcarską. Posesja należała do rodziny Śleszyńskich do roku 1852. W roku 1840 mieścił się tu konsulat Wielkiej Brytanii. Później często zmieniali się właściciele posesji. Budynek ucierpiał podczas II wojny światowej. Został odbudowany w latach 1947-1948 wg projektu Heleny (1900-1982) i Szymona (1893-1964) Syrkusów.

 

 

 

Pałacyk Wilhelma Ellisa Raua - neorenesansowa budowla zaprojektowana przez Leandra Jana Marconiego dla przemysłowca Wilhelma Ellisa Raua (1825-1899), współzałożyciela zakładów metalowych firmy "Lilpop, Rau i Loewenstein". Wybudowano go w latach 1866-1868 w stylu włoskiego renesansu. W fasadzie pałacyku umieszczono ryzality, wzbogacone portykami z okrągłymi balkonami. W narożach ryzalitów elewacji frontowej znajdowały się figury, przedstawiające Architekturę i Rzeźbę wykonane przez Marconiego oraz posągi Malarstwa i Mechaniki dłuta Andrzeja Pruszyńskiego (1836-1895). Ludwik Kucharzewski (1838/1842-1889) stworzył dekoracje fontanny, zaś w elewacji bocznej umieszczono wykonane przez niego medaliony z 1882 roku. W pracach nad dekorowaniem pałacu pracował także malarz Jan Michał Strzałecki. W roku 1906 jego właścicielką została Maria z Sapiehów Branicka (1843-1918). Pałacyk odziedziczyła po niej jej córka Maria Róża Radziwiłłowa (1863-1941). W drugiej połowie dwudziestolecia międzywojennego pałac wynajmowany był przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i pełnił funkcję rezydencji wiceministra Jana Szembeka (1881-1945). Willa spłonęła w roku 1944. W latach 1948-1949 została odbudowana ze zmianami wg projektu Szymona Syrkusa i Hansa Schmidta (1893-1972). W planach odbudowy nie uwzględniono kilku rzeźb znajdujących się wcześniej w elewacjach. Obecnie mieści się tu ambasada Szwajcarii.

 

 

 

Pałac Rembielińskiego przy skrzyżowaniu z ulicą Piękną. Jego budowę rozpoczął Aleksander Rembieliński (1820-1872) w 1859 roku wg projektu Franciszka Marii Lanciego (1799-1875). Wkrótce, nieukończywszy prac budowlanych, sprzedał on budynek Janowi Kurtzowi i Stanisławowi Radyńskiemu. Kurtz stał się wkrótcejedynym właścicielem pałacu i w 1865 roku ukończył jego budowę. W roku 1874 właścicielką pałacu została Maria Jankowska. Od 1900 roku mieściła się tu siedziba Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Włókienniczych. Podczas dwudziestolecia międzywojennego znajdowały się tu biura poselstwa Danii. Budynek ucierpiał podczas II wojny światowej. Odbudowano go w 1949 roku pod kierunkiem Eugeniusza Wierzbickiego (1909-1991), Jerzego Mokrzyńskiego (1909-1997) i Wacława Kłyszewskiego (1910-2000). Od lat 90. XX wieku mieści się w nim siedziba Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Spacer w Łazienkach

 

 

Łazienki Królewskie w Warszawie to piękne założenie ogrodowo-pałacowe, rozlokowane na obszarze blisko 80 ha. Początki jego kształtowania sięgają XVII wieku, gdy właścicielem tych terenów był marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski. Sto lat później, w roku 1764 Ujazdów stał się własnością króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, który założył tu swą letnią rezydencję i nadał jej zasadniczy wygląd. Wykonawcami królewskich pomysłów było wielu artystów, między innymi architekci - Dominik Merlini, Jan Christian Kamsetzer i Jakub Kubicki (1758-1933), malarze - Jan Bogumił Plersch i Marcello Bacciarelii, rzeźbiarze - Andrzej Le Brun, Jakub Monaldi i Franciszek Pinck. Dziś, Łazienki stanowią chyba najpiękniejszy park stolicy i są bardzo popularne, jako miejsce spacerów i rekreacji jej mieszkańców. Nieco więcej informacji o obiektach Łazienek zamieszczam w opisach zdjęć.

-----

Pałac Belwederski widziany od strony Łazienek Królewskich. Na miejscu obecnego Pałacu Belwederskiego około 1660 roku Krzysztof Zygmunt Pac (1658-1684) wzniósł dla swej małżonki pałacyk, który ze względu na piękny widok na nadwiślańskie łąki nazwano Belwederem. W latach 30. XVIII wieku stary budynek zastąpiono nowym, murowanym, założonym na planie prostokąta wzniesionym wg projektu Józefa Fontany (1670-1741). Król Stanisław August Poniatowski (1732-1798) przeznaczył budynek na mieszkanie dla dworu, a w północnej oficynie założył słynną manufakturę fajansów, zwanych "belwederami". W latach 1819 -1822 barokowy budynek został przekształcony w duch klasycyzmu przez Jakuba Kubickiego. 29 listopada 1830 roku podchorążowie pod dowództwem porucznika Piotra Wysockiego (1797-1875) wyruszyli ze znajdującej się na terenie dzisiejszych Łazienek Szkoły Podchorążych Piechoty na Belweder - siedzibę wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza (1779-1831), brata carów Aleksandra I Romanowa (1777-1825) i Mikołaja I Romanowa (1796-1855), rozpoczynając powstanie listopadowe.

 

 

 

 

Łazenki Królewskie. Pomnik Aleksandra Kamińskiego (1903-1978) - pedagoga i instruktora harcerskiego, harcmistrza, współtwórcy Szarych Szeregów, żołnierza Armii Krajowej i pisarza - autora "Kamieni na szaniec". Popiersie - autorstwa Wiesława Winklera - stanęło w 2006 roku w pobliżu tzw. Świątyni Egipskiej, gdzie mieści się Muzeum Harcerstwa.

 

 

 

Budynek tzw. Nowej Pomarańczarni w Łazienkach Królewskich. Zbudowana została w 1860 roku wg projektu Adama Adolfa Loewe (1811-1885) i Józefa Orłowskiego (1819-1880). Zasadnicza część budynku składa się z wydłużonej sali, przeszklonej od strony południowej (niewidocznej na zdjęciu). Główna sala przeznaczona była na przechowanie drzew egzotycznych w okresie chłodów. Obecnie w budynku urządzono stylową restaurację "Belvedere".

 

 

 

 

Łazienki Królewskie - Pałac na Wodzie. Leży na sztucznej wyspie, wokół której rozciąga się jeziorko. Jest połączony z lądem dwoma mostami zwieńczonymi klasycystycznymi kolumnami. W centralnej części widoczny jest tzw. belweder, kryjący kopułę dawnej łaźni. On także zwieńczony jest balustradą i ustawionymi na niej rzeźbami. Na tarasie przed wejściem przyciąga uwagę również bogactwo rzeźb, a ponadto zegar słoneczny z 1788 roku oraz fontanna z kolistym basenem. W latach 1683-1689 ówczesny właściciel Ujazdowamarszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski (1642-1702) wzniósł na obszarze dawnego zwierzyńca barokową łaźnię. Był to niewielki pawilon ogrodowy, projektu Tylmana z Gameren (1632-1706). Właściwa historia Pałacu zaczyna się jednak po zakupieniu w 1764 roku tych terenów przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Król upodobał sobie XVII-wieczny pawilon i począwszy od 1772 roku rozpoczął jego przebudowę. W kolejnych latach przeobraził go w klasycystyczny Pałac na Wyspie (zwany także Pałacem na Wodzie). Posiada on malowniczą elewację południową (widoczną na pierwszych trzech zdjęciach) i monumentalną, zdobioną kolumnowym portykiem fasadę północną (widoczną na kolejnych trzech zdjęciach). Elewacja południowa, obliczona na grę światła i cienia, powstała w roku 1784, wg projektu Dominika Merliniego (1730-1797). Projekt elewacji północnej król powierzył Janowi Christianowi Kamsetzerowi (1753-1795), który stworzył architekturę o większej prostocie i linearności, niż fasada południowa. Kamsetzer od północy zastosował wielki porządek, co spowodowało, że Pałac nabrał monumentalnego wyglądu: czterokolumnowy portyk z herbem Rzeczypospolitej podtrzymują Sława i Pokój w tympanonie, z posągami Marsa i Minerwy po bokach. Attykę, od strony południowej, dekorują posągi kamienne, przedstawiające postacie kobiece, będące alegoriami pór roku; naroża budowli - rzeźby czterech kontynentów: Europy, Ameryki, Afryki i Azji. Całość budynku wieńczy czworościenny belwederek z rzeźbami przedstawiającymi żywioły: Ziemię, Powietrze, Ogień i Wodę. Wszystkie te rzeźby wyszły z pracowni Andrzeja Le Bruna (1737-1811). W trzech salach parteru do dziś zachował się barokowy wystrój z czasów Lubomirskiego. Pozostałe wnętrza zdobią oryginalne dekoracje wykonane w czasach stanisławowskich: meble, złocone brązy, kopie antycznych rzeźb oraz obrazy. Obecny wygląd pałacu jest wynikiem wspomnianej rozbudowy pawilonu w latach 1772-1793 wg projektów Dominika Merliniego i Jana Chrystiana Kamsetzera. Klasycystyczne wnętrza dekorowane były przez zespół królewskich artystów: malarzy - Marcello Bacciarellego (1731-1818) oraz Jana Bogumiła Plerscha (1732-1817), rzeźbiarzy - Andrzeja Le Bruna, Franciszka Pincka (1733-1798) i Giacomo Monaldiego (1730-1798). Klasycystyczny pałac składa się z korpusu głównego, skrzydeł bocznych, piętra z belwederem oraz dwóch pawilonów, połączonych z pałacem kolumnadą przerzuconą nad kanałami. Po śmierci Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798) pałac był własnością kolejno księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego (1763-1813) i Marii Teresy Antoniny księżnej Poniatowskiej (1761-1834). Od 1817 roku był rezydencją cesarską. Jesienią 1944 roku, sprzęty znajdujące się w pałacu, zostały wywiezione przez stacjonujących w nim hitlerowców do III Rzeszy, a sam pałac spalono. Mury przygotowano do wysadzenia w powietrze, do czego szczęśliwie nie doszło. Odbudowę pałacu, pod kierownictwem architekta Jana Dąbrowskiego rozpoczęto w roku 1945 a zakończono w roku 1960. Bogate wnętrze zostało zrekonstruowane po zniszczeniach wojennych.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Taras północny, o dwóch poziomach połączonych na dwóch krańcach schodami, zdobią posągi walczących Gladiatorów - kopie rzeźb antycznych, wykonane przez Franciszka Pincka ok. 1779 roku. Za wzór artyście posłużyły posągi tzw. Gladiatorów Borghese. Na niższym poziomie tarasu, będącym przystanią dla łodzi, stanęły wykonane przez Leonardo Galliego i Franciszka Pincka rzeźby lwów, z paszczy których wylewa się woda.

 

Z korpusem głównym Pałacu połączone są za pomocą arkadowych mostków z jońskimi kolumnadami dwa pawilony, usytuowane poza wyspą. Pierwotnie łączniki te były całkowicie przeszklone i ozdobione wewnątrz popiersiami cesarzy rzymskich, dłuta Franciszka Pincka, ustawionymi dziś przed Starą Pomarańczarnią.

 

 

 

 

 

 

Elementy dekoracyjne umieszczone przy Pałacu na Wyspie. Na drugim zdjęciu widoczny jest "Tańczący satyr" - kopia rzeźby antycznej wykonana przez Andrzeja Le Bruna w 1776 roku w Rzymie.

 

 

 

 

Na południowym tarasie Pałacu na Wyspie umieszczono dwie grupy rzeźbiarskie: "Nimfa chwytająca winne grono z ręki Satyra" oraz "Hermafrodyta odtrącający nimfę wodną Salmacydę". Te, jeszcze barokowe, rzeźby, wykonane zostały przez królewskich artystów zapewne w początkach lat 70. XVIII wieku. Znajdują się tu też klasycystyczne, wykonane w 1885 roku rzeźby wg projektu Ludwika Kaufmanna (1801-1855), symbolizujące rzeki: Bug (na zdjęciu) oraz Wisłę.

 

 

 

Rzeźba "Tankred i Klorynda" ustawiona w pobliżu Pałacu na Wyspie została zamówiona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego we Włoszech. Wykonana prawdopodobnie przez Francesco Lazzariniego (1624-1702), ustawiona była w parku łazienkowskim ok. 1791 roku. Przedstawia postaci z poematu Torquato Tasso (1544-1595) "Jerozolima wyzwolona". Stanowiła przykład najnowszych trendów romantycznych w rzeźbie. Prezentując uniwersalny temat tragicznej miłości sięgnięto tu, nie do wątków mitologii antycznej, lecz do tradycji średniowieczno-renesansowej. Obecnie w Łazienkach Królewkich prezentowana jest współczesna kopia - oryginał dzieła znajduje się w Puławach.

 

 

 

W pobliżu Pałacu na Wyspie, przy wejściu na taras południowy, ustawione są cztery rzeźby siedzących Satyrów, podtrzymujących latarnie, wykonane zapewne przez Jana Jerzego Plerscha (1704/1705-1774). W pierwszych latach rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego umieszczone były one na północnym tarasie Łaźni.

 

 

 

 

W pobliżu Pałacu na Wyspie na niewielkim wzniesieniu stoi marmurowy postument, a na nim umieszczone jest brązowe popiersie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, będące odlewem rzeźby wykonanej przez Andrzeja Le Bruna. Na cokole znajduje się napis: Królowi Stanisławowi Augustowi w podzięce za Łazienki 8.V.1992. Ostatni król Polski ukształtował Łazienki w stylu klasycyzmu, nadał mu wszakże indywidualne piętno, zgodnie z własną koncepcją estetyczną, toteż określa się go mianem stylu stanisławowskiego. Warto nadmienić, że w tym miejscu król zamierzał wystawić mauzoleum grobowe poświęcone swoim rodzicom i sobie. Garść ziemi z krypty w Wołczynie, gdzie przed wojną przechowywana była trumna z prochami królewskimi, znajduje się pod pomnikiem.

 

Nad brzegiem stawu południowego urządzono - początkowo, jako ziemny - Amfiteatr ze Sceną na Wyspie, który zastąpiono w 1790 roku nowym, kamiennym, wzorowanym na antycznym teatrze z Herculanum. Scena zyskała dekorację, imitującą ruiny Forum Romanum, widownię zaś zwieńczyły posągi słynnych dramaturgów, ustawione na attyce. Otoczenie zdobią posągi wzorowane na rzeźbach antycznych. Projektantem teatru był Jan Chrystian Kamsetzer.

 

 

 

 

 

 

 

Pomnik Stanisława Wyspiańskiego (1869-1907) w Łazienkach Królewskich. Popiersie, przedstawiające autora "Nocy Listopadowej" - której akcja odbywa się między innymi w Łazienkach - wystawiono w pobliżu Amfiteatru w 2004 roku. Inicjatorem był aktor Janusz Stanisław Zakrzeński (1936-2010). Pomnik jest repliką rzeźby Apolinarego Głowińskiego (1884-1945).

 

 

 

W niedalekim sąsiedztwie Pałacu Na Wyspie, we wschodniej części ogrodu, stoi pokaźnych wymiarów, lecz o skromnym wyglądzie zewnętrznym, piętrowy budynek, tzw. Wielka Oficyna, zwana również Podchorążówką. Dzisiaj w budynku mieści się Muzeum Wychodźstwa Polskiego im. Ignacego Jana Paderewskiego (1860-1941). W czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego budynek pełnił funkcję kuchni i oficyny z mieszkaniami. Surowy charakter architektury budynku podyktowany był jego podrzędną rolą w stosunku do wykwintnych w swej formie budowli, jakimi były Pałac Na Wyspie i Pałac Myślewicki. W 1822 roku budynek przekazany został Szkole Podchorążych Piechoty.W pobliżu gmachu Wielkiej Oficyny - Podchorążówki, w której wykładał Piotr Wysocki (1797-1875) i gdzie zaczął się pod jego wodzą zryw narodowy 1830 roku, stoi na granitowym postumencie brązowe popiersie przywódcy sprzysiężonych, wykonane w 1893 roku przez rzeźbiarza Aleksandra Żurakowskiego, widoczne na drugim zdjęciu. Rzeźba ta przed ostatnią wojną stała na terenie koszar w Ostrowi Mazowieckiej. W czasie wojny zaginęła i odkryta została dopiero w 1979 roku w podziemnej grocie na tyłach Muzeum Narodowego. Przez pewien czas eksponowano ją w ogrodzie Muzeum Wojska Polskiego, skąd została przeniesiona na obecne miejsce w Łazienkach Królewskich. Daty na cokole 1830 i 1930 upamiętniają rozpoczęcie powstania listopadowego oraz rok odsłonięcia pomnika. Na trzecim zdjęciu zdjęciu widoczna jest tablica pamiątkowa wmurowana w ścianę gmachu Wielkiej Oficyny.


 

 

 

 

W latach 70. XVIII wieku, wg projektu Dominika Merliniego, wzniesiono w Łazienkach Królewskich Pałac Myślewicki, który był rezydencją księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego. Inicjały księcia umieszczono nad środkowym oknem z charakterystyczną wnęką w fasadzie pałacu, oraz nad półkolistymi skrzydłami bocznymi. Początkowo była to dwupiętrowa willa, założona na planie kwadratu, a następnie powiększona z obu stron o półkoliste, parterowe skrzydła, później podwyższone do wysokości piętra. Wnętrza pałacu są udekorowane XVIII-wiecznymi malowidłami, dziełami dworskich artystów. Na szczególną uwagę zasługuje dekoracja Sali Jadalnej z widokami Rzymu i Wenecji oraz wnętrze oryginalnej XVIII-wiecznej łazienki z plafonem pędzla Jana Bogumiła Plerscha.

 

 

 

 

 

Przy stawie północnym wznosi się tzw. Stara Kordegarda. Zbudowana w latach 1791-1792 wg projektu Jana Chrystiana Kamsetzera, przeznaczona była dla straży królewskiej, strzegącej wjazdu do Pałacu Na Wyspie. Fasada budynku ozdobiona jest kamienną kolumnadą dorycką ujętą w segmenty pełnego muru z arkadowymi otworami. Całość budowli wieńczy attyka częściowo balustradowa. Dziś Stara Kordegarda przeznaczona jest na czasowe wystawy artystyczne.

 

 

 

Przy wejściu do parku od strony Agrykoli ustawiony został wielki kamienny kartusz z herbem króla na tle herbu Rzeczpospolitej. Nieznane jest pochodzenie obiektu, znalezionego wśród powojennych szczątków rzeźb architektonicznych. Pochodzi on być może z Zamku Ujazdowskiego albo z budynku Szkoły Rycerskiej.

 

 

 

Trójarkadowy most przy ulicy Agrykola, na którym usytuowany jest pomnik króla Jana III Sobieskiego (1629-1696).Zaprojektowany został on przez Andrzeja Le Bruna i wykonany przez Franciszka Pincka. Za wzór posłużył tu barokowy pomnik Sobieskiego stojący w Wilanowie. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 14 września 1788 roku, w 105 rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Pomnik zamyka perspektywę widokową z Pałacu Na Wyspie. Pomnik łazienkowski wykonano z bloku kamiennego sprowadzonego z Szydłowca, przygotowanego jeszcze w czasach Sobieskiego do dalszej obróbki.

 

 

 

 

 

Klasycystyczny budynek tzw. Nowej Kordegardy, zaprojektowany w 1830 roku przez Jakuba Kubickiego, zbudowany został na miejscu pawilonu stanisławowskiego. W latach 1779-1780 wzniesiono tu parterowy, murowany pawilon rozrywkowy gdzie urządzano bardzo popularną grę o francuskiej nazwie "Trou-Madame" polegającą na wrzucaniu kulek z kości słoniowej do numerowanych bramek. W 1782 roku budynek zaadaptowano na teatr dworski, zwany Komedialnią albo Teatrem Małym. Po wybudowaniu teatru w Starej Pomarańczarni, budynek przekształcono na magazyn rzeźb. Obecnie urządzono tu kawiarnię, która przyjęła nazwę XVIII-wiecznej gry "Trou-Madame".

 

 

 

Widok Pałacu na Wyspie od strony Nowej Kordegardy.

 

 

Rzeźba Neptuna w Łazienkach Królewskich. Według koncepcji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, miała ona stanąć przy kaskadzie wodnej i być koronującym akcentem perspektywy oglądanej z okien Pałacu na Wyspie. Z projektu zachowało się jedynie, gipsowe popiersie Neptuna, którego kopia wykonana w kamieniu, została umieszczona wśród bluszczu w pobliżu wodospadu.

 

 

 

W latach 1774-1776 wybudowany został tzw. Biały Dom, przeznaczony dla sióstr królewskich. Usytuowany przy Promenadzie Królewskiej, był pierwszym pawilonem wzniesionym przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w Łazienkach wg projektu Dominika Merliniego. Zbudowany został w typie wczesnoklasycystycznej willi, na planie kwadratu i ma identycznie opracowane elewacje o ścianach zdobionych rustyką, z attyką i belwederkiem na dachu. Wnętrza dekorowali malarze: Jan Bogumił Plersch i Jan Ścisło (1729-1804). Podczas ostatniej wojny, budynek - choć zdewastowany - zachował większość oryginalnych dekoracji, dzięki czemu stanowi cenną pamiątkę z czasów stanisławowskich. Do dziś w reprezentacyjnym apartamencie można podziwiać oryginalne polichromie wykonane przez Jana Bogumiła Plerscha.

 

 

 

 

 

Wraz z upływem czasu zmieniał swoje oblicze również ogród utrzymany częściowo w duchu założeń regularnych i częściowo - krajobrazowych. W 1778 roku Biały Dom z budynkiem Łaźni połączyła widoczna na zdjęciu tzw. Promenada Królewska.

 

 

 

Stara Pomarańczarnia wzniesiona w latach 1786-1788 na planie prostokątnej podkowy wg projektu Dominika Merliniego. W budynku Oranżerii zimą przechowywano drzewa pomarańczy, które latem zdobiły tarasy przy Pałacu Na Wyspie, Białym Domu i Pałacu Myślewickim. Przed budynkiem, od strony południowej znajduje się prostokątny ogród z rzeźbami, wyodrębniony grubym murem ogrodzenia, w którego narożach stoją kamienne, ozdobne wazony, wykonane w pracowni królewskiej. Wejścia strzegą dwa lwy. W ogrodzie o układzie geometrycznym Stanisław August Poniatowski kazał poustawiać wiele rzeźb. Przy wejściu na schody prowadzące do Pomarańczarni stoją: Apollo i Wenus (widoczna na zdjęciach). Wykonane w pracowni królewskiej w początkach lat 70. XVIII wieku, zdobiły pierwotnie taras Pałacu Na Wyspie. Do tego zasadniczego członu przylegają od strony północnej dwa skrzydła. Południowa elewacja głównego trzonu budynku rozczłonkowana jest pilastrami i arkadowymi wielkimi oknami. Zachodnie zawierało mieszkania dla służby i pokoje gościnne, wschodnie zaś, znacznie szersze, mieści teatr. Wspaniałe wnętrze, zaliczane jest do najcenniejszych na świecie przykładów autentycznego teatru dworskiego. Wnętrze teatru wykonano z drewna. Widownia, złożona z parteru i lóż, odznacza się bogatą dekoracją malarską. Ściany pomiędzy lożami, podzielone parami pilastrów, zdobią posągi kobiet trzymających świeczniki. W skrzydle zachodnim budynku, przeznaczonym pierwotnie na stancje dla ogrodników i służby, mieści się Galeria Rzeźby Polskiej (od XVI wieku - do 1939 roku).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przed Starą Pomarańczarnią znajdują się obecnie popiersia cezarów i wodzów rzymskich: Kaliguli, Gajusza Juliusza Cezara, Tyberiusza, Witeliusza, Trajana, Gnejusza Pompejusza Wielkiego, Wespazjana i Hadriana, wyrzeźbione przez Franciszka Pincka. Niegdyś zdobiły one przeszklone łączniki (galerie kolumnowe) Pałacu na Wyspie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wodozbiór to zbiornik gromadzący wodę z okolicznych źródeł, pamiętający jeszcze czasy Lubomirskiego, uzyskał obudowę architektoniczną w 1777 roku. Wyposażono go wówczas w pokoiki dla paziów królewskich otwierające się na maleńki dziedziniec. Na zewnątrz pozostał jednak nietynkowany. W 1827 roku uzyskał oprawę architektoniczną, wzorowaną na grobowcu Cecylii Metelli (?~80 p.n.e.), mauzoleum, zbudowanym w II połowie I w. p.n.e. nieopodal Rzymu, przy via Appia. Architektem, który zaprojektował tę formę Wodozbioru był Chrystian Piotr Aigner (1756-1841). Obecnie są tutaj organizowane czasowe wystawy artystyczne.

 

 

 

W różnych miejscach Łazienek Królewskich. Ostatnie dwa zdjęcia pochodzą z połowy lat 90. XX wieku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W Łazienkach Królewskich jedną z ozdób parku są pawie.

 

 

 

 

 

 

 

 

W parku oprócz wiewiórek, pawi i innych ptaków zamieszkują - jak widać - także i mniej sympatyczne zwierzątka.

 

 

 

Pomnik Fryderyka Chopina (1810-1849) w Łazienkach Królewskich. Jest on dziełem Wacława Szymanowskiego (1859-1930). Ustawiony na obecnym miejscu został w 1926 roku. Utrzymany w stylu secesji, odznacza się malarską ekspresją. Był pierwszym warszawskim pomnikiem zniszczonym przez hitlerowców w 1940 roku - pociętym na kawałki i wysłanym do hut. Obecna rekonstrukcja została odsłonięta została w 1958 roku. Nieodłączną częścią pomnika stał się również okrągły basen wodny z czerwonego piaskowca, a także oddalone nieco tło naturalnej zieleni i ustawione ławeczki dla słuchaczy koncertów, odbywających się tu w sezonie letnim w każdą niedzielę.

 

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Wilanów

 

 

Wilanów jest dzielnicą Warszawy o najmniejszej liczbie ludności i najmniejszej gęstości zaludnienia. Do 1951 roku był siedzibą wiejskiej gminy Wilanów, którą przyłączono do stolicy. Wilanów jest jedną z najstarszych osad w okolicach Warszawy. Pierwotnie jej nazwa brzmiała Milanowo lub Milanów. Prawdopodobnie w XIII wieku Milanów został nadany klasztorowi benedyktynów w Płocku. W 1338 roku stał się własnością księcia czerskiego i sochaczewskiego Trojdena I (1284/1286-1341). Kolejni właściciele Milanowa to między innymi: Milanowscy, Leszczyńscy, Krzyccy. W 1677 roku dwór w Milanowie został odkupiony przez Jana III Sobieskiego (1629-1696). Obecna forma nazwy powstała najprawdopodobniej poprzez nawiązanie do nazwy wzniesionego przez tego króla pałacu Villa Nova. Pałac od roku 1995 jest samodzielną instytucją jako Muzeum Pałac w Wilanowie. Stanowi on zakończenie Traktu Królewskiego, biegnącego tu od Zamku Królewskiego na Starym Mieście.

-----

Kolegiata p.w. św. Anny w Wilanowie. Kościół powstał w 1772 roku wg projektu Jana Kotelnickiego. Ufundowany został przez księcia Aleksandra Augusta Czartoryskiego (1697-1782), ówczesnego właściciela dóbr wilanowskich. W latach 1857-1870 został przebudowany przez Henryka Marconiego (1792-1863), przy współpracy jego bratanka, rzeźbiarza Leonarda Marconiego (1835-1899) i Józefa Hussa (1846-1904), na zlecenie Aleksandry (1818-1892) i Augusta (1806-1867) Potockich. Rzeźby w fasadzie świątyni są dziełem Bolesława Syrewicza (1835-1899). Dekoracje ścienne są pędzla Antoniego Kolberga (1815-1882).

