--------------------

____________________

 

 

 



Moja Warszawa

36 posts / 0 nowych
Ostatni wpis
Strony
achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Wola

 

 

Wola to dzielnica Warszawy, położona w zachodniej części miasta, słynna z elekcji polskich królów. Na przełomie XIX i XX wieku nabrała przemysłowego charakteru i zasłynęła z silnego ruchu robotniczego. Obecnie nabiera charakteru ogólnomiejskiego. Znajduje się tu wiele obiektów i terenów przemysłowych, często zaniedbanych, które obecnie są burzone, sporadycznie remontowane i przebudowywane w nowoczesne centra biurowe, lub luksusowe powierzchnie mieszkalne. W trzech z nich ulokowano muzea: Muzeum Przemysłu - w dawnej fabryce Norblina, Muzeum Gazownictwa - w Starej Gazowni oraz Muzeum Powstania Warszawskiego - w dawnej elektrowni tramwajowej.

 

Na terenie Woli, obok dawnych zabudowań przemysłowych są i inne zabytki. Warto obejrzeć pałacyki Biernackich i Bogusławskiego, kościoły p.w. św. Augustyna, p.w. św. Karola Boromeusza, p.w. św. Wawrzyńca, cerkiew prawosławną p.w. św. Jana Klimaka. Znajduje się tu też główna świątynia parafii Starokatolickiej Mariawitów p.w. MB Nieustającej Pomocy oraz jedyna w Polsce kaplica Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów). Na Woli zlokalizowane się też liczne cmentarze: katolickie (Powązkowski, Wolski), prawosławny, żydowski, karaimski, muzułmańskie (Kaukaski i Tatarski), mariawicki, a także Cmentarz Powstańców Warszawy.

 

Pierwsza wzmianka o wsi Wielka Wola, będącej własnością książąt mazowieckich, datuje się na rok 1367. Nazwa "Wola" pochodzi od zwolnienia wsi od danin na rzecz księcia. Później, w okresie XIV-XVI wieku, tereny Woli, Ochoty i Czystego przeszły w ręce królewskie. Na polach między wsią Wielka Wola i Starym Miastem odbyła się elekcja króla polskiego, którym został siedmiogrodzki książę István Báthory von Somlyó, znany u nas jako Stefan Batory (1533-1586), a po niej wiele następnych elekcji. Wola została w roku 1656 spalona przez wojska szwedzkie, następnie odbudowana. W czasie wojny północnej w 1705 roku w rejonie Woli miała miejsce bitwa pomiędzy połączonymi wojskami sasko-polsko-litewskimi, pod dowództwem Otto Arnolda von Paykulla (~1662-1707) i Szwedami, dowodzonymi przez Karla Gustawa Nierotha (~1650-1712). W roku 1770 na granicy miasta na Woli wzniesiono tzw. Okopy Lubomirskiego (stąd nazwa dzisiejszej ulicy Okopowej). W czasie insurekcji kościuszkowskiej w roku 1794 Wola była punktem oporu przeciwko wojskom pruskim i doznała wielu zniszczeń, zaś w czasie powstania listopadowego, wsławiła się bohaterską obroną Reduty Wolskiej przed wojskami rosyjskimi, którą dowodził gen. Józef Longin Sowiński (1777-1831). W połowie XIX wieku większa część Woli została przyłączona do Warszawy. W dzielnicy ulokuowało się wiele zakładów przemysłowych (fabryki Lilpopa, Raua i Loewensteina, Norblina, Gerlacha, Temlera i Szwedego, Franaszka, Haberbuscha i Schielego i inne). W roku 1916 cała Wola została włączona do Warszawy. W czasie okupacji hitlerowskiej na terenie Śródmieścia i Woli utworzone zostało getto warszawskie, oddzielone murem od reszty dzielnic. W 1943 roku wybuchło w nim powstanie, które trwało prawie miesiąc. Podczas powstania warszawskiego Wola ponniosła wyjątkowo ciężkie straty. W czasie tzw. "rzezi Woli", dokonanej przez Niemców w dniach 5-7 sierpnia 1944 roku, zginęło ok. 60.000 mieszkańców. Po wojnie na Woli nadal rozbudowywany był przemysł (Zakłady im. Kasprzaka, Zakłady im. Róży Luksemburg, Zakłady Farmaceutyczne Polfa, Zakłady Budowy Maszyn Lampowych, Zakłady im. Ludwika Waryńskiego i inne), przebudowie uległ układ komunikacyjny i infrastruktura.

 

Niektóre wspomniane przeze mnie wyżej miejsca są przedmiotem odrębnych relacji (np. cmentarze muzułmański i żydowski, Muzeum Powstania Warszawskiego), dlatego większej liczby zdjęć z tych miejsc nie zamieszczam, mimo że też znajdują się one na Woli.

 

-----

Kościół p.w. św. Józefa Oblubieńca NMP przy ulicy Deotymy. Parafia znajduje się na wolskim osiedlu Koło. Nazwa Koło wywodzi się od kręgów, w których zasiadali posłowie podczas elekcji królewskich odbywających się na Woli. W latach 1573-1764 odbyło się ich 12. Osiedle włączone zostało w obręb miasta w roku 1916, razem z Wolą, Ochotą i Mokotowem. Parafia została erygowana w 1938 roku. W tym samym roku wzniesiono drewniany kościół wg projektu inż. arch. Feliksa Michalskiego (1879-1946). Jednocześnie rozpoczęto budowę kościoła murowanego, ale prace przerwała wojna. We wrześniu 1944 drewniany kościół i plebania zostały spalone przez Niemców. Po wojnie, w 1945 roku przystąpiono ponownie do budowy kościoła, który w sierpniu 1951 roku został poświęcony przez Stefana kardynała Wyszyńskiego (1901-1981). W roku 1955 zakończono budowę kopuły z polichromią prof. Józefa Sławińskiego i Michała Baranowskiego. W prezbiterium umieszczony jest fresk przedstawiający św. Józefa z Dzieciątkiem autorstwa prof. Józefa Sławińskiego. Ołtarz drewniany jest autorstwa prof. W. Trojana i W. Kulona. Droga Krzyżowa i witraże w nawie głównej są autorstwa Marii Zofii Janiny Hiszpańskiej-Neumann (1917-1980). Na ambonie godne uwagi są płaskorzeźby z brązu, przedstawiające św. Piotra i św. Pawła autorstwa prof. Kazimierza Gustawa Zemły.

 

 

 

 

 

 

 

 

Współczesna figura Chrystusa Frasobliwego przy kościele p.w. św. Józefa Oblubieńca NMP przy ulicy Deotymy.

 

 

Park Moczydło zwany też Górką Moczydłowską od sztucznie usypanego tam wzniesienia, powstał na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Znajduje się na terenie osiedla Koło, pomiędzy ulicami Deotymy, Górczewską, Prymasa Tysiąclecia i Czorsztyńską. Teren parku zajmuje 37 ha. Niegdyś mieściły się tam glinianki, wysypiska i stare zabudowania. Na terenie parku znajdują się 4 stawy, a o jakość ich wody dba specjalna przepompownia. Podczas spaceru możemy cieszyć się widokiem kaczek karolinek i łabędzi. W obrębie parku znajduje się Klub Sportowy "Olimpia". W pobliżu parku będzie znajdować się również stacja metra C-7 Moczydło - planowana siódma stacja drugiej linii warszawskiego metra. Stacja ma mieścić się u zbiegu ulicy Górczewskiej i Alei Prymasa Tysiąclecia.

 

 

 

 

Kościół p.w. św. Wojciecha przy ulicy Wolskiej. Parafia św. Wojciecha na Woli powołana została 1 kwietnia 1927 roku dekretem ks. kard. Aleksandra Kakowskiego (1862-1938). Historia świątyni parafialnej jest jednak nieco starsza. Prace nad budową kościoła w stylu gotyku nadwiślańskiego rozpoczęto w czerwcu 1898 roku wg projektu Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927). Początkowo powstająca świątynia miała być większym kościołem parafii p.w. św. Stanisława, która jest zlokalizowana przy ulicy Bema. Dynamiczny wzrost liczby ludności robotniczej Woli spowodował erygowanie nowego ośrodka duszpasterskiego i parafii przy kościele p.w. św. Wojciecha. We wrześniu 1939 roku kościół uległ bardzo poważnym zniszczeniom. Do roku 1940 nabożeństwa odprawiano w dolnym kościele. W czasie powstania warszawskiego Niemcy utworzyli w świątyni punkt zborny dla wypędzanych mieszkańców północnych dzielnic Warszawy, którzy w fatalnych warunkach sanitarnych zmuszeni byli oczekiwać tam na wywiezienie do obozu przejściowego w Pruszkowie. Siły niemieckie przejęły kontrolę nad kościołem św. Wojciecha i jego najbliższą okolicą już w pierwszym dniu powstania. Początkowo rozlokowali się tam saperzy Wehrmachtu, później - jednostki niemieckiej żandarmerii przybyłe z Kraju Warty (Warthegau). Pierwszą grupę ludności cywilnej przyprowadzono do kościoła już 2 sierpnia 1944 roku. Kolejne grupy trafiały tam w kolejnych dniach. Składały się zazwyczaj z kobiet i małych dzieci, gdyż mężczyzn zamieszkujących zajęte przez Niemców kwartały Woli rozstrzeliwano na miejscu. 5 sierpnia rozpoczęła się "rzeź Woli". Przebijające się w kierunku Śródmieścia niemieckie siły odsieczy, dowodzone przez SS-Gruppenführera Heinricha (Heinza) Friedricha Reinefartha (1903-1979), zamordowały tego dnia około 45 tysięcy polskich cywilów - mężczyzn, kobiet i dzieci. Masową eksterminację ludności Woli zahamował dopiero pod wieczór rozkaz SS-Obergruppenführera Ericha von dem Bacha-Zelewskiego (1899-1972). Cywile mieli być odtąd kierowani do obozu przejściowego utworzonego w podwarszawskim Pruszkowie i ich napływ do kościoła św. Wojciecha nabrał charakteru masowego. Po przybyciu do kościoła wysiedlonych dzielono na dwie grupy. Mężczyźni byli umieszczani w dolnym kościele, a kobiety i dzieci w górnym. Większość, w tym ranni i chorzy, zmuszona była spać na kamiennych posadzkach. Niemcy nie pozwalali wypędzonym opuszczać kościoła, przez co musieli załatwiać potrzeby naturalne wewnątrz budynku. Ranni i chorzy pozbawieni byli przez długi czas jakiejkolwiek opieki medycznej. Uwięzionych w kościele Polaków traktowano z wielką brutalnością. Na porządku dziennym było bicie i szykanowanie oraz grabież co cenniejszych przedmiotów osobistych. Wielokrotnie niemieccy żołnierze wyciągali z tłumu i gwałcili młode kobiety. W pierwszych dniach września 1944 roku do obozu trafił doktor Edward Kowalski - lekarz z powstańczego szpitala na Starym Mieście. Za zgodą Niemców, wraz z przydzielonym mu polskim personelem sanitarnym zorganizował w kościele prowizoryczny szpital. Obóz przejściowy w kościele św. Wojciecha funkcjonował do momentu zakończenia akcji wypędzania mieszkańców Warszawy. W czasie powstania warszawskiego w okolicach kościoła p.w. św. Wojciecha funkcjonariusze SS zamordowali ponad 400 osób. Ofiarami byli zazwyczaj mężczyźni, których podejrzewano o udział w powstaniu, lub osoby podejrzewane o żydowskie pochodzenie. Zostali także rozstrzelani trzej kapłani i organista z tego kościoła. Po rozpoczęciu metodycznego wyburzania miasta Niemcy planowali wysadzenie kościoła w powietrze, lecz pomimo dokonanych przygotowań nie zdołali zrealizować tego zamiaru przed nadejściem Armii Czerwonej. W 1945 roku, po pierwszych pracach porządkowych wznowiono odprawianie mszy świętych. Kościół nadal pozostawał bez szyb okiennych, aż do wiosny 1947 roku. W roku 1952 stałą pracę w parafii św. Wojciecha rozpoczęły siostry felicjanki. W latach 1959-1960 miało miejsce - pierwsze od czasów budowy - odnowienie wnętrza kościoła, zaś w roku 1966 Prymas Polski, Stefan kardynał Wyszyński dokonał konsekracji świątyni. W roku 1997 do kościoła sprowadzono relikwie św. Wojciecha Sławnikowica (~956-997). Znajdują się w bocznej kaplicy poświęconej Jego osobie. Przed kościołem ustawiono także figurę jego Patrona.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Wolska stanowi główną arterię wychodzącą z Warszawy na zachód. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicą Towarową, jako wąska ulica stanowiąca przedłużenie ul. Chłodnej by po kilkuset metrach stać się szeroką arterią będącą przedłużeniem Alei "Solidarności". Przedłużeniem ulicy Wolskiej w kierunku zachodnim jest ulica Połczyńska. Przed II wojną światową przy ulicy Wolskiej 40 znajdował się Pałacyk Michlera (znany także jako Pałacyk Michla, uwieczniony w znanej powstańczej piosence). Obecnie nie istnieje, a w jego miejscu znajduje się pamiątkowa płyta. Przy ulicy znajduje się wiele tablic upamiętniających ofiary hitlerowskiego barbarzyństwa, gdyż przez nią przechodził główny atak niemieckich wojsk podczas powstania warszawskiego. Na zdjęciu - widok ulicy Wolskiej w kierunku wschodnim z okolic kościoła p.w. św. Wojciecha.

