--------------------

____________________

 

 

 



Grudziądz

1 wpis / 0 nowych
achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 12 godzin 23 minuty temu
Rejestracja: 01 cze 2020
Grudziądz

"Grudziądzu, Grudziądzu,
tyś serce mi zrobił z mosiądzu.
Grudziądzu, okrutny Grudziążku! -
Uczucie-ś ukrócił w zalążku...
"

 

Niektórzy pewnie pamiętają te słowa piosenki z tekstem Jeremiego Przybory (1915-2004) śpiewanej przez Bronislawa Pawlika (1926-2002) w Kabarecie Starszych Panów (https://www.youtube.com/watch?v=gQp5jJGa4ks). Nie wiem, czym naraził się Grudziądz autorowi tekstu, że miał tak negatywne skojarzenia z tym historycznym i pięknym grodem położonym na Pomorzu Nadwiślańskim...

Miasto ulokowane zostało na prawym malowniczym brzegu Wisły, stanowiącym naturalną wschodnią granicę ziemi chełmińskiej - krainy, do której przynależy zarówno pod względem historycznym, jak i geograficznym. W dokumentach źródłowych jego nazwa funkcjonuje jako Grudenc, Grudencz, Grawdencz, Graudentum, Grudentz, Grudenz, Graudenz. Etymologia nazwy miasta do dnia dzisiejszego wywołuje wśród badaczy wiele sporów. Część z nich wskazuje, iż nazwa pochodzi od wyrazu gród, inni twierdzą, że od grudzistej ziemi, bogato występującej na tym terenie. Jeszcze inni uważają, iż jest ona pochodzenia pruskiego.

 

Historia Grudziądza sięga okresu pierwszych Piastów i wiąże się z działalnością misyjną, jaka była prowadzona na terenie Prus. Właścicielem Grudziądza oraz całej ziemi chełmińskiej został biskup misyjny Chrystian (1180-1245), któremu nadał ją w roku 1218 książę Konrad I Mazowiecki (1187/1188-1247). Kontynuacją jego misji zajął się sprowadzony przez księcia Zakon Krzyżacki, który przejął we władanie ziemię chełmińską wraz z Grudziądzem. To właśnie w okresie krzyżackim, w 1291 roku, miasto otrzymało akt nadania przywileju lokacyjnego na prawie chełmińskim. Zrazu otoczono je podwójnym murem z 10 wieżami, 4 bramami oraz fosą. Kolejne lata przyniosły rozbudowę miasta, wzniesiono zamek, ratusz oraz kościół p.w. św. Mikołaja, jak również murowany szpital dla chorych i pielgrzymów, z kościołem p.w. św. Ducha. W 1466 roku na mocy II pokoju toruńskiego ziemia chełmińska wraz z Grudziądzem powróciły w granice Polski. Dogodne położenie w centralnej części Prus Królewskich zadecydowało o wyborze miasta na miejsce obrad sejmu pruskiego, zjazdów stanowych, a w późniejszym okresie - sejmiku generalnego. Długoletni okres pokoju sprzyjał rozwojowi miasta, kwitło rękodzielnictwo oraz handel. Pobudowane wówczas spichrze spełniały niepoślednią rolę w handlu z Gdańskiem, Elblągiem i Toruniem. XVII wiek to z kolei okres nieustannych wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą. Nie ominęły one Grudziądza. Tu w okresie wojny ze Szwecją o Prusy Królewskie, w 1629 roku, stacjonowały posiłki niemieckie. Pod Grudziądzem stanął obozem hetman Stanisław Koniecpolski (1591-1646). Miasta nie ominął również "potop szwedzki" w latach 1655-1660. Szwedzi zdobyli je już w początkowym okresie najazdu. W 1659 roku miasto zostało wyzwolone przez wojska polskie, dowodzone przez hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego (1616-1667). Niestety, w czasie oblężenia spłonęło prawie całe miasto, z wyjątkiem zamku, kościoła farnego oraz kilku zaledwie domów mieszkalnych. W kolejnych latach Grudziądz ponownie przeżywał ciężkie chwile, tym razem związane z długotrwałą zawieruchą wojny północnej oraz konfliktami wewnętrznymi w kraju. Los miasta został przypieczętowany I rozbiorem Rzeczypospolitej w 1772 roku. Wtedy to, na mocy traktatu rozbiorowego, miasto przejęło państwo pruskie. Wkrótce po tym wydarzeniu, w 1776 roku, w sąsiedztwie miasta wybudowano z rozkazu Fryderyka II Wielkiego (1712-1786), potężną twierdzę, której walory obronne i architektoniczne po dzień dzisiejszy możemy podziwiać. O jej wartości przekonano się w czasach wojen napoleońskich. Mimo długotrwałego oblężenia przez wojska francuskie i wspomagające je jednostki polskie, nie udało się jej zdobyć. W latach późniejszych twierdza spełniała rolę więzienia politycznego. Okres zaborów nie był dla miasta czasem straconym. Pomimo licznych represji władz oraz nasilającej się germanizacji, miasto zyskało nowe zakłady przemysłowe, most na Wiśle oraz połączenia kolejowe. Największy rozwój Grudziądza przypadł na II połowę XIX wieku.