 

 

Pałac w Wilanowie to główny obiekt i centrum zabytkowego zespołu pałacowo-ogrodowego. Jest jednym z najcenniejszych zabytków polskiej kultury narodowej. Wilanów był ulubioną letnią siedzibą króla Jana III Sobieskiego. W ciągu ponad 300 lat swojego istnienia pałac w Wilanowie przeżywał okresy upadku i świetności. Gromadzone w Pałacu zbiory artystyczne, dzieła wybitnych twórców polskich i zagranicznych świadczą o wysokim poziomie narodowego kolekcjonerstwa pomimo wielu strat w okresach wojennych. Historia Pałacu Wilanowskiego rozpoczęła się 23 kwietnia 1677 roku, kiedy to wioska - zwana jeszcze Milanowem - stała się własnością Jana III Sobieskiego. Wkrótce nazwę zmieniono na Villa Nova, w nawiązaniu do tradycji antycznych, a potem spolszczono ją na Wilanów. Początkowo zbudowana w tym miejscu rezydencja była niewielka, gdyż Augustyn Wincenty Locci (~1640-1732), nadworny architekt króla, otrzymał za zadanie wzniesienie jedynie parterowego dworu o układzie typowym dla zabudowy Rzeczypospolitej. Jednakże sukcesy militarne i wzrost znaczenia monarchy w następnych latach, wpłynęły na znaczne poszerzenie pierwotnego projektu. Wielka rozbudowa prowadzona była w latach 1677-1696. Po jej zakończeniu budowla połączyła w sobie elementy dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej i francuskiego pałacu w stylu Ludwika XIV. Po śmierci króla Jana III Sobieskiego pałac w Wilanowie stał się własnością jego synów, natomiast w roku 1720 mocno podupadłą rezydencję nabyła jedna z najbogatszych kobiet w ówczesnej Polsce - Elżbieta Helena Sieniawska (1669-1729). Przez 9 kolejnych lat kontynuowała prace budowlane rozpoczęte przez Sobieskiego. Wtedy właśnie powstały boczne skrzydła, której to inwestycji król nie zdążył już zrealizować. Po śmierci Sieniawskiej właścicielką Wilanowa została jej córka Maria Zofia Denhoffowa, po mężu Czartoryska (1699-1777). W 1730 roku pałac na trzy lata znalazł się w rękach króla Augusta II Mocnego (1670-1733), który dokonał w rezydencji wielu zmian, szczególnie jeżeli chodzi o wystrój wnętrz. W połowie XVIII wieku dobra wilanowskie odziedziczyła córka Czartoryskich, marszałkowa Izabela (Elżbieta) Lubomirska (1733/1736-1816), za rządów której Wilanów znów zaczął błyszczeć dawnym blaskiem. W 69 lat później księżna marszałkowa przekazała Wilanów swojej córce i jej małżonkowi Stanisławowi Kostce Potockiemu (1755-1821). Dzięki staraniom Stanisława Kostki Potockiego, wybitnego działacza Oświecenia, który udostępnił sale swej rezydencji wraz ze zbiorami polskiemu społeczeństwu, w roku 1805 w Wilanowie otwarte zostało jedno z pierwszych muzeów w Polsce. Rodzina Potockich z Wilanowem związana była aż do 1892 roku, kiedy to ostatnia z rodu Aleksandra z Potockich Potocka (1818-1892) - żona wnuka Stanisława Kostki, Augusta (1806-1867) - zapisała włości swemu kuzynowi Ksaweremu Branickiemu (1864-1926). Ród Branickich zamieszkiwał w Wilanowie do 12 września 1944 roku, kiedy to rodzina została ewakuowana przez niemieckie wojska okupacyjne do Nieborowa, a stamtąd, po wyparciu Niemców przez Armię Czerwoną wywieziona przez NKWD i internowana w ZSRR. W 1945 roku pałac został znacjonalizowany i stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. Architektura pałacu jest oryginalna - jest to efekt połączenia sztuki europejskiej ze staropolską tradycją budowy. Początkowo pałac był typową podmiejską rezydencją magnacką, w kształcie dworu polskiego z alkierzami - czworobocznymi narożnikami, wyraźnie występującymi z bryły budynku. W kształcie z 1696 roku reprezentuje on charakterystyczny typ barokowej rezydencji podmiejskiej "entre cour et jardin". W latach 1720-1728 dobudowano skrzydła boczne wg projektu Giovanniego Spazio - głównego architekta Elżbiety Heleny z Lubomirskich Sieniawskiej (1669/1670-1729). Zachowany wystrój malarsko-rzeźbiarski elewacji i wnętrz pałacowych, w nawiązaniu do symboliki antycznej, głosi apoteozę rodu Sobieskich i gloryfikację sukcesów militarnych króla. Wystrój sztukatorski i malarski pałacu jest dziełem takich twórców jak Józef Szymon Bellotti (?-1708), Jerzy Siemiginowski-Eleuter (~1660-1711), Michelangelo Palloni (1637-1712), Claude Callot (~1620-1687), Jan Samuel Mock (~1687-1737). Dekoracje w tarczach elewacji wykonał Francesco Fumo (1678~1749). Ornamentyka regencyjna (lata 20. i 30. XVIII wieku) jest dziełem Pietro Innocente Compraetiego (?-1735). Autorem rzeźby gabinetowej jest Jan Eliasz Hofmann (~1690-1751). Pałac w Wilanowie należy do tych nielicznych zabytków w Warszawie, które w niezmienionej postaci przetrwały okres II wojny światowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tzw. Gabinet z Papugą w alkierzu północno-zachodnim pałacu. Na ścianie zachodniej, widocznej na zdjęciu warto zwrócić uwagę na panneau, przedstawiające Murzyna niosącego klatkę z papugą (stąd nazwa pomieszczenia). Wyposażenie gabinetu składa się z XVIII-wiecznych mebli angielskich.

 

 

Galeria Portretu Polskiego zajmuje dawne pomieszczenia biblioteki Potockich oraz piętro skrzydła północnego w pałacu wilanowskim. Nawiązuje ona do tradycji rodowej galerii portretowej, zapoczątkowanej przez króla Jana III Sobieskiego. Obejmuje ona portrety znanych osobistości polskich od XVI wieku do lat 70. XIX stulecia. Obecna ekspozycja jest wzbogacona zbiorami Muzeum Narodowego w Warszawie. W galerii znajdziemy m.in. znany portret Tadeusza Kościuszki (1746-1817), widoczny na drugim zdjęciu. Uwagę zwraca także popiersie hrabiego Aleksandra Wielopolskiego (1803-1877), polskiego polityka, naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego przed wybuchem powstania styczniowego, widoczne na trzecim zdjęciu.

 

 

 

 

We wnętrzach pałacu.

 

 

 

 

 

 

 

Lapidarium, urządzone w 1875 roku wg projektu Leandro Jana Ludwika Marconiego (1834-1919) na polecenie Aleksandry Augustowej Potockiej, która nazwała je "Nowym Belwederem" i przeznaczyła dla rzeźb i fragmentów kamiennych sarkofagów rzymskich z I i II wieku n.e. oraz ich XVIII- i XIX-wiecznych replik. Część eksponatów została zgromadzona jeszcze przez Izabelę (Elżbietę) z Czartoryskich Lubomirską i Stanisława Kostkę Potockiego.

 

Pomnik konny Jana III Sobieskiego, przedstawiający króla, jako pogromcę Turków. Powstał prawdopodobnie w 1693 roku i jest dziełem nieznanego artysty. Pierwotnie posąg ten stał w Wielkiej Sieni we wnęce między kolumnami naprzeciw głównego wejścia do pałacu. W związku z przebudową Wielkiej Sieni w 1729 roku został przeniesiony na obecne miejsce pod wieżę południową. Pomnik posłużył za wzór monumentu króla w Łazienkach, wykonanego w 1788 roku przez Franciszka Pincka (1733-1798).

 

 

Sala Biała zaprojektowana przez Jana Zygmunta Deybla von Hammerau (~1685/1690-1752) - saskiego architekta epoki rokoka, działającego w Polsce - i zrealizowana w latach 1730-1733 dla króla Augusta II Mocnego. Jest to najbardziej okazała komnata w pałacu. Jej ściany zdobią portrety monarchów z dynastii Wettinów - Augusta II i Augusta III (1696-1763), pędzla francuskiego artysty Louisa de Silvestre'a (1675-1760). Salę optycznie powiększają wielkie zwierciadła na ścianie naprzeciw okien. Na jej osi znajdują się dwa kominki z inicjałami Augusta II. Nad nimi umieszczono loże dla kapeli dworskiej. Przy jednym z kominków stoi porcelanowa figura Augusta III, wykonana w Miśni wg modelu Johanna Joachima Kändlera (1706-1775), Johanna Friedricha Eberleina (1695-1749) i J.G. Ehdera z 1740/1741 roku. W niszach pod lustrami stoją meble z saskich warsztatów z ok. 1730 roku.

Przedpokój w apartamentach księżnej marszałkowej Izabeli (Elżbiety) z Czartoryskich Lubomirskiej. W sali znajdują się meble francuskie z I połowy XVIII wieku, obite tkaniną o motywach kwiatowych i bajkowych, XVIII-wieczne komody z brązami i dwie konsole z marmurowymi blatami. Między oknami wiszą angielskie lustra w złoconych ramach z ok. 1730 roku. Ściany pokoju zdobią dwa portrety Izabeli Lubomirskiej pędzla Marcello Bacciarellego (1731-1818) i Aleksandra Roslina (1718-1793), wizerunki jej córek Aleksandry (1760-1831) i Izabeli Potockich pędzla Pompeo Girolamo Batoniego (1708-1787) i inne obrazy.

Zespół pałacowo-parkowy w Wilanowie jest jednym z najpiękniejszych zabytków europejskiego baroku. Jest nie tylko bezcennym świadectwem dawnej świetności Rzeczypospolitej, ale również miejscem wydarzeń kulturalnych, koncertów i spotkań warszawiaków szukających wytchnienia w ogrodach Wilanowa. Do najbardziej znanych organizowanych tu imprez należą: Letnie Koncerty Królewskie w Ogrodzie Różanym oraz Międzynarodowa Letnia Akademia Muzyki Dawnej, stwarzająca okazję do spotkań muzyków z całego świata. Dziedziniec pałacowy od parku oddziela widoczna na drugim zdjęciu pergola z bramą rzymską ozdobioną łacińskim wierszem Horacego (65-8 p.n.e.), wychwalającym wiejską samotność z dala od trosk życia: "Ducere Sollicitae Quam Iucunda Oblivia Vitae". Można by pewnie tłumaczyć to jako "spędzajcie czas na jakże miłych zapomnieniach o kłopotach życia", lub - bardziej poetycko - "pijcie jakże słodkie zapomnienia o kłopotach życia". Pergola została zbudowana na przedłużeniu północnego skrzydła pałacu w miejscu dawnych stajni i spichrzy, według projektu architekta Franciszka Marii Lanciego (1799-1875). Jest porośnięta pnączami winorośli japońskiej i kokornaku. Ogród, znany także jako Park Wilanowski, wchodzący w skład zespołu, zajmuje powierzchnię 45 ha (razem z Jeziorem Wilanowskim i Kanałem Sobieskiego). Przy północnym skrzydle pałacu znajdują się widoczne na trzecim zdjęciu rokokowe partery kwiatowe, wypełniane sezonowymi roślinami rabatowymi, tworzącymi wielobarwny dywan. Kwatery ogrodowe na obu tarasach zawierają parterowe kompozycje kwietno-ziołowe w bukszpanowych i żwirowych obrysach. Partery są ozdobione geometrycznymi ornamentami. Wnętrza kół, palmet, lilii burbońskich i inne formy, są wypełniane kwiatami sezonowymi, w większości charakterystycznymi dla epoki baroku. Ogród zdobią więc tulipany, narcyzy, heliotropy, kalceolaria, aksamitki, złocienie maruna, begonie, lawenda, santolina, pelargonie, żeniszki, dalie, szałwie i inne kwiaty. Ogród barokowy cechuje bogata kolorystyka, najważniejsze i dominujące kolory to: czerwony, żółty (złoty), różowy uzupełniane przez biały, pomarańczowy i niebieski.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ogród barokowy to najstarsza część parku wilanowskiego. Został skomponowany na wspólnej osi z pałacem, na dwóch tarasach: zalewowym i nadzalewowym Wisły. Jest integralną częścią wilanowskiej rezydencji królewskiej.Centralna część założenia nawiązuje do form antycznych, renesansowych i barokowych i posiada charakter ogrodu włoskiego. Dwa poziomy tego ogrodu przedzielone są ceglanym murem i połączone schodkami usytuowanymi na głównej osi pałacu, ozdobionymi kamienną balustradą ozdobioną rzeźbami - alegoriami czterech pór roku oraz czterech etapów miłości: Lęku, Pocałunku, Zobojętnienia i Zwady. Pod schodami znajduje się sztuczna grota, zwana Grotą Sobieskiego, oraz piwnice. Górny taras ogrodu ozdabiały do połowy XVIII wieku murowane altanki o zielono-złotych dachach.W początkowym okresie istnienia dolnego ogrodu barokowego znajdowały się tu dwie symetryczne sadzawki, które zostały zasypane pod koniec życia króla Jana III Sobieskiego. Na ich miejscu powstały partery kwiatowe powiązane z parterami górnego tarasu, tak jak to jest w chwili obecnej. W ogrodzie dolnym poza równie pięknymi, jak na górze parterami, znajdują się strzyżone szpalery drzew i liczne okazy starodrzewu składające się głównie z okazów grabów, lip, jesionów, topól nadwiślańskich, z domieszką wiązów.

 

 

 

 

 

 

Naturalne zbiorniki wodne: Jezioro Wilanowskie i Potok Służewiecki oraz sztuczny staw z czasów króla Jana III Sobieskiego stwarzają w parku specyficzny mikroklimat i romantyczną atmosferę. Drzewostan parku stanowią głównie gatunki rodzime, dominują więc lipy, klony, graby, wiązy, topole białe, topole czarne, dęby szypułkowe, dęby czerwone. Z gatunków egzotycznych możemy odnaleźć miłorząb, surmię, grujecznik, tulipanowca, platana, iglicznię. Wiele z drzew to okazy bardzo cenne, a 28 z nich uznano za pomniki przyrody. Koncepcja parku w stylu angielskim, z wykorzystaniem walorów wodnych otoczenia, w XIX wieku zjednała temu założeniu sławę jednego z najpiękniejszych ogrodów wodnych w Europie. Do Jeziora Wilanowskiego prowadzą skośne i prostopadłe dukty, tworząc charakterystyczne osie widokowe i prześwity. Wchodząc w jedną z alei w boskietach możemy dojść do promenady biegnącej wzdłuż brzegu Jeziora Wilanowskiego i zamykającej ogród barokowy.

Od początku władania Wilanowem przez króla Jana III Sobieskiego ogrody przy rezydencji królewskiej były otaczane szczególną troską przez ich właściciela, który osobiście doglądał rośliny, sadził drzewa, a potem rozkoszował się ich pięknem, spędzając w ogrodzie długie godziny. Kolejni właściciele Wilanowa rozszerzyli ten obszar i przekomponowali niektóre jego fragmenty. Brak należytej konserwacji i zniszczenia wojenne spowodowały zły stan parku i dopiero prace konserwacyjne pod nadzorem profesora Gerarda Ciołka (1909-1966) w latach 1948-1950 i 1960-1965 przywróciły mu świetność. Podczas prac konserwatorskich podjęto się rekonstrukcji barokowego układu dróg i alejek. Za czasów Sobieskiego taras pałacowy zdobiły pozłacane rzeźby z XVIII wieku przedstawiające bogów olimpijskich, obecnie są to rzeźby postaci mitologicznych z połowy XVIII wieku sprowadzone z Brzezinki pod Oleśnicą.Na pałacowym tarasie powstał bogaty parter o układzie geometrycznym o bukszpanowych obwódkach otaczających trawniki, fontanny i kwiatowe kompozycje.

 

Fragmenty pałacu, widziane od strony ogrodu.

 

 

 

 

 

 

 

Oranżeria, oraz palmy i cytryna wystawiane latem na taras w ogrodach pałacowych. W oranżerii do 2002 roku mieściła się ekspozycja rzemiosła artystycznego.

 

 

 

Kapliczka i zabudowania na terenie zespołu parkowo-pałacowego.

 

 

 

Muzeum Plakatu mieści się na terenie zespołu pałacowo-parkowego w Wilanowie w miejscu dawnej ujeżdżalni pałacowej, wybudowanej przez architekta Franciszka Marię Lanciego w 1848 roku. Zostało otwarte w 1968 roku i stanowi oddział Muzeum Narodowego. W swych zbiorach posiada około 54.000 prac. W muzeum tym odbywa się Międzynarodowe Biennale Plakatu. Na wystawach pojawiały się plakaty takich artystów jak: Jan Młodożeniec (1929-2000), Henryk Tomaszewski (1914-2005), Roman Cieślewicz (1930-1996), Waldemar Świerzy (1931-2013), Franciszek Andrzej Bobola Starowieyski, (1930-2009), Wiesław Rosocha (1945-2020), Jan Sawka (1946-2012), Jan Lenica (1928-2001), Andy Warhol (1928-1987), Hiroshi Tanaka.

 

 

Mauzoleum Potockich w Wilanowie to symboliczny nagrobek wystawiony Stanisławowi Kostce Potockiemu i jego żonie Aleksandrze z Lubomirskich Potockiej przez ich syna Aleksandra Stanisława (1778-1845). Grobowiec został zaprojektowany w 1834 roku przez Henryka Marconiego (1782-1863), a zbudowany w latach 1834-1836 z piaskowca szydłowieckiego przez Jakuba Tatarkiewicza (1798-1854) i Konstantego Hegla (1799-1876). Nagrobek, znajdujący się na przedpolu parkowym pałacu wilanowskiego, składa się z neogotyckiego baldachimu ustawionego na rozległym cokole, w którego rogach znajdują się cztery lwy trzymające tarcze z herbami Pilawa (Potockich) i Drużyna (Lubomirskich). Na sarkofagu umieszczonym pod baldachimem przedstawiono postacie małżonków, jego boki zdobią zaś płaskorzeźby - geniusze śmierci i personifikacje zainteresowań i cnót zmarłych.

 

 

 

 

 

c.d.n.

Piea
Obrazek użytkownika Piea
Offline
Ostatnio: 22 godziny 48 minut temu
Rejestracja: 19 wrz 2017

jak zwykle jestem pod ogromnym wrażeniem!  Give rose  ilość informacji o Warszawie i jej ciekawych miejscach - lepsza niż w najlepszym przewodniku! Good ; wiele miejsc jest mi bardzo bliskich.... tu się urodziłam, tu chodziłam do liceum, studiowałam, i tu pracuję już 30 lat! i choć nigdy nie mieszkałam w stolicy, tylko zawsze "gdzieś w pobliżu"  ,  to i tak sercem jest to "moje"  miasto Air kiss

Dzięki Achernar  Ssun-Flower4You  , czekam na dalsze opowieści.... 

Piea

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Ursynów

 


Obszar dzisiejszej dzielnicy Ursynów włączono do Warszawy w 1951 roku. Graniczy ona z dzielnicami: Wilanow, Mokotów i Włochy oraz gminami: Piaseczno, Konstancin-Jeziorna, Raszyn i Lesznowola. Na terenie obecnej dzielnicy przez kilkaset lat istniały osady i wsie, takie jak Służew, Służewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczółki, Moczydło, Dąbrówka i Pyry. Prawdopodobnie od II połowy XI wieku teren ten był własnością kościelną i należał do opactwa kanoników regularnych z Czerwińska. W 1238 roku we wsi Służew założono parafię oraz wzniesiono kościół p.w. św. Katarzyny. Parafia ta jest najstarszą parafią rzymskokatolicką w Warszawie. W 1240 książę Konrad I Mazowiecki (~1187-1247) zmusił opactwo do zamiany Służewa na inną wieś, a w 1245 przekazał Służew jednemu ze swych możnych, Gotardowi. W 1776 roku na skarpie warszawskiej powstał zespół pałacowo-parkowy, od którego pochodzi nazwa dzielnicy. Wybudowany tam dla Stanisława Kostki Potockiego (1755-1821) i jego żony Aleksandry z Lubomirskich (1760-1831) pałacyk w 1822 roku kupił Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841), który chciał nazwę posiadłości, dla upamiętnienia swego pobytu w Stanach Zjednoczonych, zmienić na Amerykę lub Waszyngton. Ostatecznie została ona nazwana Ursynowem - od starego przydomka rodu Niemcewiczów. Od 1857 roku posiadłość znajdowała się w posiadaniu rodziny Krasińskich. W 1921 roku Edward Bernard Raczyński (1891-1993) przekazał państwu pałac Krasińskich i inne nieruchomości na Ursynowie z przeznaczeniem na cele szkolnictwa (tereny te przekazano w 1956 roku Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego). W latach 1931-1939 zbudowano tu najnowocześniejszy wówczas tor wyścigów konnych w Europie. W latach 30. XX wieku na terenie Lasu Kabackiego wzniesiono kompleks budynków dla Sztabu Głównego Wojska Polskiego, w którym do 1939 roku mieścił się Referat Niemiecki Biura Szyfrów. W latach 60. XX wieku podjęto decyzję o budowie na Ursynowie wielkiego zespołu osiedli mieszkaniowych dla ok. 140-160 tys. osób. Miały one stanowić tzw. południowe pasmo rozwojowe Warszawy. Tereny przyszłego kompleksu osiedli podzielono na cztery części: Ursynów Północny, Ursynów Południowy, Natolin Północny i Natolin Południowy. Budowę osiedla Ursynów Północny rozpoczęto w 1975 roku, następnie realizowano kolejne projekty. W 1983 roku na Ursynowie rozpoczęto budowę pierwszej linii metra. Do marca 1994 roku Ursynów stanowił południowo-zachodnią część Mokotowa, potem uzyskał status odrębnej dzielnicy.

-----

 

W okolicach stacji metra Kabaty i na samej stacji. Pierwsza kolej podziemna powstała w Londynie. Decyzja o budowie metra zapadła tam w 1854 roku, a pierwsi pasażerowie skorzystali z niego na początku 1863 roku, a więc zaledwie 9 lat później. Do końca XIX wieku w brytyjskiej stolicy funkcjonowało już 6 linii... W Warszawie nie poszło tak łatwo. Choć plany budowy dwóch linii zostały opracowane już w latach 20. XX wieku, to ich realizację w II Rzeczypospolitej uniemożliwił wielki kryzys gospodarczy na początku lat 30., a następnie - wybuch II wojny światowej. Do tego czasu, powołane w 1938 roku przez prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego (1893-1939) Biuro Studiów Kolei Podziemnej zaktualizowało poprzednie plany, opracowało ogólne plany i profile dwóch linii metra oraz plany skrzyżowań z siecią wodociągową i kanalizacyjną. Wykonano także wstępne obliczenia konstrukcji oraz przygotowano kosztorysy inwestycji. Większość tych materiałów zaginęła w czasie powstania warszawskiego. Do prac nad metrem przystąpiono zaraz po zakończeniu wojny - w 1945 roku. Projektowana wówczas kolej miała łączyć Młociny ze Służewem - na linii północ-południe oraz Wolę z Gocławiem i Wawrem - na linii zachód-wschód, z czego 26 km miało przebiegać w płytkim tunelu. W roku 1950 podjęto jednak decyzję o budowie metra głębokiego. Powołane wówczas Państwowe Przedsiębiorstwo "Metroprojekt" opracowało plan sieci metra. Zaczęto drążyć głęboki tunel pod dnem Wisły, przystosowany ze względów militarnych również do przejazdu wagonów kolejowych. Prace przerwano w 1953 roku z uwagi na trudności techniczne i bardzo wysokie koszty. Do koncepcji budowy płytkiego metra powrócono dopiero w 1982 roku. W kwietniu następnego roku ruszyła budowa. Trudności techniczne i znacznie wyższe od przewidywanych koszty, spowodowały wydłużenie cyklu inwestycyjnego. W rezultacie, pierwszy odcinek, łączący Kabaty z Politechniką został oddany do użytku dopiero 7 kwietnia 1995 roku. W kolejnych latach oddawano sukcesywnie następne stacje: Centrum - w 1998 roku, Świętokrzyska i Ratusz Arsenał - w 2001 roku, Dworzec Gdański - w 2003 roku, Plac Wilsona - w 2005 roku, Marymont - w 2006 roku, i wreszcie w 2008 roku - ostatnie cztery stacje pierwszej linii: Słodowiec, Stare Bielany, Wawrzyszew i Młociny.

 

Stacja A1-Kabaty jest początkową stacją pierwszej linii warszawskiego metra. Jest zlokalizowana przy zbiegu Alei Komisji Edukacji Narodowej i ulicy Wąwozowej. Stacja jest jednokondygnacyjna, łukowa, bez słupów, utrzymana w kolorach zielono-niebieskich. Znajduje się na niej jeden peron-wyspa o szerokości 10 m i długości 120 m. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomat oraz toalety, a także defibrylator. Stacja - tak jak i inne stacje metra - przystosowana jest do pełnienia, w razie konieczności, funkcji schronu dla ludności cywilnej. Służą temu, między innymi, grube stalowe drzwi, znajdujące się przy każdym wejściu na teren stacji.Na południe od pierwszej stacji metra znajduje się Stacja Techniczno-Postojowa "Kabaty", tzw. STP. Stacja Kabaty ma powierzchnię 14.250 m² i kubaturę 59.600 m³.W momencie jej uruchamiania okolica była całkowicie pusta. Dopiero otwarcie stacji dało impuls do rozwoju okolicznych terenów.

 

 

 

 

 

 

 

 

Bloki przy Alei KEN i Galeria "Ursynów".

 

 

 

 

Stacja metra A2-Natolin. Stacja jest zlokalizowana przy zbiegu Alei KEN i ulicy Belgradzkiej. Jej pierwotną planowaną nazwą była Wolica. Stacja jest jednokondygnacyjna. Posiada peron-wyspę o szerokości 10 m i długości 120 m. Jest dwunawowa, z jednym rzędem słupów pośrodku peronu. Stacja utrzymana jest w kolorach żółto-niebieskich. Na powierzchnię prowadzą schody oraz dwie windy dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomat oraz toalety. Powierzchnia stacji wynosi 10.100 m², a kubatura 45.000 m³. W pobliżu stacji znajduje się Galeria Ursynów.

 

 

 

 

 

Urząd Dzielnicy Warszawa-Ursynów usytuowany tuż przy stacji metra Imielin oraz Multikino, położone przy Alei KEN. Jest to drugie kino tej sieci w Polsce. Powstało w 1999 roku. Obiekt mieści 12 sal kinowych, mogących pomieścić 2.740 widzów. Widzowie mogą także skorzystać z oferty barowej oraz odwiedzić kawiarnię "Cavablanca".

 

 

 

 

Na stacji metra A3-Imielin. Stacja jest zlokalizowana przy zbiegu Alei KEN i ulicy Indiry Gandhi. Pierwotnie miała nosić nazwę Ursynów Południowy. Stacja jest jednokondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów pośrodku peronu. Posiada peron-wyspę o szerokości 10 m i długości 120 m. Utrzymana jest w kolorach żółto-pomarańczowo-zielonych. Na powierzchnię prowadzą schody oraz dwie pochylnie dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomat oraz toalety. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: Multikino, Urząd Dzielnicy Warszawa-Ursynów i Lodowisko "Figlowisko". Powierzchnia stacji wynosi 11.200 m², a kubatura 50.500 m³. W 1999 roku wizerunek stacji Imielin znalazł się na nowojorskich kartach miejskich - tym samym warszawskie metro zostało jako 46. uhonorowane kolekcjonerską kartą miejską wydaną przez Municipal Transport Authority.

 

 

 

 

Na osiedlu Stokłosy i stacji metra o tej samej nazwie. Stacja A4-Stokłosy jest zlokalizowana przy zbiegu Alei KEN, ulicy Wojciecha Bogumiła Jastrzębowskiego i ulicy Stanisława Herbsta. Jej pierwotna planowana nazwa to Ursynów Północny. Stacja jest jednokondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów pośrodku peronu-wyspy o szerokości 10 m i długości 120 m. Utrzymana jest w kolorach żółto-pomarańczowo-brązowych. Na powierzchnię prowadzą schody oraz dwie pochylnie dla niepełnosprawnych. Za stacją Stokłosy od strony południowej znajduje się połączenie między torami. Połączenie to może być wykorzystane w sytuacji, gdy na trasie zepsuje się jakiś skład. Można go wtedy odholować, tak, by nie przeszkadzał w dalszym kursowaniu metra. Powierzchnia stacji wynosi 10.050 m², a kubatura 46.000 m³.

 

 

 

 

 

 

Stacja metra Ursynów i jej okolice. Stacja A5-Ursynów jest zlokalizowana przy zbiegu Alei KEN, ulicy Wawrzyńca Surowieckiego i ulicy Beli Bartoka. Pierwotnie miała nosić nazwę Imielin. Stacja jest jednokondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów pośrodku peronu-wyspy o szerokości 11 m i długości 120 m. Ściany są wyłożone symetrycznie prostokątnymi i trójkątnymi kafelkami w kolorach czerwonym, pomarańczowym, brązowym i żółtym. Na powierzchnię prowadzą schody oraz dwie pochylnie dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomaty oraz toalety. Powierzchnia stacji wynosi 14.900 m², a kubatura 91.100 m³. Jej budowa rozpoczęła się jako pierwsza na całej linii, 15 kwietnia 1983 roku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

-----

Mokotów

 

 

Mokotów jest najliczniejszą pod względem liczby mieszkańców dzielnicą stolicy. Leży po obu stronach skarpy wiślanej (Górny i Dolny Mokotów) na lewym brzegu rzeki. Jest to dzielnica typowo mieszkalna, wypełniona dużą ilością zieleni i parków miejskich, z których najbardziej znane to Park Arkadia, Park Morskie Oko, Park Dreszera, Park Sielecki czy Pole Mokotowskie (położone już w większości na Ochocie i w Śródmieściu). Znajduje się tu także sporo zbiorników wodnych, zwłaszcza w dolinie Wisły. Największe z nich to Jeziorko Czerniakowskie o powierzchni około 47 ha. Zabudowa Mokotowa jest różnorodna. Niektóre części tego rozległego terenu zajmują wille, podczas gdy w innych znajdują się osiedla bloków z wielkiej płyty. Przez Mokotów przebiega pierwsza linia warszawskiego metra, a z prawobrzeżną Warszawą łączy go oddany do użytku w 2002 roku Most Siekierkowski.