 

 

Park im. gen. Józefa Longina Sowińskiego to park miejski na Woli, zlokalizowany przy rogu ulic Elekcyjnej i Wolskiej. Przylega on do cmentarza prawosławnego, zajmując powierzchnię 8,3 ha. Park powstał z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Woli wg projektu Zygmunta Hellwiga (1899-1958) i Kazimierza Kozłowskiego, na polecenie prezydenta m.st. Warszawy, Stefana Starzyńskiego (1893-1939). Zlokalizowano go częściowo na terenie Fortu Sowińskiego, częściowo na terenie dawnych glinianek i cegielni Merenholca, włączono w jego obszar także fragmenty wałów. Park został otwarty dla publiczności 3 sierpnia 1936 roku. Był to pierwszy publiczny park na robotniczej Woli. W roku 1964 park powiększono i zbudowano amfiteatr. Jest on najpopularniejszym punktem parku. Organizowane są tu koncerty, a latem działa kino plenerowe. Na głównej osi parku w 1937 roku odsłonięto brązowy pomnik generała Józefa Longina Sowińskiego dłuta Tadeusza Breyera (1874-1952). Na pomniku, Generał wsparty na kuli, w lewej ręce trzyma lunetę polową a w prawej szablę. We wrześniu 1831 roku Sowiński wraz z garstką żołnierzy bronił znajdującego się u zbiegu dzisiejszej ulicy Redutowej i Wolskiej szańca numer 56. Generał zginął przebity bagnetami oparty o armatę. Bohaterski opór dowódcy wolskiej reduty wpisał się na trwałe do tradycji walk niepodległościowych i stał się symbolem patriotyzmu. W pierwszych dniach powstania warszawskiego, Niemcy zamordowali tu około 1.500 osób i spalili zwłoki 6.000 ofiar rzezi na Woli. Wydarzenia te upamiętnia tablica. Warto także pamiętać, że w czasie powstania, pomiędzy ulicą Wolską i pomnikiem Sowińskiego od 18 sierpnia do 21 września 1944 roku ustawiony był moździerz Gerät 040 Karl kalibru 600 mm, który z tego stanowiska ostrzeliwał Warszawę.

 

 

 

 

Prawosławna cerkiew p.w. św. Jana Klimaka i cmentarz prawosławny przy ulicy Wolskiej. Zarówno tę świątynię, jak i nekropolię, przedstawiłem bliżej w mojej relacji "Na szlaku przemijania".

 

 

Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika przy ulicy Józefa Bema. Parafia wolska erygowana została w roku 1611 przez biskupa poznańskiego i sekretarza wielkiego koronnego Andrzeja Opalińskiego (1575-1623), ale jako filia parafii p.w. św. Jana Chrzciciela w Warszawie wspomniana jest już w dokumencie papieża Jana XXII (~1244-1334) z roku 1319. Przypuszcza się, że ok. 1300 roku została wzniesiona na Woli kaplica, która przez 300 lat pełniła funkcję filii parafii świętojańskiej. Pierwszą świątynią parafialną był kościół p.w. św. Wawrzyńca Diakona i św. Stanisława Biskupa na Reducie Wolskiej (dziś kościół p.w. św. Wawrzyńca). Po zamienieniu go w 1834 roku przez władze carskie na cerkiew prawosławną, wybudowano w latach 1859-1861 obecny kościół, który uzyskał wezwanie św. Stanisława Biskupa i św. Wawrzyńca Diakona (dziś św. Stanisława Biskupa Męczennika) przy ulicy Kościelnej (dziś - Bema). W 1903 roku centrum parafialnym stał się przestronny kościół św. Stanisława Biskupa przy ulicy Wolskiej (dziś - siedziba parafii św. Wojciecha), natomiast świątynia przy ulicy Bema została powierzona w 1917 roku ojcom redemptorystom. W 1927 roku utworzono na Woli dwie parafie - p.w. św. Wojciecha i p.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika. Obecny budynek kościoła p.w. św. Stanisława Biskupa Męczennika został wzniesiony z fundacji Adama Michała Poraj-Biernackiego (1824-?), wg projektu Józefa Orłowskiego (1819-1880) w latach 1859-1861, w czasie, gdy obszar ten nie należał jeszcze administracyjnie do Warszawy. Poświęcony został 14 października 1860 roku przez biskupa pomocniczego warszawskiego Henryka Ludwika Platera (1817-1868), a konsekrowany w 1949 roku przez arcybiskupa Stefana Wyszyńskiego (1901-1981). Zbudowany jest w stylu neoromańskim. W kościele znajduje się kaplica Matki Bożej Elekcyjnej - miejsce kultu wizerunku maryjnego towarzyszącego elekcjom królów na polach Woli. Obecnie znajduje tu się kopia obrazu, a oryginał został w roku 2000 przekazany na ręce Marszałka Senatu dla polskiego parlamentu.

 

 

 

Fragmenty wystawy, zorganizowanej z okazji 40-tej rocznicy wybuchu powstania warszawskiego na terenie dawnego Zakładu "Norblin, Bracia Buch i T. Werner" przy ulicy Żelaznej. Sama walcownia jest zabytkiem pochodzącym z lat 80. XIX wieku. W latach 80. XX wieku powstał tu oddział Muzeum Techniki, znany jako Muzeum Przemysłu, swoje siedziby miały tu też Muzeum Drukarstwa oraz Teatr Scena Prezentacje. Na terenie Woli znajduje się dziś Muzeum Powstania Warszawskiego, które przybliżę nieco dokładniej w następnym punkcie relacji.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ulica Towarowa na Woli niedaleko Muzum Powstania Warszawskiego i skrzyżowania z ulicą Grzybowską. W głębi widoczna jest siedziba Instytutu Pamięci Narodowej (IPN). Ulica Towarowa biegnie od placu Artura Zawiszy do skrzyżowania z ulicą Chłodną. Nazwa ulicy, nadana oficjalnie w 1908 roku, nawiązuje do istniejącej tutaj dawniej towarowej stacji kolejowej. Około 1770 roku wzdłuż dzisiejszej ulicy Towarowej biegły Okopy Lubomirskiego, ulica powstała więc podobnie jak ulica Okopowa jako droga wzdłuż wałów (nazywała się wówczas także Okopowa). Podczas powstania warszawskiego obszar zajęty został przez powstańców, a ulica Towarowa była ich linią obrony aż do końca sierpnia 1944 roku.

 

 

Ulica Chłodna i kościół parafialny p.w. św. Karola Boromeusza. Ulica Chłodna powstała, jako droga wiodąca z Placu Mirowskiego do wsi Wola. Po roku 1713 została włączona w skład zaprojektowanej przez Matthäusa Daniela Pöppelmanna (1662-1737) Osi Saskiej. Otoczenie początkowego odcinka ulicy stanowiły Koszary Gwardii Konnej Koronnej, zwane - od nazwiska pierwszego dowódcy, Szkota Wilhelma Miera (1680-1758) - Mirowskimi. Od jego nazwiska pochodzi też nazwa całej ówczesnej dzielnicy Mirów. Bardzo intensywny rozwój ulicy nastąpił po roku 1815 i utworzeniu Królestwa Kongresowego. W latach 1816-18 wybudowano klasycystyczne pawilony Rogatek Wolskich wg projektu Jakuba Kubickiego (1758-1833). Ok. roku 1820 na trójkątnym placyku w widłach ulic Elektoralnej i Chłodnej utworzono plac targowy, nazywany Placem Pod Lwem od lwa widniejącego w herbie Łada, należącym do Walickich, którzy byli właścicielami okolicznych dóbr zwanych Walicowem. Powstało wówczas szereg kamienic i zamykający perspektywę ulicy kościół p.w. św. Karola Boromeusza. Wśród twórców kamienic wznoszonych przy ulicy Chłodnej w tamtym okresie odnajdujemy nazwiska takich sław, jak Henryk Marconi (1792-1863), Adam Idzikowski (1842-1907), Alfons Ferdynand Kropiwnicki (1803-1881) czy Stefan Baliński (1794-1872). Istotną rolę odgrywał też przemysł; przy ulicy działało wiele zakładów przemysłowych. W latach 1899-1902 wzniesiono Hale Mirowskie, które odcięły ulicę Chłodną od wschodniej części Osi Saskiej. Silniejsze piętno odcisnął w zabudowie ulicy okres wczesnego modernizmu. W okresie 1910-1914 powstało kilka solidnych kamienic, które przetrwały ostatnią wojnę. W początkach XX wieku ulica Chłodna stała się traktem spacerowym dla okolicznej ludności, a od roku 1908 kursowały tędy tramwaje elektryczne. Rok 1939 nie przyniósł wielkich zniszczeń zabudowy. Od roku 1940 ulica znalazła się w obrębie getta, ale jej znaczenie komunikacyjne sprawiło, że jezdnię wyłączono z obszaru getta, przerzucając nad ulicą drewniany most w okolicy ulicy Żelaznej. W roku 1942 w związku z likwidacją "małego getta" most rozebrano, a przy okazji - pod pretekstem poszerzenia ulicy - Niemcy rozebrali pawilony Rogatek Wolskich. Na początku powstania warszawskiego ulica była osią głównego niemieckiego natarcia na miasto, które miało na celu oczyszczenie głównej arterii. Choć powstańcy osiągnęli początkowo sukcesy, to niemieckie natarcia 6 i 7 sierpnia doprowadziły do ich wyparcia. Ogromna liczba mieszkańców została wtedy wymordowana w okolicy Hal Mirowskich, zaś zabudowa ulicy Chłodnej spalona. W roku 1946 rozebrano większość wypalonych budynków. W okresie powojennym Chłodna utraciła swe znaczenie komunikacyjne na rzecz przeprowadzonej ulicy gen. Karola Świerczewskiego (obecnie jest to Aleja "Solidarności"). Ulica do dziś zachowała po części bruk oraz relikty torowiska linii tramwajowej. W latach 2010-2011 przeprowadzono generalny remont ulicy na widocznym na zdjęciu odcinku od Żelaznej do Elektoralnej. Widoczny na pierwszych dwóch zdjęciach kościół p.w. św. Karola Boromeusza wybudowany został w latach 1841-1849 w stylu neorenesansowym wg projektu Henryka Marconiego. Świątynia ufundowana została przez księżniczkę Klementynę z Sanguszków Małachowską (1786-1841). Wzorowany na rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore kościół, zbudowany został na planie krzyża łacińskiego. Jest świątynią trójnawową, posiada płaski strop kasetonowy oparty na żeliwnych kolumnach korynckich. Fasada flankowana jest dwiema wieżami i poprzedzona trójarkadowym przedsionkiem. Na fasadzie znajdują się figury apostołów Piotra i Pawła. Wieńczy ją fronton z tympanonem, przedstawiającym Patrona kościoła, udzielającego komunii mieszkańcom Mediolanu w czasie epidemii dżumy w 1567 roku. Schody przed głównym wejściem ozdobione są rzeźbami dłuta Ludwika Kaufmana (1801-1855) i Pawła Malińskiego (1790-1853) wykonanymi w latach 1849-1851, przedstawiającymi Ojców Kościoła, świętych: Augustyna, Ambrożego, Grzegorza i Hieronima. W bocznych elewacjach znajdują się zewnętrzne nisze z rzeźbami polskich świętych i błogosławionych. Przed głównym wejściem stoi odlana w brązie figura Matki Boskiej Łaskawej, zaprojektowana przez Andrzeja Pruszyńskiego (1836-1895), autora słynnej rzeźbu Chrystusa sprzed kościoła p.w. Świętego Krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Ołtarz główny nie przetrwał wojny, gdyż po klęsce powstania warszawskiego Niemcy wysadzili prezbiterium i kaplice boczne. Kościół odbudowano w 1956 roku. W prezbiterium po zawieszono XVII-wieczny obraz "Męczeństwo św. Andrzeja" autorstwa śląskiego artysty Michaela Leopolda Willmana (1630-1706).

 

 

 

Skwer Księdza Jerzego położony jest między ulicami Chłodną i Elektoralną. Jego patronem jest bł. Jerzy Popiełuszko (1947-1984) - polski ksiądz związany z "Solidarnością", porwany i zamordowany przez funkcjonariuszy SB 19 października 1984 roku. Na skwerze znajduje się głaz poświęcony jego pamięci.

 

 

Zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów znajdujący przy ulicy Waliców w pobliżu ulicy Chłodnej. Baptyści są kościołem protestanckim, posiadającym w Polsce około 6.500 wiernych. Kościół baptystyczny jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, Konferencji Kościołów Europejskich, Aliansu Ewangelicznego w RP, Europejskiej Federacji Baptystycznej oraz Światowego Związku Baptystycznego. Widoczny na zdjęciu zbór jest Zborem Centralnym Kościoła Chrześcijan Baptystów w RP. Pierwsi wyznawcy ruchu baptystycznego na ziemiach polskich byli pochodzenia niemieckiego. Niemieckim baptystom w latach 50. i 60. XIX wieku bardzo zależało na założeniu zboru w Warszawie. Spotkania baptystyczne zainicjował w stolicy Józef Herb. W roku 1884 wynajęto dla potrzeb kultu salę przy ulicy Chłodnej, w latach późniejszych zbór przeniósł się do nowo zbudowanej świątyni przy pobliskiej ulicy Żelaznej. W okresie II wojny światowej zbór rozporządzeniem władz okupacyjnych został rozwiązany. Baptyści w czasie okupacji przez niektórych byli postrzegani jako Żydzi, gdyż np. na kaplicy w Warszawie umieszczono gwiazdę Dawida, a u dołu napis "Baptyści to Żydzi". Po wyzwoleniu w 1945 roku, nabożeństwa baptystów odbywały się w domu przy ulicy Emilii Plater. Uroczyste otwarcie widocznego na zdjęciu, nowo zbudowanego zboru nastąpiło 9 września 1961 roku. Na frontonie świątyni umieszczono cytat z Księgi Zachariasza ''Prawdę i pokój miłujcie - mówi Pan Niebios''.

 

 

Biurowiec przy skrzyżowaniu ulic Towarowej i Chłodnej.

 

 

Cmentarz żydowski przy ulicy Okopowej. Nekropolię przedstawiłem dokładniej w mojej relacji "Na szlaku przemijania".