 

W 1920 roku, po blisko 150 latach niewoli, miasto powróciło ponownie w granice Rzeczpospolitej. Był to już zupełnie inny Grudziądz, niż ten z okresu wojen krzyżackich. Wzrost gospodarczy trwał nadal, a jego widocznym znakiem dla mieszkańców oraz dla całego kraju była zorganizowana w mieście w 1925 roku I Pomorska wystawa Rolnictwa i Przemysłu. Oprócz walorów przemysłowych, Grudziądz nabrał także znaczenia militarnego. W mieście utworzono znane w całym kraju Centrum Wyszkolenia Kawalerii, Centrum Wyszkolenia Żandarmerii oraz Lotniczą Szkołę Strzelania i Bombardowania. Ze względu na bliskość granicy z Niemcami, w Grudziądzu rozlokowano także liczne jednostki wojskowe.

 

We wrześniu 1939 roku miasto ponownie znalazło się w wojennej zawierusze. W wyniku agresji Niemiec, Grudziądz znalazł się pod okupacją, naznaczoną licznymi aktami terroru i okrucieństwa. W 1945 roku miasto zostało wyzwolone, lecz niestety, ponad 60% jego zasobów zostało zniszczonych. Po II wojnie światowej w Grudziądzu rozpoczął się systematyczny proces odbudowy. Obecny Grudziądz to nowoczesne miasto, liczące ok. 100 tys. mieszkańców. Atrakcyjne położenie miasta względem ważnych szlaków komunikacyjnych bez wątpienia wpływa na jego charakter oraz determinuje wzrost jego potencjału gospodarczego. Walory, wynikające z położenia wzrosną jeszcze bardziej po zakończeniu budowy autostrady A-1, będącej częścią Europejskiego Korytarza Transportowego, łączącego Skandynawię z południem kontynentu, oraz drogi szybkiego ruchu Poznań-Bydgoszcz-Grudziądz-Olsztyn, która znacznie ułatwi połączenie zachodnich obszarów kraju z północno-wschodnimi. Grudziądz to także rozwijający się przemysł, w którym dominują branże: elektromaszynowa. lekka, budowlana i spożywcza. Dla potencjalnych inwestorów miasto dysponuje bogatą ofertą, a dodatkową atrakcję stanowi Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna, której obecność na obszarze miasta również znacząco wpływa na jego potencjał gospodarczy. W dziedzinie kultury i turystyki Grudziądz ma także czym się pochwalić. Miasto posiada zespół spichlerzy z XVI-XVIII wieku, stanowiących jego charakterystyczną panoramę od strony Wisły. Dodatkowo, można tu podziwiać doskonale zachowane fragmenty murów miejskich, a także kościoły, reprezentujące swoim stylem gotyk oraz barok. Nie możemy również pominąć architektury militarnej, której najważniejszym przykładem jest grudziądzka cytadela. W Grudziądzu można również wypocząć. Miasto posiada bowiem wspaniałe plaże nad Jeziorem Rudnickim, baseny kąpielowe oraz liczne zespoły parkowe.

 

-----

Kamienica na rogu ulic Józefa Wybickiego i Kosynierów Gdyńskich w centrum miasta.