 

Dzieje obszaru dzisiejszego Mokotowa wiążą się przede wszystkim ze średniowiecznym dworem i grodem w Jazdowie, a następnie Warszawą, oraz blisko splatają się z historią Wilanowa. Przez długie wieki Mokotów obejmował także tereny dzisiejszego Ursynowa. Najstarsze, odkryte ślady osadnictwa z tzw. kultury ceramiki wstęgowej na terenie dzisiejszego Mokotowa pochodzą sprzed 6,5 tysięcy lat. Są one jednak nieliczne, co świadczy, że ludzie pojawiali się w tych okolicach z rzadka. Średniowieczne osadnictwo pojawia się tu w XI wieku. Przypuszczalnie od II połowy tego stulecia południowe obszary współczesnej Warszawy po obu stronach Wisły stanowiły własność kościelną z monarszego nadania. Spinała je w całość przeprawa rzeczna między Miedzeszynem i Zawadami. Z czasem okolice te stawały się w coraz większym stopniu domeną książąt mazowieckich. Do XVIII wieku były to tereny wiejskie. Były to istniejące od XIII wieku wsie Czerniakowo, Czarnów, Zawady, Powsino, Milonowo (lub Milanów), Siedlce, Służewo, Jamielino i inne miejscowości. Istnieje hipoteza, jakoby nazwa Mokotowo pochodziła od imienia pruskiego właściciela wsi - Mokoto (lub Mokot), którego istnienie nie zostało jednak potwierdzone w źródłach historycznych. Wieś ta po raz pierwszy pojawia się w dokumentach z 1367 roku. Była to osada w pobliżu drogi biegnącej do Czerska - do początków XV wieku stolicy Księstwa Mazowieckiego. Prawdopodobnie w XIV wieku była to wieś książęca, lokowana na prawie chełmińskim. Podczas "potopu szwedzkiego" Mokotowo oraz sąsiednie wsie zostały zniszczone i uległy wyludnieniu. W 1678 roku ówczesny marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski (1642-1702) wykupił fragment ówczesnego Mokotowa oraz Służew i Służewiec, a po kilku latach - Czerniakowo, gdzie w 1691 roku ufundował klasztor bernardyński. Wiek XVIII przyniósł rozkwit tych terenów. Na Mokotowie wznoszone były dworki, wille i pałace magnaterii oraz zamożnego mieszczaństwa, a wzdłuż skarpy wiślanej zakładano ogrody. Wywołało to koniunkturę przemysłu budowlanego. Na terenie Mokotowa, jeszcze pod koniec XVII wieku, ulokowało się kilka cegielni. Z XVIII wieku pochodzi francuska nazwa założenia pałacowo-ogrodowego księżnej Izabeli Lubomirskiej - Mon coteau ("moje wzgórze"), stanowiąca zapewne fonetyczne nawiązanie do wcześniejszej nazwy wsi. W czasie Insurekcji 1794 roku Mokotów stał się świadkiem ciężkich walk, po których został zniszczony i splądrowany. Zaczął się odbudowywać dopiero w pierwszych latach Królestwa Kongresowego. W 1830 roku Mokotów stał się znów polem bitwy, tym razem za sprawą powstania listopadowego. Po powstaniu miejscowość stała się modnym i prestiżowym letniskiem dla bogatej Warszawy. Znajdowały się tutaj liczne pensjonaty, zakłady lecznicze i wypoczynkowe, restauracje oraz gospody. Od 1881 roku do Wierzbna dojeżdżał pierwszy omnibus konny, wymieniony w 1909 roku na tramwaj elektryczny, a z Ronda Mokotowskiego (dzisiejszego Placu Unii Lubelskiej) odchodziły dwie kolejki - wilanowska (od 1892 roku) i grójecka (od 1898 roku). Na przełomie XIX i XX wieku dokonano parcelacji dawnego folwarku mokotowskiego i wytyczono wiele nowych ulic m.in. Rakowiecką, Madalińskiego, Narbutta i Szustra (obecnie Dąbrowskiego). W 1883 roku, z powodu fortyfikowania Warszawy, rozwój budownictwa został ograniczony. Dopiero w latach 1911-1913 część fortów została wyburzona i zaczął się proces intensywnej zabudowy Alei Niepodległości oraz ulicy Puławskiej. Mokotów został włączony do Warszawy w 1916 roku. Rozwój dzielnicy postępował z roku na rok. Budowano gmachy wyższych uczelni (SGH, SGGW), urzędów, instytutów naukowych, szpitali, szkół, wznoszono reprezentacyjne kamienice i wille, wkomponowane w bujną zieleń. Za sprawą prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego (1893-1939) rozpoczęto modernizację ulicy Puławskiej, wzdłuż której powstała linia tramwajowa, sięgająca aż po teren nowych Wyścigów Konnych na Służewcu. Lata II wojny światowej i okupacji niemieckiej przyniosły na Mokotowie olbrzymie straty w ludności oraz zniszczenia. Po zajęciu Warszawy przez wojska hitlerowskie, duża część Mokotowa została przekształcona w dzielnicę niemiecką, ulokowano tam również wiele okupacyjnych instytucji. Podczas powstania warszawskiego, w obronie dzielnicy walczyli żołnierze pułków AK "Baszta", "Waligóra" i wielu innych oddziałów, harcerze z Szarych Szeregów oraz ludność cywilna. Polacy zdołali w pierwszych dniach sierpnia opanować znaczną część Górnego i południową część Dolnego Mokotowa. Hitlerowcy dopuścili się w odwecie licznych zbrodni na ludności cywilnej. Powstańcy byli w stanie przez długi czas utrzymywać swój stan posiadania, lecz od 24 września 1944 roku Niemcy rozpoczęli generalne natarcie na Mokotów, który skapitulował 27 września 1944 roku. Po powstaniu dzielnica była bardzo zniszczona. W ruiny obróciło się 65% zabudowy. Po wojnie odgruzowano, odbudowano i rozbudowano Mokotów. Działania te w bezpośredni lub w pośredni sposób wpłynęły na dzisiejszy kształt dzielnicy.

Z Mokotowem byłem blisko związany w latach 70. XX wieku. Tu bowiem przez 5 lat studiowałem na Wydziale Handlu Zagranicznego w Szkole Głównej Planowania i Statystyki - obecnej SGH.

 

-----

 

Osiedle Służew nad Dolinką i stacja metra. Stacja A6-Służew jest zlokalizowana przy zbiegu ulic Wałbrzyskiej i Rolnej. Pierwotnie planowana nazwa - Wałbrzyska. Jest to stacja jednokondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów po środku peronu-wyspy o szerokości 10 m i długości 120 m. Ściany są wyłożone prostokątnymi i trójkątnymi kafelkami w kolorach czerwonym, brązowym, kremowożółtym i niebieskim. Na powierzchnię prowadzą schody oraz pochylnia dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomat oraz toalety. Powierzchnia stacji wynosi 11.000 m², a kubatura 50.200 m³. W jej pobliżu znajduje się Centrum Handlowe Land.

 

 

 

 

 

 

 

 

Stacja metra A7-Wilanowska i jej okolice. Stacja ta zlokalizowana jest przy ulicy Puławskiej, w pobliżu Alei Wilanowskiej. W pierwotnym zamyśle miała ona nosić nazwę Puławska. Jest to stacja dwukondygnacyjna, jednonawowa, o płaskim płytowo-żebrowym stropie. Posiada peron-wyspę o szerokości 11 m i długości 120 m, oraz galerie boczne nad torami metra. Jej powierzchnia wynosi 15.500 m², a kubatura 80.200 m³. Stacja jest utrzymana w odcieniach różu i fioletu. Na stacji znajdują się schody stacjonarne, schody ruchome oraz windy dla osób niepełnosprawnych. Na galerii umiejscowione są punkty handlowo-usługowe, toalety oraz bankomat. Na antresolach wystawiane są prace fotografików lub innych artystów w ramach galerii "Pociąg do sztuki". Stacja jest położona w ważnym miejscu komunikacyjnym, dlatego też wyjścia znajdują się nie tylko na północnej i południowej części stacji, ale również pośrodku. Na stacji tej znajduje się także defibrylator. Za stacją Wilanowska, od południowej strony, znajduje się komora torów odstawczych. Mogą być one wykorzystane w sytuacji, gdy na trasie zepsuje się jakiś skład. W pobliżu stacji Wilanowska zlokalizowane jest Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 2005, 2006 i 2007 stacja Wilanowska wygrywała konkursy na ulubioną stację warszawiaków, w roku 2008 została zdetronizowana przez stację Plac Wilsona.

 

 

 

 

 

 

 

 

Siedziba Polskiego Radia przy Alei Niepodległości. Pierwsza audycja radiowa została nadana z rozgłośni Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie 1 lutego 1925 na falach średnich ze studia w Warszawie przy ulicy Narbutta na Mokotowie. Był to program próbny, który poprzedził oficjalne powstanie 18 sierpnia 1925 "Polskiego Radia"” spółki z o.o.Założycielami stacji byli Zygmunt Jaxa-Chamiec (1882-1948) i Tadeusz Sułowski (1874-1952).Polskie Radio rozpoczęło regularną emisję 18 kwietnia 1926 roku. Siedziba Polskiego Radia mieściła się początkowo w budynku Towarzystwa Kredytowego Ziemiańskiego przy ulicy Kredytowej, a sygnał nadawano za pomocą anteny zlokalizowanej przy ulicy Narbutta. W 1929 roku rozgłośnia przeniosła się do nowego studia przy ulicy Zielnej. W maju 1931 roku powstała stacja nadawcza w Raszynie o mocy 120 kW - ówcześnie najsilniejsza w Europie, która pokrywała swoim zasięgiem około 90% powierzchni ówczesnej Polski.Większość czasu antenowego zajmowała muzyka. Polskie Radio utrzymywało własne chóry, zespoły kameralne i orkiestry. Najsłynniejszą była Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Warszawie pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga (1879-1953). Pracownikami i współpracownikami radia byli m.in.: Jan Parandowski (1895-1978), Janusz Korczak (~1878-1942), Zenon Kosidowski (1898-1978), Jerzy Szaniawski (1886-1970), Jarosław Iwaszkiewicz (1894-1980), Maria Dąbrowska (1889-1965), Maria Kuncewiczowa (1895-1989), Zdzisław Górzyński (1895-1977), Władysław Szpilman (1911-2000), Stefan Jaracz (1883-1945), Aleksander Zelwerowicz (1877-1955). Powojenna historia Polskiego Radia rozpoczęła się 11 sierpnia 1944 od działalności tymczasowej rozgłośni nazywanej "Pszczółką", nadającej z bocznicy kolejowej w Lublinie. W lutym 1945 roku Polskie Radio rozpoczęło nadawanie z kamienicy przy ulicy Targowej na Pradze, a następnie przeniosło się w Aleje Ujazdowskie. Od 3 października 1949 roku nadawane były przez Polskie Radio dwa programy na całą Polskę, zaś 1 marca 1958 roku zaczęto nadawać Program III (od 1962 roku odbierany w całej Polsce). W 1974 roku został zbudowany najwyższy na świecie maszt - o wysokości 646 metrów - i nadajnik o mocy 2000 kW w Konstantynowie koło Gąbina. W 1976 roku zaczął nadawać Program IV - stacja o charakterze edukacyjnym. W sierpniu 1991 roku zawalił się maszt w Konstantynowie, który zastąpiono, zmodernizowaną w 1992, rozgłośnią w Raszynie. W 1992 roku Radio podzielono na Polskie Radio S.A. nadające programy ogólnopolskie oraz siedemnaście spółek regionalnych. Od 2013 roku Polskie Radio nadaje swój program także w cyfrowej technologii DAB+ (Digital Audio Broadcasting).

 

 

 

W Alei Niepodległości w pobliżu stacji metra Wierzbno.

 

 

 

Stacja metra A8-Wierzbno zlokalizowana jest u zbiegu Alei Niepodległości oraz ulic Jana Pawła Woronicza i Adama Naruszewicza. Pierwotnie miała ona nosić nazwę Woronicza. Jest to stacja jednokondygnacyjna, łukowa, bez słupów, utrzymana w kolorach szarości z żółtymi akcentami na bocznych ścianach obok torowisk. Posiada peron-wyspę o szerokości 10 m i długości 120 m. Jej powierzchnia wynosi 10.900 m², a kubatura 49.700 m³. Na powierzchnię prowadzą schody oraz dwie windy dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe, bankomat oraz toalety. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: Komenda Główna Policji, Polskie Radio, Telewizja Polska.

 

 

 

 

 

 

 

 

Aleja Niepodległości i stacja metra A9-Racławicka. Stacja zlokalizowana jest w okolicy ulic: Wiktorskiej, Racławickiej i Alei Niepodległości. Stacja jest jednokondygnacyjna, łukowa, bez słupów, utrzymana w kolorach szarości z czerwonymi akcentami na bocznych ścianach przy torach. Posiada peron-wyspę o szerokości 10 m i długości 120 m. Jej powierzchnia wynosi 9.700 m², a kubatura 45.000 m³. Na powierzchnię prowadzą schody oraz winda dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się niewielkie punkty handlowe i bankomat. Jest to jedyna stacja, na której nie ma toalet. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: Komenda Główna Straży Granicznej, VI L.O. im. Tadeusza Reytana, XXVIII L.O. im. Jana Kochanowskiego. Przy wejściu na stację tablica upamiętnia walki Pułku AK "Baszta" w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku.

 

 

 

 

 

 

 

Gmach Szkoły Głównej Handlowej. Założona w 1906 roku jako Prywatne Kursy Handlowe Męskie Augusta Zielińskiego (1861-1908), jest najstarszą uczelnią ekonomiczną w Polsce, a zarazem jednym z wiodących uniwersytetów ekonomicznych w Europie. Charakter wyższej szkoły ekonomicznej potwierdzony został w 1915 roku zezwoleniem okupanta niemieckiego na używanie nazwy Wyższa Szkoła Handlowa (WSH). Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę WSH otrzymała osobowość prawną, a w 1924 roku - prawa przysługujące szkołom akademickim. Pierwszy rektor, Bolesław Miklaszewski (1871-1941) nie tylko stworzył nowoczesne programy nauczania i skompletował kompetentną kadrę nauczająca, ale także był twórcą campusu na warszawskim Mokotowie. Od 1933 roku uczelnia nosiła nazwę Szkoła Główna Handlowa w Warszawie (SGH). Wśród wykładowców SGH w okresie międzywojennym byli m.in. Ludwik Krzywicki (1859-1941), Jan Stanisław Lewiński (1885-1930), Edward Lipiński (1888-1986), Stefan Starzyński (1893-1939), Stanisław Wojciechowski (1869-1953) i Władysław Zawadzki (1885-1939). Do 1939 roku wydano ponad 1700 dyplomów ukończenia studiów i ponad 500 dyplomów magistra. II wojna światowa nie przerwała działalności SGH, która pod oficjalnym szyldem średniej szkoły zawodowej, prowadziła zajęcia na poziomie akademickim. Jej kadra i studenci uczestniczyli w strukturach państwa podziemnego i wzięli udział w powstaniu warszawskim. Uczelnia wznowiła oficjalnie działalność już w lutym 1945 roku. Radykalne przekształcenia nastąpiły w 1949 roku, kiedy decyzjami władz komunistycznych SGH upaństwowiono, zmieniono nazwę na Szkołę Główną Planowania i Statystyki (SGPiS) oraz dostosowano jej program nauczania i badawczy do potrzeb gospodarki centralnie kierowanej. Od II połowy lat 50. XX wieku rozpoczął się proces podnoszenia poziomu naukowego i dydaktycznego SGPiS. Szerzej sięgano do światowego dorobku w dziedzinie ekonomii, rozszerzano naukę języków obcych i rozwijano kontakty międzynarodowe. Pozycję uczelni wzmacniała obecność w jej murach m.in. prof. prof. Andrzeja Grodka (1901-1959), Jana Drewnowskiego (1908-2000), Michała Kaleckiego (1899-1970), Edwarda Lipińskiego (1888-1886), Jerzego Lotha (1880-1867) i Aleksego Wakara (1898-1966). Dyplomami SGPiS legitymuje się wielu znanych ekonomistów, m. in. Leszek Balcerowicz, Henryka Bochniarz, Marek Borowski, Danuta Hübner, Krzysztof Kalicki, Grzegorz Kołodko, Bogusław Kott, Andrzej Olechowski, Dariusz Rosati, Sławomir Sikora. Również i ja mogę się pochwalić takim dyplomem, jako że studiowałem na Wydziale Handlu Zagranicznego właśnie tutaj. Przełom polityczny w Polsce w 1989 roku umożliwił przystąpienie do radykalnej reformy strukturalnej i programowej. Uczelnia wróciła w roku 1991 do swej historycznej nazwy - Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, ale nie odrzuciła charakteru szerokoprofilowej wyższej uczelni ekonomicznej, odpowiadającej standardom światowym. Zmiany strukturalne spowodowały likwidację w 1993 roku wydziałów. Gwałtownie wzrosło zainteresowanie młodzieży nauką w SGH, a liczba studiujących zbliżyła się do rekordowego poziomu 12 tysięcy. Na drugim i trzecim zdjęciu widoczna jest tzw. Aula Spadochronowa (jej nazwa pochodzi od widocznego na zdjęciu stropu, przypominającego czaszę spadochronu). Na czwartym zdjęciu widoczny jest gmach Biblioteki SGH.

 

 

 

 

 

 

 

Dawny gmach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Jest ona najstarszą wyższą szkołą rolniczą w Polsce i zarazem czwartą tego typu uczelnią w Europie. Jej początki sięgają 1816 roku, kiedy to utworzono Instytut Agronomiczny w Marymoncie, do założenia którego przyczynili się ksiądz Stanisław Wawrzyniec Staszic (1755-1826) i Stanisław Kostka Potocki, a którego pierwszym dyrektorem został Jerzy Beniamin Flatt (1768-1860). Instytut ten był kilkakrotnie zamykany, przenoszony do Puław i następnie do Rosji. W roku 1918 uczelnia odrodziła się jako Królewsko-Polska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, wkrótce potem przemianowana została na Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Od 1919 roku jest uczelnią państwową. W latach międzywojennych Szkoła wybudowała swoją siedzibę przy ul. Rakowieckiej i otrzymała od państwa 11-hektarowy obszar na Polach Mokotowskich. W czasie II wojny światowej została ona zamknięta, a w jej murach kwaterowało wojsko niemieckie. Kadra naukowa podjęła tajne nauczanie, które w okresie okupacji zaowocowało wydaniem ponad 130 dyplomów. Po wojnie uczelnia rozbudowała się i zwiększyła liczbę wydziałów. W latach 50. XX wieku SGGW otrzymała tereny na Ursynowie, gdzie zaczęła lokować poszczególne wydziały. Począwszy od 2003 roku mieszczą się tam już wszystkie wydziały i władze uczelni. Nowa siedziba SGGW to jeden z najbardziej nowoczesnych kampusów uniwersyteckich w Europie. Nosi on imię Edwarda hr. Raczyńskiego (1786-1845). Z SGGW związani byli tak wybitni ludzie jak Józef Mikułowski-Pomorski (1868-1935), Władysław Dominik Grabski (1874-1938), Franciszek Hieronim Staff (1885-1966), Jerzy Grochowski (1899-1980), Roman Kuntze (1902-1944), Tadeusz Gorczyński, Władysław Jedliński (1886-1934). Doktorami honoris causa są m. innymi: Jan Paweł II (1920-2005), Ignacy Mościcki (1867-1946), Norman Ernest Borlaug (1914-2009), Rolf Martin Zinkernagel, Peter Charles Doherty.

 

 

 

Stacja metra A10-Pole Mokotowskie. Zlokalizowana jest ona u zbiegu Alei Niepodległości i ulicy Rakowieckiej. Jest stacją jednokondygnacyjną, łukową, bez słupów, z peronem-wyspą o szerokości 10 m i długości 120 m. Jej powierzchnia wynosi 14.300 m², a kubatura 58.000 m³. Utrzymana jest w kolorach szarości z czerwonymi akcentami. Na powierzchnię prowadzą schody oraz winda dla niepełnosprawnych. Na terenie stacji znajdują się punkty handlowe, bankomat oraz toalety. W bezpośredniej bliskości stacji znajdują się: Szkoła Główna Handlowa (SGH), Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW), Biblioteka Narodowa, Więzienie Mokotowskie i Park Pole Mokotowskie.

 

 

 

 

 

 

 

Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego na Czerniakowie. Zbudowany został z fundacji marszałka wielkiego koronnego Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, właściciela dóbr czerniakowskich. Planowany był jako rodzinne mauzoleum. Zaprojektowany przez królewskiego architekta Tylmana z Gameren (1632-1706), pod którego nadzorem budowę wykonał w latach 1690-1693 Isidoro Affaitati młodszy. Jednocześnie z kościołem wzniesiono klasztor. W roku 1864 zlikwidowano konwent bernardynów, którzy wrócili tu dopiero w lipcu 1945 roku. Kościół i klasztor ucierpiały w 1939 roku w czasie obrony Warszawy i w roku 1944 w czasie powstania warszawskiego - pewnym zniszczeniom uległy dekoracje rzeźbiarsko-malarskie, dach i obrazy. W latach 1951-1954 odbyła się konserwacja pod kierunkiem Bohdana Marconiego (1894-1975), a gruntowne prace konserwatorskie miały miejsce w latach 1985-1994. Świątynię wzniesiono na planie krzyża greckiego, sprzężonego z ośmiobocznym prezbiterium, a na przecięciu ramion krzyża zbudowano kopułę na tamburze (bębnie). Bryła świątyni o ciekawym układzie proporcji zachowała swój pierwotny wygląd, również jego wnętrze nie uległo większym zmianom, zachowując wystrój z końca XVII wieku. Jedynym nieoryginalnym elementem wyposażenia wnętrza są wymienione w XIX wieku organy, które znajdują są nie nad wejściem głównym, ale za ołtarzem - nietypowo ulokowanym na środku prezbiterium. Wystrój malarski wnętrza ukazuje życie i dzieła Patrona świątyni: z 69 obrazów 63 przedstawia sceny z życia św. Antoniego. Na ołtarzu znajduje się wizerunek św. Antoniego, uznany za cudowny. W prezbiterium na freskach można odnaleźć historię sprowadzenia obrazu oraz budowy świątyni. W bocznych ołtarzach znajdują się obrazy św. Franciszka i tryptyk "Opłakiwanie Chrystusa". Freski w kościele były inspirowane przez fundatora i przypisywane są Francesco Antonio Giorgioliemu (1655-1725) lub samemu Tylmanowi z Gameren. Pod ołtarzem głównym znajduje się relikwiarz św. Bonifacego z Tarsu, który Stanisław Herakliusz Lubomirski otrzymał od papieża Innocentego XII (1615-1700) w roku 1693 w czasie pielgrzymki do Rzymu. Z relikwiarzem tym związany jest kult tego męczennika, a pielgrzymki do jego relikwii odbywały się aż do kasaty konwentu w 1864 roku. Św. Bonifacy stał się patronem miejscowej parafii, a jego kult nieodłącznie związany jest z tym miejscem. Teren przy kościele to dawny cmentarz - prowadzi do niego brama z pierwszej połowy XIX wieku.

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Bernardyńska. Budynek klasztorny, przekazany po kasacie zakonu na cele świeckie, uległ znacznym zmianom, jedynie przylegający do kościoła p.w. św. Antoniego Padewskiego tzw. Dolny Korytarz zachował swoją dawną barokową architekturę.

 

 

 

Pomnik Jana Matejki (1838-1893) przy ulicy Puławskiej, na skraju parku Morskie Oko. Projekt wykonał w 1988 roku Marian Konieczny (1930-2017). Początkowo planowano jego ustawienie w Alejach Ujazdowskich i odsłonięcie w 1993 roku, w 155. rocznicę urodzin malarza, czego jednak nie udało się zrealizować. Sprawą zainteresowała się dzielnica Mokotów, dzięki czemu jeszcze w 1993 udało się wmurować kamień węgielny pod pomnik w parku Morskie Oko. Monument odsłonięto 3 maja 1994 roku, natomiast w następnym roku został on uzupełniony o figurę Stańczyka. Pomnik odlano w zakładach GZUT w Gliwicach, a inicjatorem ustawienia pomnika był architekt Feliks Ptaszyński (1930-2016). Pomnik, przedstawiający Jana Matejkę stojącego na cokole i trzymającego paletę i pędzel oraz siedzącego u cokołu Stańczyka (~1480-1560), bohatera jednego z najbardziej znanych obrazów Matejki, jest przykładem epigońskiej rzeźby pomnikowej z dość banalną formą.

 

 

 

 

 

Ulica Puławska jest jedną z najdłuższych ulic, które znajdują się w granicach Warszawy. Ma długość wynoszącą około 12,5 km w Warszawie i kolejne 2 km w Piasecznie. Ulica zaczyna się na placu Unii Lubelskiej. Jej pierwsze metry znajdują się więc w Śródmieściu Południowym. Następnie biegnie, w przybliżeniu w prostej linii, na południe, przecinając Mokotów oraz zachodnią cześć Ursynowa, aż do granicy Warszawy i Piaseczna. Jest jedną z nielicznych ulic Warszawy, której numeracja rośnie (pozornie) niezgodnie ze standardem numeracji, czyli przeciwnie do biegu Wisły. Ponieważ jednak początek ulicyoddala się od Wisły pod kątem, który pozwala uznać ją za prostopadłą w stosunku do dawnego przebiegu rzeki, numeracja jest prawidłowa. Przez większość przebiegu ulica posiada po trzy pasy ruchu w obie strony. Na całej długości jest dwujezdniowa, z pasem rozdzielającym. Bardzo ruchliwa, często jest zakorkowana w godzinach szczytu. Ulica Puławska powstała w XIX wieku w związku z powstaniem tzw. puławskiego traktu rządowego - drogi o znaczeniu strategicznym dla rządu carskiego, wiodącej do Puław. W czasach, gdy Puławy nosiły nazwę Nowa Aleksandria, ulica ta nazywała się Nowoaleksandryjską. Wjazdu do miasta pilnowały wybudowane w latach 1816-1818 rogatki mokotowskie. W czasie okupacji hitlerowskiej ulica nosiła nazwę Feldherrnallee ("Aleja Dowódców"). W roku 1962 na Puławskiej (przy placu Unii Lubelskiej) otwarto pierwszy w Warszawie duży sklep samoobsługowy tzw. Supersam, który został zamknięty w 2006 roku z powodu korozji konstrukcji. Później całą konstrukcję rozebrano. Wcześniej znajdował się tam staw, który zasypano w latach 20. XX wieku. Ulica została poszerzona w latach 1971-1975. Do lat 90. XX wieku na rogu z ulicą Ursynowską istniał dworzec PKS, a do 1995 roku Puławską kursowały także ostatnie warszawskie trolejbusy.

 

 

 

 

Pałac Szustra, znajdujący się przy ulicy Morskie Oko nieopodal ulicy Puławskiej. Pałac powstał z inicjatywy księżnej Izabeli (Elżbiety) z Czartoryskich Lubomirskiej (1733/1736-1816) i marszałka Stanisława Lubomirskiego (~1720-1783) we wsi Mąkotów (Mokotów) w miejscu wcześniejszego, zniszczonego dworu kupca Burbacha. Teren formalnie stał się własnością Lubomirskich dopiero w 1779 roku, przedsięwzięli oni jednak budowę pałacu w latach 1772-1775 wg projektu Efraima Schroegera (1727-1783). Założenia ogrodowe opracował Szymon Bogumił Zug (1733-1807). Klasycystyczny pałacyk był budowlą dwukondygnacyjną na planie kwadratu, przykrytą dachem namiotowym. Parter zajęły łazienka i pomieszczenia gospodarcze, a piętro pomieszczenia mieszkalne. Od północy znajdował się podjazd dla wozów, a od wschodu przestronny taras. W pobliżu powstał także parterowy Domek Burgrabiego. Pałacyk i założenie ogrodowe zyskało nazwę Mon Coteau (z francuskiego "Moje wzgórze"), w nawiązaniu do nazwy Mokotów. Wokół pałacu powstał także park z Domkiem Mauretańskim i Gotyckim w rejonie ulicy Puławskiej oraz Domkiem Holenderskim w rejonie ulicy Belwederskiej, które zaprojektował Szymon Bogumił Zug. W 1817 roku teren stał się własnością Potockich, a w roku 1820 - Anny z Tyszkiewiczów Dunin-Wąsowiczowej I voto Potockiej (1779-1867). Zleciła ona Henrykowi Marconiemu (1792-1863) przebudowę pałacyku w stylu neogotyckim, którą wykonano w latach 1822-1825. Przebudowie w znacznej mierze uległy wnętrza oraz elewacje zewnętrzne budynku, a wokół niego powstały liczne zabudowania gospodarcze. Pałac został zdewastowany przez Rosjan podczas powstania listopadowego, przetrzebieniu uległ także parkowy drzewostan. Prace rewaloryzacyjne podjęto w 1832 roku. W 1845 roku rezydencję wraz z otoczeniem kupił litograf Franciszek Szuster (?-1901), który zlecił kolejną przebudowę pałacyku ponownie Henrykowi Marconiemu. Prace rozpoczęto w 1852 roku. W wyniku przebudowy w stylu neorenesansowym, budynek zyskał mały taras po południowej stronie oraz dwukondygnacyjną, ośmiokątną wieżyczkę przy elewacji wschodniej. W przebudowie pałacu uczestniczył także architekt Adam Idźkowski (1798-1879). W ogrodzie pojawiły się domki letniskowe. Z czasem teren wzdłuż ulicy Belwederskiej został przeznaczony na park rozrywki Promenada. W 1899 roku Szuster przedsięwziął budowę na terenie parku mauzoleum dla siebie, a prace zlecił architektowi Wincentemu Rakiewiczowi (1834-1899). W 1900 roku pochowano w nim jego żonę, Rozalię z Pieszczyńskich, a w 1901 roku jego samego, potem także syna i wnuka. W czasie ostatniej wojny Niemcy wycięli niemal cały park, zaś sam Pałac Szustra spłonął w czasie powstania warszawskiego w 1944 roku. Po wojnie całość posiadłości znacjonalizowano, a w latach 1962-1965 odbudowano pałac i odnowiono park wg projektu Jerzego Brabandera (1920-2004). Ostatnim spadkobiercą rodziny Szustrów był Tadeusz Maciej Szuster (1903-1973). Potomkiem Szustrów (przez matkę) był również Jerzy Waldorff-Preyss (1910-1999). Obecnie w pałacyku mieści się siedziba Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki, działa tu także Lothe Lachman Videoteatr "Poza". Położony wokół park z glinianka Morskie Oko odtworzono i utworzono Park Morskie Oko.