 

 

Centrum Handlowe "Klif" i nowe bloki mieszkalne przy ulicy Okopowej.

 

 

Muzułmański Cmentarz Tatarski. Również i tę nekropolię przedstawiłem dokładniej w swojej relacji "Na szlaku przemijania".

 

 

 

 

c.d.n.

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 4 godziny 11 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Achernar, z łeżką w oku oglądam niektóre stare zdjecia Wacko

  • Stare terminale na lotnisku he he, świetnie je pamietam . Stary terminal miedzynarodowy zreszta fajnie widac na słynnym "Misiu)
  • ulica tuz przy Kolumnie Zygmunta.. już dawno jej nie ma , teraz jest deptak. Ale tak, kiedyś autobusem mozna było przejechac dosłownie tuz obok placu zamkowego. A kawiarni Telimena juz nie ma, teraz jest sieciówkaGreen Cafe Nero
  • ale chyba największa przemiana jest w  dzielnicy Wola. Kiedys biedna, robotnicza a teraz staje się jedną z elegantszych dzielnic stolicy- szczególnie ta bliska Wola

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nie ma "Telimeny"? A komu ona przeszkadzała? Chociaż, z drugiej strony, widzę że wiele znanych kultowych lokali odeszło w niebyt. Gdzie np. "Petit Trianon", czy stary "Hopfer". Sceny z "Misia" oczywiście pamiętam... Pozdrawiam. Biggrin

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Muzeum Powstania Warszawskiego

 

 

Jeżeli będziecie w Warszawie, gorąco zachęcam do odwiedzenia Muzeum Powstania Warszawskiego. Jest to muzeum historyczne, urządzone w sposób bardzo nowoczesny, wykorzystujące w szerokim zakresie przy prezentacji swych zbiorów multimedia, komputery, animacje, ekrany plazmowe, światło i dźwięk.

 

Warszawa bardzo długo czekała na godne upamiętnienie największego zrywu patriotycznego i zarazem największej hekatomby w jej dziejach. Przez wiele lat budowa Muzeum Powstania była niemożliwa z powodów politycznych. O potrzebie jego utworzenia dyskutowano wprawdzie już po październikowej odwilży w 1956 roku, lecz żadne działania nie zostały podjęte aż do 1981 roku. Powołany wówczas Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiegozainicjował prace i rozpoczął gromadzenie powstańczych pamiątek, lecz wprowadzenie w grudniu tego roku stanu wojennego położyło kres tym zabiegom. Władzom PRL w tym okresie nie udało się jednak "zamieść sprawy muzeum pod dywan" i już w 1983 roku ówczesny komisarz Warszawy gen. Mieczysław Dębicki (1926-2001), powołał oddział Muzeum Historycznego m. st. Warszawy, który miał zrealizować zamysł. Planowano lokalizację Muzeum w ruinach Banku Polskiego - powstańczej reduty przy ul. Bielańskiej w pobliżu Placu Teatralnego. W 1986 roku rozstrzygnięto konkurs na projekt Muzeum Powstania, w którym zwyciężył pomysł Konrada Kuczy-Kuczyńskiego, Andrzeja Miklaszewskiego i Zbigniewa Pawłowskiego. Brak regulacji prawnych, dotyczących własności gruntów uniemożliwił jednak budowę gmachu Muzeum przy Bielańskiej.Sprawa nie posunęła się naprzód aż do roku 2002, kiedy to prezydentem Warszawy został Lech Kaczyński (1949-2010). Nowy włodarz stolicy obiecał powstańcom, że Muzeum zostanie wybudowane na 60. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Słowa dotrzymał. Muzeum zostało otwarte w przeddzień tej rocznicy - 31 lipca 2004 roku.

 

Koncepcja Muzeum została opracowana w 2003 roku przez jego przyszłego dyrektora Jana Ołdakowskiego, Pawła Kowala, Lenę Dąbkowską-Cichocką i Joannę Bojarską-Syrek (1950-2015), a na jego siedzibę przeznaczono zabytkowy budynek dawnej Elektrowni Tramwajowej przy zbiegu ulic Przyokopowej i Grzybowskiej na Woli. Postanowiono stworzyć muzeum nowoczesne, podobne do najlepszych tego typu obiektów na świecie, jak Holocaust Memorial w Waszyngtonie, Terror Háza w Budapeszcie, Imperial War Museum w Londynie, nowe Yad Vashem w Jerozolimie. Są to centra często nazywane "muzeami wnuków i dziadków", jako że opisują doświadczenia sprzed kilkudziesięciu lat językiem współczesnej młodzieży - i ich ekspozycje są w dużym stopniu właśnie do niej skierowane. Na konkurs architektoniczny adaptacji budynku na potrzeby Muzeum wpłynęło ponad 50 prac. Zwyciężył projekt krakowskiego architektaWojciecha Obtułowicza (1934-2011). W architekturę fabryczną z początku XX wieku Obtułowicz w udany sposób wpisał nowoczesne sale ekspozycyjne, sklepiki muzealne, a nawet kaplicę i kino. W konkursie na opracowanie koncepcji plastycznej ekspozycji zwyciężył zespół w składzie: Jarosław Kłaput, Dariusz Kunowski, Mirosław Nizio.Zgodnie z koncepcją twórców, ekspozycja muzealna wprowadza w nastrój, daje kontekst, ułatwia spotkanie z pamiątkami historii, pomaga je zinterpretować i zrozumieć, ale zarazem wywołuje emocje, ponieważ pokazuje prawdziwych ludzi z ich dniem codziennym, miłością, przyjaźnią, braterstwem broni, śmiercią, nadzieją i rozpaczą. Ważnym elementem Muzeum jest dźwięk.Przede wszystkim ten z epoki, który, dzięki współczesnej technice, udało się bądź utrwalić i zachować, bądź zrekonstruować. Bombardowanie, piosenka powstańcza czy modlitwa miewają siłę znacznie przewyższającą słowo pisane.Istotnym elementem Muzeum jest część przeznaczona dla dzieci.W Sali Małego Powstańca - jedynej tego typu w Polsce - jasnej i kolorowej, dzieci uczą się historii oglądając teatrzyk powstańczy czy wcielając się w rolę harcerskich listonoszy i sanitariuszek. Najmłodsi goście mają do dyspozycji repliki dawnych zabawek, gry planszowe i puzzle.

 

Ekspozycja zlokalizowana jest na trzech kondygnacjach (parter, antresola i piętro), na całkowitej powierzchni ponad 3.000 m². Składa się na nią blisko 1.000 eksponatów, 1.500 fotografii, ponad 200 informacji biograficznych i historycznych, a także mapy, tablice, filmy, kroniki, zaaranżowane w porządkach chronologicznym i tematycznym. Kompozycja ekspozycji muzealnej oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Aranżacja wnętrza i wykorzystanie efektów multimedialnych przybliżają powstańczą rzeczywistość. Wyróżnioną częścią jest Miejsce Pamięci, w którym znajdują się powstańcze mogiły.Na terenie Muzeum znajduje się także kaplica, a obok - Park Wolności, którego centralnym punktem jest Mur Pamięci o długości 156 m, na którym wyryto blisko 11 tysięcy nazwisk żołnierzy Armii Krajowej poległych w powstaniu. Lista ta jest nieustannie uzupełniana. W centralnej części Muru zawieszono ważący 230 kg dzwon "Monter", poświęcony gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi ps. "Monter" (1895-1960) - dowódcy sił powstańczych, trzykrotnemu kawalerowi Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. Dzwon bije 1 sierpnia o "godzinie W", czyli o godzinie 17.00 w dzień wybuchu powstania warszawskiego. Na tyłach Muru Pamięci zwiedzić można plenerową galerię "Mur Sztuki", gdzie swoje prace prezentują artyści z Polski i z zagranicy.

 

Muzeum zgromadziło ponad 30.000 eksponatów, z czego jedynie część jest eksponowana. Muzeum gromadzi w swojej bibliotece kilkanaście tysięcy woluminów i prowadzi bogatą działalność wydawniczą. W 2004 roku zaczęto realizować projekt Archiwum Historii Mówionej. Jego głównym celem jest utrwalenie relacji żołnierzy Armii Krajowej - uczestników powstania warszawskiego, żyjących dzisiaj w Polsce i za granicą. W 2008 roku Muzeum podpisało umowę z właścicielem warszawskiego Fotoplastikonu - jedynego w Polsce i jednego z niewielu na świecie czynnych urządzeń tego typu. Dzięki temu, udostępniło mieszkańcom stolicy oraz turystom bogate zbiory fotograficzne gromadzone przez ponad sto lat. Będąc w Muzeum, koniecznie trzeba zobaczyć krótki, kilkuminutowy, trójwymiarowy film "Miasto ruin" - komputerową animację lotu samolotem nad zburzoną po powstaniu Warszawą.Muzealny sklepik oferuje szeroki wybór publikacji historycznych, mapy, plakaty, wydawnictwa płytowe, filmy, pamiątki, gadżety, repliki przedwojennych zabawek.

 

Muzeum jest otwarte we wszystkie dni tygodnia w godzinach 10.00-18.00, za wyjątkiem wtorków.

-----

Ulica Towarowa na Woli niedaleko Muzum Powstania Warszawskiego i skrzyżowania z ulicą Grzybowską. W głębi widoczna jest siedziba Instytutu Pamięci Narodowej (IPN). Ulica Towarowa biegnie od Placu Artura Zawiszy do skrzyżowania z ulicą Chłodną. Nazwa ulicy, nadana oficjalnie w 1908 roku, nawiązuje do istniejącej tutaj dawniej towarowej stacji kolejowej. Około 1770 roku wzdłuż dzisiejszej ulicy Towarowej biegły Okopy Lubomirskiego, ulica powstała więc podobnie jak ul. Okopowa jako droga wzdłuż wałów (nazywała się wówczas także Okopową). Podczas powstania warszawskiego obszar zajęty został przez powstańców, a ulica Towarowa była ich linią obrony aż do końca sierpnia 1944 roku.

 

 

Muzeum Powstania Warszawskiego jest wyrazem hołdu warszawiaków dla tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę. Mieści się ono w dawnej elektrowni tramwajowej, zabytku architektury przemysłowej z początku XX wieku u zbiegu ulic Przyokopowej i Grzybowskiej na Woli. Zrealizowanie idei muzeum jest w bardzo dużej mierze zasługą ówczesnego prezydenta stolicy - późniejszego prezydenta RP Lecha Aleksandra Kaczyńskiego. 8 kwietnia 2011 roku na fasadzie siedziby muzeum odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową wykonaną z czarnego, satynowanego granitu, z odlaną z brązu podobizną Lecha Kaczyńskiego, autorstwa Andrzeja Renesa.

 

 

 

 

 

 

 

 

Obie strony Muru Pamięci o długości 156 m, na którym wyryto blisko 11 tysięcy nazwisk żołnierzy Armii Krajowej poległych w powstaniu.

 

 

 

Eksponat nie związany stricte z powstaniem, aczkolwiek znany wielu żołnierzom AK, szczególnie tym z Kresów. Jest to sowiecka więźniarka, tzw. "чёрный ворон" ("czarny kruk"), używana przez NKWD do przewożenia aresztantów.

 

 

Wystawa przedstawia historię powstania warszawskiego i poprzedzające je lata, począwszy od niemieckiej i sowieckiej napaści we wrześniu 1939 roku, poprzez okupację, akcję „Burza”, przygotowanie do powstania, jego wybuch i przebieg. Pokazuje ona też sytuację na arenie międzynarodowej w 1944 roku, utworzenie nielegalnego, komunistycznego rządu w Lublinie, a także losy powstańców w PRL. Ekspozycja muzeum zawiera także zdjęcia przedwojennej Warszawy. Rzeczywistość okupacyjną ilustrują między innymi tablice z nazwami ulic, zmienionymi przez okupanta, a także obwieszczenia władz niemieckich, w tym te o przeprowadzanych egzekucjach. Część wystawy jest poświęcona losom ludności żydowskiej w okupowanej Warszawie i powstaniu w getcie w 1943 roku. Jakiś czas temu temu ze zdumieniem wysłuchałem w TV opinii p. Kazimiery Szczuki, że Muzeum Powstania jest "bardzo szkodliwe", gdyż jakoby pomijało kwestię martyrologii Żydów.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rota przysięgi żołnierzy Armii Krajowej.

 

 

Część ekspozycji poświęcona jest działalności oddziałów partyzanckich.

 

 

Na parterze przedstawiono czas okupacji i sam wybuch powstania - Godzinę "W". Pokazano życie codzienne okupowanej stolicy, niemiecki terror, którego symbolem są Palmiry i więzienie na Pawiaku, a także funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego i Akcję "Burza". Najbardziej wymownym symbolem godziny "W" jest zegar ustawiony na godzinę 17.00. Atmosferę warszawskiej ulicy tamtego czasu oddają polskie flagi na replice jednego z niemieckich bunkrów i zdjęcia Eugeniusza Zenona Lokajskiego (1908-1944).

 

 

Część ekspozycji, zwana Halą z Liberatorem, stanowi całkowicie odmienną przestrzeń. Jest to duża przestronna sala, dawna hala kotłów elektrowni, w której istotną rolę odgrywa gra światła i przestrzeni. Jej centralnym punktem jest replika samolotu Consolidated B-24 "Liberator". Pilotowany przez kapitana Zbigniewa Szostaka (1915-1944) "Liberator", został zestrzelony przez myśliwce Luftwaffe w okolicach Bochni. Oryginalne elementy samolotu, odnalezione w rejonie katastrofy, włączono w jego replikę, wykonaną w skali 1:1. Można zobaczyć tu także zasobnik, w jakich dokonywane były zrzuty dla walczących powstańców. Do atrakcji tej części Muzeum można zaliczyć również: odrestaurowany jeden z kotłów elektrowni, wieżę widokową, rekonstrukcję kanału oraz salę kinową, w której wyświetlane są kroniki powstańcze.