 

Fontanna Chłopca z Rybą przy ulicy Kosynierów Gdyńskich.

 

 

Na ulicy Starej w centrum miasta.

 

 

 

Barokowy XVIII-wieczny pojezuicki kościół p.w. św. Franciszka Ksawerego. Jezuici zostali sprowadzeni do Grudziądza w 1622 roku staraniem starosty pokrzywieńskiego Jana Działyńskiego (1590-1648) i biskupa chełmińskiego Jana Kuczborskiego (~1572-1624). Początkowo prowadzili działalność w rodowej kaplicy grobowej Działyńskich przy farze, później mieli dzielić z proboszczem cały kościół. Przywilej z prawem zakupu gruntu pod budowę kościoła i kolegium wydał król Zygmunt III Waza (1566-1632) w 1630 roku. Grudziądz był wówczas miastem zamieszkanym w większości przez ewangelików, przeciwko którym była wymierzona działalność Towarzystwa Jezusowego, zatem dopiero w 1647 roku fundatorom udało się nabyć stosowną parcelę budowlaną. Prace zostały przerwane w latach "potopu szwedzkiego", gdy jezuici zostali wygnani z miasta. Budowa kolegium została wznowiona w 1680 roku z fundacji wojewody chełmińskiego Tomasza Działyńskiego (1656-1714), a zasadnicze prace zakończono w roku 1684. Budowa kościoła, rozpoczęta pod koniec XVII wieku, została ostatecznie ukończona dopiero w 1723 roku. W latach 1722-1725 wzniesiono wieżę kolegium oraz skrzydło zachodnie, połączone przejściem nad ulicą z jednym ze spichrzów. Szkoła, słynna m.in. z wystawianych w języku polskim przez uczniów sztuk teatralnych, okres świetności przeżywała w I połowie XVIII wieku. Naukę zdobywało tu około 200-300 uczniów z terenu całych Prus Królewskich, a szkołę zwano Grudziądzkim Ateneum lub Kolegium Działyńskich. W gmachu kolegium mieści się obecnie siedziba Urzędu Miejskiego. Kościół jest budowlą jednonawową z prostokątnym węższym prezbiterium, do którego od północy dobudowano zakrystię z lożą na piętrze. Monumentalna dwukondygnacyjna fasada ze skromnym portalem jest podzielona pilastrami, pomiędzy którymi umieszczono blendy, z których trzy najwyższe mieszczą posągi świętych. Fasadę wieńczy niska attyka, dawniej ozdobiona wazonami, i trójkątny fronton. Wzmocnione przyporami elewacje boczne  z trzema kondygnacjami okien są rozwiązane bardzo skromnie. Wyposażenie wnętrza powstało w latach 1715-1740 jako dzieło Józefa Antoniego Krausego (?-1721), zaś wystrój malarski wykonał jezuita Ignacy Steiner (1691-1752). We wnętrzu znajdują się trzy bogato rzeźbione ołtarze, z których monumentalny ołtarz główny jest fundacją Jana Ansgarego Czapskiego (1699-1742). Obraz św. Franciszka Ksawerego przeniesiono w 1722 roku z Jabłonowa Pomorskiego, gdzie był czczony jako cudowny. Ambona i chór muzyczny zostały ozdobione motywami chińskimi, które z jednej strony odpowiadały ówczesnej modzie, z drugiej zaś wskazują na misyjną działalność patrona świątyni.

 

 

 

 

Pomnik Mikołaja Kopernika (1473-1543) przy zbiegu Placu Miłośników Astronomii i ulicy Starorynkowej, odsłonięty w 1972 roku. Kopernik przebywał w Grudziądzu w marcu 1522 roku w charakterze delegata kapituły warmińskiej. Wówczas znany był bardziej jako prawnik i medyk, niż astronom. Podczas pobytu przedstawił swoje poglądy ekonomiczne zawarte w rozprawie pt. "De aestimatione monetae". Wystąpienie Kopernika przed zgromadzonymi w sali ratusza grudziądzkiego uczestnikami zjazdu sejmikowego i dostojnikami, wśród których byli: jako osobisty przedstawiciel króla Zygmunta I Starego (1467-1548) - ówczesny pierwszy senator Królestwa Polskiego, kanclerz koronny i jednocześnie kasztelan krakowski - Krzysztof Szydłowiecki (1467-1532), biskup chełmiński - Jan Konopacki (?-1530), wojewoda malborski - Jerzy Bażyński (1469-1546), wojewoda chełmiński - Jan Luzjański (~1470-1551), kasztelan gdański - Jan Baliński i podskarbi wielki koronny Mikołaj Stanisław Szydłowiecki (1480-1532), spowodowało, że cztery lata później Sejmik Generalny Prus Królewskich uchwalił reformę monetarną, na podstawie której, północne prowincje Królestwa przyjęły jako obowiązującą polską stopę menniczą. Autorem grudziądzkiego pomnika Kopernika jest Henryk Marian Rasmus (1935-1991).