 

 

 

 

 

 

Okolice Pałacu Szustra - fragment parku.

 

 

 

Domek Mauretański to jeden z dwóch, obok tzw. Gołebnika (Domku Gotyckiego), zachowanych zabudowań XIX-wiecznego założenia romantycznego w obecnym Parku Morskie Oko przy ulicy Puławskiej. Zaprojektowany został w 1776 roku przez Szymona Bogumiła Zuga, jako glorietta flamandzka dla Izabeli (Elżbiety) z Czartoryskich Lubomirskiej. Na początku XIX wieku na zlecenie kolejnej właścicielki, Anny z Tyszkiewiczów Dunin-Wąsowiczowej I voto Potockiej, architekt Henryk Marconi dokonał przebudowy całego założenia pałacowo - parkowego, w tym i glorietty. Zyskała ona obecny kształt w stylu romantycznym, który charakteryzują orientalne ozdoby i neogotyckie łuki.

 

 

 

W czasie powstania warszawskiego hitlerowcy dopuścili się na Mokotowie szeregu bestialskich zbrodni na cywilnej ludności dzielnicy, co upamiętniają umieszczone w wielu miejscach tablice.

 

 

 

c.d.n.

 

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Śródmieście

 

 

Granice Śródmieścia zostały ustalone w 1960 roku. Dzielnica obejmuje najstarszą część miasta (Stare Miasto i Nowe Miasto), a także zabudowę powstałą po II wojnie światowej w miejscu zniszczonych dzielnic. Granice Śródmieścia wyznaczają: tory kolejowe przy ulicy Słomińskiego, Aleja Jana Pawła II, Aleja Niepodległości, ulica Stefana Batorego, ulica Spacerowa, ulica Gagarina, ulica Podchorążych, ulica Nowosielecka i nurt Wisły. W niniejszej relacji podzieliłem umownie Śródmieście na część południową, położoną na południe od Alei Jerozolimskich, oraz na część północną, leżącą na północ od tej arterii. Niektóre części Śródmieścia (Stare Miasto,Nowe Miasto, Powiśle i Ujazdów) są przedstawione jako odrębne punkty relacji, inne są włączone do tych odrębnych punktów (np. Solec do Powiśla), inne zaś przedstawione w ramach wspomnianego wyżej podziału na Śródmieście Południowe i Śródmieście Północne.

 

-----

 

Śródmieście Południowe

 

Plac Unii Lubelskiej przy skrzyżowaniu z Aleją Szucha. Plac, zwany dawniej Placem Mokotowskim lub Rondem Keksholmskim, powstał w latach 70. XVIII wieku jako część Osi Stanisławowskiej - drogi wiodącej z Zamku Ujazdowskiego na pola elekcyjne na Woli. Plac Mokotowski znalazł się na samej granicy ówczesnego miasta, tuż przy tzw. Okopach Lubomirskiego. W latach 1816-1818 powstały tu, zaprojektowane przez Jakuba Kubickiego (1758-1833), Rogatki Mokotowskie. W 1875 roku nazwę placu zmieniono na Rondo Keksholmskie - w bezpośrednim sąsiedztwie stacjonował bowiem rosyjski Lejb-Gwardyjski Pułk Keksholmski. Nazwa ta zachowała się do 1919 roku, kiedy to wprowadzono obecną. Na początku XX wieku przy placu powstały wielopiętrowe kamienice, a nieco wcześniej - w latach 90. XIX wieku - zaczęły stąd kursować kolejki wilanowska i grójecka. W 1932 roku na placu ustawiono Pomnik Lotnika, dzieło Edwarda Wittiga (1879-1941). Pomnik został zniszczony przez Niemców w 1944 roku (po wojnie odtworzono go u zbiegu ulic Żwirki i Wigury i Wawelskiej). Podczas II wojny światowej plac, którego nazwę zmieniono na Lubliner Platz, znalazł się w zasięgu dzielnicy niemieckiej, dzięki czemu jego zabudowa dobrze przetrwała wojnę.

 

 

 

Aleja Wyzwolenia łączy dwa warszawskie place: Na Rozdrożu i Zbawiciela. Obecna Aleja Wyzwolenia, która kiedys była Aleją 6 sierpnia, stanowi historycznie część ulicy Nowowiejskiej, ukształtowanej jako fragment Osi Stanisławowskiej, założenia urbanistycznego z II połowy XVIII wieku. Podczas II wojny światowej zabudowa tego odcinka ulicy została niemal kompletnie zniszczona. Wzdłuż przemianowanej na Aleję Wyzwolenia ulicy powstało nowe założenie, wykorzystujące historyczną Oś Stanisławowską. Wg projektu Eleonory Sekreckiej (1902-1997) powstało w latach 1949-1955 osiedle mieszkaniowe o charakterystycznej nazwie "MDM Latawiec" (pochodzącej od jego kształtu) z szerokimi pasami zieleni pomiędzy jezdnią i budynkami. Od alei wyprowadzone są cztery ulice, tworzące razem całość założenia z położonymi na tyłach głównych budynków szkołami i przedszkolami. Aleja Wyzwolenia, mimo przekształceń urbanistycznych, zachowała układ i charakter fragmentu XVIII-wiecznej Osi Stanisławowskiej - jej oś wskazuje Zamek Ujazdowski, zaś w kierunku zachodnim widoczna jest daleka perspektywa ulicy Nowowiejskiej, zamknięta dopiero terenem odległych Filtrów Warszawskich.

 

 

 

Plac Zbawiciela położony w Śródmieściu Południowym został zaprojektowany pod koniec XVIII wieku przez Jana Chrystiana Szucha (1752-1813), intendenta ogrodów króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1732-1798). Pierwotnie był elementem ogrodu na osi królewskiej rezydencji ujazdowskiej, stąd też charakterystyczny gwiaździsty plan tego placu. Na początku XIX wieku miasto zaczęło się rozwijać w kierunku Mokotowa. W 1829 roku na miejscu dzisiejszego placu stała karczma. Po roku 1880 plac zabudowany był już kamienicami i przebiegała tędy linia tramwaju konnego. Pod koniec XIX wieku liczba ludności zamieszkującej ten rejon wzrosła tak znacznie, że zaszła konieczność budowy nowego kościoła i w rezultacie 12 października 1901 roku wmurowano kamień węgielny pod kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela. Z inicjatywy ks. arcybiskupa, metropolity warszawskiego Wincentego Teofila Chościaka-Popiela (1825-1912) i woli mieszkańców Śródmieścia Południowego i Ujazdowa, chcących uczcić jubileuszowy rok 1900 budową okazałej świątyni, ukonstytuował się w 1899 roku Komitet Budowy Kościoła pod przewodnictwem księdza prałata Jakuba Siemca. W roku 1900 wykupiono teren pomiędzy ulicami Marszałkowską i Mokotowską. 12 października 1901 roku odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego. Konkurs na projekt kościoła wygrał wprawdzie Stefan Szyller (1857-1933) ale realizację powierzono architektowi, Józefowi Piusowi Dziekońskiemu (1844-1927) - absolwentowi Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie i Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, autorowi m.in. kościoła p.w. św. Wojciecha na Woli i kościoła p.w. św. Floriana na Pradze. Świątynia zaprojektowana została na planie krzyża łacińskiego. Kościół został częściowo udostępniony wiernym w 1903 roku a w roku 1907, po poświęceniu przez ks. prałata Siemca przekazany w całości do użytku. Parafię pod wezwaniem Najświętszego Zbawiciela erygowano 1 stycznia 1911 roku, zaś 23 października 1927 roku świątynia została konsekrowana przez biskupa pomocniczego warszawskiego Stanisława Galla (1865-1942). Wybuch I wojny światowej spowodował, że prace związane z wykończeniem i dekoracją wnętrza toczyły się aż do wybuchu II wojny światowej. W czasie II wojny światowej kościół uległ poważnym zniszczeniom. We wrześniu 1939 roku, podczas bombardowań Warszawy, pociski zniszczyły sygnaturkę, zachodnią wieżę i dach. Runął także w wyniku pożaru i uległ całkowitemu zniszczeniu żyrandol (największy spośród żyrandoli w ówczesnych kościołach warszawskich). Kolejne zniszczenia przyniósł rok 1944, gdy po upadku powstania warszawskiego Niemcy przystąpili do wyburzania domów i świątyń. Wybuch zdetonowanych min zniszczył całkowicie sklepienie dolnego kościoła i znajdującą się bezpośrednio nad nim kaplicę, uszkodził częściowo prezbiterium głównego ołtarza i górną część ambony, spowodował znaczne uszkodzenia stropu kościoła i witraży okiennych oraz doszczętnie zrujnował organy. Ołtarz główny, poświęcony jest Zbawicielowi. Zbudowano go w roku 1922 wg projektu Bolesława Żurakowskiego. W architektonicznej, stiukowej oprawie umieszczony jest krucyfiks. Nad nim kula ziemska z hierogramem w kartuszu IHS (Ieusus Hominis Salvator = Jezus Zbawiciel Człowieka). Wyżej Kielich i Hostia adorowane przez dwa anioły i przygniatające węża - szatana. Na cokołach po bokach ołtarza stać miały figury patronów Polski i Litwy - św. Stanisława i św Kazimierza. Po zniszczeniach wojennych ołtarz odbudowano w roku 1945. W okresie okupacji gromadzący tłumy wiernych kościół nawiedzali także ukrywający się Żydzi. Jeden z nich, Michał Zylberg - nauczyciel gimnazjalny i judaista, wspominał spędzony w parafii Jom Kippur w 1943 roku: w pewnym momencie do garstki pogrążonych w skupieniu Izraelitów wyszedł ksiądz i zmówił modlitwę w intencji prześladowanych. Po zakończeniu wojny dzięki energii i staraniom ks. kanonika Konstantego Pogorzelskiego, proboszcza parafii w latach 1940-1946, szybko zostały podjęte prace przygotowawcze do odbudowy zniszczeń wg projektu architekta Wiesława Kononowicza. Szczęśliwie nie zrealizowano planu dostosowania restaurowanego kościoła do zabudowy MDM. Zaprojektowano wówczas otoczenie całego Placu Zbawiciela jednolitą, klasycystyczną kolumnadą. Inwestycja została zrealizowana jednak tylko we fragmentach. Pierwsze organy kościelne zbudowane zostały w roku 1912 przez pracownię Jana Tuczka z Kutnej Hory. Obecny instrument widoczny na zdjęciu skonstruowany został w latach 70. XX wieku przez firmę "Janusz i Zygmunt Kamińscy" na bazie pierwotnej szafy organowej z pozostawieniem niektórych głosów oraz wiatrowni. Obecne organy posiadają 59 głosów obsługiwanych 4 manuałami. Zmieniono także trakturę organów z pneumatycznej na elektropneumatyczną. Od jesieni 2006 roku kościół został mianowany Sanktuarium Najświętszego Zbawiciela. Kościół p.w. Najświętszego Zbawiciela to trójnawowa bazylika z transeptem i kopułą na skrzyżowaniu naw, w stylu architektonicznym nawiązującym do form polskiego renesansu i baroku. Na bryłę kościoła wpływ miał trójkątny kształt działki, na której go usytuowano, co pozwoliło na wzniesienie kaplicy Matki Bożej od strony ulicy Marszałkowskiej i symetrycznie, obszernej zakrystii od strony ulicy Mokotowskiej. Charakterystyczna główna fasada kościoła od strony placu Zbawiciela w formie kolumnowego portyku, flankowana jest dwiema wysmukłymi wieżami i ozdobiona rzeźbami św. Piotra i św. Pawła dłuta Feliksa Giecewicza (1874-1942).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Widok sprzed kościoła p.w. Najświętszego Zbawiciela na ulicę Marszałkowską w kierunku Placu Unii Lubelskiej.

 

 

Kaplica Kościoła Metodystów na Placu Zbawiciela. Obok znajduje się słynna szkoła języka angielskiego - bardzo popularna w czasach PRL-u.

 

 

Socrealistyczna zabudowa ulicy Marszałkowskiej na odcinku między Placem Zbawiciela i Placem Konstytucji. Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa (MDM) została zaprojektowana i zrealizowana w latach 1950-1953. Zdecydowano się poszerzyć ulicę Marszałkowską przez wyburzenie zabudowy po stronie zachodniej na odcinku od ulicy Królewskiej do ulicy Koszykowej. Dalsze poszerzanie okazało się niemożliwe ze względu na zachowaną zabudowę na odcinku między placami Zbawiciela i Unii Lubelskiej. Zdecydowano się ominąć ten odcinek wytyczając objazd skrajem Pola Mokotowskiego, tworząc ulicę Waryńskiego. W rejonie ulic Koszykowej i Pięknej miał powstać plac, stanowiący miejsce zakończenia pochodów pierwszomajowych. Teren objęty projektem rozciągał sie wzdłuż ulicy Marszałkowskiej od ulicy Wilczej do Placu Unii Lubelskiej. Projektowanie powierzono doświadczonemu zespołowi projektantów trasy W-Z. Inwestycji nadano rozgłos pod hasłem "lud wejdzie do Śródmieścia".

 

 

 

 

 

 

 

 

Jeden z monumentalnych kandelabrów na Placu Konstytucji. Przy okazji przypomniał mi się niezbyt wysokich lotów wierszyk o tym miejscu krążący wśród warszawiaków w czasach PRL-u:

"Jeśli masz skłonność do prostytucji
i oczy jak chabry -
wyjdź na Plac Konstytucji...
pod kandelabry
".

 

 

A to właśnie wspomniany poprzednio Plac Konstytucji. Głównymi projektantami MDM-u byli Stanisław Jankowski (1911-2002), Jan Knothe (1912-1977), Józef Sigalin (1909-1983) i Zygmunt Stępiński (1908-1982). W miejscu, w którym miał powstać plac nazwany w roku 1952 Placem Konstytucji, zbiegało się wiele ulic przecinających się pod różnymi kątami. Zamiast stworzyć węzeł komunikacyjny, zdecydowano się poukrywać ulice, i tak ulicę Śniadeckich i wschodni odcinek Koszykowej wpuszczono na plac pod prześwitami, zachodni odcinek Koszykowej połączono ze wschodnim odcinkiem Pięknej, a zachodni odcinek Pięknej utknął ślepo w podwórku. Obowiązujący w architekturze od roku 1949 realizm socjalistyczny wymagał monumentalnej skali budowli i ich obfitego wystroju. W parterach budynków zaprojektowano szerokie podcienia oraz lokale usługowe o często nadmiernej wysokości. Rozmieszczono dziesiątki rzeźb i płaskorzeźb przedstawiających przedstawicieli przodującej klasy robotniczej. Ściany obłożono płytami piaskowca i polerowanego granitu. Budynki zwieńczono potężnymi gzymsami i attykami. W widoku w stronę północną plac zachowywał zwierciadlaną symetrię, w widoku w stronę południową wlot ulicy Waryńskiego psuł symetrię, dlatego też wzniesiono trzy kandelabry, które miały porządkować układ placu. Sama nazwa placu upamiętnia stalinowską konstytucję PRL, uchwaloną 22 lipca 1952 roku. Podczas planowania warszawskiego metra w latach 80. XX wieku w centralnym punkcie Placu Konstytucji miała powstać stacja A-12 Plac Konstytucji. Stacja została wykreślona z planów w 1989 roku z powodu braku funduszy. 24 stycznia 2006 roku władze miasta zadecydowały o dobudowaniu brakującego przystanku metra. Ale do dziś decyzja ta nie została zrealizowana.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fragment ulicy Śniadeckich łączącej Plac Konstytucji z Placem Politechniki. Nazwa ulicy upamiętnia braci Jana Władysława Śniadeckiego (1756-1830) i Jędrzeja Śniadeckiego (1768-1838), wybitnych polskich uczonych końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku.

 

 

 

 

Widok ulicy Koszykowej z Placu Konstytucji. Ulica Koszykowa jest jedną z najdłuższych ulic w Śródmieściu. Biegnie od placu Na Rozdrożu w kierunku zachodnim aż do zbiegu z ulicą Raszyńską. Początki ulicy Koszykowej wiążą się z powstaniem założenia urbanistycznego związanego z osią stanisławowską. Polny trakt został wtedy awansowany do rangi jednej z ulic, odchodzących promieniście od nowopowstałego Placu Na Rozdrożu, a następnie kontynuującej swój bieg równolegle do głównego elementu osi, ulicy Nowowiejskiej. Ulica biegła przez tereny Folwarku Koszyki, od którego pochodzi nazwa zarówno ulicy, jak i osiedla wyrosłego wokół jej środkowego biegu. Po II wojnie światowej, wraz z wytyczaniem placu Konstytucji ulica Koszykowa została załamana dla dopasowania jej do układu urbanistycznego placu. Ulicę Koszykową w jej części na zachód od placu włączono w ciąg ulicy Pięknej, natomiast fragment wschodni łączy się z placem poprzez arkadową bramę w zabudowaniach.

 

 

Zabytkowy gmach Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej na rogu ulic Koszykowej i Lwowskiej.

 

 

Zabytkowa hala targowa, tzw. Hala "Na Koszykach" z lat 1908-1909 oraz przykład nowoczesnej architektury przy ulicy Koszykowej.

 

 

 

 

Ulica Lwowska. Biegnie ona od Placu Politechniki w kierunku północnym do ulicy Pięknej. Po drodze krzyżuje się z ulicą Koszykową. Kontynuację ciągu ulicy Lwowskiej stanowi ulica Poznańska. Obecna nazwa została nadana w roku 1922, jako element polityki zmierzającej do scalania ziem byłych zaborów. Korzenie ulicy Lwowskiej sięgają XVIII wieku, kiedy to na tych terenach znajdował się Folwark Koszyki. Jako własność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego został on zmodernizowany, a później włączony do wielkiego założenia urbanistycznego tzw. Ujazdowskiego i Osi Stanisławowskiej. Główna oś ogrodów folwarku wykorzystana została później, jako jedna z ulic odchodzących od gwiaździstego Placu Politechniki - była to obecna ulica Lwowska. Jej rozwój wiąże się z rozbudową wodociągów miejskich i otwarciem pobliskiego Warszawskiego Instytutu Politechnicznego oraz hali targowej Koszyki. Przy ulicy zamieszkiwała rosyjskojęzyczna kadra naukowa Instytutu Politechnicznego, polscy i żydowscy przedsiębiorcy oraz przedstawiciele wolnych zawodów. W swoim dzisiejszym kształcie, z wielkomiejską zabudową wielopiętrowych kamienic, ulica ukształtowała się w zasadzie na początku oraz w latach 30. XX wieku. Mimo toczących się tu walk podczas powstania warszawskiego (reduta broniona przez Batalion "Golski" AK nigdy nie została zdobyta), ulica i jej zabudowa przetrwała szczęśliwie wojnę, bliska oryginalnego kształtu. Zniszczeniu uległy jedynie dwa domy przyległe do Placu Politechniki. Dzięki temu, ulica Lwowska stanowi unikalne w skali Warszawy, zwarte wnętrze miejskie z początku XX wieku. Na ostatnim zdjęciu widoczna jest kamienica Salomona Peretza (1845-1915) z 1911 roku, zbudowana wg projektu Henryka Stifelmana (1870-1938) i Stanisława Weissa (1871-1917).

 

 

 

 

 

 

 

Gmach Główny Politechniki Warszawskiej. Za oficjalną datę powstania uczelni przyjmuje się rok 1915, ale już od roku 1898 istniał Instytut Politechniczny w Warszawie imienia Mikołaja II (1868-1918) z rosyjskim językiem wykładowym. Uczelnia sięga tradycjami do roku 1826, kiedy to powstała Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego. W 1915 roku po zajęciu Warszawy przez Niemców z inicjatywy i w wyniku zabiegów Towarzystwa Naukowego Warszawskiego uzyskano zgodę gubernatora gen. Hansa Hartwiga von Beselera (1850-1921) na założenie uczelni. W okresie międzywojennym nastąpił znaczny rozwój Politechniki Warszawskiej. W latach 20. XX wieku wzniesiono budynek Nowej Kreślarni i pozyskano nowe tereny dla Politechniki przez dołączenie działki, gdzie wcześniej była część szkółki owocowej. Na nowo pozyskanym terenie zbudowano budynek Instytutu Aerodynamicznego, a wkrótce potem gmachy Elektrotechniki i Technologii Chemicznej. W latach 1922-1930 wzniesiono Kolonię Akademicką przy Placu Gabriela Narutowicza, z salą gimnastyczną i zakładem kąpielowym. W ostatnim przed II wojną światową roku akademickim 1938/1939 liczba studentów przekroczyła 5000 osób. Od jesieni 1942 roku okupanci zezwolili na ponowne otwarcie Politechniki zamkniętej po wybuchu wojny. Odtąd, do 1945 roku, funkcjonowała ona jako Państwowa Wyższa Szkoła Techniczna (PWST). Była to dwuletnia szkoła półwyższa z polskim językiem wykładowym. W latach wojny straty uczelni były ogromne, zniszczono 50% budynków oraz 90% wyposażenia wnętrz. Pierwsze lata powojenne to przede wszystkim odbudowa zniszczeń i następnie dalsza rozbudowa uczelni. W czasie wojny zginęło wielu inżynierów i naukowców niezbędnych do odbudowy kraju, zapotrzebowanie więc na wykwalifikowanych fachowców z dziedziny techniki było ogromne. Politechnika starała się sprostać tym oczekiwaniom. Do końca 1945 roku uruchomiono wszystkie przedwojenne wydziały, a w następnych latach zorganizowano szereg nowych. Dziś Politechnika Warszawska jedną z największych i najlepszych uczelni technicznych w Polsceoraz w Europie Środkowo-Wschodniej. Najbardziej rozpoznawanym miejscem związanym z Politechniką Warszawską jest jej główna aula, w której oprócz inauguracji roku akademickiego czy ważnych uczelnianych uroczystości odbywają się także targi edukacyjne i językowe czy wiece wyborcze partii politycznych. W dniach grudniu 1948 roku w Gmachu Głównym Politechniki miał miejsce Kongres Zjednoczeniowy PPR i PPS, będący zarazem I Zjazdem PZPR.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomniki prof. Ignacego Mościckiego (1867-1946), wybitnego chemika i prezydenta II RP, oraz Eugeniusza Felicjana Kwiatkowskiego (1888-1974), wicepremiera, ministra skarbu, przemysłu i handlu, wybitnego działacza gospodarczego II RP, a także tablice upamiętniające wydarzenia Października 1956 roku i Marca 1968 roku, umieszczone w auli głównej Politechniki.

 

 

 

 

 

 

 

Tablica pamiątkowa poświęcona prof. Stanisławowi Noakowskiemu (1867-1928) - wybitnemu architektowi, malarzowi, rysownikowi, historykowi sztuki, umieszczona naprzeciw Politechniki Warszawskiej, na ulicy noszącej jego imię.

 

 

Ulica Polna. Biegnie od placu Unii Lubelskiej w kierunku północnym do Placu Politechniki. Powstała jako droga biegnąca wzdłuż wytyczonego około 1770 roku wału miejskiego, będącego granicą miasta. Wał ten został zniwelowany w drugiej połowie XIX wieku. Do dzisiaj jest jednak wyraźnie widoczna wyznaczona wcześniej granica ścisłej zabudowy miasta - wielkomiejskie kamienice po wschodniej stronie ulicy i swobodna, znacznie nowsza zabudowa po stronie zachodniej. Na początku XX wieku ulica w swojej wschodniej pierzei zabudowana została nowoczesnymi kamienicami; kolejne powstawały w okresie międzywojennym. W 1930 roku północny fragment ulicy został wyodrębniony jako ulica Noakowskiego. W latach PRL przy ulicy - mniej więcej w miejscu widocznym na zdjęciu - mieściło się targowisko warzywne i owocowe, gdzie dostępne były produkty nieosiągalne w sklepach.

 

 

Nowoczesne biurowce oraz Dom Studencki "Riviera" w pobliżu Ronda Jazdy Polskiej, przy stacji metra Politechnika.

 

 

 

Dom Studencki "Riviera". Znajduje się przy Rondzie Jazdy Polskiej. Należy do Politechniki Warszawskiej i pełni funkcję jednego z jej akademików. Został wzniesiony w latach 1962-1964 wg projektu architektów Kazimierza Thora (1913-2006) i Józefa Bubicza. Był swego czasu wybitnym obiektem architektonicznym. Miał licowane klinkierem elewacje szczytowe i przeszklone frontowe. W latach 90. ubiegłego stulecia jego elewacja przeszła gruntowną modernizację, której budynek zawdzięcza swój obecny wygląd i niebiesko-granatowy kolor. W budynku działa studencki klub "Riviera-Remont".

 

 

Skrzyżowanie ulic Waryńskiego i Nowowiejskiej, widok w stronę Placu Konstytucji.

 

 

Stacja metra A11-Politechnika i jej okolice. Stacja zlokalizowana jest u zbiegu ulic: Ludwika Waryńskiego, Nowowiejskiej i Alei Armii Ludowej (Rondo Jazdy Polskiej). Do 26 maja 1998 roku pełniła funkcję stacji końcowej linii metra. Pierwotna planowana nazwa - Wawelska. Na ścianie jednego z wejść do stacji wmurowano tablicę, poświęconą inż. Janowi Podoskiemu (1904-1998) - inicjatorowi budowy metra warszawskiego. Na stacji znajduje się też tablica upamiętniająca prof. Romana Ciesielskiego (1924-2004). Stacja jest jednokondygnacyjna, jednonawowa z płaskim stropem, bez słupów, utrzymana w kolorach szarości. Posiada peron-wyspę o szerokości 11 m i długości 120 m. Jej powierzchnia wynosi 14.900 m², a kubatura 91.100 m³. Na powierzchnię prowadzą schody i winda dla niepełnosprawnych. Na stacji znajdują się schody ruchome i stacjonarne oraz winda. Na terenie stacji znajdują się punkty handlowe, bankomat oraz toalety. Na tej stacji znajduje się też defibrylator. Za stacją Politechnika od południowej strony, między torami, znajduje się komora torów odstawczych. Tory odstawcze mogą być wykorzystane w sytuacji, gdy na trasie zepsuje się jakiś skład. Na terenie stacji umieszczona była początkowo Centralna Dyspozytornia, przeniesiona na teren STP Kabaty w grudniu 2007 roku. W pobliżu stacji znajdują się między innymi: Politechnika Warszawska, Dom Studencki "Riwiera", Klub Studencki "Remont", OSiR "Polna".

 

 

 

 

 

 

 

 

Skrzyżowanie ulic Pięknej i Mokotowskiej.

 

 

Ulica Krucza. Widok w kierunku północnym. Ulica biegnie od rozwidlenia ulic Zgoda i Szpitalnej do skrzyżowania ulic Pięknej i Mokotowskiej, przecina Aleje Jerozolimskie. Wytyczona została około 1770 roku. Jej przedłużenie do ulicy Szpitalnej utrudniał podmokły grunt, nazywany potocznie krukiem - stąd nazwa ulicy. Przedwojenna zabudowa swój kształt zyskała głównie w XIX wieku - znajdowały się tu liczne sklepy z damskimi kapeluszami. Zabudowa została wypalona w 90% podczas powstania warszawskiego i po jego upadku. Ocalało kilka kamienic przy Nowogrodzkiej i Wilczej. Wypalone ruiny wyburzono w 1946 roku i ulicę przeznaczono pod zabudowę Dzielnicy Ministerstw. Po 1956 roku uzupełniono zabudowę o bloki mieszkalne. Do 1944 roku pod numerem 26 znajdowała się kamienica Łęckich uwieczniona w powieści "Lalka" Bolesława Prusa (1847-1912).