 

 

 

 

Motocykl BMW używany przez żołnierzy Wehrmachtu.

 

 

Orzełki na powstańcze furażerki i opaski powstańcze (na zdjęciu widoczna jest opaska Wojskowej Służby Kobiet), produkowane jeszcze przed wybuchem powstania.

 

 

 

Plakaty powstańcze. Na drugim zdjęciu widoczny jest plakat Stefana Bernacińskiego ps. "Budrys" - "Nie jesteśmy sami". Niestety, w praktyce byliśmy sami. Na zdjęciu trzecim widoczny jest jedyny zachowany eglemplarz plakatu "Mleko dla dzieci. One muszą przetrwać". Na kolejnych zdjęciach widzimy plakaty "Do broni w szeregach AK" autorstwa Mieczysława Jurgielewicza (1900-1983) i Edmunda Burke (1912-1999), oraz "Każdy pocisk - jeden Niemiec", którego autorem jest Henryk Chmielewski. Nie jest nim jednak słynny "Papcio Chmiel" (1923-2021), lecz inny artysta noszący to samo imię i nazwisko. Grafikem, który stworzył chyba najwięcej powstańczych plakatów był Stanisław Tomaszewski (Stanisław Władysław Tomaszewski ps. "Bartoszek", "Malarz", "Miedza", "Wiśniewski"; 1913-2000). Na kolejnym zdjęciu widzimy jeden z nich: „W walce - odwet za krew tysięcy Polaków”.

 

 

 

 

 

 

 

Na antresoli zaprezentowano walki w sierpniu i życie codzienne w powstańczej Warszawie. Pokazano ludobójstwo na Woli, życie religijne i kulturalne, alianckie zrzuty oraz szpital powstańczy. Jednym z eksponatów jest widoczna na zdjęciu autentyczna figurka z jednego z warszawskich podwórek. W czasie powstania przy takich kapliczkach gromadziła się na modlitwach ludność cywilna.

 

 

 

 

 

Ekspozycja muzeum przedstawia także politykę i decyzje Wielkiej Trójki, kapitulację i exodus ludności Warszawy oraz losy powstańców w PRL. Na drugim zdjęciu widoczny jest słynny powojenny komunistyczny plakat propagandowy - "AK - zapluty karzeł reakcji". Jego autorem był Włodzimierz Zakrzewski (1916-1992). Na trzecim zdjęciu - kolejny plakat ilustrujący stosunek komunistów do żołnierzy AK. Jego autorem był Tadeusz Trepkowski (1914-1954). Stosunek komunistów do walki podjętej przez AK w stolicy ilustruje równeż uchawała jednej z wojewodzkich konferencji PPR, pokazana na kolejnym zdjęciu. Co ciekawe, pomimo tak negatywnej postawy komunistów w stosunku do powstania, tuż po jego upadku propaganda PKWN wykorzystywała motyw zniszczenia stolicy, co pokazuje ostatnie zdjęcie.

 

 

 

 

 

 

 

W muzeum przedstawiono również stanowisko Stolicy Apostolskiej wobec walczących Polaków.

 

 

Na piętrze znajduje się kawiarenka "Pół Czarnej" o wystroju stylizowanym na lata międzywojenne.

 

 

W muzeum są także trzy odrębne pomieszczenia z tematycznymi wystawami: "Radiostacje i łączność", "Poczta polowa" i "Niemcy".

 

 

 

 

 

 

W podziemiach Hali z Liberatorem znajduje się sala "Niemcy w okupowanej Warszawie" przedstawiająca życie w latach 1939-1944 tych, przeciwko którym wybuchło powstanie.

 

 

 

 

Zaprezentowano też sylwetki dowódców, odpowiedzialnych za zbrodnie wobec powstańców i ludności cywilnej Warszawy:

 

Bronisław Kamiński (1899-1944) - dowódca tłumiącej powstanie brygady RONA (Русская освободительная народная армия), kolaboracyjnej formacji zbrojnej złożonej z Rosjan. Żołnierze RONA odznaczyli się okrucieństwem wobec ludności cywilnej, a sam Kamiński zyskał przydomek "kata Ochoty". Ojciec Kaminskiego był rosyjskim Polakiem, a matka - Niemką. W rosyjskiej wojnie domowej walczył po stronie Armii Czerwonej. Potem studiował na Politechnice w Leningradzie. Więziony przez władze stalinowskie w latach 1937-1941. Po zwolnieniu pracował jako inżynier w gorzelni w Briańsku. Po zajęciu Briańska przez Niemców był współorganizatorem milicji, liczącej 10.000 uzbrojonych ludzi, mającej za zadanie zwalczanie partyzantki prosowieckiej. Później został dowódcą formacji proniemieckiej, która w 1942 roku przybrała nazwę Rosyjskiej Ludowej Armii Wyzwoleńczej (RONA). W końcu 1943 roku formację włączono do Waffen-SS i przetworzono w Brygadę Szturmową SS "Kaminski", a ostatecznie w 1. Rosyjską Dywizję Grenadierów SS. Sam Kamiński otrzymał rangę SS-Brigadeführera. W czasie powstania warszawskiego RONA popełniła liczne zbrodnie wojenne (mordy, gwałty, rabunki), lecz w walce w mieście spisała się bardzo słabo. Wkrótce po odwołaniu z Warszawy, Kamiński został skazany przez Niemców na śmierć za niesubordynację.

 

 

Oskar Dirlewanger (1895-1945) - SS-Oberführer i dowódca specjalnej jednostki karnej SS do zwalczania partyzantów, znany ze swego sadyzmu i odpowiedzialny za rozliczne zbrodnie wojenne popełnione w Polsce, na Białorusi i na Słowacji. W czasie I wojny światowej otrzymał Żelazny Krzyż. W latach 1919-1921 służył w różnych jednostkach Freikorpsu. Studiował politologię, uzyskując tytuł doktora. W 1934 roku skazany na 2 lata pozbawienia wolności w obozie koncentracyjnym za gwałt na 13-letniej członkini BDM (Bund Deutscher Mädel - Związku Dziewcząt Niemieckich). W latach 1937-1939 walczył jako ochotnik podczas hiszpańskiej wojny domowej w niemieckiej formacji Legión Cóndor. W 1940 roku został przyjęty do SS. Na swój własny wniosek utworzył i wyszkolił specjalny oddział karny (Dirlewanger) w ramach SS-Totenkopf. Jednostka ta była złożona z kryminalistów. Zachowanie jednostki było tak okrutne i obfitujące w korupcję, że nawet władze SS były oburzone i wszczęto przeciw Dirlewangerowi specjalne śledztwo. Miał on stanąć przed sądem SS, ale ostatecznie nie doszło to do skutku. W 1942 roku jego jednostka dopuściła się licznych zbrodni na Białorusi. W sierpniu 1944 roku formacja "Dirlewanger" została przydzielona do oddziałów pod dowództwem Heinza Reinefartha, walczących z Polakami po wybuchu powstania warszawskiego. W Warszawie formacja ponownie odznaczyła się wyjątkowym barbarzyństwem, mordując, torturując i gwałcąc tysiące cywilnych mieszkańców oraz jeńców wojennych, w czym Dirlewanger jak zwykle brał bezpośredni udział. Pod koniec 1944 roku Dirlewanger brutalnie tłumił także Słowackie Powstanie Narodowe. W czerwcu 1945 roku Oskar Dirlewanger zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w Altshausen w Badenii-Wirtembergii, po tym jak został aresztowany we francuskiej strefie okupacyjnej. Możliwe jest, że został on pobity na śmierć przez pilnujących go żołnierzy polskich służących pod komendą francuską.

 

 

Heinz Reinefarth (1903-1979) - dowódca oddziałów SS biorących udział w walkach na Woli. W ciągu kilku dni wymordowały one w masowych egzekucjach ok. 50 tysięcy cywilnych mieszkańców Warszawy. Po brutalnej pacyfikacji Woli jego oddziały brały następnie udział w ciężkich walkach z Armią Krajową na Starym Mieście. We wrześniu 1944 zostały one przeniesione do walki z powstańcami na Powiślu i Czerniakowie. Dokładna liczba ofiar zamordowanych przez dowodzone przez Reinefartha jednostki nie jest znana, a oprócz mordowania cywilów, zajmowały się one także likwidacją jeńców wojennych i rannych schwytanych w szpitalach wojskowych. Po zakończeniu wojny władze polskie zażądały od Brytyjczyków i Amerykanów ekstradycji zbrodniarza, jednak zachodni alianci uznali, że może on być przydatny jako świadek w procesach norymberskich i odmówili spełnienia prośby. Następnie Reinefarth był aresztowany przez pewien czas pod zarzutem zbrodni wojennych, ale sąd w Hamburgu zwolnił go z braku dowodów. Heinz Reinefarth zmarł w 1979 w swojej rezydencji na wyspie Sylt, nigdy nie ponosząc odpowiedzialności za swoje zbrodnie.

 

 

Erich von dem Bach-Zelewski (1899-1972) - SS-Obergruppenführer. W latach 1943-1944 dowódca oddziałów do walki z partyzantami w państwach okupowanych. Dowódca tzw. Korpsgruppe von dem Bach w trakcie tłumienia powstania warszawskiego. Miał polskie pochodzenie. W średniowieczu w Zelewie koło Wejherowa osiadła rodzina Bach, która później pisała się Bach-Żelewski, ale późniejszy wojskowy niemiecki się z niej nie wywodził. Pochodzenie od tej rodziny przypisał sobie samowolnie, żeby zatrzeć swoje słowiańskie pochodzenie. Od 1940 roku używał nazwiska von dem Bach. W czasie I wojny światowej zgłosił się na ochotnika i w wieku 17 lat, uzyskał stopień podporucznika. Po zakończeniu wojny służył we Freikorpsie i w Reichswehrze (walczył przeciwko Polakom na Śląsku). W roku 1930 został członkiem NSDAP, a w 1931- także SS. Następnie pełnił funkcje regionalnego dowódcy SS i gestapo w Prusach Wschodnich i na Śląsku. Po kampanii wrześniowej w 1939 roku brał udział w wysiedleniach ludności polskiej ze Śląska. Pod koniec 1939 wystąpił do Himmlera jako Wyższy Dowódca SS i Policji we Wrocławiu (za pośrednictwem podległego mu SS-Obersturmbannführera Arpada Wieganda) z propozycją utworzenia w Oświęcimiu obozu koncentracyjnego. W czasie kampanii rosyjskiej dowodził jednostkami Waffen-SS przydzielonymi do Armii "Mitte" ("Środek"), które zajmowały się eksterminacją ludności żydowskiej. W czerwcu 1943 roku został mianowany przez Heinricha Himmlera pełnomocnikiem do spraw zwalczania partyzantki w okupowanej Europie (Chef der Bandenkampfverbände). Podległe mu formacje dopuściły się masowych zbrodni ludobójstwa na terenach ZSRR i Polski. Po wybuchu powstania warszawskiego został mianowany dowódcą oddziałów SS skierowanych do jego stłumienia. Oddziały SS i tzw. Osttruppen pod jego komendą dopuściły się zbrodni wojennych na ludności cywilnej Warszawy. W roku 1945 został aresztowany przez Amerykanów. W zamian za zeznania przeciwko swoim byłym przełożonym w trakcie procesu głównych zbrodniarzy hitlerowskich przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, władze amerykańskie odmówiły ekstradycji von dem Bacha do Polski lub ZSRR. W 1949 opuścił areszt, a w 1951 Izba Denazyfikacyjna w Monachium skazała go na 10 lat obozu pracy, jednak szybko karę zamieniono na areszt domowy. W 1961 roku został ponownie aresztowany, a w 1963 roku skazany przez sąd w Norymberdze na dożywocie za zamordowanie 6 niemieckich komunistów. Za zbrodnie ludobójstwa nigdy nie odpowiedział. Zmarł w więziennym szpitalu w 1972 roku.

 

 

W oddzielnym pomieszczeniu eksponowane są maszyny drukarskie z lat 40., przy czym wszystkie są sprawne i drukują m.in. historyczne obwieszczenie z 3 sierpnia 1944 roku, "Biuletyn Informacyjny" oraz ulotki okolicznościowe. Prezentowana jest także prasa i publikacje konspiracyjne i powstańcze.

 

 

 

 

Odtworzona piwnica domu w rejonie objętym walkami.

 

 

Odtworzone graffiti uliczne, wykonywane przez członków tzw. "Małego Sabotażu". Graffiti to wzorowane jest na znanej karykaturze Hitlera z 1942 roku, której autorem był wspomniany już wcześniej Stanisław Tomaszewski.

 

 

Kanały stanowiły ważny system komunikacji między dzielnicami oraz były wykorzystywane do ewakuacji oddziałów powstańczych z opuszczanych przez nie rejonów miasta. Na trasie zwiedzania znajduje się aranżacja kanału, gdzie identyfikacji z powstańcami służy odpowiednia scenografia, efekty wizualne i dźwiękowe. Kanał i schody prowadzą na piętro. Ten fragment ekspozycji pokazuje walki we wrześniu toczące się na Czerniakowie, Mokotowie i Żoliborzu, udział w powstaniu żołnierzy NSZ i AL, a także cudzoziemców.

 

 

 

 

 

 

 

"Błyskawica" - pistolet maszynowy opracowany przez inż. Wacława Zawrotnego i Seweryna Wielaniera. Produkowany był w warunkach konspiracyjnych w Polsce podczas okupacji niemieckiej. Przy jego produkcji można było wykorzystać technologie dostępne w warsztatach rzemieślniczych. Konstrukcja była wzorowana na pistoletach maszynowych MP40 i "Sten". Do lipca 1944 roku wykonano 600 egzemplarzy, a w momencie wybuchu powstania warszawskiego były gotowe części następnych stu egzemplarzy. W czasie powstania Błyskawice montowano w rusznikarni na ulicy Boduena.