 

 

Grudziądzki ratusz, mieszczący się w gmachu dawnego kolegium jezuickiego. Jest to budynek barokowy, piętrowy, o wysokim użytkowym przyziemiu, z dodanym II piętrem w mansardowym dachu. Pierwotnie był dwuskrzydłowy, lecz na początku XX wieku dodano w podwórzu krótkie trzecie skrzydło, zamykające dziedziniec od strony północnej. Jedenastoosiowa fasada w przyziemiu jest boniowana, wyższe partie dzielone są pilastrami, a płaszczyzny ożywiają zróżnicowane obramienia okien. Do wejścia głównego, znajdującego się w środkowej osi fasady, prowadzą nowsze dwubiegowe schody, powyżej wznosi się monumentalna wieża. Układ wnętrz jest jednotraktowy, z korytarzem od strony dziedzińca, a w pomieszczeniach znajdują się sklepienia kolebkowo-krzyżowe. Na osi znajduje się sień sklepiona żaglasto, z iluzjonistyczną dekoracją malarską w formie kopuły. Na parterze w skrzydle zachodnim mieści się dawny refektarz, mający sklepienia zwierciadlane z lunetami, o bogatej dekoracji stiukowej i malarskiej z lat 1720-1730.

 

 

 

 

 

 

Na Rynku Głównym. W przeszłości głównym jego obiektem był wzniesiony w XIV wieku dwukondygnacyjny ratusz. Był to dom kupiecki, jako że w ówczesnych czasach ratusz nie pełnił roli siedziby władz miejskich. Mieściły się tutaj ławy chlebowe i rzeźnickie, później odbywały się tu sesje sejmiku generalnego Prus Królewskich. Miał tu także swoją siedzibę zbór ewangelicki. Ratusz ten nie przetrwał do naszych czasów, gdyż rozebrano go w 1857 roku. Otoczenie rynku do XVI wieku stanowiły drewniane kamieniczki, najczęściej konstrukcji szkieletowej. Niszczone pożarami i przebudowywane nie przetrwały do dziś. Do połowy XIX wieku dominowała w mieście jednopiętrowa zabudowa, potem budynki podwyższano, zmieniając często kształt i układ dachów. Po zniszczeniach wojennych w 1945 roku kamieniczki odbudowano, nadając im wygląd kamienic barokowych z reprezentacyjnymi szczytami. Na środku Rynku, na miejscu dawnego ratusza, stoi obecnie pomnik Żołnierza Polskiego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na ulicy Pańskiej, odchodzącej od Rynku Głównego.

 

 

 

 