 

 

Ulica Żurawia widziana od strony Kruczej w kierunku Placu Trzech Krzyży. Swój początek ulica ma na północnym krańcu Placu Trzech Krzyży, zaś koniec na skrzyżowaniu z ulicą Poznańską. Powstanie ulicy datowane jest na połowę XVIII wieku (pierwotnie zwana ona była ulicą Do Stawu), ale jej rozwój związany jest z budową dworca kolei Warszawsko-Wiedeńskiej w połowie XIX wieku. Stopniowo zabudowywana kamienicami, w sporym stopniu zniszczona podczas II wojny światowej. Do tego zresztą okresu znana była pod nazwą Żórawia. Już po wojnie duża jej część przeznaczona na tzw. dzielnicę ministerstw. Nazwa ulicy związana jest z płynącą tędy niegdyś rzeczką Żurawką.

 

 

Aleje Jerozolimskie przy skrzyżowaniu z ulicą Kruczą. Aleje Jerozolimskie to jedna z głównych i najdłuższych ulic Warszawy, ciągnąca się od mostu Poniatowskiego do południowo-zachodnich granic miasta. Pierwotnie nazwa ulicy brzmiała Aleja Jerozolimska. Pochodzi ona od istniejącego w XVIII wieku na zachód od obecnego Placu Zawiszy osiedla żydowskiego Nowa Jerozolima, założonego na terenie jurydyki Bożydar-Kałęczyn należącej do księcia Augusta Kazimierza Sułkowskiego (1729-1786). Wzdłuż obecnej ulicy biegła droga z Warszawy do tego osiedla. Choć zlikwidowano je szybko, a Żydzi przeprowadzili się do miasta, nazwa pozostała. Ulicę wytyczono ostatecznie w latach 1823-1824. Przy skrzyżowaniu z Marszałkowską wybudowano w 1845 roku Dworzec Wiedeński wg projektu Henryka Marconiego (1792-1863). Ulica stała się później bardzo okazała, szczególnie ze względu na wiele dzieł secesyjnej i modernistycznej architektury. W latach 1904-1913 wybudowano wiadukt prowadzący do Mostu im. ks. Józefa Poniatowskiego. Nieco później, bo w latach 1921-1932, wybudowano pod powierzchnią ulicy tunel kolei średnicowej. Podczas okupacji niemieckiej Aleje nosiły nazwę Reichstraße. W czasie II wojny światowej większość zabudowy została zniszczona, natomiast po wojnie postanowiono odbudować Warszawę nie odwołując się do przedwojennego charakteru. Widoczny na zdjęciu odcinek między Nowym Światem i Marszałkowską zabudowany jest głównie w stylu socrealistycznym. Po lewej stronie widoczny jest dawny Centralny Dom Towarowy (CDT) - sześciokondygnacyjny dom handlowy. Powstał w latach 1948-1952 wg projektu Zbigniewa Ihnatowicza (1906-1995) i Jerzego Romańskiego (1909-1968). Był to gmach późnomodernistyczny, który powstał w Warszawie doby socrealizmu. Przez to jego projekt był w tamtych czasach potępiany. Dom handlowy w momencie powstania był bardzo nowoczesny i funkcjonalny, posiadał też drugie w stolicy schody ruchome. Na dachu natomiast znalazła się restauracja na 400 osób, a na antresoli kawiarnia na 200 osób. We wrześniu 1975 roku w CDT wybuchł pożar, który znacznie zniszczył obiekt. Podczas rewitalizacji trwającej do 1977 roku zmieniono wiele z pierwotnego charakteru budynku. W latach 80. XX wieku dom, zwany już wówczas "Smyk", stał się częścią domów towarowych Centrum. W 2000 roku DH "Smyk" został wydzielony ze spółki Domy Towarowe Centrum i powołano "Smyk sp. z o.o.", która utworzyła markę sklepów z artykułami dla dzieci.

 

 

Hotel "Novotel" przy Rondzie Dmowskiego na skrzyżowaniu Alei Jerozolimskich i Marszałkowskiej widziany sprzed stacji metra Centrum. Powstał on w latach 1972-1974. Wybudowany przez szwedzką firmę Skanska. Po oddaniu do użytku nosił nazwę "Forum". Gruntownie zmodernizowany w latach 2004-2005. Zmieniono wówczas kolor elewacji z żółtej na szarą, zmodernizowano całą infrastrukturę i pokoje. Gruntownie przebudowane zostało również przyziemie hotelu, przenosząc wejście główne z zaplecza hotelu na jego front od strony ulicy Marszałkowskiej. Obecnie hotel ma standard czterogwiazdkowy. Posiada 734 pokoje. Przed renowacją ze względu na swoją formę i kolor elewacji hotel był znany w Warszawie jako "wielka tabliczka czekolady".

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Śródmieście Północne

 

 

W tej części Śródmieścia znajdują się najbardziej reprezentatywne przykłady współczesnej architektury Warszawy, z Pałacem Kultury i Nauki oraz nowoczesnymi punktowcami na czele. Obszar ten, wskutek burzliwych kolei losu, został praktycznie pozbawiony starszej, XIX-wiecznej, często secesyjnej, oraz przedwojennej - z reguły modernistycznej, zabudowy. Tutaj też częściowo znajdowało się warszawskie getto. Obecnie, powoli odtwarzana jest zabytkowa zabudowa dzielnicy - przykładem może tu być odbudowana cała północna pierzeja Placu Teatralnego, czy plany odbudowy Pałacu Saskiego. Tutaj też znajduje się duża część Traktu Królewskiego - ale te części Śródmieścia, podobnie jak i warszawskie judaica znajdziecie w innych punktach relacji.

-----

Stacja metra A13-Centrum znajduje się w Śródmieściu, przy Rondzie Dmowskiego, w okolicy placu Defilad przy Pałacu Kultury i Nauki. Głównymi ulicami w okolicy są Marszałkowska i Aleje Jerozolimskie. Wybudowana przez firmę Hydrobudowa-6, stacja została oddana do użytku 26 maja 1998 roku i do 11 maja 2001 roku była stacją końcową pierwszej linii metra. Jej architektem była Jasna Strzałkowska-Ryszka. Docelowo stacja ta miała być trzynastą stacją linii (stąd jej numer A13). Jest ona dwukondygnacyjna, czteronawowa, z trzema rzędami słupów (jeden pośrodku, dwa w pobliżu ścian bocznych). Dwa perony, każdy o szerokości 7 m, rozmieszczone są po bokach stacji, a tory metra pośrodku. Galeria znajduje się nad oboma peronami. W połowie stacji, nad torami, jest połączenie między bocznymi galeriami. Powierzchnia stacji wynosi 25.520 m², a kubatura 145.300 m³. Stacja znajduje się na głębokości 18 metrów. Na stacji oprócz zwykłych schodów są schody ruchome przy każdym z czterech wyjść z peronów oraz windy. Stacja jest utrzymana w kolorach żółtym i fioletowym w okolicach torów. Na terenie stacji znajdują się liczne punkty handlowo-usługowe, toalety, bankomat, główna siedziba Komisariatu Policji Metra Warszawskiego i placówka Poczty Polskiej. Stacja spełnia też funkcję przejścia podziemnego. Na placyku przed południowym wejściem na stację Centrum zbudowano betonową ścianę utrzymująca różnicę wysokości. Na tej ścianie młodzi artyści prezentują swoje kompozycje, często są to graffiti. Na tej stacji znajdują się dwa defibrylatory.Za stacją Centrum, od strony północnej znajduje się połączenie między torami. Połączenie to może być wykorzystane w sytuacji, gdy na trasie zepsuje się jakiś skład. Można go wtedy odholować, tak aby nie przeszkadzał w dalszym kursowaniu metra. Za przejściem torowym znajduje się kilkumetrowe wgłębienie w zachodniej ścianie tunelu. Dawniej prowadziła do niego zwrotnica, z której tor po kilku metrach kończył się. Był to planowany przyszły przejazd na II linię metra. Przed dopuszczeniem stacji do eksploatacji, rozjazd zdemontowano. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: Pałac Kultury i Nauki, Dworzec Warszawa Śródmieście, Dworzec Centralny, Centrum Handlowe "Złote Tarasy", Galeria Centrum (dawniej - Domy Towarowe Centrum), Rotunda PKO, hotele "Polonia", "Novotel" (dawny hotel "Forum"), "Metropol" i "Marriott".

 

 

 

 

 

 

Wyjście z placyku przed stacją Centrum w kierunku zachodnim. Bliższy z widocznych wieżowców to kompleks biurowo-hotelowy LIM Centre, mieszczący m. innymi hotel "Marriott". Obiekt został wybudowany w 1989 roku i szybko zyskał prestiż oraz popularność za sprawą osiągnięcia jednego z pierwszych w Polsce standardu pięciogwiazdkowych pokoi hotelowych. Inwestycję realizowała spółka LIM Joint Venture, którą utworzyło w 1987 roku trzech wspólników: PLL "Lot", austriacka firma budowlana Ilbau GmbH oraz Marriott International. W 1998 roku firma Ilbau GmbH zbyła udziały na rzecz SGS GmbH. Projektantami budynku byli Jerzy Skrzypczak, Andrzej Bielobradek i Krzysztof Stefański. Wieżowiec ma ciemnozieloną barwę, sąsiaduje z gmachem Oxford Tower. Na dwóch dolnych piętrach znajduje się Galeria LIM. Obejmuje ona około 40 sklepów, kawiarnie i restauracje oraz kasy LOT-u. Na kolejnych, wyższych piętrach znajdują się biura, a od połowy budynku zaczynają się piętra hotelowe. W budynku znajduje się także kasyno. Hotel dysponuje 518 pokojami. Bez trzydziestometrowej anteny wieżowiec do dachu ma wysokość 140 metrów. Budynek jest połączony przejściem podziemnym z dworcem PKP Warszawa Centralna. W 1999 roku znany francuski wspinacz Alain Robert wspiął się bez zabezpieczenia i pozwolenia na Hotel Marriott. W tym samym roku tego samego wyczynu dokonał polski fotograf i wspinacz Dawid Kaszlikowski, natomiast 10 lat później, 22 kwietnia 2009 roku, budynek został zdobyty przez Bartłomieja Opielę. Z lewej strony widoczny jest Oxford Tower - wieżowiec noszący dawniej nazwę Intraco II lub też zwany budynkiem Elektrimu, zlokalizowany przy ulicy Chałubińskiego. Zbudowany został w 1979 roku, wg projektu Jerzego Skrzypczaka, H. Świergockiej-Kaim i Wojciecha Grzybowskiego. Wieżowiec wchodzi w skład tzw. Centrum Zachodniego, wybudowanego m.in. w celu osłonięcia i osłabienia dominacji Pałacu Kultury. Mieszczą się w nim biura takich firm jak Citibank Handlowy, Minex, Grappahl, Polservice, AV Inwestor, Polferries, Polska Organizacja Turystyczna oraz Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Dawniej też była to główna siedziba Elektrimu. Wysokość budynku - identyczna jak hotelu "Marriott".

 

 

Pałac Kultury i Nauki (PKiN). Jest to najwyższy budynek w Polsce, mierzący 230,86 m. Wybudowany w latach 1952-1955 - jako dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego - budynek jest dziełem radzieckiego architekta Lwa Rudniewa (1885-1956). Nosił imię Józefa Stalina (1878-1953). Przy jego budowie zatrudnionych było ok. 3.500 robotników radzieckich. Jest siedzibą wielu firm oraz instytucji użyteczności publicznej, takich jak kina, teatry, księgarnia, kluby sportowe, wyższe uczelnie (m.in. Collegium Civitas), instytucje naukowe oraz władz Polskiej Akademii Nauk. W PKiN zlokalizowana jest także Sala Kongresowa (na 3.000 miejsc), Muzeum Techniki, Muzeum Ewolucji PAN oraz Pałac Młodzieży. Organizowane są tu także różnego typu wystawy i targi, m.in. od 1958 Międzynarodowe Targi Książki. W sylwestrową noc 2000 roku na wieży pałacu odsłonięty został drugi co do wielkości w Europie zegar - jego cztery tarcze mają średnice po 6 metrów. Jest to zarazem drugi najwyżej położony zegar wieżowy na świecie. Na jednym ze zdjęć pałacu widoczna jest także Sala Kongresowa. Odbywają się w niej największe uroczystości, gale i imprezy. Cechuje się dobrą akustyką. Zachowała oryginalny wystrój i wyposażenie wnętrz, głównie w stylu socrealistycznym, choć niektórzy historycy sztuki znajdują tu też elementy art déco.

 

 

 

 

 

Przed Muzeum Techniki, mieszczącym się w PKiN. Muzeum Techniki i Przemysłu powstało w Warszawie już w 1929 roku. Wówczas było zlokalizowane w dwóch miejscach: przy Krakowskim Przedmieściu i Tamce. Po wojnie zostało reaktywowane w 1952 roku, a w 1955 roku otrzymało obecną siedzibę w Pałacu Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. Muzeum Techniki w nawiązaniu do tradycji Muzeum Techniki i Przemysłu organizuje wystawy stałe i czasowe, gromadzi zbiory z zakresu historii techniki i jej rozwoju, a także zbiorów z wybranych dziedzin nauki. Muzeum prowadzi też działalność oświatową. W salach Muzeum Techniki mieści się także niewielkie planetarium. Zdjęcie z lutego 1994 roku.

 

 

Miejsce znane wszystkim miłośnikom jazzu - klub "Akwarium" przy ulicy Emilii Plater w Śródmieściu. Został założony w 1970 roku po przejęciu przez PSJ (Polskie Stowarzyszenie Jazzowe) istniejącej tu kawiarni "Barbara". Klub gościł głównie (choć nie tylko) krajowych jazzmanów, organizował cotygodniowe jam sessions. W 1988 roku klub przejął Mariusz Adamiak. Otworzył klub znacznie szerzej na świat. Zorganizował także festiwal "Warsaw Summer Jazz Days". Klub zrobił się bardzo znany, także za granicą. W 2000 roku klub zamknięto, a na jego miejscu wybudowano wieżowiec Inter Continental. Po kilkuletniej przerwie, w roku 2007 klub "Akwarium" ponownie otwarto, ale już w innym miejscu. To zdjęcie starego, dobrego "Akwarium" zrobiłem jesienią 1992 lub 1993 roku.

 

 

Ulica Pańska, biegnąca od Emilii Plater do Towarowej, z przerwą na wysokości Alei Jana Pawła II, jest położona na terenie dwóch dzielnic - Śródmieścia i Woli. Na zdjęciu widoczny jest jej śródmiejski odcinek. Ulica została wytyczona około 1757 roku na terenie jurydyki Bielino. Początkowo nazywana była Nową bądź Wspaniałą, jednak w 1770 roku nadano jej oficjalną nazwę Pańska. Nazwę tę wiąże się z osobą marszałka wielkiego koronnego Franciszka Bielińskiego (1683-1766) - pana na Bielinie, albo ze wspaniałą ówczesną zabudową ulicy. Do 1890 roku ulica została niemal w całości zabudowana kamienicami. Zabudowa uległa znacznym zniszczeniom w 1944 roku, natomiast w latach 50. XX wieku skrócono ją w związku z budową Pałacu Kultury i Nauki. Część dawnej zabudowy, szczególnie w zachodniej (wolskiej) części ulicy, przetrwała do dziś i w większości została zaadaptowana do nowych potrzeb.

 

 

Wieżowce w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Emilii Plater, Jana Pawła II i Ronda ONZ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Świętokrzyska to jedna z głównych arterii komunikacyjnych w kierunku wschód-zachód. Nazwa ulicy pochodzi pośrednio od kościoła p.w. św. Krzyża. Działający tam księża misjonarze założyli w XVIII wieku na terenach przyległych folwark zwany świętokrzyskim, przez który biegła droga - dzisiejsza ulica Świętokrzyska. Przed II wojną światową Świętokrzyska była wąską, śródmiejską ulicą, kończącą się na Nowym Świecie. Podczas odbudowy Warszawy zadecydowano poszerzyć ulicę i przebić ją przez Nowy Świat do ulicy Kopernika. Pod ulicą Świętokrzyską przebiega II linia metra. Na zdjęciu widoczny jest fragment ulicy od skrzyżowania z ulicą Czackiego w kierunku zachodnim. Po lewej stronie widoczne są gmachy NBP, a na wprost - dawny gmach Hotelu "Warszawa" na Placu Powstańców Warszawy. W tle - wieżowce w okolicach Ronda ONZ i PKiN.

 

 

Gmach Ministerstwa Finansów przy ulicy Świętokrzyskiej.

 

 

Widok z Placu Powstańców Warszawy w kierunku ulicy Szpitalnej. Ulica Szpitalna biegnie od zbiegu ulic Brackiej i Kruczej do Placu Powstańców Warszawy. Wytyczona została w I połowie XVI wieku na terenie jurydyki Nowoświeckiej, na gruntach należących do księży misjonarzy i Szpitala św. Ducha. W latach 1754-1757 na parceli zakupionej od Szpitala św. Ducha wybudowano wg projektu Jakuba Fontany (1710-1773) zabudowania Szpitala Dzieciątka Jezus, od którego ulica bierze swą nazwę, nadaną w roku 1770. W latach 80. XIX wieku przy Szpitalnej stały tylko dwa drewniane domy; późniejszą zabudową były murowane domki i niewielka kamieniczka u zbiegu z ulicą Przeskok. Jednak okolica rozwijała się coraz szybciej: w roku 1883 powstała ul. Górskiego, zaś w roku 1893 narożnik u zbiegu obu ulic zabudowano, widoczną na zdjęciu po lewej stronie kamienicą firmy E. Wedel, projektu Franciszka Braumana (1838-1904). Tutaj mieści się najbardziej czekoladowy zakątek Warszawy - "Sklep Staroświecki" i najstarsza pijalnia czekolady w Polsce, Pijalnia Wedla. Właśnie tu Emil Albert Wedel (1841-1919) otworzył swój sklep firmowy.

 

 

Gmach centrali NBP przy Placu Powstańców Warszawy. Plac wytyczony został w latach 1823-1826 pomiędzy ulicami Szpitalną, Sienkiewicza, Moniuszki, Świętokrzyską i Warecką. W roku 1839 otrzymał nazwę Placu Dzieciątka Jezus. W roku 1870 został przemianowany na Plac Warecki, a w 1921 roku w setną rocznicę śmierci Napoleona Bonaparte (1769-1821) otrzymał nazwę Placu Napoleona, a na samym placu postawiono pomnik cesarza. W latach 1931-1933 przy placu zbudowano 16-piętrowy wieżowiec Towarzystwa Ubezpieczeniowego "Prudential", w owym czasie budynek bardzo kontrowersyjny. W czasie powstania warszawskiego budynek został zajęty przez powstańców i pozostawał w ich rękach do końca powstania. Budynek jako najwyższy w Warszawie mocno ucierpiał od nalotów i ostrzału artyleryjskiego. Po 1945 roku plac otrzymał nazwę Placu Powstańców Warszawy, lecz nie odbudowano go praktycznie w przedwojennej formie poza budynkiem "Prudentialu", który w latach 1954-2002 mieścił Hotel "Warszawa".

 

 

"Zachęta" Narodowa Galeria Sztuki przy Placu Stanisława Małachowskiego. Gmach został wzniesiony w latach 1898-1903 na siedzibę Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, według projektu Stefana Szyllera. Początkowo celem Towarzystwa było organizowanie wystaw, zakup dzieł sztuki (do kolekcji narodowej) i udzielanie pomocy młodym artystom. Później Zachęta stała się jednym z głównych warszawskich ośrodków sztuki, promującym nowe malarstwo. 16 grudnia 1922 roku w pałacu "Zachęty" został zamordowany prezydent II RP Gabriel Narutowicz. Kolekcja stała "Zachęty" obejmuje dzieła współczesnej sztuki polskiej. Zarówno malarstwo, rzeźbę, instalacje, fotografie, filmy. Nie jest jednak ona prezentowana w formie stałej. Wystawy w "Zachęcie" to jedynie wystawy czasowe.

 

 

Ogromna kamienica przy ulicy Mazowieckiej (naprzeciw "Zachęty") mieści Dyrekcję Centralną Poczty Polskiej. Kamienica powstała w latach 1908-1910 dla hrabiów Krasińskich i Edwarda Bernarda Raczyńskiego, syna dziedzica Rogalina. Projektantem nowatorskiego budynku był pionier nowoczesnej architektury Jan Fryderyk Heurich (1873-1925). Luksusowa budowla po wojnie została oszpecona przez zamurowanie ogromnych witryn sklepowych, zajmujących dwie pierwsze kondygnacje. Mimo to, budynek zrobił wrażenie na twórcach socrealistycznego MDM-u, którzy powtórzyli jego architekturę w blokach otaczających plac Konstytucji. Przed wojną za szklanymi szybami mieściły się luksusowe sklepy, a na jednym z pięter działało Gimnazjum Żeńskie Janiny Tymińskiej.

 

 

Okrągły zbór ewangelicko-augsburski św. Trójcy pośrodku Placu Stanisława Małachowskiego z wysoką na 58 m kopułą jest dziełem Szymona Bogumiła Zuga z lat 1777-1778. Inspiracją dla architekta był rzymski Panteon oraz drezdeński kościół Najświętszej Marii Panny. Przez kilkadziesiąt lat, jako najwyższa budowla Warszawy, mógł uchodzić za dowód tolerancji religijnej króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. We wnętrzu, odznaczającym się znakomitą akustyką i otoczonym wieloma kondygnacjami galerii, często urządzane są koncerty chórów kościelnych. To tu w 1825 roku przed carem Aleksandrem I Romanowem na choralionie zagrał młodziutki Fryderyk Chopin. Car był tak zachwycony, że obdarował pierścieniami z brylantem zarówno Chopina, jak i konstruktora instrumentu. Kościół doznał zniszczeń w czasie II wojny światowej. Rekonstrukcja odbywała się w latach 1949-1957. W 1991 roku kościół odwiedził papież Jan Paweł II, a 25 maja 2006 roku przybył do niego Benedykt XVI w ramach spotkania ekumenicznego podczas pielgrzymki do Polski.

 

 

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, założone w 1888 roku, jest najstarszym muzeum tego typu w Polsce. Mieści się w odbudowanym po II wojnie światowej zabytkowym gmachu byłego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przy ulicy Kredytowej. Na kolekcję składają się zabytki obrazujące najważniejsze dziedziny kultury ludowej, zarówno polskiej jak i zagranicznej.

 

 

Kamienica przy ulicy Kredytowej. Za datę otwarcia ulicy przyjęło się uważać rok 1855. Ulicę nazywano wtedy Nowopróżną, dopiero rok później dostała nazwę Erywańskiej i taką nosiła do 1917 roku, kiedy to otrzymała obecną nazwę. Nazwa ulicy Kredytowej pochodzi najpewniej od znajdującego się tutaj w początkach XX wieku Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego - Zjednoczony Bank Ziemiański.

 

 

Widok sprzed stacji metra Świętokrzyska w stronę ulicy Zielnej. Widoczne są charakterystyczne budynki PAST-y i "Cedergrenu". Wczesnomodernistyczny gmach, położony przy ulicy Zielnej, wybudowany w latach 1907-1910 przez Bronisława Wawrzyńca Brochwicz-Rogoyskiego (1861-1921) oraz szwedzkiego architekta Izaaka Gustawa Clasona (1856-1930) dla towarzystwa telefonicznego "Cedergren", przejęty w 1922 roku przez Polskę Akcyjną Spółkę Telefoniczną (PAST) był pierwszym wysokościowcem w Warszawie. Był to najwyższy budynek w Warszawie aż do wybudowania Prudentialu na placu Napoleona. W momencie oddania do użytku był najwyższym budynkiem w całym Imperium Rosyjskim. Stojąca obok (po lewej stronie) kamienica również należała do "Cedergrenu". Budynek PAST-y odegrał bardzo ważną rolę podczas powstania warszawskiego - przez całą pierwszą połowę sierpnia był rękach Niemców, dzięki czemu mogli oni łatwo obserwować oraz ostrzeliwać Śródmieście Północne, w szczególności rejon placu Dąbrowskiego. Wielokrotne szturmy powstańców kończyły się fiaskiem aż do 20 sierpnia 1944, kiedy to Batalion "Kiliński" zaatakował broniących się w budynku Niemców mieszanką ropy i benzyny, wystrzeliwaną na wysokość pierwszego i drugiego piętra za pomocą strażackiej sikawki. Równocześnie z sąsiedniej kamienicy powstańcy dokonali wyłomu i wtargnęli do budynku. Ten szturm był udany, Niemcy ponieśli spore straty. Wkrótce na szczycie zawisła biało-czerwona flaga. Gmach mocno zrujnowany w wyniku działań wojennych, został odbudowany dopiero na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. W roku 2000 został przekazany środowiskom kombatanckim, w których imieniu budynkiem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. W 2003 roku na szczycie umieszczono znak Polski Walczącej.

 

 

Ulica Próżna - widok w kierunku Placu Grzybowskiego. Ulica ciągnie się od ulicy Zielnej do placu Grzybowskiego. Jest jedyną obustronnie ocalałą ulicą warszawskiego getta. Corocznie od 2004 roku na Próżnej i placu Grzybowskim odbywa się Festiwal Kultury Żydowskiej - "Warszawa Singera". Próżna istnieje od początku XVIII wieku. Początkowo łączyła tylko Marszałkowską i Zielną. Najpierw zwano ją Ogrodową, a od 1770 roku - Próżną, ponieważ nie była zabudowana. W 1862 roku wytyczono zasadniczy dziś odcinek do placu Grzybowskiego. Na Próżnej najłatwiej wyobrazić sobie dawny wygląd niemal wszystkich zniszczonych ulic północnego Śródmieścia i Muranowa: niezbyt wiele światła, wąskie jezdnie, bardzo wysokie, wielkomiejskie kamienice. Zachowane budynki są dziełami ulubionego architekta warszawskiej finansjery, Franciszka Braumana. Są to: kamienica Szejwacha Batawii, kamienica Perlmana i Nożyka (fundatora pobliskiej synagogi) oraz kamienica Wolanowskiego. Przedwojenna Próżna była ulicą w 100% żydowską, znaną jako miejsce handlu artykułami żelaznymi oraz tanią literaturą. Na rogu Próżnej i Zielnej mieścił się jeden z najważniejszych banków żydowskich w Polsce - Dom Bankowy Szereszewskich. Tradycja handlu żelaznego przetrwała do dziś, można tu przebierać wśród śrub, nakrętek, okuć, sprężyn... Na ulicy Próżnej mieści się także Austriackie Forum Kultury.

 

 

Ulica Zielna w okolicach stacji metra Świętokrzyska. Powstała w połowie XVIII wieku, wytyczona na pograniczu jurydyki Bielino - pośród jej ogrodów. Tłumaczy to jej pierwotną nazwę - Zielona, która podczas oficjalnego nadawania nazw w 1770 roku została zniekształcona na Zielną. Początkowo biegła aż od Chmielnej do Królewskiej i taki stan zachował się do II wojny światowej. Część kamienic została zniszczona w 1939 roku, a zachodnia pierzeja przejściowo weszła w skład getta. Kolejne zniszczenia przyniosło powstanie warszawskie, podczas którego ciężkie walki toczyły się o stojący tu gmach PAST-y i Cedergrenu. Sytuację zmieniły dwie inwestycje: przebicie i poszerzenie ulicy Świętokrzyskiej oraz przede wszystkim budowa Pałacu Kultury i Nauki - rozebrano wtedy resztki zburzonych kamienic, a sporą część ulicy zamieniono w ogromny plac Defilad. Tym samym ulica Zielna została skrócona do niewielkiego odcinka w swym północnym biegu. Na zdjęciu widoczny jest Pałac Janaszów-Czackich, wzniesiony w latach 1874-1875 wg projektu Jana Kacpra Heuricha (1834-1887) dla finansisty Jakuba Janasza (1821-1893). Architekt nadał rezydencji cechy typowe dla przyulicznych pałaców francuskich a elewację skomponował w modnym wówczas stylu neorensansowym. W roku 1893 pałac przeszedł w ręce rodziny Czackich i aż do roku 1939 stanowił ich własność. W roku 1915 mieściła się w nim ochronka dla dzieci niewidomych założona przez Różę Czacką (1876-1961), znaną także jako Matka Elżbieta Czacka - założycielkę zgromadzenia franciszkanek służebnic Krzyża i twórczynię zakładu w Laskach. W latach 2003-2007 pałac został odrestaurowany.

 

 

Nowoczesne budynki biurowca Saski Point przy ulicy Królewskiej, naprzeciw Ogrodu Saskiego. Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z Krakowskim Przedmieściem i biegnie na zachód do ulicy Granicznej, gdzie rozwidla się na ulice Grzybowską i Twardą. Powstała w okresie kluczowego rozwoju staromiejskiej części Warszawy, a więc najpewniej w okresie XVI - XVII wieku. Od samego początku łączyła Trakt Królewski z Grzybowem. W XVIII wieku na rogu Marszałkowskiej i Królewskiej - czyli niemal w widocznym na zdjęciu miejscu - znajdowała się otwarta w 1784 roku Operalnia, pierwszy w Polsce teatr zawodowy. W okresie międzywojennym znajdował się tutaj gmach Giełdy Państwowej.