 

 

"Sten" - brytyjski pistolet maszynowy z 1941 roku, podstawowy pistolet maszynowy armii brytyjskiej używany do lat 50. XX wieku. Do projektowania "Stena" przystąpiono po upadku Francji w 1940 roku. Nową broń opracowano wzorując się ogólnie na niemieckim MP 40, lecz maksymalnie upraszczając konstrukcję. Pistolet dostosowano do niemieckiej amunicji pistoletowej. Nazwa "Sten" powstała jako skrót nazwisk projektantów: Reginalda Sheperda i Harolda Turpina oraz miejscowości Enfield, gdzie mieściła się fabryka Royal Small Arms Factory. W okupowanej Polsce, podjęto konspiracyjną produkcję "Stenów" w co najmniej 23 warsztatach. Polskie Steny dla konspiracji posiadały znaki i numery angielskie, ale można je rozpoznać po lewym gwincie lufy (oryginalne posiadały prawy gwint). Wykończenie Stenów produkowanych konspiracyjnie, przewyższało angielskie pierwowzory.

 

 

Powstańcza broń we wrześniu 1944 roku wzbogaciła się o sowieckie pistolety PPSz wz. 1941 (widoczny na górze) dostarczone przez żołnierzy żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego, którzy próbując udzielić pomocy powstańcom wylądowali w nocy z 15 na 16 września na Solcu oraz w rejonie Kępy Potockiej na Żoliborzu. Odcięte oddziały nie otrzymały jednak posiłków i po połączeniu się z powstańcami uległy Niemcom. Pistolety PPSz były także dostarczane w podjętych w końcu (gdy sytuacja powstańców była już tragiczna) przez Rosjan zrzutach. Pistolet ten, kalibru 7,62 x25 mm, potocznie nazywany pepeszą skonstruowany został przez przez Gieorgija Siemionowicza Szpagina (1897-1952) i był podstawową bronią tej kategorii na uzbrojeniu Armii Czerwonej podczas II wojny światowej.

 

 

Po zdobyciu magazynów SS przy ulicy Stawki, w ręce powstańców Zgrupowania AK "Radosław" dostały się między innymi popularne "panterki".

 

 

Zaprezentowano też mundury żołnierzy formacji SS, biorących udział w walkach w Warszawie w sierpniu i wrześniu 1944 roku, a także mundury żołnierzy formacji RONA (Русская освободительная народная армия). W licznych relacjach z powstania formacja ta jest błędnie określana jako ukraińska. W istocie - była to formacja rosyjska, choć w jej szeregach służyli z pewnością także i Ukraińcy.

 

 

 

Po wycofaniu się Niemców i zajęciu Warszawy przez Rosjan w styczniu 1945 przystąpiono do odgruzowywania i rozminowywania stolicy. Ponieważ ruiny miasta były jednym wielkim cmentarzyskiem, przeprowadzane były liczne ekshumacje powstańczych grobów.

 

 

Patronem kaplicy w Muzeum Powstania Warszawskiego jest pallotyn ks. Józef Stanek ps. "Rudy" (1916-1944), który został schwytany przez SS-manów i zginął na szubienicy 23 września 1944 roku. Był on kapelanem zgrupowania "Kryska" Armii Krajowej. Papież Jan Paweł II ogłosił ks. Józefa Stanka błogosławionym w gronie 108 męczenników II wojny światowej 13 czerwca 1999 roku.

 

 

 

c.d.n.

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 4 godziny 11 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

achernar51swiat :

Nie ma "Telimeny"? A komu ona przeszkadzała? Chociaż, z drugiej strony, widzę że wiele znanych kultowych lokali odeszło w niebyt. Gdzie np. "Petit Trianon", czy stary "Hopfer". Sceny z "Misia" oczywiście pamiętam... Pozdrawiam. Biggrin

Achernar, 

mi też bardzo, bardzo szkoda kultowych knajpek.. niestety Petit Trianon czy Hopfer tez znikneły z mapy stolicy. Słynna Kongresowa w PKiN to juz tylko historia ... Niewiele ich niestety zostało ,ale jest np Krokodyl czy Pod Schodkami na Rynku Starego miasta. A np Zielona Gęś to już tylko nazwa , bo cała reszta to juz inna bajka

Aha, nie widac zdjęć w ostatnim poście Bad

No trip no life

trina
Obrazek użytkownika trina
Offline
Ostatnio: 3 miesiące 3 tygodnie temu
Rejestracja: 30 sty 2014

Hala Koszyki od paru lat już tak nie wygląda, teraz jest pięknie odnowiona, a wewnątrz zamiast bazaru same knajpy i bary z jedzeniem i trunkami różnych stron świata

fragola
Obrazek użytkownika fragola
Offline
Ostatnio: 2 lata 6 miesięcy temu
Rejestracja: 02 mar 2014

Zawsze obiecywałam sobie, że przy okazji noclegów przed wylotem "odświeżę" sobie Warszawę. Kończyło się tym, że przyjeżdżałam do hotelu niedaleko lotniska wieczorem i tyle. W lipcu w końcu przyjechałam wczesnym popołudniem, pogoda była wyśmienita na spacery. Spałam w hotelu obok tego pomnika na Muranowskiej. Muszę jeszcze robić tak częściej przy okazji, bo Mitoraja tylko jednego sfotografowałam (a szukam go gdziekolwiek jestem na świecie).

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nel, "Zielona Gęś" to też i moja kultowa knajpka, jako że usytuowana jest akurat naprzeciw SGH. Pamiętam w pobliżu także nie istniejącą już "Kameralną" (ale to była raczej tzw. "mordownia") i piwiarnię na Narbutta, którą nazywaliśmy "Aulą X" (na uczelni było wówczas 9 aul)... 

Zdjęcia w ostatnim poście powinny być już widoczne, bo udostępniłem już album (o czym wcześniej zapomniałem). Dzięki za zwrócenie uwagi. Pozdrawiam. Biggrin

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

trina :

Hala Koszyki od paru lat już tak nie wygląda, teraz jest pięknie odnowiona, a wewnątrz zamiast bazaru same knajpy i bary z jedzeniem i trunkami różnych stron świata

To bardzo dobrze. Ostatni raz byłem w jej okolicach chyba z 10 lat temu i wtedy to tak wyglądało. Cieszę się, że udało się ją ocalić. Pozdrawiam. Biggrin

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 2 dni 13 godzin temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Praga

 

 

Choć cała prawobrzeżna Warszawa podzielona jest na 7 dzielnic: Pragę Północ, Pragę Południe, Targówek, Białołękę, Rembertów, Wawer i Wesołą, to często potocznie określa się ten obszar jako "Pragę" (co nie jest do końca prawidłowe).

 

Historyczna Praga była osadą, leżącą nad Wisłą naprzeciwko Starego Miasta i Mariensztatu. Pierwsza wzmianka o niej w dokumentach pochodzi z 1432 roku. Jej nazwa oznacza miejsce wcześniej porośnięte lasem, wyprażone (wypalone) pod zasiewy. Przez długie lata Praga była oddzielnym miastem. Status taki uzyskała w roku 1648, kiedy to król Władysław IV Waza (1595-1648) nadał jej prawa miejskie. Centrum ówczesnego miasta znajdowało się w rejonie dzisiejszego Parku Praskiego i Ogrodu Zoologicznego. Reliktem po tych czasach jest nazwa ulicy Ratuszowej, znajdującej się w tym rejonie, choćsam ratusz już nie istnieje). Jedynym zachowanym zabytkiem z tego czasu jest Kaplica Matki Boskiej Loretańskiej. W 1791 roku Pragę przyłączono do Warszawy na mocy ustawy Prawo o miastach, uchwalonej przez Sejm Czteroletni.

 

Historia nie oszczędzała dzielnicy. W toku swych dziejów, była ona wielokrotnie niszczona i palona przez nieprzyjacielskie, a niekiedy i sojusznicze wojska. W czasie "potopu szwedzkiego" padła ofiarą żołnierzy Karola X Gustawa Wittelsbacha (1622-1660), w czasie insurekcji kościuszkowskiej - szturmujące ją oddziały feldmarszałka Aleksandra Wasiliewicza Suworowa (1729-1800) dokonały 4 listopada 1794 roku pamiętnej "rzezi Pragi", w okresie napoleońskim ucierpiała w wyniku rozbudowy fortyfikacji, dokonanej przez wojska francuskie, a w czasie powstania listopadowego, na jej obrzeżach - w Olszyncie Grochowskiej i w Wawrze toczyły się ciężkie walki z armią, dowodzoną przez generała Iwana Iwanowicza Dybicza Zabałkańskiego (1785-1831). Podczas II wojny światowej zniszczono wiele praskich zakładów przemysłowych, ale zachowało się tu więcej, niż w lewobrzeżnej Warszawie, budynków mieszkalnych. Wpływ na to miał fakt, że powstanie warszawskie trwało w tej dzielnicy bardzo krótko, a już we wrześniu 1944 roku Praga została zajęta przez wojska marszałka Konstantego Rokossowskiego (1896-1968). Po wojnie na Pradze zlokalizowano jedne z największych zakładów przemysłowych stolicy - Fabrykę Samochodów Osobowych (FSO) na Żeraniu i zbudowano wiele nowych fabryk oraz największy obiekt sportowy w Warszawie - Stadion Dziesięciolecia. Jednakże przez kolejne dziesięciolecia Pragę zaniedbano. Nieliczne były inwestycje w infrastrukturę mieszkaniową, kulturę, czy komunikację. Być może stąd, Praga ma także opinię dzielnicy zaniedbanej socjalnie, zamieszkanej przez ludność uboższą i gorzej wykształconą, co zresztą potwierdzają statystyki. Z drugiej strony, właśnie na Pradze zachował się przez długie lata specyficzny folklor (http://www.youtube.com/watch?v=UtZ0C__KFWg).

 

W ostatnich latach, wiele praskich obiektów i ulic poddano rewitalizacji.

 

-----

 

Kościół p.w. Najświętszej Matki Bożej Loretańskiej przy ulicy Ratuszowej na Pradze Północ. Jego historia sięga roku 1617, gdy przybył tu zakon bernardynów sprowadzony przez Zofię, żonę kanclerza królewskiego koronnego Feliksa Kryskiego (1562-1618). W tym samym bowiem roku położono kamień węgielny pod kościół i klasztor, który poświęcił biskup płocki Henryk Firlej (1574-1626) w obecności króla Zygmunta III Wazy (1566-1632) i dworu. Budowa ta była wspierana przez królów Zygmunta III Wazę i Władysława IV Wazę i ukończona została w latach 1628-1638. Przy południowej ścianie wzniesiono kaplicę z Domkiem Loretańskim, projektu najprawdopodobniej architekta królewskiego Constantina Tencalli (1610-1647). W kaplicy znalazła się Figura Matki Bożej Loretańskiej, a świątynia stała się miejscem szczególnego kultu zarówno mieszkańców Pragi, jak i lewobrzeżnej Warszawy. W 1656 roku, w czasie potopu szwedzkiego, kościół, kaplica i zabudowania klasztorne zostały zniszczone i ograbione. Następne zniszczenia dotknęły obiekt w czasie insurekcji kościuszkowskiej, gdy po bohaterskiej obronie Rosjanie zdobyli Pragę dokonując rzezi ludności. Wokół kościoła znajdował się cmentarz ofiar tych walk. W okresie Księstwa Warszawskiego klasztor znalazł się w planowanym przez Francuzów pasie praskich umocnień i w roku 1811 rozebrano kościół i klasztor, jednak kaplica Loretańska ocalała dzięki sprzeciwowi miejscowej ludności. W 1853 roku kaplicę odbudowano i przebudowano wg projektu Alfonsa Ferdynanda Kropiwnickiego (1803-1881). Kościół zyskał attykę przy wejściu z piętrowym portalem, krużganki i Domek Loretański przykryto wspólnym dachem, a z dawnych czterech wież narożnych pozostawiono dwie. Po uszkodzeniach w czasie II wojny światowej kościół został odbudowany w 1945 roku, a w roku 1960 przywrócono krużganki od strony północnej i wschodniej, rozebrane w roku 1811. Przy głównej alei do kościoła znajduje się symboliczny grób Rocha Kowalskiego, jednego z bohaterów "Trylogii" Henryka Sienkiewicza.

 

 

 

 

 

Tablica upamiętniająca tzw. "rzeź Pragi", dokonaną przez wojska rosyjskie w czasie insurekcji kościuszkowskiej, umieszczona przy krzyżu w północnej części ulicy Jagiellońskiej (noszącym wówczas nazwę Alei Stalingradzkiej - zdjęcie z lat 80. XX wieku.

 

 

Park Praski im. Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego. W latach 1865-1916 znany był jako Park Aleksandryjski (Aleksandrowski), a w latach 1916-1989 jako Park Praski. Ma powierzchnię 18,5 ha. Do Parku przylega od północy Ogród Zoologiczny. 4 kwietnia 1865 roku car Aleksander II Romanow (1818-1881) wydał specjalny ukaz, zezwalający na powstanie parku, a sam park został nazwany na jego cześć Parkiem Aleksandryjskim. Park został zaprojektowany w stylu geometryczno-krajobrazowym i otwarcie dla publiczności nastąpiło w roku 1871. Park w tym okresie posiadał wiele urządzeń służących rozrywce odwiedzających, znajdowały się tu cukiernie i kawiarenki, a od 1903 roku - budynek Teatru Praskiego przy wejściu. W 1928 roku obszar parku powiększono i na wydzielonej powierzchni 12 ha otwarto Miejski Ogród Zoologiczny, dziś zajmujący obszar 40 ha. W okresie międzywojennym był to park znany z licznych urządzeń rozrywkowych, m.in. z lunaparku. W okresie powojennym park podupadł i dopiero na początku lat 90. XX wieku został poddany zabiegom renowacyjnym - pojawiły się m.in. nowe urządzenia na placach zabaw i uporządkowano zieleń. Na początku lat 90. spłonęła muszla koncertowa, odbudowana w II połowie lat 90.