Gotycki kościół farny p.w. św. Mikołaja. Jego budowę rozpoczęto w 1286 roku. Wznoszono go stopniowo. Do 1310 roku gotowe było prezbiterium i nawy boczne. Wieżę ukończono w II połowie XIV lub na początku XV wieku. Od połowy XVI wieku do 1598 roku i ponownie podczas "potopu szwedzkiego" kościół był ewangelicki. W ciągu XVII wieku dobudowano trzy kaplice boczne i kruchtę. W wieku XVIII kościół gruntownie odnowiono i sprawiono nowe wyposażenie. W 1896 roku miała miejsce gruntowna renowacja fary w duchu neogotyckim, wnętrze otrzymało nowe polichromie i witraże. Podczas działań wojennych w 1945 roku kościół poniósł ciężkie straty: runęła górna część wieży i dachy, spłonęła też większa część wystroju. Odbudowa miała miejsce w latach 1946-1949. Po 2000 roku przeprowadzono gruntowne zewnętrzne i wewnętrzne prace restauratorskie. W lipcu 2010 roku papież Benedykt XVI podniósł kościół do rangi bazyliki mniejszej. Jest to kościół orientowany, murowany z cegły o układzie wendyjskim w prezbiterium. Ma trójprzęsłowy korpus z nawą główną wyższą od bocznych oraz wieżą, wtopioną od zachodu w bryłę budowli. Korpus kryty jest potężnym dachem dwuspadowym, chór niższym. Wieżę wieńczy dach namiotowy z niewielką nadstawką. Smukłe prezbiterium, jasno oświetlone wysokimi ostrołukowymi oknami, kontrastuje z ciemniejszym korpusem, w którym dominują ośmioboczne filary i masywne mury nawy głównej, oświetlonej tylko pośrednio przez okna w nawach bocznych. Z czasów średniowiecza zachowały się fragmenty malowideł z końca XIV wieku na jednym z filarów i nikłe relikty malowideł późnogotyckich z ok. 1500 roku. Przetrwała też kamienna gotlandzka chrzcielnica o późnoromańskiej formie, ozdobiona reliefami w formie gryfów i datowana na wiek XIV. W XVIII wieku wnętrze otrzymało bogate wyposażenie późnobarokowe. Jak wspomniałem powyżej, podczas walk o miasto w 1945 roku niemal całe wyposażenie padło pastwą płomieni. Ocalała jedynie struktura ołtarza głównego z figurami świętych i obrazem św. Jerzego w zwieńczeniu oraz uszkodzone retabulum ołtarza NMP w nawie północnej. Trzy ołtarze (w tym główny) zostały częściowo zrekonstruowane na początku lat 50. XX wieku przez Leonarda Torwirta (1912-1967), który namalował większość obrazów. Obraz patrona kościoła w ołtarzu głównym malował Jerzy Hoppen (1891-1969). Z ołtarza NMP zachowała się autentyczna część środkowa z XVII-wiecznym obrazem NMP z Dzieciątkiem.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Na ulicy Spichrzowej, biegnącej wzdłuż wysokiej skarpy wiślanej na tyłach dawnych spichlerzy.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przepływająca przez miasto Wisła.

 

 

 

 

 

 

Aleja 23 Stycznia, którą można dojść na brzeg Wisły.


 

Pomnik Ułana i Dziewczyny przy ulicy Spichrzowej. Pomnik znajduje się w miejscu, w którym w latach I i II wojny światowej Niemcy ustawili drewniany posąg kanclerza Ottona von Bismarcka (1815-1898) w stroju krzyżackim. Pomnik Ułana i Dziewczyny umieszczono na koronie muru schodów, prowadzących na Błonia Nadwiślańskie. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło w XX rocznicę Jubileuszowego Zjazdu Kawalerzystów II RP, 23 sierpnia 2008 roku. W wydarzeniu tym uczestniczył prezydent RP Lech Kaczyński (1949-2010).

 

 

Kościół p.w. św. Ducha. Powstał na przełomie XIII i XIV wieku, jako kościół szpitalny dla chorych, starców, kalek i pielgrzymów. Pierwotnie był świątynią drewnianą, wzmiankowaną w 1345 roku, prawdopodobnie w związku z budową murowanego kościoła. Po kasacie klasztoru ss. benedyktynek przekazano go gminie ewangelickiej. W 1900 roku zwrócono go katolikom i przez pewien czas pełnił funkcję kościoła garnizonowego. Obecnie jest to kościół parafialny. Kilkakrotnie palony i przebudowywany, z manierystycznym szczytem od wschodu niemal całkowicie zatracił gotyckie cechy stylowe. Kościół jest orientowany, salowy, zbudowany na rzucie prostokąta, otynkowany. Wewnątrz kościoła znajduje się murowany chór muzyczny z XVIII wieku, wsparty na trzech arkadach filarowych. Na elewacji wschodniej - od strony ulicy Klasztornej - umieszczony jest barokowy krucyfiks z II połowy XVII wieku. Obok kościoła widoczna jest barokowa budowla tzw. Pałacu Opatek. Była to dawna furta klasztoru ss. benedyktynek, zbudowana wraz z klasztorem w połowie XVIII wieku za rządów ksieni Elżbiety Radowickiej. Jest to piętrowy budynek o malowniczej, nietypowo rozwiązanej fasadzie, podzielonej pilastrami, w której w dwóch kondygnacjach wnęk rozmieszczono 8 drewnianych późnobarokowych figur zakonnych świętych. Budynek kryty jest czterospadowym dachem. Taka dekoracja fasady jest rzadkością na Pomorzu. Obecnie budynek użytkuje Muzeum w Grudziądzu.