 

 

Stacja metra A14-Świętokrzyska. Zlokalizowana jest na skrzyżowaniu ulic Świętokrzyskiej i Marszałkowskiej. Została oddana do użytku razem ze stacją Ratusz Arsenał 11 maja 2001 roku. Architektem stacji była Krystyna Jonak. Jest to stacja dwukondygnacyjna, dwunawowa, z rzędem słupów - posiada peron i antresolę. Peron-wyspa posiada szerokość 12 m i długość 120 m. Powierzchnia stacji wynosi 7.280 m², a kubatura 46.500 m³, utrzymana jest ona w kolorach zieleni, granatu i fioletu. Począwszy od tej stacji, kolejne północne przystanki warszawskiego metra są mniejsze i krótsze. Świętokrzyska jest pierwszą stacją, gdzie schody oraz inne wyjścia z peronów są wysunięte w głąb peronu, a nie jak na południowych stacjach - zlokalizowane na końcu peronu. Dzięki temu stacje są nieco krótsze i maja mniejszą powierzchnię oraz kubaturę, a co za tym idzie - mniejsze koszty budowy i utrzymania. Na stacji po obu stronach peronu znajdują się schody ruchome i stacjonarne oraz winda. Na terenie stacji znajdują się: punkty handlowo-usługowe, toalety, bankomat a także słynny warszawski sklep modelarstwa kolejowego "Parowozik". Stacja spełnia też funkcję przejścia podziemnego znajdującego się na antresoli. Na antresoli są wystawiane prace fotografików lub inne prace artystów w ramach galerii "Pociąg do sztuki". Stacja Świętokrzyska jest stacją przesiadkową na drugą linię metra. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: PKiN, kino "Bajka", Dom Handlowy "Sezam", Poczta Główna, pierwsza w Polsce restauracja sieci McDonald’s, Ogród Saski, Teatr Żydowski i synagoga Nożyków.

 

 

 

Jesień w Ogrodzie Saskim. Park został założony na przełomie XVII i XVIII wieku przez króla Augusta II Mocnego (1670-1733), jako ogród przypałacowy w stylu francuskim. Jest jednym z najstarszych parków w Polsce i zarazem fragmentem wpisanego w plan miasta, barokowego założenia urbanistycznego znanego pod nazwą Osi Saskiej. Początki kształtowania się tego założenia sięgają roku 1713, a kształt ostateczny osiągnięto w latach 1730-1740, za panowania Augusta III Sasa (1696-1763). W 1816 roku rozpoczęto realizację projektu Jamesa Savage’a (1779-1852), która przekształciła ogród w park krajobrazowy z elementami wcześniejszego układu regularnego. W latach 40. XX wieku, podczas okupacji niemieckiej, przez zachodnią część parku przebito ulicę Marszałkowską. Drzewostan częściowo przetrwał powstanie warszawskie, jednak wszystkie elementy architektoniczne uległy zniszczeniu. Po II wojnie światowej park odtworzono. Zajmujący powierzchnię 15,5 ha park jest popularnym miejscem spacerów warszawiaków.

 

 

 

 

Kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego przy ulicy Senatorskiej, widziany od strony Ogrodu Saskiego. Budowa pierwszego kościoła w tym miejscu została ufundowana przez króla Zygmunta III Wazę (1566-1632). Miała charakter dziękczynny za zdobycie Smoleńska. Data tego wydarzenia,13 czerwca 1611 roku, zasugerowała wybór patrona świątyni. Już wtedy uchwałą sejmu powierzono go zakonowi reformatów. W październiku 1623 roku kanclerz koronny i biskup kujawski Andrzej Lipski (1572-1631) uroczyście poświęcił na tym terenie krzyż. W uroczystości tej uczestniczyła para królewska, nuncjusz papieski Giovanni Battista Lancellotti (1575-1655) i wielu dostojników. Wkrótce zbudowano tu klasztor i mały kościół, który był konsekrowany w 1635 roku przez biskupa Johanna Balthasara Liescha von Hornau (1592-1661). Kościół ten został zniszczony w roku 1657 przez współdziałające ze Szwedami wojska protestanckiego księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego (1621-1660). Z fundacji sekretarza królewskiego, kasztelana Stanisława Leszczyc-Skarszewskiego (1602-1685) w latach 1668-1680 wzniesiono nowy, murowany kościół. W roku 1679 świątynię konsekrował biskup poznański Stefan Wierzbowski (1620-1687). Kościół wybudowano najprawdopodobniej wg projektu Józefa Szymona Belottiego (?-1708), nadwornego architekta królów Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1640-1673) i Jana III Sobieskiego (1629-1696). Bywał on wtedy często odwiedzany przez króla Jana III Sobieskiego. W latach 1734-1735, za sprawą króla Augusta III Sasa, po prawej stronie prezbiterium wybudowano lożę dla niego i jego małżonki. Rzeźby we wnętrzu kościoła zostały stworzone przez Jana Jerzego Plerscha (1704-1774), którego dzieła można podziwiać także w innych kościołach warszawskich, a którego syn Jan Bogumił (1732-1817) był portrecistą i dekoratorem na dworze ostatniego króla Rzeczypospolitej.Jest to pierwszy warszawski barokowy kościół z prostą fasadą. W latach 1767-1781 zbudowano kaplicę Matki Boskiej, a w roku1792 roku do krużganka dobudowano boczne ramiona. W roku 1850 umieszczono obraz Matki Boskiej w tympanonie frontonu, a w rok później ustawiono przed kościołem jej figurę wykonaną przez Antoniego Messinga. Zniszczony przez wojska niemieckie podczas walk powstańczych w 1944 roku został odbudowany w latach 1950-1956 wg projektu Karola Szymańskiego. Kościół należy do najpiękniejszych świątyń reformackich w Polsce.Świątynia posiada jednonawowe, prostokątne wnętrze i dwie kaplice boczne. Kruchta oddzielona jest kratą z XVIII wieku. W ołtarzach bocznych znajdują się obrazy świętego Franciszka i świętego Antoniego z Padwy namalowane przez Rafała Hadziewicza (1803-1886), a także obraz zdjęcia Chrystusa z Krzyża pędzla Annibala Vinici. Na uwagę zasługuje także także epitafium dwóch żon marszałka nadwornego Jerzego Augusta Wandalina Mniszcha (1715-1778), Mechtyldy z Szembeków i Amalii z Bruhlów (1736-1772), przypisywane Janowi Jerzemu Plerschowi.We wnętrzu krużganków przy kościele znajdują się epitafia zasłużonych osób, m.in. pisarki Klementyny z Tańskich Hoffmanowej (1798-1845), malarza Rafała Hadziewicza, poety Stanisława Jachowicza (1796-1857), prezydenta Wilna Wiktora Maleszewskiego (1883-1941), Stanisława Englerta (1891-1940), a także poległych podczas II wojny światowej, zmarłych w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i polskich żołnierzy walczących w obronie kraju.

 

 

 

 

 

 

 

 

Pałac Mniszchów przy ulicy Senatorskiej. Teren, na którym wznosi się pałac w 1714 roku zakupił marszałek wielki koronny Józef Wandalin Mniszech (1670-1747). W następnym roku przystąpiono do budowy pałacu. Robotami kierował Burchard Christoph von Münnich (1683-1767). Był on zapewne projektodawcą późnobarokowej rezydencji składającej się z korpusu głównego i dwóch prostopadłych skrzydeł bocznych ujmujących wielki dziedziniec honorowy. Przed rokiem 1762 pałac został przebudowany według projektu Pierre'a Ricaud de Tirregaille'a (1725~1772).Ok. roku 1780 słynny malarz Bernardo Bellotto, zwany Canalettem (1721-1780) uwiecznił go na swoim obrazie, skąd można czerpać wiedzę o jego ówczesnym wyglądzie.W 1805 roku miał miejsce pożar pałacu. Budynek został odnowiony i urządzono w nim salę koncertową. W pałacu mieściło się też Towarzystwo Muzyczne "Harmonia" założone przez mieszkającego tu niemieckiego poetę i kompozytora Ernesta Teodora Amadeusza Hoffmanna (1776-1822). W roku 1829 pałac stał się własnością Resursy Kupieckiej i w tym samym roku został gruntownie przebudowany w stylu klasycystycznym przez Adolfa Schucha (1792-1880). Aż do 1939 roku odbywały się w nim zebrania, loterie, odczyty, bale i jubileusze. We wrześniu 1939 roku w pałacu ulokowano szpital maltański, działający tutaj do powstania warszawskiego. W sierpniu 1944 roku szpital został ewakuowany, a we wrześniu Niemcy budynek spalili. Po wojnie pałac odbudowano według projektu Mieczysława Kuźmy (1907-1983) na siedzibę ambasady belgijskiej, która mieści się w nim do dziś.

 

 

Figura z 1731 roku przy ulicy Senatorskiej niedaleko Placu Bankowego, przedstawiająca św. Jana Nepomucena.

 

 

Tablica upamiętniająca desant kanałowy wykonany przez batalion AK "Czata 49" w czasie próby przebicia się powstańców ze Starówki do Śródmieścia. Batalion ten wchodził w skład Zgrupowania "Radosław".Jego nazwa wywodzi się od kryptonimu Centrali Zaopatrzenia Terenu (CZT), komórki AK, noszącej numer 49.Powstała ona w 1942 roku i miała za zadanie zaopatrywanie oddziałów Kedywu w Okręgach AK na Kresach. Pierwszym dowódcą CZT był mjr/ppłk Henryk Krajewski "Trzaska" (1898-1989), a od maja 1944 roku mjr Tadeusz Runge (1898-1975). Obaj w/w dowódcy byli "cichociemnymi". Batalion "Czata 49" utworzono z personelu CZT, IV Oddziału KG AK, żołnierzy 27. Wołyńskiej DP AK oraz "cichociemnych", oczekujących w stolicy na przydziały. Batalion walczył w powstaniu - najpierw w rejonie Woli i Starego Miasta, następnie na Czerniakowie i Mokotowie. W walkach stracił ponad 200 żołnierzy. Operacja, którą upamiętnia tablica miała miejsce w nocy z 30 na 31 sierpnia 1944 roku. Zadaniem powstańców było, po wyjściu na powierzchnię, uderzenie na Niemców celem zdezorganizowania ich zaplecza obronnego na południowo-zachodnim kierunku natarcia jednostek powstańczych Starego Miasta.Na dowódcę grupy desantowej wyznaczono kpt. Zbigniewa Dionizego Ścibor-Rylskiego "Motyla" (1917-2018).Przewodnikiem był doświadczony pracownik kanalizacji miejskiej. Około godziny 24.00 oddział znalazł się przy pierwszym z włazów, ale próba otwarcia go nie dała żadnych wyników, gdyż prawdopodobnie stał na nim jakiś pojazd.Przy drugim włazie było to samo. Otworzono dopiero trzeci właz. Znajdował się on w samym środku niemieckich namiotów, ustawionych na placu. Okazało się, że informacja o tym, że plac Bankowy jest wolny od wojsk niemieckich, jest całkowicie fałszywa.Po naradzie, uznano jednak za konieczne zaatakowanie oddziałów niemieckich.Żołnierzy wyprowadził na powierchnię por. Jan Andrzej Byczkowski "Cedro" (1910-1944). Wywiązała się gwałtowna wymiana ognia. Niemcy byli całkowicie zaskoczeni, po chwili jednak zasypali powstańców huraganowym ogniem i oświetlili teren rakietami. Przewaga nieprzyjaciela była ogromna. Chcąc uniknąć paniki kpt. "Motyl" i kpt. "Piotr" dali rozkaz odwrotu. Z kilkunastu żołnierzy, których wyprowadził na Plac Bankowy por. "Cedro", a którym nie udało się wejść z powrotem do kanału, jeden tylko uszedł z życiem - amunicyjny Jan Pęczkowski "Kamiński" (1923-1991) z plutonu "Torpedy".

 

 

Plac Bankowy jest jednym z głównych placów Warszawy. Powstał w 1825 roku za czasów Królestwa Polskiego jako plac reprezentacyjny, przy którym mieściły się budynki ważnych instytucji. Na placu Bankowym, przy ulicy Elektoralnej, stoi zaokrąglony budynek dawnej Giełdy i Banku Polskiego. Autorem projektu był Antonio Corazzi (1792-1877), a budynek powstał w 1828 roku. Bank Polski był bankiem emisyjnym i kredytowym, działającym w latach 1828-1885 w Królestwie Polskim. Założony został przez księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego (1778-1846). W latach 1829-1842 Bank Polski finansował budowę dróg w Królestwie Polskim oraz górnictwo rządowe. Od roku 1834 finansował też budowę cytadeli warszawskiej. W roku 1869 został podporządkowany rosyjskiemu Ministerstwu Skarbu, a w roku 1870 pozbawiony został prawa emisji banknotów i udzielania kredytów długoterminowych. W 1886 roku został postawiony w stan likwidacji, a jego majątek przejął Bank Państwowy Rosji.

 

 

Przed II wojną światową w obecnej zachodniej części Placu Bankowego istniała osobna ulica Rymarska, przy której mieścił się Pałac Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Pałac powstał w latach 1650-1654 i pierwszym właścicielem obiektu był kanclerz wielki koronny, wojewoda krakowski, poznański i łęczycki Jan Leszczyński (1603-1678). W 1825 roku Antonio Corazzi gruntownie przebudował i zmodernizował budynek. W roku 1830 pracował tu jako aplikant Juliusz Słowacki (1809-1849). Obecnie mieści się tu Ratusz m. st. Warszawy, znajdują się tu również biura Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego.

 

 

Między Bankiem Polskim i Pałacem Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu stoi jeszcze dawny Pałac Ministra Skarbu, również przebudowany w owym czasie przez Antonia Corazziego. Obecnie przed Pałacem stoi pomnik Juliusza Słowackiego. Po przeciwnej, wschodniej stronie placu znajdował się także Pałac Mniszchów z otaczającymi go terenami zielonymi. Po ich rozparcelowaniu wschodnią pierzeję Placu Bankowego zabudowano kamienicami czynszowymi, a sam Pałac Mniszchów znajduje się dziś poza placem. W południowo-zachodniej części placu utworzono skwer, a niebawem pojawił się tu tramwaj konny. W 1906 roku na plac przeniesiono fontannę z Krakowskiego Przedmieścia, z miejsca, gdzie obecnie znajduje się pomnik Adama Mickiewicza (1798-1855). Plac Bankowy został zniszczony podczas II wojny światowej. Po wojnie nadano mu nowy kształt. Odbudowano kamienicę Janasza i Pałac Zamoyskich (zwany też Pałacem Błękitnym), położony przy ulicy Senatorskiej, niedaleko skrzyżowania z Marszałkowską. W latach 1950-1951 odbudowano pałace: Ministra Skarbu oraz Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. Na placu umieszczono pomnik Feliksa Dzierżyńskiego (1877-1926) i sam plac nazwano jego imieniem. W 1989 roku usunięto pomnik Feliksa Dzierżyńskiego i przywrócono historyczną nazwę Plac Bankowy. Zamiast Dzierżyńskiego na placu stanął Juliusz Słowacki. Pomnik został odsłonięty 29 września 2001 roku. Figurę poety odlano w brązie na podstawie zachowanego w zbiorach Muzeum Narodowego modelu wykonanego w 1932 roku z myślą o pomniku dla Lwowa. Autorem pomnika jest Edward Wittig (1879-1941).

 

 

 

Pomnik Stefana Starzyńskiego (1893-1939) na Placu Bankowym jest jednym z dwóch warszawskich pomników upamiętniających dawnego, komisarycznego prezydenta Warszawy. Znajduje się po zachodniej stronie Błękitnego Wieżowca, naprzeciwko ratusza. Pomnik, wykonany z brązu i granitu, odsłonięto 10 listopada1993 roku, w setną rocznicę urodzin prezydenta. Przedstawia on Starzyńskiego pochylonego nad mapą Warszawy. Autorem monumentu jest Andrzej Renes.

 

 

Widok na Aleję "Solidarności" i Plac Bankowy. Widoczne są budynki klasycystycznego Warszawskiego Pałacu Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu Królestwa Polskiego. Pałac został zniszczony przez niemieckie bomby w 1939 roku. Odbudowano go po wojnie.

 

 

Tzw. Błękitny Wieżowiec przy Placu Bankowym. Jego oficjalna nazwa to Blue Tower Plaza. Znany też jest, jako Srebrny Wieżowiec (a dawniej, jako Złocisty Wieżowiec). Stoi w miejscu zajmowanym przed II wojną światową przez warszawską Wielką Synagogę, zwaną też (od nazwy sąsiedniego zaułka) synagogą na Tłomackiem, wysadzoną w powietrze przez Niemców po stłumieniu powstania w getcie w maju 1943 roku. Była to największa i najbardziej okazała żydowska świątynia w Warszawie, wzniesiona w latach 1872-1878 wg projektu Leandra Marconiego (1834-1919). Koncepcję budowy wieżowca w tym miejscu wysunięto już w latach 50.XX wieku, jednak ostatecznie budowa rozpoczęła się w latach 70. i zawieszono ją tuż po wybudowaniu głównej bryły. Mówiono nawet, że to klątwa za to, że budowę rozpoczęto w miejscu dawnej synagogi. Było w tym trochę prawdy, organizacje żydowskie sprzeciwiały się bowiem budowie. Ostatecznie jednak zezwolono na nią pod warunkiem, że w wieżowcu znajdzie się miejsce na izbę pamięci żydowskiej. Prace wznowiono pod koniec lat 80. XX wieku, a zakończono w 1991 roku. Projekt został zmodyfikowany przez jugosłowiańską firmę Generalexport-Giposs. Kolor elewacji zmieniono na srebrny, odbijający barwę nieba. Wieżowiec liczy 120 metrów wysokości i 28 kondygnacji. Jego najbardziej eksponowanym najemcą jest polski oddział firmy motoryzacyjnej Peugeot, o czym informuje zamocowany na górnej części budynku duży neon z nazwą firmy. Swoje siedziby mają tu między innymi PeKaO SA, PKO BP SA i Agencja Nieruchomości Rolnych.

 

 

 

 

Jedno z wejść do stacji metra Ratusz-Arsenał. Dalej widoczna jest wieża kościoła ewangelicko-reformowanego (kalwińskiego) przy Alei Solidarności, zbudowanego w latach 1886-1880 w stylu neogotyckim. według projektu Adolfa Loewe (1811-1885). Wieża kościoła wzorowana jest na wieży katedry we Fryburgu Bryzgowijskim. Kościół uległ uszkodzeniu w czasie wojny, w 1944 roku. Po wojnie został odbudowany.

 

 

Stacja metra A15-Ratusz-Arsenał. Zlokalizowana jest ona przy Placu Bankowym w okolicy ulicy Andersa i Alei Solidarności. Wg pierwotnych planów stacja miała nosić nazwę Plac Dzierżyńskiego. Do 20 grudnia 2003 roku była ostatnią stacją pierwszej linii metra. Ratusz Arsenał jest stacją położoną najbliżej Starego Miasta. Architektem stacji był Zdzisław Kostrzewa. Jest to stacja dwukondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów, z peronem i antresolą. Na stacji, po obu stronach peronu-wyspy o szerokości 12 m i długości 120 m znajdują się schody ruchome i stacjonarne oraz winda. Stacja posiada powierzchnię 4.627 m² i kubaturę 45.680 m³ i jest utrzymana w kolorach srebrzysto-szarych. Na terenie stacji znajdują się punkty handlowo-usługowe, toalety i bankomat. Stacja na poziomie antresoli spełnia też funkcję przejścia podziemnego. Na tej stacji znajduje się też defibrylator. Na terenie stacji jest też punkt obsługi pasażerów Zarządu Transportu Miejskiego (ZTM). Ze stacji na powierzchnię prowadzi aż 8 wyjść. Przez pierwsze 5 lat stacja nosiła nazwę "Ratusz". 31 sierpnia 2006 roku podjęto uchwałę o zmianie nazwy. Początkowo planowano przemianować ją na "Arsenał", dla upamiętnienia wydarzeń z czasów okupacji nazistowskiej. Ostatecznie zatwierdzono zmianę z "Ratusz" na "Ratusz Arsenał". Na stacji metra Ratusz Arsenał wisi tablica upamiętniająca Mariana Rataja, który był jednym z inicjatorów i propagatorów budowy metra w Warszawie. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Urząd m.st. Warszawy, kino "Muranów", Arsenał - Muzeum Archeologiczne, Błękitny Wieżowiec (oficjalna nazwa Blue Tower Plaza), Park Krasińskich.

 

 

 

 

 

 

Arsenał Królewski przy ulicy Długiej. Jest to wczesnobarokowy, dwukondygnacyjny budynek z rozległym, wewnętrznym dziedzińcem. Gmach wzniesiony został w latach 1638-1643 z rozkazu króla Władysława IV Wazy (1595-1648). Budową kierowali kolejno generałowie artylerii Paweł Grodzicki (? - 1645) i Krzysztof Arciszewski (1592-1656). W swojej niemal czterystuletniej historii był jeszcze wielokrotnie przebudowywany. Arsenał był wielokrotnie świadkiem dramatycznych wydarzeń z polskiej historii. W nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku ludność Warszawy zdobyła budynek, wspierając tym samym rozpoczynające się powstanie listopadowe, zaś 26 marca 1943 roku miała tu miejsce najsłynniejsza akcja Szarych Szeregów, odbicia przewożonego z siedziby Gestapo na Pawiak Jana Bytnara ps. "Rudy" (1921-1943) oraz innych więźniów, znana jako Akcja pod Arsenałem. Od 1958 roku budynek jest siedzibą Państwowego Muzeum Archeologicznego. Ciekawostką jest, że w latach 1928-1935 w budynku Arsenału działała synagoga dla więźniów wyznania mojżeszowego, którzy odbywali karę w mieszczącym się tu więzieniu karnym.

 

 

Demonstracja, a raczej happening pod hasłem "Cała Polska goli Siarę!" pod Arsenałem.

 

 

Pomnik, upamiętniający słynną Akcję pod Arsenałem (operację o kryptonimie "Meksyk II"), przeprowadzoną 26 marca 1943 roku przez zbrojne Grupy Szturmowe Szarych Szeregów, w trakcie której uwolniono harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" oraz 25 innych więźniów politycznych, przewożonych z siedziby gestapo przy Alei Szucha na Pawiak. Całością akcji dowodził Stanisław Broniewski "Orsza" (1915-2000), a bezpośrednio atakiem - Tadeusz Zawadzki "Zośka" (1921-1943). W akcji został ciężko ranny Maciej Aleksy Dawidowski "Alek" (1920-1943). Operacja opisana została dokładnie w książkach "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego (1903-1978) oraz "Akcja pod Arsenałem" Stanisława Broniewskiego. Akcji był poświęcony także film, zrealizowany w 1977 roku przez Jana Łomnickiego (1929-2002).

 

 

Pałac Mostowskich. Jego historia zaczyna się za czasów króla Augusta III Sasa. Około roku 1735 stanął tu piętrowy dwór, którego właścicielem byli Pacowie oraz architekt Jan Zygmunt Deybel von Hammerau (1685/1690-1752). Po roku 1750 dwór ten - wówczas kolejno własność biskupów wileńskich, Adama Ponińskiego (1732/1733-1798) i Adama Brzostowskiego (1722-1790) - został przekształcony w pałac. W 1762 roku, jego właścicielem został wojewoda miński Jan August Hilzen (1702-1767). Po jego śmierci, stał się własnością małżonków - Anny Rozalii z Hilzenów (1740-1791) i Pawła Michała Mostowskiego (~1721-1781). W 1795 roku odziedziczył go kasztelan raciąski Tadeusz Mostowski (1766-1842), wnuk Jana Augusta Hilzena - późniejszy minister spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Pałac został kupiony przez rząd Królestwa Polskiego i przebudowany w latach 1823-1824 według projektu Antonia Corazziego w stylu klasycystycznym.Ścianę za kolumnami ozdobił płaskorzeźbiony fryz, modelowany przez Pawła Malińskiego (1790-1853). Tak przebudowany pałac stał się siedzibą: Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, Dyrekcji Generalnej i Kasy Towarzystwa Ogniowego, Dyrekcji Generalnej Stad i Stajen Stadnych, Dyrekcji Teatrów i Wszelkich Widowisk, Rady Ogólnej Lekarskiej, Rady Ogólnej Dozorczej Szpitali, Komisji Województwa Mazowieckiego. Warto wiedzieć, że w budynku Pałacu Mostowskich koncertował Fryderyk Chopin (1810-1849). Po powstaniu listopadowym pałac pozostał we władaniu resortu spraw wewnętrznych.W związku ze zniesieniem autonomii Królestwa Polskiego, około 1867 roku budynek tymczasowo przekazano na siedziby różnych instytucji cywilnych. W I połowie lat 70. XIX wieku pałac przebudowano na koszary Wołyńskiego Pułku Lejbgwardii. Lata 1925-1926 przebiegły na odrestaurowaniu, zdewastowanego przez wojska rosyjskie pałacu, wg proj. Maksymiliana Aleksandra Sygietyńskiego (1885-1936). Był on następnie przejściową siedzibą różnych inspektoratów wojskowych i departamentów Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1944 roku pałac został zniszczony przez Niemców. Ocalały jedynie znaczne partie południowej elewacji z portykiem. W latach 1948-1951 został odbudowany wg projektu Zygmunta Stępińskiego i Mieczysława Kuźmy. Budynek przeznaczono na siedzibę Komendy Milicji Obywatelskiej m.st. Warszawy. Od 1990 roku znajduje się tu Komenda Stołeczna Policji.

 

 

Położone w Śródmieściu Północnym więzienie śledcze, popularnie zwane Pawiakiem (nazwa pochodzi od ulicy Pawiej, przy której znajdowała się brama wjazdowa) zostało zbudowane w latach 1830-1836 wg projektu znanego warszawskiego architekta Henryka Marconiego. Od 1863 roku było więzieniem politycznym z oddziałami męskim i kobiecym. W latach zaborów więzieni tu byli członkowie Rządu Narodowego, powstańcy 1863 roku, tysiące działaczy partii robotniczych, narodowych i ludowych. W czasie rewolucji w latach 1905-1907 Pawiak był, obok Cytadeli Warszawskiej, głównym więzieniem politycznym dla jej uczestników. Szerokim echem w całej Polsce odbiło się wówczas brawurowe uwolnienie 24 kwietnia 1906 roku przez członków Organizacji Bojowej PPS pod dowództwem Jana Gorzechowskiego "Jura" (1874-1948) 10 więźniów Pawiaka, zagrożonych karą śmierci. Więzieniem śledczym, zarówno kryminalnym jak i politycznym, był Pawiak do końca panowania rosyjskiego w Królestwie, taki też charakter zachował w Polsce niepodległej. Prostokątny plac pod więzienie zajmował obszar o powierzchni 1,5 ha. Otoczony był murem z dwiema wieżami strażniczymi od strony ulicy Dzielnej i jedną od ulicy Pawiej. Gmach główny, mieszczący więzienie męskie, składał się z czterech kondygnacji. Budynek więzienia kobiecego (oddział zwany Serbią) mieścił się w dwupiętrowym budynku dawnego szpitala wojskowego. W kompleksie znajdowały się też powstałe w różnym czasie zabudowania towarzyszące m.in.: magazyny, warsztaty więzienne, kuchnia, depozyty, łaźnia, pralnia, kotłownia, kartoflarnia. W czasie okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka, do marca 1940 roku, więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu tego roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV - Tajnej Policji Państwowej (Gestapo), a zarazem największym więzieniem politycznym na terenie okupowanej Polski. Szacuje się, że z około 100 tys. więźniów, którzy przeszli przez Pawiak w latach 1939-1944 - 37 tys. zginęło w egzekucjach, zostało zamordowanych w czasie przesłuchań w siedzibie Sicherheitspolizei na Szucha lub w celach, albo zmarło w szpitalu więziennym. Egzekucje więźniów politycznych z Warszawy Niemcy przeprowadzali zazwyczaj w tajemnicy, w okolicach niedostępnych dla osób postronnych. Miejscami kaźni stały się m.in.: ogrody sejmowe przy ulicy Wiejskiej, Las Kabacki, Szwedzkie Góry na terenie Bemowa, Las Sękociński koło Magdalenki, Lasy Chojnowskie koło Stefanowa, Laski, Wydmy Łuże i Wólka Węglowa na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej, a przede wszystkim - Palmiry. Nie da się ustalić ile tysięcy osób pochodzenia żydowskiego w latach 1939-1944 przeszło przez Pawiak i Serbię. Stwierdzono, że szczególnie dużo było ich po zamknięciu getta w listopadzie 1940 roku, a także w czasie pierwszej akcji likwidacyjnej w lipcu-sierpniu 1942 roku. Około 60 tys. więźniów Pawiaka wywieziono do obozów koncentracyjnych, najwięcej do Auschwitz-Birkenau, a także do Ravensbrück, Gross-Rosen, Majdanka, Stutthofu, Sachsenhausen, obozu pracy w Treblince i do Buchenwaldu. Więźniowie Pawiaka po wcześniejszym pobycie w tych obozach osadzani byli także m.in. w Mauthausen-Gusen, Dachau, Flossenburgu i Bergen-Belsen. Upamiętniają ich liczne tablice, ustawione obok murów Pawiaka. Masowe zbrodnie na Pawiaku w maju 1943 roku wstrząsnęły Warszawą. Na murach domów, tablicach ogłoszeniowych, nawet chodnikach pojawiły się napisy "Pawiak pomścimy". Od października 1943 roku w Warszawie odbywały się jawne egzekucje na ulicach miasta, mające na celu zastraszenie mieszkańców stolicy. Na Pawiak przywożono wówczas masę ludzi, schwytanych w ulicznych łapankach i obławach. Wobec zbliżającego się frontu, w lipcu 1944 roku Niemcy rozpoczęli likwidację więzienia. 30 lipca 1944 roku wysłano ostatni transport ewakuacyjny 1400 więźniów do KL Gross-Rosen i 400 więźniarek do KL Ravensbrück. Tylko niewielu więźniom udało się ujść z życiem. Zbiorowych egzekucji pozostałych więźniów Niemcy dokonywali jeszcze 13 i 18 sierpnia 1944 roku w czasie powstania warszawskiego. 21 sierpnia 1944 roku opustoszałe zabudowania Pawiaka i Serbii wraz z przyległymi budynkami zostały wysadzone w powietrze przez oddział niemieckich saperów. Ocalał prawy słup bramy (widoczny na jednym ze zdjęć) i wiąz szypułkowy, który rósł tuż obok niej po wewnętrznej stronie muru więziennego. Do drzewa tego, rodziny pomordowanych przez Niemców więźniów mocowały tabliczki z nazwiskami. Wiąz jednak usechł w 2004 roku, dlatego pracownicy Gliwickich Zakładów Urządzeń Technicznych (GZUT) wycięli go, zdjęli z niego formę i wykonali odlew brązowy, ustawiony na tym samym miejscu w 2005 roku (widoczny na poprzednich zdjęciach).