 

 

 

 

 

 

 

Miejski Ogród Zoologiczny w Warszawie zlokalizowany jest na Pradze, przy ulicy Ratuszowej. ZOO zajmuje powierzchnię ponad 39 ha, na której zgromadzono ponad 3.500 zwierząt - przedstawicieli 553 gatunków, w tym: 67 gatunków ssaków, 198 gatunki ptaków, 86 gatunków gadów, 30 gatunków płazów, 83 gatunki ryb i 89 gatunków bezkręgowców (wg stanu na 2012 rok). Rozległy obszar ogrodu, ładne, zadrzewione i ozdobione kwiatami alejki, liczne punkty gastronomiczne, no i oczywiście towarzystwo zwierząt zachęcają do spędzenia w tym miejscu dużej części dnia. A gdy dopisze pogoda, warto wybrać się do ZOO w dzień powszedni. Unika się wówczas tłumów i spacer jest prawdziwą przyjemnością.Pierwszym zalążkiem ogrodu zoologicznego w stolicy była menażeria dworska w Wilanowie, której właścicielem był król Jan III Sobieski (1629-1696). Znajdowała się tam spora liczba zwierząt, w tym także gatunki egzotyczne. Później w Warszawie powstawało kilka prywatnych zwierzyńców, jednak nie przetrwały one nawet kilku lat. Dopiero w 1926 roku Mieczysław Pągowski postanowił zrobić prezent mieszkańcom Warszawy, którzy tak bardzo pragnęli ogrodu zoologicznego. Na powierzchni niespełna 750 m² przy ul. Koszykowej pojawiło się niewielkie ZOO, w którym znajdowały się między innymi: niedźwiedź brunatny, lemury, koczkodany, aligator, kangur, jeżozwierz, aguti i wiele egzotycznych ptaków. Równocześnie utworzono niewielki zwierzyniec przy ulicy Bagatela, liczący 47 ssaków, 94 ptaki i 22 płazy. Oba ogrody cieszyły się wielką sympatią warszawiaków. Koszty utrzymania w/w menażerii były jednak zbyt wysokie dla prywatnych właścicieli. O utworzeniu Miejskiego Ogrodu Zoologicznego na Pradze zadecydowała uchwała magistratu z dnia 14 czerwca 1927 roku. Jego prowadzenie powierzono Wenantemu Burdzińskiemu (1864-1928) - byłemu dyrektorowi i założycielowi ogrodu zoologicznego w Kijowie. Otwarte 11 marca 1928 roku ZOO zajmowało początkowo powierzchnię 12 ha i posiadało ok. 500 okazów. Po śmierci Burdzińskiego dyrektorem ogrodu został Jan Żabiński (1897-1974), młody utalentowany zoolog - adiunkt Katedry Zoologii i Fizjologii Zwierząt SGGW, człowiek wielkiej wiedzy, ogromny miłośnik zwierząt i popularyzator przyrody. W 1937 roku w ogrodzie przyszło na świat słoniątko, co było wówczas osiągnięciem na skalę światową. Słoniątko o imieniu Tuzinka stało się bardzo popularne wśród warszawiaków.Wybuch II wojny światowej przerwał okres prosperity warszawskiego ZOO. Gdy zaczęły się bombardowania, personel, ze względów bezpieczeństwa, musiał odstrzelić część zwierząt (głownie zwierzęta drapieżne). Dzieła zniszczenia dokonało wywiezienie do Niemiec najcenniejszych okazów, w tym ukochanej przez warszawiaków Tuzinki. Wywózkę zarządził dawny znajomy Żabińskich, profesor Lutz Heck (1892-1983), dyrektor Berlińskiego Ogrodu Zoologicznego. Zabierając zwierzęta obiecywał, że zostają tylko wypożyczone na czas prowadzenia działań wojennych. Warszawskie ZOO przestało istnieć. Po wojnie przystąpiono do odbudowy i remontu ZOO oraz gromadzenia zwierząt. W 1948 roku warszawskie ZOO zostało ponownie otwarte - ze 150 okazami, pochodzącymi głównie z darów od osób prywatnych. Na terenie Warszawskiego ZOO wyremontowano ocalałe pomieszczenia, powstały też nowe obiekty, między innymi w 1952 roku wybieg dla niedźwiedzi brunatnych przy Trasie W-Z, basen dla białych niedźwiedzi, akwarium, lamparciarnia. Stale powiększała się kolekcja zwierząt. Rozplanowano ZOO na strefy geograficzne (polarna, afrykańska, azjatycka i europejska), wybudowano rozległe wybiegi dla zwierząt i kompleks dla ptactwa wodnego. Powstała żyrafiarnia, zaplecze gospodarcze oraz kwarantanna, miejsce gdzie wykonuje się zabiegi oraz gdzie przebywają nowo sprowadzone zwierzęta. W końcu XX i na początku XXI wieku nastąpiła modernizacja i rozbudowa obiektów ogrodu. Powstał jeden z najładniejszych w Europie, naturalny wybieg dla pand małych, otwarto bardzo nowoczesne herpetarium i ptaszarnię, zbudowano słoniarnię i budynkiw dla nosorożców, otwarto pawilon dla bezkręgowców, wybieg dla jaguarów, pawilon dla małp człekokształtnych, uruchomiono nowy obiekt dla hipopotamów i rekinów. Powojennymi dyrektorami ZOO byli Jan Żabiński, Jan Leon Landowski, Zbigniew Woliński, Jan Maciej Rembiszewski. Od 2009 roku funkcję tę pełni Andrzej Grzegorz Kruszewicz.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomnik księdza Ignacego Jana Skorupki (1893-1920). Stoi on na Placu Weteranów 1863 Roku przed katedrą warszawsko-praską. Przedstawia księdza Ignacego Jana Skorupkę - kapelana 236. Ochotniczego Pułku Legii Adademickiej, uczestnika Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Autorem rzeźby jest Andrzej Renes. Pomnik ufundowany został przez diecezję warszawsko-praską z okazji 85. rocznicy "Cudu nad Wisłą". Już przed wojną planowano postawienie pomnika księdzu. Powstał nawet cokół, na którym ostatecznie po wojnie stanął Pomnik Braterstwa Broni na placu Wileńskim.

 

 

Neogotycka bazylika katedralna p.w. św. Michała Archanioła i św. Floriana, zwana potocznie kościołem św. Floriana, to kościół parafialny o randze bazyliki mniejszej i funkcji katedry diecezji warszawsko-praskiej. Jest położony przy ulicy Floriańskiej na Starej Pradze. Bazylika powstała w latach 1888-1901 wg. projektu Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927). Wysokie, 75-metrowe, ażurowe wówczas wieże kościoła dominowały nad krajobrazem Pragi. Kościół był wyjątkowo przestronny, mógł pomieścić nawet 8 tysięcy osób. Podmuch, który powstał w wyniku wybuchu składu amunicji na Cytadeli 13 października 1923 roku, naruszył konstrukcję wież. Ze względu na groźbę zawalenia zostały one obniżone w 1932 roku. W 1939 roku świątynia została uszkodzona, jednak szybko ją naprawiono. Kościół nie przetrwał jednak II wojny światowej, gdyż jeszcze podczas powstania warszawskiego został wysadzony przez Niemców. Zniszczeniu uległo całe wyposażenie. W latach 50. odtworzono korpus świątyni, w 1964 zaczęto odbudowywać fasadę, a w 1968 roku wieże. Prace rekonstrukcyjne trwały do 1972 roku. W 1992 roku wydzielono diecezję warszawsko-praską, a kościół uzyskał miano katedry tejże diecezji, natomiast w marcu 1997 roku otrzymał tytuł bazylikimniejszej. W 2004 roku do kościoła trafiły relikwie św. Floriana. Na surowej, ceglanej fasadzie widnieją mozaiki z wizerunkiem Chrystusa, z herbem Pragi oraz herbem biskupa Kazimierza Romaniuka - pierwszego biskupa diecezji warszawsko-praskiej.

 

 

 

Szpital Praski p.w. Przemienienia Pańskiego. Powstał w 1868 roku jako Szpital Najświętszej Marii Panny na Pradze. Po zakończeniu II wojny światowej głównymi twórcami jego powojennego kształtu byli lekarze powstania warszawskiego: dr Jerzy Hagmajer (1913-1998), dr Roman Chodorowski, dr Henryk Antoni Bukowiecki (1903-1986) oraz Jan Mazurkiewicz "Radosław" (1896-1988). Pracownicy szpitala w lutym 1944 roku ratowali życie żołnierzom AK, uczestniczącym w zamachu na dowódcę SS i policji gen. Franza Kutscherę (1904-1944), co upamiętnia odsłonięta w 2007 roku tablica.

 

 

Gmach byłego Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Józefa Sierakowskiego.

 

 

 

Kamienica na rogu ulic Józefa Sierakowskiego i Stefana Okrzei jest już chyba jednym z nielicznych budynków, które do dziś noszą wyraźne ślady wojny.

 

 

Stare kamienice przy ulicy Wrzesińskiej, Stefana Okrzei i Jagiellońskiej.

 

 

 

 

Jeden z nowych budynków przy ulicy Jagiellońskiej. Kiedyś w tym miejscu mieścił się duży "pedet" (PDT - Powszechny Dom Towarowy).

 

 

NoveKino Praha jest drugim kinem otwartym w ramach sieci NoveKino, tworzonej przez Instytucję Filmową Max-Film S.A. Siedzibą jest budynek Centrum Praha. Powstał on na miejscu dawnego kina "Praha", przy ulicy Jagiellońskiej. Budynek Centrum Praha zaprojektował Krzysztof Tyszkiewicz. Przez budynek niczym przez projektor filmowy przebiega taśma, której kadrami są wykute w piaskowcu płaskorzeźby przedstawiające nieżyjących polskich aktorów. Wystrój NoveKino Praha jest wyrazem koncepcji Instytucji Filmowej Max-Film S.A., jak powinno wyglądać wnętrze kinowe - jednoznacznie określające funkcję obiektu, wszystkie wnętrza sieci NoveKino zaprojektował Edgar Kaszubski. Wewnątrz NoveKino Praha biegnie druga taśma filmowa, której kadrami są wielkoformatowe fotosy polskich aktorów. NoveKino Praha jest wyposażone w trzy klimatyzowane sale kinowe, które łącznie mogą pomieścić 552 osoby. Kino jest przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Płaskorzeźby widoczna na zdjęciach przedstawiają znanych aktorów: Aleksandrę Śląską (1925-1989), Jana Himilsbacha (1931-1988) i Zdzisława Maklakiewicza (1927-1977).

 

 

 

Skrzyżowanie ulic Targowej i Ząbkowskiej. Ulica Ząbkowska to jedna z najbardziej znanych ulic warszawskiej Pragi. Jest to dawna droga do Woli Ząbkowskiej (od XVIII wieku nazywanej Ząbkami), która stanowiła granicę między gruntami jurydyk Praga i Skaryszew. Przy Ząbkowskiej znajdował się m.in. ratusz Skaryszewa i folwark Szmula Jakubowicza (Józefa Samuela Sonnenberga), zwanego Zbytkowerem (1727-1801). W 1770 roku ulicę w rejonie dzisiejszej ulicy Markowskiej przecięto wałem, przy którym stanęły rogatki Ząbkowskie, zlikwidowane około1889 roku, gdy włączono Szmulowiznę do Warszawy. W miejscu folwarku w końcu XIX wieku powstała wytwórnia spirytusu (obecnie Warszawska Wytwórnia Wódek "Koneser"). Po obu stronach ulicy zachowały się zabytkowe domy mieszkalne z przełomu XIX i XX wieku, zamieszkiwane kiedyś w znacznej części przez społeczność żydowską. W roku 1919 ulicą poprowadzono linię tramwajową, zlikwidowaną w 1968 roku - pozostawiono wtedy jeden tor służący do wyjazdów tramwajów z zajezdni przy ulicy Kawęczyńskiej. Ostatecznie tramwaje wycofano w roku 2000, gdy przeprowadzono kapitalny remont ulicy. Kontrowersje wzbudzało zastąpienie zabytkowego bruku asfaltem, ostatecznie brukowana nawierzchnia pozostała na krótkim odcinku między ulicami Targową i Brzeską.

 

 

Warszawska Wytwórnia Wódek "Koneser" przy ulicy Ząbkowskiej. Kompleks budynków z czerwonej cegły powstał w rejonie, gdzie w latach 1770-1889 stały rogatki ząbkowskie, w których pobierano opłaty od kupców, przyjeżdżających do Warszawy od strony Grodna i Białegostoku. Na przełomie XIX i XX wieku tę część Pragi - Szmulowiznę - włączono do Warszawy, a rogatki rozebrano. Fabrykę zbudowano w 1897 roku i nazwano Rektyfikacją Warszawską na Pradze, a później, gdy ustanowiono Polski Monopol Spirytusowy - po prostu "monopolem". Wytwórnia produkowała wódki czyste, kilka rodzajów wódek gatunkowych i winiaki. To na Ząbkowskiej opracowano formułę wielu znanych w kraju i za granicą marek alkoholi, m.in. wytwarzanej od 1927 roku najsłynniejszej polskich wódek - wyborowej, luksusowej i żubrówki. Znaczący spadek produkcji oraz kłopoty finansowe doprowadziły do likwidacji fabryki w 2007 roku. Wraz z przejęciem terenu fabryki przez firmę BBI Development zmienił się całkowicie pomysł zagospodarowania przestrzennego dawnego zakładu. Idea Centrum Praskiego "Koneser" obejmuje rewitalizację pofabrycznych zabudowań i stworzenie integralnej tkanki miejskiej na obszarze starej fabryki. Planowana jest aranżacja loftów, budowa] obiektów mieszkalnych, biurowych i handlowych. Rozważane jest także przeznaczenie niektórych zabudowań dawnej fabryki na funkcje kulturalne. W 2018 roku w budynku rektyfikacji zostało otwarte Muzeum Polskiej Wódki. Fabryka jest ciekawym przykładem budownictwa przemysłowego sprzed stu lat. Część zabudowań jest stylizowana na budynki średniowieczne, frontowy budynek przy bramie przypomina mały zamek z wieżyczką. W niezłym stanie przetrwały one II wojnę światową, zachowały się tu ciekawe elementy małej architektury i urządzenia techniczne, np. lampy łukowe. "Monopol" był jednym z pierwszych warszawskich zakładów oświetlanych energią elektryczną. Fabryka miała własne ujęcie wody z poziomu oligoceńskiego, z głębokości 260 m. Ze studni oligoceńskiej prażanie korzystali już w 1915 roku, gdy wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły w powietrze most Kierbedzia, pod którym rurami płynęła na Pragę woda z warszawskich wodociągów.