 

 

 

Widok Starego Miasta od strony Wisły oraz prowadząca do historycznego centrum Grudziądza tzw. Brama Wodna. Brama została zbudowana na początku XIV wieku jako część fortyfikacji miejskich. Była bramą wjazdową do miasta i zamku krzyżackiego z placu portowego na Błoniach Nadwiślańskich. Zamykana była broną, czyli kratą. Brona, którą widzimy dzisiaj, jest repliką tej pierwotnej i pełni tylko funkcję ozdobną. Bramę Wodną dwukrotnie strawił pożar - najpierw w 1659 roku, potem w 1945 roku. Po II wojnie światowej została jednak gruntownie odbudowana. Wskutek powojennej odbudowy przekształcono jej elewację od strony miasta i straciła ona swój gotycki charakter. Obecnie mieszczą się tu wydziały Urzędu Miejskiego.

 

 

 

Grudziądz wyrósł w średniowieczu na znaczny ośrodek handlu zbożem, dzięki położeniu na wzgórzu bezpośrednio przy rzece i na skraju żyznej ziemi chełmińskiej. Spichlerze grudziądzkie stoją na wzgórzu, lekko wznoszącym się w kierunku ruin zamku krzyżackiego. Posadowione na wiślanej skarpie, tworzą one charakterystyczną dla Grudziądza panoramę. Ich budowę rozpoczęto w latach 1346-1365. Wkrótce potem, ciąg solidnych i stosunkowo wysokich spichlerzy zastąpił istniejący tam wcześniej mur ceglany. Lokalizację swą spichlerze zawdzięczały bliskości portu, znajdującego się u podnóża skarpy. Ich grube, strome mury zewnętrzne o małych okienkach zapewniały obronę przed wrogami i zabezpieczały zbocze przed osuwaniem się. Budowle te zostały włączone w system obronny miasta. Wszystkie spichlerze są ustawione kalenicowo i stanowią naturalny mur obronny o przeszło 20 m wysokości. Od strony ulicy Spichrzowej są niepozorne, głównie dwukondygnacyjne, zaś od strony Wisły są wielokondygnacjowe. Wzmocnione szkarpami, dawały wystarczającą gwarancje obrony. Podczas odbijania Grudziądza z rąk szwedzkich w 1659 roku większość spichlerzy spłonęła, ocalało ich jedynie sześć. Ich odbudowa trwała do XVIII wieku. W 1909 roku na wysokości dzisiejszej ulicy Ratuszowej zbudowano monumentalne schody, nazwane później Schodami Słowackiego. Spichlerze doznały poważnych zniszczeń podczas walk o miasto w 1945 roku, a ich odbudowa miała miejsce w latach 1946-1966. Obecnie niektóre z nich nadal pełnią funkcje magazynowe i częściowo mieszkalne, a kilka służy po adaptacji potrzebom muzealnym.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Błonia nadwiślańskie.

 

Okolice Bramy Wodnej i klasztoru ss. benedyktynek zmieniły radykalnie swój dawny wizerunek dla zwiedzających i odpoczywających. W roku 2005 pojawiła się tu rzeźba flisaka autorstwa Ryszarda Kaczora, która stała się nową wizytówką miasta. Obok rzeźby flisaka zlokalizowano tzw. "Park Miast", czyli zbiór tablic ulic z róznych miast Polski i Europy, noszących nazwę, nawiązującą do Grudziądza.