 

 

 

 

 

 

 

 

Dworzec PKP Warszawa Gdańska widziany sprzed stacji metra. Pierwszy dworzec w tym miejscu został wybudowany w latach 1878-1880, w związku z budową Kolei Nadwiślańskiej. Budynek o konstrukcji drewnianej pierwotnie funkcjonował pod nazwą Główny Dworzec Kolei Nadwiślańskiej. Na początku XX wieku zmienił nazwę na Dworzec Kowelski. Zniszczony został w sierpniu 1915 roku podczas wycofywania się Rosjan z Warszawy. Jeszcze w trakcie I wojny światowej na miejscu dworca stanął prowizoryczny, również drewniany Dworzec Gdański. W latach 1932-1939 został wybudowany w Warszawie Dworzec Główny, który stał się najważniejszym dworcem stolicy. Mimo to jeszcze długo po II wojnie światowej Dworzec Gdański używany był jako dworzec dalekobieżny, będąc m.in. przystankiem dla pociągów tranzytowych między Związkiem Radzieckim i Zachodem - obsługiwał wówczas połączenia zagraniczne z Moskwą, Leningradem, Berlinem, Paryżem, Ostendą, Pragą i Wiedniem. W czasie likwidacji getta warszawskiego Niemcy wywozili Żydów do obozów zagłady głównie z terenu stacji towarowej Warszawa Gdańska, z bocznicy przy tzw. Umschlagplatz. Podczas powstania warszawskiego na terenach wokół dworca toczyły się ciężkie walki. Oddziały Obwodu "Żywiciel" usiłowały dwukrotnie (nocami 19/20 i 21/22 sierpnia 1944 roku) przebić się w kierunku Starówki, jednak nie udało im się to z powodu dużych strat. Przedwojenny dworzec (a właściwie zespół baraków) spłonął w 1945 roku, celowo zniszczony przez Niemców. Nowy i - jak na owe czasy - nowoczesny budynek według projektu S. Kallera powstał w latach 1958-1959, będąc pierwszym stałym budynkiem dworcowym w powojennej Warszawie. W 1975 wybudowano Warszawę Centralną, a Dworzec Gdański w coraz większym stopniu zyskiwał charakter podmiejski. W 2004 roku utworzono spółkę Koleje Mazowieckie, dla której Dworzec Gdański stał się jednym z głównych węzłów obsługi pasażerów.

 

 

Stacja metra A17-Dworzec Gdański i jej okolice. Jest położona na granicy Śródmieścia i Żoliborza. Została oddana do użytku 20 grudnia 2003 roku. Do 8 kwietnia 2005 roku była ostatnią stacją pierwszej linii metra. Jej projektantem jest warszawski architekt Stefan Kuryłowicz. Stacja zlokalizowana jest przy ulicy Zygmunta Słomińskiego, przy dworcu kolejowym Warszawa Gdańska, w pobliżu ulicy gen. Władysława Andersa. Jest to piętnasta (docelowo - siedemnasta) stacja pierwszej linii metra, a wykonało ją konsorcjum Budimex S.A., Budexport Sp. z o.o. i BE Energobudowa S.A. Jest to stacja dwukondygnacyjna, dwunawowa, z jednym rzędem słupów, z peronem oraz galerią. Peron-wyspa ma szerokość 12 m i długość 120 m. Zagłębienie stacji - 11,5 m poniżej poziomu terenu. Stacja ma powierzchnię 6.864 m² i kubaturę 43.900 m³. Na stacji, po obu stronach peronu, znajdują się schody ruchome i stacjonarne oraz jedna winda. Z antresoli stacji, przez szklane okna, można obserwować ruch pociągów na peronie. Stacja jest utrzymana w odcieniach szarości i srebra, koło windy i schodów ruchomych są niewielkie zielone światełka. Na terenie stacji znajdują się punkty handlowe, bankomat, toalety i posterunek policji. Na tej stacji znajduje się także defibrylator. Stacja spełnia też funkcję przejścia podziemnego pod ulicą Zygmunta Słomińskiego. Przejście podziemne na poziomie antresoli jest dostępne całą dobę. Za stacją Dworzec Gdański od strony południowej znajduje się połączenie między torami. Połączenie to może być wykorzystane w sytuacji, gdy na trasie zepsuje się jakiś skład. Można go wtedy odholować tak, aby nie przeszkadzał w dalszym kursowaniu metra. W najbliższej okolicy stacji znajdują się: dworzec PKP Warszawa Gdańska, Centrum Handlowe „Arkadia”, Stadion „Polonii” Warszawa i Park Kusocińskiego.

 

 

 

 

 

 

"Westfield Arkadia" to największe centrum handlowe w Polsce, odwiedzane rocznie przez blisko 20 mln klientów. Usytuowane jest na zakończeniu osi Alei Jana Pawła II, na połączeniu z ulicami Słomińskiego, Okopową i Popiełuszki, na granicy Śródmieścia, Żoliborza i Woli. Dzięki temu dogodnie skomunikowane jest ze Śródmieściem, Pragą Północ, Wolą, Żoliborzem i Bielanami. Dogodny dojazd do centrum umożliwia kilkanaście linii autobusowych i tramwajowych oraz metro. Centrum mieści flagowe sklepy polskich i światowych marek, eleganckie restauracje i kawiarnie, kino, centrum medyczne. "Westfield Arkadia" wyróżnia się niezwykłą architekturą: przeszklonymi dachami, pasażami na wzór ulic handlowych, fantazyjnymi wzorami mozaik, zastosowaniem kamienia naturalnego. Od 2004 roku przyciąga rzesze klientów niezwykłą atmosferą, wygodą zakupów i najbogatszą ofertą w stolicy. Do 2019 roku centrum nosiło nazwę "Arkadia".

 

 

 

 

 

 

 

 

 

c.d.n.

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 1 dzień 22 godziny temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Ochota

 

 

Ochota jest dzielnicą Warszawy, położoną w najbliższym sąsiedztwie centrum miasta. Jest ona zarazem jedną z mniejszych, lecz zarazem najgęściej zaludnioną dzielnicą (8.516 os./km²). Pierwsze pisemne wzmianki o terenie, na którym leży dzisiejsza Ochota, pochodzą z roku 1238. Jej nazwa pochodzi najprawdopodobniej od nazwy karczmy "Ochota", która znajdowała się przy dzisiejszej ulicy Kaliskiej.

 

Przez długi czas Ochota wchodziła w obręb królewskiej wsi Wielka Wola. W II połowie XVIII i w XIX wieku zaczęła się szybko rozwijać ze względu na przechodzenie przez jej teren wielu ważnych szlaków komunikacyjnych: Drogi Królewskiej (dzisiejsze ulice Nowowiejska i Niemcewicza), Nowej Drogi Jerozolimskiej (dzisiejsze Aleje Jerozolimskie), Szosy Krakowskiej (dzisiejsza ulica Grójecka) i Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Do rozwoju dzielnicy przyczyniło się też powstanie Filtrów w 1866 roku i Szpitala im. Dzieciątka Jezus w 1901 roku. W okresie międzywojennym powstały osiedla: kolonia Staszica i kolonia Lubeckiego oraz Dom Studencki "Akademik" przy Placu Narutowicza. Choć powstanie warszawskie w 1944 roku nie wyrządziło na Ochocie tylu szkód materialnych, co w innych dzielnicach, to zaznaczyło swoje piętno w postaci wszechobecnych na Ochocie miejscach mordów, znanych jako Rzeź Ochoty, której dokonał pułk brygady SS RONA (Rosyjskiej Ludowej Armii Wyzwoleńczej). Ogółem śmierć poniosło wówczas około 10 tysięcy mieszkańców dzielnicy. W okresie PRL Ochotę odrestaurowano po zniszczeniach wojennych. Powstało wiele nowych budynków mieszkalnych i usługowych, a także zakładów przemysłowych (Era, Warszawska Fabryka Obrabiarek, Meratronika, Hydomat, czy WSK-Okęcie). Granice Ochoty stanowią: ulica Chałubińskiego i Aleje Niepodległości (ze Śródmieściem), ulice Batorego, Żwirki i Wigury i południowa część Pola Mokotowskiego (z Mokotowem), linia kolejowa Warszawa-Radom (z Włochami) i linia kolejowa Warszawa-Pruszków (z Wolą). Na terenie dzielnicy mieszczą się siedziby i budynki kilkunastu wydziałów uczelni wyższych, a także rektoraty Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania, Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych i Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej. Znajduje się również tu siedziba Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. Część budowli uczelnianych mieści się na obszarze Kampusu Ochota, którego trzon stanowią wydziały lub instytuty matematyczno-przyrodnicze Uniwersytetu Warszawskiego oraz Polskiej Akademii Nauk, jak również, skupione na Kampusie Banacha, budynki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

 

-----

 

Na rogu ulic Tarczyńskiej i Dalekiej, niedaleko ulicy Grójeckiej.

 

 

Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP przy ulicy Grójeckiej, obok Placu Narutowicza. Coraz większa liczba mieszkańców dzielnicy pociągnęła za sobą konieczność wzniesienia dużej świątyni, mogącej ich pomieścić. W roku 1911 na placu podarowanym przez Jana Grądzkę rozpoczęto prace przy budowie kościoła, zaprojektowanego przez Oskara Sosnowskiego (1880-1939). Budowa świątyni, rozpoczęta w 1911 roku, została wstrzymana w roku 1914 po wymurowaniu korpusu nawowego, wieży i kaplicy NMP. Po wznowieniu prac w roku 1927 zadaszenie uzyskały nawy boczne. W międzyczasie, w 1918 roku przy kościele erygowano parafię p.w. św. Jakuba Apostoła. Do wybuchu II wojny światowej z braku funduszy nie udało się w pełni wyposażyć wnętrza, zrezygnowano też z hełmu wieńczącego wieżę. We wrześniu 1939 roku poważniej zniszczona została tylko kaplica NMP, jednak podczas powstania warszawskiego w 1944 roku budynek kościoła został mocno uszkodzony, stracił niemal całe wyposażenie, w tym witraże autorstwa Haliny Żeleńskiej-Bardzińskiej, będące darem kresowiaków, oraz dachy. We wnętrzu kościoła znajdują się: belka tęczowa z krzyżem, ołtarz przedsoborowy z marmuru wg projektu Jana Zachwatowicza (1900-1983), ambona z płaskorzeźbami projektowanymi przez ks. Mieczysława Węglewicza, stacje Drogi Krzyżowej autorstwa Franciszka Masiaka (1906-1993), płaskorzeźba Serca Pana Jezusa z białego marmuru wykonana przez Zofię Trzcińską-Kamińską (1890-1977), ołtarzyk z obrazem Miłosierdzia Bożego oraz ołtarz posoborowy z białego marmuru. W kaplicy Matki Bożej znajduje się figura Niepokalanej wykonana przez Zofię Trzcińską-Kamińską w marmurze kararyjskim. Parafia posiada zabytkowy Krucyfiks z XVII wieku. W kościele jest też umieszczona tablica poświecona pamięci Komendanta Armii Krajowej, gen. Stefana Pawła Roweckiego "Grota" (1895-1944). Polichromia świątyni jest dziełem artystów plastyków Heleny Dowkontt-Grześkiewicz (1909-1977) i jej męża Lecha Grześkiewicza (1913-2012), a później także ich syna Piotra (1945-2010), którzy w 1947 roku wykonali freski w prezbiterium, w latach 1980-1982 freski na ścianach nawy głównej, w 1984 roku mozaikę Matki Bożej Częstochowskiej na frontonie kościoła oraz w 1996 roku freski i wystrój Kaplicy Najświętszego Sakramentu. Polichromie nawiązują stylem do iluminacji średniowiecznych ksiąg. Witraże o tematyce religijno-patriotycznej, wg scenariusza ks. Henryka Żochowskiego, wykonał witrażysta ze szkoły toruńskiej Ryszard Więckowski w latach 1987-1989. Świątynia jest uznawana za najwybitniejsze dzieło polskiego modernizmu bazującego na formach historycznych i doskonałą niemal syntezę romanizmu z wieloma aluzjami do kościołów tej epoki. Ceglany, nietynkowany kościół został zaprojektowany, jako trójnawowa bazylika z wieżą frontową, półkoliście zamkniętym prezbiterium oraz kaplicami bocznymi imitującymi transept. Masywna, czworoboczna wieża ma cztery kondygnacje, z których każda ma nieco mniejszy rzut od poprzedniej. Do chwili obecnej nie nakryto wieży projektowanym, ostrosłupowym hełmem, natomiast w latach 70. XX wieku dach kościoła został pokryty blachą miedzianą.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W 1923 roku wytyczono Plac Gabriela Narutowicza, wraz z otaczającymi go półkoliście ulicami Akademicką, Mochnackiego i Mianowskiego. W latach 1923-1930 przy ulicy Akademickiej wg projektu Kazimierza Tołłoczki (1886-1960) wzniesiono ogromny akademik, Dom Mieszkalny Centrali Akademickiej Bratniej Pomocy. Równolegle na samym placu utworzono pętlę tramwajową. Lata 20. i 30. XX wieku przyniosły budowę licznych domów spółdzielczych i obiektów usługowych. Powstanie Placu Narutowicza dało impuls do burzliwej rozbudowy dzielnicy. Plac został szybko obudowany, już w 1923 roku gotowy był kościół Niepokalanego Poczęcia NMP przy ulicy Grójeckiej, a następnymi obiektami były kamienice przy Akademickiej, Filtrowej i Grójeckiej. W roku 1930 gotowy był także Dom Akademicki. W planach też było ustawienie tutaj pomnika Chrystusa Króla, na co jednak się nie zdecydowano ze względu na zbytnią wówczas peryferyjność placu. Zabudowa placu w dobrym stanie przetrwała okres II wojny światowej i w zasadniczym zrębie nie uległa zmianie do dzisiaj, zmienił się jednak jego układ urbanistyczny. W latach 60. XX wieku rozbudowano pętlę tramwajową, a plac przekształcono w swego rodzaju rondo podobne do ronda Wiatraczna - z pętlą pośrodku oraz ulicami obiegającymi ją. Pośrodku powstał też niewielki skwer. Dzielnica Ochota ma w planach przebudowę i rewaloryzację placu: przede wszystkim wyprostowaniu uległaby wygięta dzisiaj wschodnia nitka ulicy Grójeckiej, a znajdująca się na placu pętla tramwajowa uległaby likwidacji albo znacznemu ograniczeniu. Wolną przestrzeń przeznaczono by na zieleniec z ławkami, chodnikami, ścieżkami rowerowymi oraz fontanną. Wstępny projekt przygotowała pracownia Fronton. W przyszłości pod placem ma też powstać stacja III linii metra.

 

 

 

Popiersie Gabriela Narutowicza (1865-1922) zostało ustawione na placu noszącym jego imię w roku 2002. Inicjatywa wzniesienia pomnika pierwszego prezydenta odrodzonej Polski wyszła od działaczy Stronnictwa Demokratycznego dzielnicy Ochota w roku 1984. Według pierwotnych zamierzeń planowano wznieść pomnik według projektu Tadeusza Łodziany (1920-2011), jednak z realizacji zrezygnowano z braku środków finansowych. 5 grudnia 1992 roku położono na miejscu przyszłego pomnika płytę z piaskowca z napisem: "Na tym skwerze zostanie wzniesiony pomnik prezydenta Gabriela Narutowicza". Ze względów oszczędnościowych zrezygnowano później z budowy pomnika, zastępując go popiersiem Narutowicza według dwukrotnie powiększonej rzeźby Edwarda Wittiga (1879-1941), znajdującej się w auli PolitechnikiWarszawskiej, ustawionym na cokole z polerowanego granitu. Popiersie odsłonięto 9 grudnia 2002 roku. W pobliżu ustawiono tablicę ze szczegółową informacją o postaci Gabriela Narutowicza.

 

 

Ulica Józefa Mianowskiego biegnie od ulicy Filtrowej do ulicy Adama Pługa. Została wytyczona w 1923 roku. Jako jedna z ulic kolonii Lubeckiego uzyskała zabudowę już w latach 1924-1925. Wybudowane wg projektu Teofila Wiśniowskiego (1869-1936) domy były dwupiętrowymi, bliźniaczymi segmentami o obfitym, neoklasycystycznym detalu. Domy otrzymały od strony ulicy misterne, kute ogrodzenia, zaś na ich tyłach urządzono ogródki i zieleńce.

 

 

Na ulicy Uniwersyteckiej. Ulica ta została wytyczona w latach 20. XX wieku jako jedna z arterii promieniście zbiegających się na Placu Narutowicza. Jest ona centralną ulicą kompleksu osiedlowego Kolonia Lubeckiego. W pierwotnych planach miała to być główna ulica łącząca Ochotę z Mokotowem, dochodząca do ulicy Madalińskiego. Opóźnienia z przenoszeniem lotniska z Pola Mokotowskiego na Okęcie, kłopoty finansowe, częściowa zmiana planów przestrzennych po zbudowaniu portu lotniczego na Okęciu, wytyczenie alei Żwirki i Wigury, łączącej nowe lotnisko z centrum Warszawy i wreszcie - wybuch wojny, sprawiły, że ulicę Uniwersytecką dociągnięto tylko do zbiegu Wawelskiej z Raszyńską. Po wojnie zaniechano dalszej jej budowy, a nawet odcięto przejazd do ulicy Wawelskiej przy Pomniku Lotnika, przez co ulica stała się ślepa. Zabudowa ulicy w dużej mierze zachowała międzywojenny charakter. W czasie powstania warszawskiego w 1944 roku na rogu Uniwersyteckiej i Wawelskiej znajdowała się tzw. "Reduta Wawelska". Po jej opuszczeniu, oddziały ppor. Jerzego Gołembiewskiego "Stacha" (1911-1944) wycofały się kanałami na teren Kolonii Staszica i zdziesiątkowane i rozproszone połączyły się z oddziałami Batalionu AK "Golski" w Śródmieściu.

 

 

 

Pomnik Lotnika (początkowo zwany Pomnikiem Lotników) mieści się na skrzyżowaniu ulic Żwirki i Wigury i Wawelskiej. Jest to pomnik poświęcony polskim lotnikom walczącym podczas I wojny światowej i w wojnie polsko-bolszewickiej. Z inicjatywą wystawienia monumentu wystąpiła grupa oficerów lotnictwa wojskowego. Pierwszy krok uczynił szef Departamentu IV. Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. bryg. pil. Gustaw Macewicz (1879-1933), który w październiku 1922 roku powołał do życia Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika. Pomysł zaakceptował Departament Lotnictwa Ministerstwa Spraw Wojskowych, zainteresowano nim także marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego (1867-1935). Pomnik zaprojektował w 1923 roku Edward Wittig. Jego model wystawiono w 1929 roku na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Prace nad odlewem wykonywane w firmie "Kranz i Łępicki" zakończono pod koniec 1931 roku. Odsłonięcia monumentu dokonano 11 listopada 1932 roku. Był on jednym z pierwszych pomników w ówczesnej Europie, poświęconych lotnictwu. Pomnikowa postać pilota ma twarz majora Leonarda Zbigniewa Lepszego (1889-1939). Odsłonięty monument mierzył łącznie 15,02 m wysokości (rzeźba pilota 5,95 m, cokół 9,07 m). Do roku 1944 pomnik stał na Placu Unii Lubelskiej. Szczęśliwie przetrwał bombardowania stolicy w 1939 roku. W czasie okupacji próby demontażu, podejmowane przez Niemców, spotykały się ze sprzeciwem samych Niemców, oficerów lotnictwa, stacjonujących w pobliskich koszarach u zbiegu ulic Rakowieckiej i Puławskiej. Mimo że pomnik był usytuowany w ruchliwym punkcie miasta, blisko siedziby Gestapo, członkom "małego sabotażu" - Janowi Gutowi i Janowi Bytnarowi „Rudemu” (1921-1943) - udało się namalować na jego cokole dwie kotwice - znak Polski Walczącej. Pomnik został zniszczony przez Niemców po upadku powstania warszawskiego. Po zniszczeniu pomnika, różne były losy jego elementów. Szczątki cokołu zostały porzucone w parku, noszącym obecnie imię płk. Jana Szypowskiego "Leśnika" (1889-1950) na Gocławku, gdzie leżą do dziś. Elementy wykonane z brązu odnaleziono w fabryce Lilpopa na Woli. Dwa kamienne bloki przeniesiono na teren liceum im. Stefana Batorego, później jeden z nich (ze śladem kotwicy) umieszczono w Muzeum Woli na ulicy Srebrnej. W roku 1967 odnaleziono oryginalną głowę z pomnika. Monument został zrekonstruowany przez prof. Alfreda Jesiona (1919-1997). Miał on do dyspozycji jedynie szczątkowe zachowane fragmenty oryginału, nieliczne fotografie i rysunki. Istotną pomoc stanowił szkic autorski rzeźby wysokości 70 cm, który otrzymał w trakcie pracy nad odbudową pomnika. Wierna rekonstrukcja dzieła Edwarda Wittiga w gipsie powstała w lutym 1967 roku, a już w sierpniu został wykonany brązowy odlew pomnika. Głównym wykonawcą była Pracownia Sztuk Plastycznych w Warszawie, a poszczególne prace prowadziło kilka innych przedsiębiorstw, między innymi Gliwickie Zakłady Urządzeń Technicznych, które wykonały brązowy odlew figury lotnika. Postać lotnika, opartego o śmigło samolotu, mierzyła około pięciu metrów wysokości, a więc była niższa od oryginału. Brązowa figura, ważąca pięć ton, stanęła na cokole z jasnoszarego granitu, wydobytego z kamieniołomów śląskich. Wymiary podstawy 9,07 m, pokrywały się z pierwowzorem. Na frontowej ścianie cokołu wyrzeźbiono symboliczną, lotniczą szachownicę. Dnia 9 września 1967 roku na skwerze u zbiegu ulic Żwirki i Wigury i Wawelskiej odbyło się odsłonięcie zrekonstruowanego Pomnika Lotnika, który stoi tam do dziś. Widoczna z tyłu pomnika kotwica przypomina te, wymalowane w czasie okupacji przez harcerzy "małego sabotażu".

 

 

 

Siedziba Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego przy ulicy Raszyńskiej. Organizacja została załozona w 1820 roku z inicjatywy profesorów i lekarzy Wydziału Akademicko-Lekarskiego Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego: Augusta Ferdynanda Wolffa (1768-1846), Józefa Czekierskiego (1777-1827), Franciszka Antoniego Brandta (1777-1837), Maurycego Bogusława Anastazego Woyde (1791-1877), Fryderyka Roemera, Jana Kuehne, Jana Gotfryda Theinera (1793-1828). Towarzystwo działało do 1939 roku. Reaktywowane zostało po zakończeniu II wojny światowej. Po likwidacji izb i regionalnych towarzystw lekarskich stało się oddziałem warszawskim Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Pierwotną nazwę przywrócono w 1979 roku.

 

 

Budynek na rogu ulic Raszyńskiej i Dantyszka. Te okolice to skraj tzw. Kolonii Staszica. Jest to zabytkowe osiedle na Ochocie wybudowane w latach 1922-1925 wg projektu Antoniego Dygata (1886-1949), Mariana Kontkiewicza (1884-1926), Adama Paprockiego (1891-1940) i Józefa Referowskiego. Zajmuje obszar ograniczony ulicami Nowowiejską, Aleją Niepodległości, Wawelską i Krzywickiego. Pierwszym elementem osiedla były trzy wielorodzinne jednopiętrowe domy, wystawione wzdłuż ulicy Nowowiejskiej. Każdy z nich nakryty był wysokim dachem, kryjącym dodatkową kondygnację. Architektura owych budynków odwoływała się do stylistyki doby baroku. Pomiędzy owymi domami w roku 1922 wytyczono przecznice ulicy Nowowiejskiej: Trybunalską, Referendarską i Sędziowską, wzdłuż których wystawiono parterowe, szeregowe domy z mansardowymi, ceramicznymi dachami. Każdy z nich poprzedzony był niewielkim ogródkiem od strony ulicy. Wolne przestrzenie pomiędzy budynkami wypełniły tereny zielone. Zabudowa ulic Trybunalskiej i Referendarskiej została zniszczona we wrześniu 1939 roku, wypalonych domów o drewnianej konstrukcji nie odbudowano. Również w roku 1922 wytyczono ulicę Langiewicza, najważniejszą w tej części osiedla, a jej willowa zabudowa powstała w latach 1923-1924. Wybudowane tu domy nawiązywały swą formą do polskich dworów, łatwo więc odnaleźć typowe dla ich architektury elementy, takie jak kolumnowe portyki z trójkątnymi szczytami, czy wysokie, kryte dachówką dachy. Jako ostatni element kolonii powstała zabudowa w pierzei ulicy Filtrowej. Jako ciekawostkę można dodać, iż Kolonię Staszica w czasach jej świetności zamieszkiwało wiele osób publicznych, wśród których byli: Antoni Dygat (1886-1949), Stanisław Dygat (1914-1978), Julian Piotr Eberhardt (1866-1939), Karol Irzykowski (1873-1944), Stanisław Wojciechowski (1869-1953), Irena Krzywicka (1899-1994), Ludwik Krzywicki (1859-1941), Witold Lutosławski (1913-1994), Zygmunt Słomiński (1879-1943) i inni.

 

 

Kolonia Lubeckiego to zabytkowe osiedle na Ochocie. Zajmuje obszar ograniczony ulicami Filtrową, Krzywickiego, Wawelską, Grójecką i Placem Narutowicza. Na osiedle składają się w większości luźno pobudowane, międzywojenne kamienice o dość jednolitym charakterze z dużą ilością zieleni. Przed I wojną światową teren ten pozostawał poza granicami miasta stanowiąc Mokotowskie Pole Wojenne. Magistrat miasta planował początkowo utworzenie w tym miejscu parku, jednak urzędy centralne potrzebowały nowego osiedla dla swoich pracowników. Plan regulacji tego terenu wraz z pobliską kolonią Staszica powstał w 1923 roku. Od pierwszej spółdzielni mieszkaniowej inwestującej w tym terenie pochodzi nazwa osiedla. Pierwsze budynki zaczęły powstawać w 1924 roku. Architektami, którzy stworzyli projekty domów na Kolonii Lubeckiego byli Antoni Jawornicki (1886-1950), Maksymilian Aleksander Sygietyński (1885-1936), Wacław Weker (1891-1944) i Teofil Wiśniowski (1869-1936). Architektura pierwszych budynków powstałych w latach 20. była często historyzująca, neoklasycystyczna. W latach 30. zaczęły powstawać budynki modernistyczne.