 

 

 

Ulica Targowa to jedna z głównych ulic Pragi. Jej historia sięga przełomu XII i XIII wieku, kiedy to stanowiła wschodnie ramię wielkiego targowiska, jakie odbywało się we wsi Targowe Wielkie. Stąd wywodzi się jej nazwa ustalona w 1791 roku. Do tego czasu północny odcinek ulicy nazywał się ulicą Rynkową, a jej część południowa, sięgająca do Ząbkowskiej - ulicą Wołową (od handlu bydłem, który się tutaj odbywał). Nazwa ta przetrwała aż do roku 1916. W czasie insurekcji kościuszkowskiej, po wkroczeniu na Pragę, wojska rosyjskie spaliły część zabudowań. W roku 1808 wyburzono kolejne domy. Dalszy rozwój ulicy skutecznie wstrzymał rozkaz Napoleona Bonaparte (1769-1821), który zakazał budowania murowanych domów na przedpolu przyczółka praskiego. Zburzono też wówczas ratusz praski oraz ratusz skaryszewski. Przez cały XIX wiek ulica stanowiła centrum Pragi. W roku 1866 przeprowadzono tory dla tramwaju konnego. Po przeprowadzeniu linii Kolei Petersburskiej i Terespolskiej oraz ukończeniu w 1864 roku Mostu Kierbedzia sytuacja ulicy Targowej mocno się zmieniła. Jeszcze w roku 1880 na ulicy kwitło targowisko. Przeważał handel hurtowy, który zaopatrywał targi miejskie. Głównymi towarami były: bydło, trzoda chlewna, konie, bryczki, drewno opałowe, uprzęże oraz zboże. Po likwidacji targowiska na jego miejscu urządzono skwery i ułożono chodniki. Na przełomie XIX i XX stulecia wzniesiono na rogu ulicy Białostockiej domy dla kolejarzy. W 1909 roku tramwaj konny zastąpiono elektrycznym. Po II wojnie światowej ulica Targowa jako stosunkowo mało zniszczona stała się główną siedzibą władz miasta. Przeprowadzono przez nią pierwszą powojenną linię tramwajową. Swoją siedzibę znalazło tu również Polskie Radio, "Życie Warszawy" oraz Rząd Tymczasowy (w budynku Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych). Spacerując ulicą Targową, warto zajrzeć na podwórka, które zachowały klimat dawnej Warszawy.

 

 

 

 

 

 

Bazar Różyckiego na Pradze Północ. Teren, na którym znajduje się bazar zakupił w 1874 roku od Wincentego Wodzińskiego i Gotlieba Langnera (1814-1877) farmaceuta Julian Józef Różycki (1834-1919), pochodzący ze zasymilowanej żydowskiej rodziny, właściciel kilku aptek i inwestor. Na posiadanym obszarze postanowił założyć targowisko, którego pomysłodawcą, a później administratorem był żydowski przedsiębiorca Manas Ryba (1843-1938). Na teren bazaru można się było dostać pięcioma wejściami. W początkowej fazie rozwoju bazar posiadał siedem zadaszonych kramów. W kolejnych latach zaczęły powstawać drobne stoiska handlowe w postaci budek, najliczniej zlokalizowane w sąsiedztwie wejść. Na bazarze i w okolicach zaczęły tworzyć się zakłady rzemieślnicze. Podczas II wojny światowej mieszkańcy Warszawy mogli nabyć tu towary reglamentowane przez Niemców, pochodzące m.in. z niemieckich transportów i magazynów wojskowych. Sprzedawano tu także broń i amunicję (sprzedającymi byli m.in. żołnierze niemieccy oraz członkowie formacji kolaborujących), która była następnie skupowana na potrzeby Polskiego Państwa Podziemnego. W 1944 roku bazar częściowo spłonął. W 1945 roku funkcjonowało około 500 stałych stoisk, około 200 sklepów, a także prowadzono sprzedaż ręczną. W 1950 roku nastąpiło upaństwowienie bazaru, jednak nie zlikwidowało to prywatnego handlu. Na początku lat 90. XX wieku bazar nadal przeżywał rozkwit. Sytuacja zmieniła się po powstaniu "Jarmarku Europa" na Stadionie Dziesięciolecia. We wczesnych latach 90. XX wieku, w wyniku położenia w centrum proletariackiej Starej Pragi (na obrzeżu Szmulowizny), jak i w wyniku działalności lokalnych gangów, był uważany za jeden z najbardziej kryminogennych fragmentów tzw. "Trójkąta Bermudzkiego", obejmującego również Stadion Dziesięciolecia i dworzec Warszawa Wschodnia. W 2012 spadkobiercy Juliana Różyckiego odzyskali, a w 2017 przejęli ok. 2/3 powierzchni bazaru. Pozostała 1/3 należy do miasta. Właściciele nieruchomości nie doszli do porozumienia w sprawie rewitalizacji obiektu i dalszy los bazaru jest niejasny. W 2020 roku rozpoczęły się prace modernizacyjne na części bazaru należącej do miasta. Mają tam powstać nowe pawilony handlowe, skwerek i plac zabaw. Mimo wszystko, to już jednak nie ten bazar, co dawniej. Kiedyś w tym miejscu trudno było się przecisnąć - dziś, jak widać...

 

 

 

Róg ulicy Targowej i Alei "Solidarności" w okolicach dawnego Dworca Wileńskiego. Widoczne są budynki Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, zbudowane w latach 1926-1928. Tuż po zakończeniu II wojny światowej mieściła się tu siedziba Rządu Tymczasowego. Na miejscu dworca Warszawa-Wileńska wzniesiono duże centrum handlowe, widoczne na drugim zdjęciu.

 

 

 

Liceum im. Władysława IV Wazy - najstarsze na Pradze - powstało w 1885 roku jako Gimnazjum Praskie. Należy do najstarszych szkół średnich stolicy. Jego fundatorem i założycielem jest Julian Józef Różycki. Gmach usytuowany jest na rogu ulic Jagiellońskiej i Alei "Solidarności". Wzniesiono go w latach 1905-1907 jako męskie carskie gimnazjum rządowe, wg projektu Władysława Adolfa Kozłowskiego (1859-1925) w stylu wczesno modernistycznym z elementami secesyjnej dekoracji, z wykorzystaniem naturalnej faktury cegieł lub płytek ceramicznych. Od 1955 roku jest szkołą koedukacyjną, jedną z najbardziej znanych i cenionych w Warszawie. Należy do elitarnego Towarzystwa Szkół Twórczych.

 

 

 

Nieistniejący już Pomnik Braterstwa Broni na Placu Wileńskim był pierwszym pomnikiem powstałym po II wojnie światowej w Warszawie. Odsłonięty został 18 listopada 1945 roku przed ówczesną siedzibą Rządu mieszczącą się w przedwojennym budynku Dyrekcji Kolei Państwowych. Przez warszawiaków jest określany jako "Pomnik czterech śpiących, trzech walczących" lub w skrócie "Pomnik czterech śpiących". Pomnik zaprojektował sowiecki oficer A. Nieńko, a dopracowaniem i wykonaniem zajęli się polscy artyści z Biura Odbudowy Stolicy: Stanisław Sikora (1911-2000), Stefan Momot (1909-1998), Józef Trenarowski (1907-1965), Józef Gazy (1879-1983) i Bohdan Lachert (1900-1987). Początkowo rzeźby były gipsowanymi odlewami, pomalowanymi farbą imitującą brąz. Dopiero w 1947 roku zastąpiono je odlewami z brązu. Odlewy wykonane zostały z metali uzyskanych z przetopienia niemieckiej amunicji zdobytej w Berlinie. Cokół pomnika wykonano z czerwonego trawertynu kieleckiego. Na cokole, przeznaczonym pierwotnie dla projektowanego przed wojną pomnika księdza Ignacego Jana Skorupki, został umieszczony napis w językach polskim i rosyjskim "Chwała bohaterom Armii Radzieckiej, towarzyszom broni, którzy oddali swe życie za wolność i niepodległość narodu polskiego Pomnik ten wznieśli mieszkańcy Warszawy 1945". W listopadzie 2011 roku pomnik został zdemontowany, a rzeźby radzieckich i polskich żołnierzy oraz okładziny cokołu poddano konserwacji. W 2015 roku Rada m.st. Warszawy uchyliła swoją uchwałę przewidującą powrót pomnika na Plac Wileński. Został on umieszczony w jednym z miejskich magazynów, a w roku 2018 został przekazany Muzeum Historii Polski w Warszawie.

 

 

 

Budynki Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych przy Placu Wileńskim.

 

 

Sobór metropolitalny p.w. Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny. Jest to główna świątynia Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Rozwój warszawskiej Pragi, jaki miał miejsce w drugiej połowie XIX stulecia, skłonił w tysiące ludzi do osiedlenia się na stałe w tej dzielnicy. Wśród przyjeżdżających dominowali Rosjanie oraz mieszkańcy wschodniego obszaru zaboru rosyjskiego, wyznający prawosławie. Religię tę wyznawali również żołnierze dwóch rosyjskich garnizonów, jakie zostały ulokowane na Pradze. Wobec braku cerkwi na prawym brzegu Wisły ludność prawosławna była zmuszona korzystać z cerkwi położonych na lewym brzegu Wisły i w związku z tym wielokrotnie zwracała się do biskupa warszawskiego i nowogieorgijewskiego Joannicjusza (Joanna Siemionowicza Gorskiego; 1810-1877) o podjęcie budowy nowej świątyni. W listopadzie 1865 roku zyskał on zgodę namiestnika Królestwa Polskiego Fiodora Fiodorowicza Berga (Friedricha Wilhelma Remberta von Berga; 1794-1874) i dwa lata później rozpoczął budowę. W Komitecie Budowlanym Cerkwi znaleźli się książę Władimir Aleksandrowicz Czerkasski (1824-1878) oraz gen. Jewgienij Pietrowicz Rożnow (1807-1875). Według słów Rożnowa, cerkiew miała być kolejnym środkiem "utrwalenia tu i imienia ruskiego, i narodowości ruskiej". Architekt Świętego Synodu Nikołaj Aleksandrowicz Syczew (1816-1904) już w 1867 przedłożył gotowy projekt i kosztorys. Petersburski Komitet ds. Budownictwa Kościelnego wprowadził jednak istotne modyfikacje, nakazując upodobnić cerkiew do świątyń Kijowa. Obiekt był gotowy w stanie surowym już w końcu 1868 roku, a prace nad urządzeniem wnętrz zakończono w ciągu kolejnych sześciu miesięcy. Pracami budowlanymi kierował inżynier pułkownik Dymitr Pawłowicz Palicyn (1830-?). Była to pierwsza całkowicie samodzielna architektonicznie świątynia prawosławna w Warszawie - inne, jak cerkiew p.w. św. Trójcy na Podwalu, były cerkwiami domowymi bez wyraźnych cech wschodniej architektury sakralnej, lub jak cerkiew p.w. Ikony Matki Boskiej Włodzimierskiej na Woli, mieściły się w budynkach odebranych Kościołowi rzymskokatolickiemu. Przy budowie świątyni pracowali wyłącznie artyści rosyjscy. Cerkiew do końca I wojny światowej pełniła jedynie funkcje cerkwi parafialnej. W 1895 roku przystąpiono do jej generalnego remontu, którym kierował Władimir Aleksandrowicz Pokrowski (1871-1931), pełniący funkcję głównego architekta eparchii. W roku 1921 cerkiew p.w. św. Marii Magdaleny została przemianowana na sobór metropolitalny, stając się po uzyskaniu autokefalii przez polski Kościół Prawosławny jego najważniejszą świątynią. Istniały plany rozbiórki soboru, które ostatecznie zarzucono w 1926 roku. Dla uczczenia tej decyzji do świątyni wstawiona została Częstochowska Ikona Matki Bożej, szczególnie czczona przez katolików. W 1928 roku w podziemiach cerkwi urządzono drugą świątynię, kaplicę Męki Pańskiej, do której trafiła część uratowanego wyposażenia z rozebranego soboru p.w. św. Aleksandra Newskiego. W czasie II wojny światowej cerkiew nie poniosła większych strat. Brak regularnej konserwacji spowodował jednak uszkodzenia fresków i innych dekoracji świątyni. Prace remontowe przeprowadzono dopiero w latach 50. i 60., a następnie - pod koniec lat 90. XX wieku.Budynek cerkwi powstał na planie krzyża greckiego, jest orientowany, nakryty czterospadowym dachem. Posiada pięć cebulastych kopuł z krzyżami prawosławnymi, położonych na ośmiobocznych bębnach. Wszystkie okna w budynku są półkoliste, ozdobnie obramowane motywami kolumn oraz motywami roślinnymi. Jeszcze do końca XIX stulecia kontynuowane były prace nad dalszą dekoracją wnętrza świątyni. Zespół 27 fresków wykonał Siergiej Arseniewicz Winogradow (1870-1938). W pomieszczeniu ołtarzowym znalazł się fresk Bazylego Wasiljewa "Ostatnia Wieczerza" oraz postać Boga Ojca tego samego malarza. Bazyli Wasiljew jest także autorem ikon do głównego, trzyrzędowego ikonostasu. W 1892 roku w cerkwi pojawił się boczny ikonostas przed ołtarzem św. Hioba (Jowa) Poczajowskiego (~1551-1651). Obecny wygląd kaplicy Męki Pańskiej w piwnicach soboru uformował się w II połowie lat 90. XX wieku. W tym okresie Lidia i Sotyrys Pantopulosowie wykonali w niej freski na suficie. We wnętrzu wyeksponowano mozaiki z soboru p.w. św. Aleksandra Newskiego. Główną ikoną dolnej kaplicy jest wariant Iwerskiej Ikony Matki Bożej - dar mnichów z Athos.