 

 

 

Dawny klasztor ss. benedyktynek w pobliżu Bramy Wodnej. Pierwszy klasztor wzniesiony w XVII wieku spłonął w 1659 roku. Obecny barokowy klasztor zbudowano w latach 1728-1730 na rzucie nieregularnym, zbliżonym kształtem do litery "L". Budowla krótszym skrzydłem przylega do kościoła p.w. św. Ducha, dłuższe, lekko załamane, zamyka dziedziniec klasztorny od zachodu, łącząc się z murami miejskimi. Po kasacie klasztoru w 1810 roku budynek przeznaczono na cele szkolne, pozwalając benedyktynkom mieszkać w nim do 1836 roku. Klasztor został mocno uszkodzony w 1945 roku. Obecnie mieści się w nim muzeum.

 

 

 

Tablica upamiętniająca przejazd trumny z ciałem Juliusza Słowackiego (1809-1849), wmurowana przy tzw. Schodach Słowackiego.

 

 

Widok z ulicy Zamkowej na ulicę Spichrzową.

 

 

Początki grudziądzkiej murowanej warowni na Górze Zamkowej sięgają zapewne lat 1222-1245, kiedy to Grudziądz należał do biskupa misyjnego w Prusach, św. Chrystiana z Oliwy. Rozbudowa zamku przez Krzyżaków nastąpiła po przejęciu miasta od biskupa pomezańskiego Ernesta von Torgau na przełomie 1255 i 1256 roku i trwała do 1299 roku. Zamek grudziądzki należał do najstarszych na terenie państwa krzyżackiego. Został zbudowany na wysokim wzniesieniu. Składał się z zamku właściwego, zajmującego najwyższą część wzgórza, oraz z przedzamcza, łączącego się na południu z obwodem warownym miasta. Ciekawostką jest fakt, że południowa część przedzamcza nie należała do Krzyżaków. Do dzisiaj z dawnego zamku zachowały się nikłe resztki. Na wzgórzu - niewielkie fragmenty murów ze zrekonstruowanym, ostrołukowym portalem, zamkowa studnia o średnicy 2,5 m i głębokości 50 m, fragment parchamu (pasa ziemi pomiędzy zamkiem właściwym i murem) w południowej części zamku głównego oraz - przy ulicy Zamkowej - odcinek wysokiego muru przedzamcza, widoczny na zdjęciu.

 

Widoki miasta ze Wzgórza Zamkowego.

 

 

Ulica Józefa Wybickiego i stojący przy niej pomnik "Solidarności". Pomnik ten został odsłonięty 30 października 2006 roku. Na pomniku umieszczono motto Jana Pawła II: "Jedni z drugimi, nigdy jedni przeciw drugim". Zaprojektował go architekt Tomasz Czajka. W odsłonięciu pomnika wziął udział ówczesny prezydent RP Lech Kaczyński (1949-2010) i Anna Walentynowicz (1929-2010).

 

 

Budynek grudziądzkiej filii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

 

 

 

Neogotycki gmach Poczty Polskiej na skrzyżowaniu ulic Sienkiewicza i Mickiewicza.

 

 

 

Ulica Długa widziana od strony Rynku Głównego.

 

 

Ulica Murowa. W głębi widoczny jest kościół ewangelicko-augsburski p.w. św. Jana przy ulicy Szkolnej. Jest to świątynia zbudowana z cegły, w stylu neogotyckim, uproszczonym w duchu modernizmu w 1916 roku. Budynek wyróżnia się fasadą z trójkątnym szczytem, zaakcentowaną gęstym rytmem ukośnie ustawionych sterczyn, od których odcinają się wąskie, jasno tynkowane blendy. Elewacje boczne zostały wzmocnione przyporami. Wewnątrz znajduje się neogotycki ołtarz z obrazem z 1936 roku, przedstawiającym powołanie pierwszych uczniów Chrystusa, neogotycka ambona, chrzcielnica i prospekt organowy. Kościół został zbudowany jako świątynia irwingiańskiego Kościoła Katolicko-Apostolskiego - ruchu religijnego stworzonego w Szkocji przez Edwarda Irvinga (1792-1834) i działającego w Grudziądzu od roku 1864. Wzniesiony został zapewne wg projektu miejskiego budowniczego F. Winklera. Podczas działań wojennych w 1945 roku kościół został uszkodzony. Opuszczony budynek w 1946 roku przejęła polska parafia ewangelicko-augsburska.

 

 

Kamienice przy różnych ulicach w centrum miasta.