 

 

Ulica Filtrowa jest ważną lokalnie ulicą, łączącą Śródmieście Południowe i Starą Ochotę. Jej nazwa pochodzi od rozległego kompleksu Filtrów Lindleya, rozciągającego się po północnej stronie ulicy w jej środkowym biegu. Ulicę przeprowadzono około roku 1893, początkowo tylko na odcinku od ulicy Suchej (obecnie Krzywickiego) do Raszyńskiej. Fragment ulicy Filtrowej pomiędzy Topolową (dziś Aleją Niepodległości) i Suchą powstał przed rokiem 1914, uregulowano go jednak dopiero w związku z budową Kolonii Staszica około roku 1922.W tym czasie wytyczono także końcowy fragment ulicy - do Placu Narutowicza. Jako ostatni - ok. roku 1927 - powstał fragment początkowy, pomiędzy Aleją Niepodległości i Polem Mokotowskim.Tereny rozciągające się od ulicy Filtrowej aż po ulicę Wawelską zajmowały dawniej drewniane baraki koszarowe, użytkowane do roku 1915 przez wojska rosyjskie. Gwałtowny rozwój ulicy nastąpił w okresie międzywojennym, wraz z pojawieniem się budownictwa spółdzielczego na Ochocie. Jedynym budynkiem służącym ogółowi społeczeństwa stał się gmach Urzędu Województwa Warszawskiego, wybudowany w roku 1938 - jego historyzująca sylweta nawiązuje do magnackich rezydencji. W roku 1926 ulicą Filtrową pojechał pierwszy tramwaj. Od ulicy rozpoczynać się miało też imponujące założenie Alei Wielkopolski, której zrealizowany w latach 1932-1935 fragment istnieje do dziś w postaci malowniczego Zieleńca Wielkopolskiego. W roku 1944 zabudowa ulicy spłonęła. Wszystkie domy odbudowano do roku 1950. Większość interesującej i cenionej przez mieszkańców architektury zachowała się do dnia dzisiejszego. Na zdjęciach widoczne jest skrzyżowanie ulicy Filtrowej z ulicą Raszyńską.

 

 

 

Bez obaw... To dwie różne instytucje.

 

Dom dochodowy Pocztowej Kasy Oszczędności przy ulicy Filtrowej, niedaleko Placu Narutowicza. Wybudowany w 1926 roku wg projektu Mariana Lalewicza (1876-1944) w układzie pięciu podwórzy z oficynami. Budynek frontowy pierwotnie liczył pięć kondygnacji, z których ostatnia mieściła się w wysokim dachu mansardowym. W czasie powstania warszawskiego budynek częściowo spłonął i podczas powojennej odbudowy pozbawiony został kondygnacji mansardy. 31 lipca 1944 roku w jednym z mieszkań kamienicy podpisany został rozkaz wybuchu powstania warszawskiego, ustanawiający początek walk na godzinę 17.00 następnego dnia. Zaszyfrowana informacja o godzinie "W" rozniosła się z tego miejsca na całą Warszawę.

 

 

 

Ulica Grójecka to główna ulica Ochoty, biegnąca od Placu Artura Zawiszy do wiaduktu linii kolei radomskiej na granicy z dzielnicą Włochy, gdzie przechodzi ona w Aleję Krakowską. Ulica powstała na miejscu starego traktu, uregulowanego w latach 1818-1823, biegnącego przez wieś Raków oraz miasta Grójec i Radom do Krakowa, jednocześnie obsadzono ją dwoma szpalerami drzew. Nazwę aleja lub ulica Grójecka zamiastKrakowskiej wprowadzono w 1892 roku. Pierwszą zabudowę nowej ulicy stanowiły dwie cegielnie, powstałe przed rokiem 1829. Na wysokości dzisiejszego skrzyżowania z ulicą Kaliską wzniesiono murowaną karczmę, zwaną "Ochota" - od niej pochodzi nazwa powstałej nieco później osady, potem wsi i wreszcie dzielnicy. Przesunięcie granic Warszawy w 1909 i 1916 roku uczyniło z sielskiej wsi Ochoty szybko rozwijające się przedmieście. W roku 1921 ulicą Grójecką pojechał pierwszy tramwaj. U zbiegu z ulicą Opaczewską od 1917 roku działało targowisko warzyw i owoców, zwane potocznie "Zieleniakiem". Kampania wrześniowa 1939 roku przyniosła znaczne zniszczenia w zabudowie ulicy Grójeckiej. Dużo bardziej krwawe były wydarzenia roku 1944 - tragicznego pogromu mieszkańców Grójeckiej i całej dzielnicy dokonali zbrodniarze z kolaboranckiej formacji RONA (Русская освободительная народная армия - Rosyjska Ludowa Armia Wyzwoleńcza), dowodzonej przez SS-Brigadeführera Bronisława Kamińskiego (1899-1944). Miejscem gwałtów i mordów był wspomniany wyżej "Zieleniak" oraz budynek szkoły na jego tyłach. W historii miasta zapisała się wtedy "Reduta Wawelska" - obsadzone przez powstańców kamienice w rejonie ulic Grójeckiej, Uniwersyteckiej i Wawelskiej. Podczas okupacji ulica Grójecka nosiła nazwę Radomerstraße. W okresie powojennym część domów wyremontowano, część - głównie starszych - rozebrano. Asfaltowa nawierzchnia jezdni pojawiła się dopiero około 1970 roku, równolegle wymieniono słupy trakcyjne. Nowe bloki wybudowane w rejonie Placu Zawiszy nieco zatarły dawny charakter ulicy, jednak rejon Placu Narutowicza zachował wiele z klimatu dawnej Ochoty.

 

 

Dom przy ulicy Spiskiej 14, w którym 30 czerwca 1943 roku aresztowano pierwszego Komendanta Głównego AK, gen. Stefana Roweckiego "Grota".

 

 

 

Widok z odcinka Alei Jerozolimskich za Placem Artura Zawiszy w kierunku centrum Warszawy i bloki mieszkalne w pobliżu skrzyżowania Alei Jerozolimskich z ulicą Spiską.

 

 

 

Dworzec Warszawa Główna Osobowa to dawna stacja PKP położona przy ulicy Towarowej na granicy Woli i Ochoty. Obecnie znajduje się tu Muzeum Kolejnictwa, które oferuje ekspozycje stałe i czasowe w salach wystawowych oraz wystawę zabytkowego taboru kolejowego na wydzielonych torach. Do 1944 roku najważniejszym dworcem Warszawy był Dworzec Główny, który został zniszczony przez Niemców po powstaniu warszawskim. Po zakończeniu wojny, do funkcji centralnego dworca stolicy postanowiono zaadaptować dawny dworzec towarowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Przystosowano go pospiesznie, budując perony i wiaty oraz wznosząc w latach 1945-1946 prowizoryczny budynek dworcowy wg projektu Wiktora Ballogha (1894-?). Rozwiązanie to pomyślane było, jako tymczasowe, jednak brak perspektyw szybkiej budowy Dworca Centralnego spowodował, że Warszawa Główna pełniła swoją rolę przez ponad 20 lat. Dopiero w 1967 roku, dzięki rozbudowie warszawskiej linii średnicowej, część pociągów dalekobieżnych zaczęła ponownie kursować z pominięciem Warszawy Głównej. Pociągi te ostatecznie opuściły dworzec dopiero w czerwcu 1976 roku, w kilka miesięcy po oddaniu do użytku Warszawy Centralnej. Od tej pory Warszawa Główna obsługiwała jedynie pociągi elektryczne w kierunku Warki, Radomia, Skarżyska-Kamiennej i Kielc. Ruch pasażerski ostatecznie wstrzymano w 1997 roku, a w ciągu kilku następnych lat rozebrano większość peronów i torów stacyjnych. Na terenie dawnego dworca planowano budowę centrum handlowego, lecz w marcu 2018 roku PKP PLK podpisały umowę ze spółką Trakcja PRKiI na wykonanie projektu i odbudowę stacji Warszawa Główna celem przywrócenia jej do ruchu.

 

 

"Warszawa Ochota" to przystanek kolejowy przy Placu Artura Zawiszy, tworzący węzeł przesiadkowy na warszawskiej linii średnicowej. Stacja powstała w latach 1954-1962 wg projektu Arseniusza Romanowicza (1910-2008) i Piotra Szymaniaka (1911-1967). Znana była z awangardowej i nowatorskiej jak na owe czasy łupinowej konstrukcji dachu, kojarzącej się dziś z o wiele późniejszym zachodnioeuropejskim dekonstruktywizmem lat 90. XX wieku. Inspiracją dla tworzącego projekt architekta był wykres paraboloidy hiperbolicznej. Budynek starannie wyremontowano - łącznie z odtworzeniem rysunku mozaiki na dachu - w 2008 roku. Po upływie 50 lat oryginalna forma budynku broni się świetnie i stanowi jedną z ciekawszych realizacji w powojennej Warszawie, a wraz z innymi obiektami projektu Romanowicza i Szymaniaka - bardzo cenny zespół architektury modernistycznej.

 

 

Aleje Jerozolimskie w okolicach stacji PKP Warszawa-Ochota. Widok w kierunku Placu Artura Zawiszy i ulicy Grójeckiej.

 

 

Atlas Tower to biurowiec położony w Alejach Jerozolimskich. Do 2018 roku nosił nazwę Millennium Plaza (od ówczesnego właściciela budynku - banku Millennium). Do 2003 roku biurowiec nosił nazwę Reform Plaza. Został zaprojektowany i wzniesiony przez kontrowersyjnego tureckiego biznesmena Vahapa Toya - w Polsce zasłynął on przede wszystkim z nigdy nie zrealizowanego projektu zwanego drugim Las Vegas w Białej Podlaskiej. Założył on firmę EPIT Polska Sp. z o.o. z kapitałem polsko-tureckim, a wieżowiec Millennium Plaza był jej pierwszą inwestycją. Dziełem tej firmy jest także pobliskie centrum handlowe Blue City. W 2003 roku Vahap Toy został wydalony z Polski, a jego spółka zbankrutowała. Biurowiec liczy 116 metrów wysokości, ma 31 kondygnacji: 28 nadziemnych i 3 podziemne. Mieści biura, restauracje, sklepy i garaże. Wyposażony jest we wszystkie niezbędne instalacje, co czyni go "inteligentnym budynkiem". Wnętrza biurowca pełne są egzotycznych roślin i fontann. Założenia inwestora przewidywały także utworzenie w jego wnętrzu ogromnego akwarium o wysokości kilku pięter, a na dachu - ogrodu oraz lądowiska dla helikopterów. Te zamierzenia nie zostały jednak zrealizowane. Niektórzy uznają Millennium Plaza za jeden z najbrzydszych budynków w stolicy, podobnie jak pobliski ORCO Tower. Ze względu na swą stylistykę zewnętrzną nazywany jest przez mieszkańców Warszawy "toi-toiem” (najprawdopodobniej określenie to jest nawiązaniem do nazwiska pierwszego właściciela, oraz do specyficznego wyglądu budynku, przypominającego przenośne toalety), porównywany jest także do ogromnych rozmiarów kabiny prysznicowej, czy zbiornika na gaz.

 

 

 

 

Warta Tower to budynek w kwartale pomiędzy ulicami Towarową, Prostą, Żelazną i Alejami Jerozolimskimi. Leży on na granicy Woli i Ochoty. Jego projekt jest dziełem Jerzego Czyża (1929-2005) i Leszka Klajnerta. Wieżowiec Ma 82 metry wysokości i jest jednym z budynków powstałych w czasie boomu budowlanego na przełomie XX i XXI wieku. Ma dość prostą i elegancką formę. Jego kanciasta bryła jest prawie całkowicie oszklona, a szyby mają ciemnogranatowy kolor. Dolne kondygnacje budynku są licowane płytami z polerowanego ciemnoszarego granitu Być może budynek wyglądałby trochę lepiej, gdyby był nieco wyższy, tym bardziej, że znajduje się w dość eksponowanym miejscu. Wieżowiec mieści biura znanego przedsiębiorstwa TUiR "Warta". W środku, najciekawszym elementem jest duże patio z ogrodem, pełnym egzotycznych roślin.

 

 

Kamienica Stanisława Rostkowskiego jest zabytkowym budynkiem przy należącej do Ochoty części Alei Jerozolimskich. Została wzniesiona około roku 1911. Posiada 6 pięter i jest wybudowana w duchu wczesnego modernizmu z elementami dekoracji posecesyjnej. Frontowa część domu wzniesiona została na rzucie podkowy, drugie podwórze otrzymało układ zamknięty. Podczas powojennej odbudowy kamienica została nieznacznie przekształcona, jednak mimo to, typologicznie stanowi zredukowany do jednej parceli wariant zabudowy redanowej, lansowanej we Francji w początkach XX wieku. Jest jednym z 4 budynków w Warszawie zaprojektowanych przez szkockiego architekta Artura Gourney'a. Ten charakterystyczny budynek jest niezwykle ważny dla architektury warszawskiej, co więcej - stanowi ewenement na skalę Europy. Jest to dom z otwartym podwórzem na ulicy (łącznie posiada dwa przelotowe podwórza).

 

 

 

Kaplica p.w. Dzieciątka Jezus przy ulicy Lindleya to neogotycka zabytkowa świątynia, powstała na początku XX wieku. Pod koniec XIX wieku zaczęto przenosić szpital Dzieciątka Jezus z okolic placu Napoleona na teren ulic: Chałubińskiego, Nowogrodzkiej i Koszykowej. Projektantem całego obiektu był Józef Pius Dziekoński (1844-1927) - architekt i konserwator zabytków. Kamień węgielny pod cały obiekt poświęcił 24 lipca 1897 roku, proboszcz parafii p.w. św. Barbary ks. kan. Sroczyński. Zaraz potem rozpoczęto budowę małej świątyni, zaplanowanej na 150 osób. Oddano ją do użytku prawdopodobnie w roku 1902. Wkrótce okazała się ona zbyt mała, więc postanowiono przystosować ją, jako prezbiterium dla nowo projektowanej trzynawowej świątyni w stylu neogotyku. Prace związane z rozbudową przerwała I wojna światowa. Po czterech latach przerwy rozpoczęto je na nowo. Pierwotnie zbudowany kościół w stylu neogotyckim pozostawiono bez zmian, jako prezbiterium. Budowa kaplicy ostatecznie została ukończona w 1925 roku. W czasie II wojny światowej świątynia została poważnie uszkodzona. Podczas oblężenia Warszawy we wrześniu 1939 roku, rozbita została wieża, dzwony i zerwany dach. Odbudowany nieco kościół został powtórnie uszkodzony podczas powstania warszawskiego. Po zakończeniu działań wojennych przeprowadzono rekonstrukcję wieży i kapitalny remont dachu, zbudowano nową zakrystię z lewej strony prezbiterium, odbudowano wieżę i pokryto ją blachą miedzianą, zainstalowano organy i zakupiono dzwon. Od 1954 roku pracę w kościele podjęli księża orioniści, a od 1986 roku świątynia jest kościołem parafialnym parafii p.w. św. Alojzego Orione. W latach 90. XX wieku przeprowadzono liczne prace konserwacyjne w kościele: odnowiono ołtarz główny, wymalowano wnętrze świątyni, wymieniono posadzkę i poddano renowacji obrazy.

 

 

Warszawski Uniwersytet Medyczny jest największą uczelnią medyczną w Polsce. Prowadzi kształcenie na 17 kierunkach w języku polskim, 3 w języku angielskim oraz studia doktoranckie, studia podyplomowe, studia SGH-WUM MBA w Ochronie Zdrowia i kształcenie ustawiczne (kursy dokształcające i specjalizacyjne). Uczelnia kształci niemal 10 tys. studentów, w tym prawie 800 obcokrajowców, 470 doktorantów oraz 186 słuchaczy studiów podyplomowych. Kadra dydaktyczno-naukowa liczy ponad 1,8 tys. pracowników, w tym 180 profesorów tytularnych.Korzenie uczelni sięgają roku 1809, kiedy to z inicjatywy lekarzy - Augusta Ferdynanda Wollfa (1768-1846) , Hiacynta Dziarkowskiego (1747-1828) , Józefa Czekierskiego (1777-1827) i Franciszka Antoniego Brandta (1777-1837) - oraz asesora farmacji, Jana Józefa Celińskiego (1779-1832), powstała Akademia Lekarska.W 1816 roku Akademię Lekarską włączono, jako Wydział Lekarski w skład powołanego przez władze zaborcze Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Uniwersytet funkcjonował do października 1831 roku, kiedy to po powstaniu listopadowym zlikwidowano wszystkie wyższe uczelnie Królestwa Polskiego. Akademickie nauczanie medycyny w Warszawie zostało przerwane na 26 lat, a o rozwój naukowy i zawodowy środowiska lekarskiego dbały w tym czasie Warszawskie Towarzystwo Lekarskie oraz Rada Lekarska Królestwa Polskiego. Wybuchy epidemii i brak odpowiedniej liczby lekarzy wymusiły na zaborcy podjęcie decyzji o powołaniu uczelni medycznej. Najpierw w 1857 roku powołano Akademię Medyko-Chirurgiczną, a następnie w 1862 roku Akademię przyłączono do Szkoły Głównej Warszawskiej, jako Wydział Lekarski. Wzmożona rusyfikacja uczelni po upadku powstania styczniowego przerwała jej działalność. W 1869 roku powstał Cesarski Uniwersytet Warszawski, w którym obowiązkowym językiem wykładowym zamiast polskiego stał się rosyjski.Uczelnia była bojkotowana przez patriotyczną młodzież, która na studia medyczne wybierała się m.in. do Dorpatu lub Petersburga. Odrodzenie warszawskiego kształcenia medycznego stało się możliwe dopiero w czasie I wojny światowej, gdy w roku 1915 do Warszawy wkroczyli Niemcy. Do najbardziej zaangażowanych organizatorów nowego Uniwersytetu Warszawskiego należał wówczas lekarz i społecznik - Józef Polikarp Brudziński (1874-1917), który został pierwszym rektorem odrodzonego uniwersytetu. Zanim w 1916 roku powołano samodzielny Wydział Lekarski, przez pierwsze 10 miesięcy działalności Uniwersytetu nauczanie medycyny odbywało się w Oddziale Przygotowawczo-Lekarskim przy Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. Pierwszym dziekanem Wydziału Lekarskiego został prof. Leon Kryński (1866-1937).Odrodzony Uniwersytet powołał w swojej strukturze osobny wydział dla kształcenia farmaceutów. W 1920 roku powołano w Warszawie Państwowy Instytut Dentystyczny. Instytutowi, który nie posiadał pełnych praw akademickich, patronował Wydział Lekarski UW. Kadra naukowa wydziału uzupełniała obsadę nauczycieli akademickich instytutu i była gwarancją wysokiego poziomu nauczania. W 1933 roku przemianowano tę uczelnię na Akademię Stomatologiczną. Działała ona do roku 1949, kiedy to została włączona, jako Oddział Stomatologiczny do Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W latach II wojny światowej w ramach uniwersyteckiego podziemnego nauczania medycyny działała m.in. Szkoła Docenta Zaorskiego, której studenci i lekarze nieśli pomoc rannym i brali udział w walkach podczas powstania warszawskiego.Warszawska medycyna w latach wojny poniosła ogromne straty - z 23 profesorów ocalało tylko jedenastu, poległa także wielka liczba lekarzy, pielęgniarek i studentów. W 1950 roku, z połączenia wydzielonych z Uniwersytetu Warszawskiego wydziałów lekarskiego i farmaceutycznego oraz Akademii Stomatologicznej, powstała samodzielna Akademia Medyczna w Warszawie. W jej murach kształcili się lub pracowali lekarze, którzy stali się legendami polskiej medycyny: profesorowie Ludwik Hirszfeld (1884-1954), Jan Nielubowicz (1915-2000), Tadeusz Orłowski (1917-2008), Zbigniew Religa (1938-2009). 22 marca 2008 roku uczelnia stała się uniwersytetem na mocy Ustawy z dnia 23 stycznia 2008. Obecnym rektorem WUM jest prof. Zbigniew Antoni Gaciong.

 

 

Filtry Lindleya - warszawskie filtry wody wybudowane w latach 1883-1886, zlokalizowane są między ulicami: Koszykową, Krzywickiego, Filtrową i Raszyńską. Należą one do systemu wodociągów, zaprojektowanych i zbudowanych przez brytyjskiego inżyniera Williama Lindleya (1808-1900). Budowę zlecił Sokrates Iwanowicz Starynkiewicz (1820-1902), generał rosyjski, prezydent Warszawy w latach 1875-1892. Projekt Williama Lindleya zakładał budowę Stacji Pomp Rzecznych na lewym brzegu Wisły oraz Stacji Filtrów z urządzeniami uzdatniającymi wodę do picia. Projekt realizował i rozbudowywał jego syn, William Heerlein Lindley (1853-1917). Podczas budowy wykorzystano najnowocześniejsze ówczesne rozwiązania techniczne. Duży nacisk położono na dopracowanie szczegółów. Przy budowie wszystkich, nawet najmniejszych, obiektów użyto materiałów najwyższej jakości. Podstawowym materiałem budowlanym była specjalnie wypalana, odporna na wilgoć cegła licówka i cegła glazurowana białą polewą. Na wielką skalę stosowano bloki z granitu i piaskowca. Urządzenia Stacji Filtrów zostały przykryte ziemią.W kilka lat po uruchomieniu filtrów konieczne było dodanie krytych osadników przed skierowaniem wody do filtrów powolnych, gdyż przeprowadzone badania wykazały złą jakość wody. W tym celu po 1890 roku powiększono teren stacji i rozpoczęto budowę osadników. Zwiększające się zapotrzebowanie na wodę doprowadziło do wybudowania w latach 1930-1933 Zakładu Filtrów Pospiesznych, który uzdatnia wodę z czterech ujęć poddennych. Po jego uruchomieniu woda ze Stacji Pomp Rzecznych była tłoczona do zbiorników wyrównawczych (dawnych krytych osadników) i dalej do filtrów pośpiesznych, a z nich do filtrów powolnych. W 1931 roku wprowadzono chlorowanie wody opuszczającej filtry powolne. Zakład Wodociągu Centralnego to najstarszy z trzech warszawskich wodociągów. Dostarcza mieszkańcom Warszawy wodę od 1886 roku i działa do dziś. Zakład Filtrów Pospiesznych uzdatnia obecnie wodę infiltracyjną czerpaną spod dna Wisły przez 4 ujęcia brzegowe i Ujęcie Zasadnicze Wodociągu Praskiego tzw. "Grubą Kaśkę". Filtry wyposażone zostały w ostatnich latach w węgiel aktywny. Drugi ciąg technologiczny, uruchomiony w 1972 roku, oczyszcza wodę pobraną z Osadnika Czerniakowskiego wykorzystując proces wstępnego utleniania, koagulacji z użyciem siarczanu glinowego, filtracji pospiesznej i dezynfekcji dwutlenkiem chloru. Odczyn wody korygowany jest wodą wapienną. W latach 2008-2010 wybudowano stację ozonowania pośredniego i filtrowania na węglu aktywnym. Znajdują się w niej 3 generatory ozonu i 18 komór filtrów węglowych. Architektonicznie nawiązuje ona do starszych obiektów Filtrów. Stacja w wyniku konkursu otrzymała nazwę "Socrates". Uruchomiona w 2010 roku stacja umożliwiła zmniejszenie o ok. 50% dawki Dwutlenku chloru stosowanego do końcowej dezynfekcji wody, co poprawiło jej smak i zapach.

 

 

 

Jeden z budynków z przełomu XIX i XX wieku przy ulicy Koszykowej naprzeciw Filtrów.

 

 

Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych (dawniej Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych) przy ulicy Koszykowej została założona w 1994 roku przez Fundację Rozwoju Technik Komputerowych, powstałą na podstawie porozumienia rządów Polski i Japonii z 1993 roku. Została wpisana do rejestru niepaństwowych szkół wyższych decyzją ministra edukacji narodowej z dnia 30 listopada 1994 roku. Posiada 5 wydziałów w Warszawie: informatyki, sztuki nowych mediów, zarządzania informacją, architektury wnętrz i kultury Japonii, oraz wydziały zamiejscowe: informatyki (w Gdańsku i Bytomiu) i sztuki nowych mediów (w Gdańsku). Szkoła prowadzi kształcenie na studiach licencjackich, inżynierskich, magisterskich, podyplomowych i doktoranckich. Ma uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk technicznych w informatyce oraz mechanice, a także doktora sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuki piękne. Jako jedyna uczelnia niepubliczna w Polsce PJATK uzyskała uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk technicznych w dziedzinie informatyki. Studenci kształcą się w systemie stacjonarnym (4 lata) lub niestacjonarnym (3 lata). Możliwe jest także doskonalenie specjalizacji na studiach podyplomowych. Rektorem uczelni jest dr. Jerzy Paweł Nowacki. Przy uczelni działa także Akademickie Liceum Ogólnokształcące i Licem Plastyczne.

 

 

Cmentarz Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich znajduje się przy ulicy Żwirki i Wigury. Został on założony w latach 1949-1950 i skrywa ekshumowane i przeniesione z innych cmentarzy prochy 21.468 żołnierzy 1. Frontu Białoruskiego, poległych w walkach o wyzwolenie Polski w latach 1944-1945. Ogólne założenie nekropolii zaprojektował Bohdan Lachert (1900-1987), zaś zieleń - Władysław Niemirski (1914-2001). Cmentarz ma charakter rozległego parku o powierzchni 19,2 ha i posiada elementy mauzoleum. Centralną część nekropolii stanowi szeroka aleja, która poprzez trzy tarasy prowadzi do 21-metrowego granitowego obelisku. Po obu stronach obelisku znajdują się monumentalne rzeźby żołnierzy Armii Czerwonej "Bohaterstwo" autorstwa Jerzego Mieczysława Jarnuszkiewicza (1919-2005) i "Ofiarność" Stanisława Lisowskiego (1918-2006). Prochy żołnierzy pogrzebano w 834 mogiłach, z których 294 to groby indywidualne. Widok mogił przypomniał mi znaną balladę włodzimierza Wysockiego "Bratnie mogiły": Владимир Высоцкий - На братских могилах (БРАТСКИЕ МОГИЛЫ) - YouTube

На братских могилах не ставят крестов,
И вдовы на них не рыдают,
К ним кто-то приносит букеты цветов,
И Вечный огонь зажигают.

Здесь раньше вставала земля на дыбы,
А нынче - гранитные плиты.
Здесь нет ни одной персональной судьбы -
Все судьбы в единую слиты.

А в Вечном огне виден вспыхнувший танк,
Горящие русские хаты,
Горящий Смоленск и горящий рейхстаг,
Горящее сердце солдата.

У братских могил нет заплаканных вдов -
Сюда ходят люди покрепче.
На братских могилах не ставят крестов,
Но разве от этого легче?

Pieśń doczekała się kilku przekładów na polski, między innymi przez Jerzego Szperkowicza, który oddał ją słowami:

Na bratnich mogiłach nie widzi się wdów
Przychodzą tu ludzie twardawi,
Ktoś westchnie. Przykucnie. Postoi bez słów.
Ktoś kwiaty z wesela zostawi.

Znicz pełga. Tak czołgu dopalał się wrak
paliły się chaty rosyjskie,
tak palił się Smoleńsk, tak płonął Reichstag,
zajęło się serce gwardyjskie.

Tę ziemię przed laty stawiano pod włos,
śpi teraz pod płaszczem granitu.
Tu nie ma herosów, bo jeden jest los
zepchniętych w chłód nocy bez świtu.

Na skraju wioseczek, osiedli i miast,
dokładnie to samo jest wszędzie,
na bratnich mogiłach ni krzyży, ni gwiazd.
Na duszy lżej przez to nie będzie.

 

W swoim czasie i ja pokusiłem się o przekład tej pieśni tymi słowami:

Na bratnich mogiłach brak krzyży od lat
I wdowy tam nie rozpaczają.
Na grobie położy ktoś wieniec lub kwiat
I wieczny tu znicz zapalają.

Tu ziemia kipiała, jak morze wśród burz
Dziś kryje ją granit omszały.
I losów żołnierskich nie sposób dziś już
Rozróżnić, bo w jeden się zlały.

A w wiecznym płomieniu tli czołgu się wrak
I wieś się rosyjska dopala.
I Smoleńsk goreje, i płonie Reichstag
Jak serce prostego kaprala.

Na bratnich mogiłach płaczących brak wdów.
Ich widok nie wszystkich dziś wzruszy.
Choć nie ma tu krzyży, zapytać chcę znów
Czy lżej przez to, bracie, na duszy?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomnik "Barykada Września" został zbudowany w 1979 roku na 40. rocznicę obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. Jest on zlokalizowany na ulicy Grójeckiej na wprost ulicy Opaczewskiej, w miejscu, gdzie 8 września 1939 roku obrońcom udało się zatrzymać natarcie niemieckie na stolicę. Pomnik jest dziełem prof. Juliana Pałki (1924-2008). Wykonany jest z surowego betonu monolitycznego w postaci trzech brył ustawionych w poprzek ul. Grójeckiej, w miejscu historycznej barykady. Bryły tworzą olbrzymie cyfry odpowiadające datom: po lewej 8.IX - data budowy barykady, pośrodku 1939 - rok obrony Warszawy, po prawej 27. IX - data zawieszenia broni. Dwie boczne bryły są ustawione równolegle do osi ul. Grójeckiej, środkowa bryła - prostopadle do osi. Pomnik jest skierowany na południe i jest widoczny zwłaszcza dla kierowców wjeżdżających ulicą Grójecką do Warszawy. Na pomniku, szczególnie na jego środkowej części, umieszczono ponad 40 tablic pamiątkowych, nie przewidzianych w oryginalnym projekcie.

 

 

 

Dawny, siermiężny terminal odlotów i taras widokowy Międzynarodowego Portu Lotniczego na Okęciu (terminal przylotowy był jeszcze skromniejszy). Zdjęcia z lutego 1994 roku.

 

 

 

I kilka zdjęć z obecnego portu lotniczego im. Fryderyka Chopina...

 

 

 

 

 

c.d.n.

Strony

Wyszukaj w trip4cheap