 

 

 

 

 

 

 

 

Pomnik poświęcony Szymonowi Fedorońce (1893-1940), polskiemu duchownemu prawosławnemu, protoprezbiterowi, naczelnemu kapelanowi wyznania prawosławnego Wojska Polskiego. We wrześniu 1939 roku towarzyszył żołnierzom na froncie i tam został wzięty do niewoli. Przebywał w obozie jenieckim w Kozielsku. Został zamordowany w 1940 roku w Katyniu. Pomnik oddaje hołd także jego synom: Aleksandrowi (1918-1944) - pilotowi poległemu w 1944 roku oraz Wiaczesławowi (1920-1944) i Orestowi (1922-1944) - żołnierzom AK poległym w powstaniu warszawskim. Pomnik stoi przy Alei Solidarności, niedaleko prawosławnej katedry metropolitalnej.

 

 

Cmentarz Bródnowski (Bródzieński) to zabytkowa nekropolia przy ulicy św. Wincentego. Rozciąga się między Targówkiem i Nowym Bródnem. Zajmuje powierzchnię 114 ha, a obwód murów liczy 5 km. Na cmentarzu pochowanych jest około 1,2 mln osób. Pod względem liczby pochowanych jest jednym z największych cmentarzy Europy. Powstał w 1883 roku z inicjatywy Sokratesa Iwanowicza Starynkiewicza (1820-1902), rosyjskiego generała pełniącego obowiązki prezydenta Warszawy. Poświęcony został 20 listopada 1884 roku przez arcybiskupa warszawskiego Wincentego Teofila Popiela-Chościaka (1825-1912). Początkowo na cmentarzu chowano głównie osoby biedne, z przytułków, na koszt miasta. Całkowite otwarcie cmentarza dla wszystkich nastąpiło dopiero w 1887 roku. Z biegem lat status cmentarza uległ zmianie, chowano tu przedstawicieli różnych grup społecznych, polityków, aktorów, żołnierzy, powstańców oraz "zwykłych" mieszkańców Warszawy. W okresie międzywojennym Cmentarz Bródnowski przestał być cmentarzem dla ubogich. Coraz częściej zaczęły pojawiać się bogate grobowce oraz sarkofagi. Na drugim zdjęciu widoczny jest pomnik poświęcony ofiarom zbrodni katyńskiej, zaś na trzecim - grób rodziny Mieczysława Fogga (1901-1990). W pobliżu znajdują się także groby kardynała Aleksandra Kakowskiego (1862-1938) i Romana Dmowskiego (1864-1839). Na cmentarzu spoczywa także wiele innych znanych osób m.in. Tony Halik (Mieczysław Sędzimir Antoni Halik; 1921-1998), Halina Konopacka (1900-1989), Szczepan Aleksander Pieniążek (1913-2008), Łucja Weronika Prus (1942-2002), Andrzej Stockinger (1928-1993), Bernard Waldemar Marszałek (1976-2007).

 

 

 

 

 

Na Bródnie przy ulicy Odrowąża mieści się także cmentarz żydowski. Więcej informacji o nim zamieszczam w odrębnej części relacji, poświęconej warszawskim judaikom.

 

 

Drewniany, piętrowy dom w sąsiedztwie cmentarza żydowskiego na Bródnie.

 

 

Praskie kontrasty - stary, drewniany domek na Białołęce i nowoczesny tunel drogi szybkiego ruchu na tejże Białołęce.

 

 

 

Komora Wodna przy ulicy Księdza Kłopotowskiego to jeden z najcenniejszych zabytków Pragi. Zbudowana została w latach 1824-1825 i pełniła funkcję miejskiego Wydziału Mostowego, który zajmował się pobieraniem opłat za przejazd i przewóz towarów mostami łyżwowymi. Jest to klasycystyczny pałacyk z trójkątnym tympanonem wspartym na filarach i ozdobionym płaskorzeźbą. Zaprojektował go Antonio Corazzi (1792-1877). Autorem płaskorzeźby, przedstawiającej Posejdona na rydwanie ciągniętym przez delfiny był Tommaso di Accardi. W roku 1864, po zbudowaniu stałego mostu Kierbedzia zarzucono budowanie mostów łyżwowych i tym samym komora znalazła się na uboczu. Stan budynku zaczął się pogarszać, co spowodowało rozebranie w 1869 roku jego zachodniego skrzydła. Wschodnie skrzydło przebudowano i podwyższono, a budynek zaczął pełnić funkcję domu mieszkalnego dla pracowników praskiego wodociągu. Budynek Komory Wodnej przetrwał II wojnę światową bez większych zniszczeń, a w latach 1944-1945 mieszkali tutaj saperzy sowieccy budujący most wysokowodny. Po wojnie do budynku ponownie wprowadzili się zwykli lokatorzy. Nieremontowany gmach niszczał coraz bardziej. Ratunkiem przed rozebraniem było wpisanie budynku do rejestru zabytków w 1965 roku. Następnie, zajmujące komorę Biuro Turystyczne "Juventur" przeprowadziło tam w latach 1975-1978 generalny remont. Wschodnie skrzydło zostało całkowicie rozebrane, a następnie przywrócono wygląd budynku do pierwotnego stanu, wg. projektu Corazziego. W latach 2007-2008 wykonano ponowny remont kapitalny budynku. Dziś mieści się w nim Urząd Stanu Cywilnego. Na budynku zachowały się tabliczki informujące o rekordowo wysokich stanach Wisły w latach 1813, 1839 i 1844.

 

 

Kamienica na rogu ulic Księdza Kłopotowskiego i Panieńskiej.

 

 

Widok z praskiego brzegu Wisły w okolicach Mostu Śląsko-Dąbrowskiego na Zamek Królewski i Stare Miasto, a także sam most. Most Śląsko-Dąbrowski został zbudowany w latach 1947-1949 na ocalałych po wojnie filarach mostu Kierbedzia. Ma 6 przęseł i długość 527 m. Ze względu na zupełnie inną konstrukcję został uznany za nowy most, a nie odbudowę zniszczonego. Nazwa mostu upamiętnia wkład Śląska i Zagłębia w odbudowę stolicy po zniszczeniach II wojny światowej. Most stanowi integralny fragment Trasy W-Z. Projektantem mostu był Jerzy Koziełek. Jest to most kołowo-tramwajowy, jednak w odróżnieniu od większości warszawskich torowisk, w tym przypadku tory tramwajowe są poprowadzone na jezdni dla samochodów. Załączam także archiwalne zdjęcie z tych okolic z lat 80. XX wieku.

 

 

 

 

 

 

W odróżnieniu od zachodniego, praski brzeg Wisły jest nieuregulowany i można spotkać tu takie zakątki.

 

 

Aleja Stanów Zjednoczonych na Pradze-Południe. Ulica została wytyczona pod koniec lat 20. XX wieku do ulicy Saskiej. W 1974 roku została przedłużona do ronda Wiatraczna z równoczesnym poprowadzeniem odcinka od ulicy Saskiej do mostu Łazienkowskiego na estakadzie.W całości stanowi odcinek Trasy Łazienkowskiej. Jest dwujezdniowa, rozdzielona pasem zieleni, z trzema pasami ruchu w każdym kierunku.

 

 

Most Świętokrzyski. Łączy on Powiśle z Pragą Północ w okolicach Portu Praskiego. Razem z wiaduktem ma długość 479 metrów, po dwa pasy ruchu w każdą stronę i dwa pasy dla pieszych i rowerzystów. Jest to konstrukcja wantowa, wsparta na 90 metrowym pylonie, na którym zaczepiono 48 lin podtrzymujących płytę. Pylon stoi na prawym brzegu Wisły, zaś po lewej stronie most wsparty jest na dwóch podporach osadzonych w dnie Wisły.

 

 

 

Widok z wiaduktu Mostu Świętokrzyskiego po stronie praskiej na Wisłę, Powiśle i Stare Miasto.

 

 

Most Średnicowy to most kolejowy, zbudowany w latach 1921-1931. Znajduje się pomiędzy Mostem Świętokrzyskim i Mostem Poniatowskiego. Zaprojektował go Aleksander Adam Pstrokoński (1859-1951). 13 września 1944 roku most został wysadzony przez wycofujące się z Pragi wojska niemieckie. W latach 1945-1949 most został w zmienionej postaci odbudowany, na obniżonych o 5 m filarach. Podczas odbudowy dobudowano bliźniacze filary w nurcie Wisły, przewidując przyszły rozwój kolei. Bliźniaczy most wybudowano dopiero w latach 60. XX wieku, niedługo przed rozpoczęciem budowy Dworca Centralnego. Obecnie most sprawia wrażenie monolitycznego, mimo że składa się w rzeczywistości z dwóch niezależnych pomostów wspartych na wspólnych filarach. Most ma 5 przęseł i długość 445 m.

 

 

Widok budowanego wówczas Stadionu Narodowego (od 2015 roku noszącego nazwę PGE Narodowy). To jeden ze stadionów piłkarskich, które powstały na turniej Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Powstał on na miejscu dawnego Stadionu X-lecia. W czasie trwania EURO 2012 na Stadionie Narodowym zostały rozegrane trzy spotkania grupowe, mecz otwarcia wraz z oficjalną ceremonią, jeden ćwierćfinał i jeden półfinał. Na dwukondygnacyjnych trybunach znajduje się 58.580 miejsc siedzących, w tym 4.600 miejsc o podwyższonym standardzie oraz 69 lóż dla 800 osób. Obiekt został zaprojektowany przez Konsorcjum: JSK Architekci sp. z o.o. Z Warszawy oraz Gerkan, Marg und Partner International GmbH z Berlina we współpracy z firmą Schlaich Bergermann und Partner. Fasada obiektu nawiązuje do polskich barw narodowych, przypominając falującą biało-czerwoną flagę. Ażurowa fasada pozwala na naturalną wentylację pomieszczeń pod trybunami i dostęp do nich światła dziennego. Elewacje są rozpięte na potężnej konstrukcji z rur, wyprodukowanej we Włoszech. Dach stadionu wykonany jest z PVC, odpornego na działania czynników atmosferycznych i gniecenie. Proces jego otwierania lub zamykania wynosi ok. 20 minut. Kubatura obiektu to ponad 1 mln m³, iglica wznosi się na wysokość 100 m ponad boisko, a całkowita powierzchnia użytkowa przekracza 203.000 m². Obok stadionu znajduje się stacja drugiej linii metra C14-Stadion Narodowy.

 

 

 

 

Widok Śródmieścia Warszawy z praskiego brzegu w okolicach Mostu Poniatowskiego.

 

 

Most Poniatowskiego widziany od strony Pragi. Wcześniej zwany był on Mostem Mikołajewskim lub Nowym III Mostem. Został zbudowany w latach 1904-1914. Razem z mostem zbudowano 700-metrowy wiadukt nad Powiślem, będący przedłużeniem Alei Jerozolimskich. Most nosi imię księcia Józefa Antoniego Poniatowskiego (1763-1813). Powstał wg projektu inżynierów Mieczysława Marszewskiego (1857-1917) i Wacława Juliana Paszkowskiego (1881-1950), zaś autorem architektury mostu i wiaduktu był Stefan Szyller (1857-1933). Trasa mostowa wraz z dojazdami, nie licząc wałów ochronnych, wyniosła 3.542 metrów, w tym 506 m długości mostu i wiadukt o długości 700 m.Most Poniatowskiego o ośmiu przęsłach stalowych, wspartych na kamiennych filarach otwarto 6 stycznia 1914 roku. W roku 1915 wycofujące się z Warszawy wojska rosyjskie wysadziły górne części 2 filarów. Ułożony w następnym roku prowizoryczny pomost drewniany szybko spłonął. Most odbudowano w latach 1921-1926. Podczas przewrotu majowego w 1926 roku na moście doszło do historycznego spotkania pomiędzy marszałkiem Józefem Piłsudskim (1867-1935) i prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim (1869-1953). W 1944 roku most został ponownie zniszczony - tym razem przez Niemców. Odbudowany według projektu prof. Stanisława Hempla (1892-1954), został oddany do użytku 22 lipca 1946 roku. Niestety, po powojennej odbudowie stracił on sporo ze swojego charakteru. Przedwojenną ozdobną balustradę zastąpiono prostym "parkanem" stalowym. Nie odbudowano też kilku kamiennych ławek, które stały na filarach mostu. Inna jest też konstrukcja samych przęseł. W latach 1963-1966 most został poszerzony, wydzielono torowisko tramwajowe oraz zbudowano drugą łącznicę z Wisłostradą na zachodnim brzegu rzeki.

 

 

 

 

Widoki z Mostu Poniatowskiego.

 

 

 

 

 

 

 

c.d.n.

Strony

Wyszukaj w trip4cheap