 

 

 

 

 

 

Kamienica pamiętająca czasy, gdy Grudziądz był pod panowaniem niemieckim.


 

Dom w którym urodziła się i spędziła pierwsze lata dzieciństwa Lisemarie Meirowsky (1904-1942), niemiecka lekarka-dermatolog i pediatra, konwertytka z judaizmu, katolicka tercjarka dominikańska. Była córką Emila Meirowsky'ego (1876-1960), lekarza dermatologa. W 1908 roku rodzina przeniosła się do Kolonii. Od 1923 roku studiowała medycynę na Uniwersytecie w Bonn. W roku 1933 otrzymała doktorat z zakresu dermatologii na Uniwersytecie w Monachium i później drugi doktorat z medycyny w Rzymie. Pod koniec nauki w szkole średniej zainteresowała się katolicyzmem, uczęszczając na przeznaczone dla konwertytów wykłady ks. Wilhelma Neußa (1880-1965), jednak chrzest przyjęła dopiero 15 października 1933 roku w Rzymie. W 1938 roku opuściła Niemcy, przenosząc się do Holandii. Podczas okupacji Holandii przez III Rzeszę została zatrzymana 2 sierpnia 1942 roku podczas masowych aresztowań katolików pochodzenia żydowskiego, w odwecie za ogłoszenie przez episkopat holenderski listu pasterskiego w obronie Żydów. Wraz z innymi została deportowana do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz II - Birkenau i zamordowana w komorze gazowej wraz z Edytą Stein - św. Teresą Benedyktą od Krzyża (1891-1942). 28 października 2001 roku na domu w Grudziądzu przy ul. Groblowej 19, w którym się urodziła, odsłonięto tablicę pamiątkową.

 

 

 

Dawne mury obronne w centrum miasta.

 

 

 

Ulica Toruńska.

 

 

 

Pomnik Marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego i Wojska II RP na Placu Niepodległości. Pomnik nawiązuje do zburzonego w 1939 roku międzywojennego pomnika Marszałka, stojącego na terenie Centrum Wyszkolenia Żandarmerii. Pomysłodawcą budowy jest Eugeniusz Feldman. Autorem projektu - Leszek Pawlikowski. Centralnym elementem pomnika - podobnie jak przedwojennego - są portret Marszałka i orzeł w zwieńczeniu. Po bokach pomnika umieszczone zostały odlane w brązie sceny batalistyczne. Wokół pomnika znajdują się symbole przedwojennych jednostek wojskowych. Uroczyste odsłonięcie monumentu nastąpiło 12 maja 2005 roku, w 70. rocznicę śmierci Marszałka.


 

Centrum Handlowe "Stara Kuźnia" przy ulicy Józefa Włodka.

 

 

Pomnik rotmistrza Witolda Pileckiego (1901-1948). Rotmistrz Witold Pilecki walczył w kampanii wrześniowej jako dowódca plutonu w szwadronie kawalerii dywizyjnej 19. DP Armii "Prusy", a następnie w 41. DP na przedmościu rumuńskim. W 1940 roku przedstawił swoim przełożonym plan przedostania się do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz w celu zebrania od wewnątrz informacji wywiadowczych na temat jego funkcjonowania i zorganizowania ruchu oporu. Podczas ulicznej łapanki pozwolił się schwytać, by dostać się do obozu. W nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku Witold Pilecki, wraz z dwoma współwięźniami, zdołał uciec z obozu. Po wojnie, jesienią 1945 roku, zorganizował siatkę wywiadowczą i rozpoczął zbieranie informacji o sytuacji w Polsce, w tym o żołnierzach AK i 2. Korpusu, którzy byli więzieni w obozach NKWD i deportowani przez Sowietów na Syberię. W maju 1947 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa i oskarżony o działalność wywiadowczą na rzecz rządu RP na emigracji. Torturowany i poniżany został ostatecznie skazany na karę śmierci i wkrótce stracony. W 2006 roku, przy okazji obchodów 62. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego, prezydent Lech Kaczyński przyznał Witoldowi Pileckiemu pośmiertnie Order Orła Białego.

 

 

 

-----

 

Dziękuję za uwagę.

Wyszukaj w trip4cheap