--------------------

____________________

 

 

 



Przechadzka po grodzie Kopernika

13 posts / 0 nowych
Ostatni wpis
Strony
achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020
Przechadzka po grodzie Kopernika

Największa w Polsce - po Krakowie - liczba zabytków, reprezentujących najlepsze osiągnięcia gotyckiej architektury ceglanej w Europie, najlepiej zachowany zespół gotyckiej architektury mieszkalnej w Europie północnej, unikalny średniowieczny układ przestrzenny, widoczne wpływy przodujących ośrodków sztuki europejskiej z Brugią, Gandawą i Lubeką na czele, sześć zabytków klasy zerowej, 50 zabytków klasy pierwszej i 270 klasy drugiej (używając dawnej, nieobowiązującej już, ale dość precyzyjnej klasyfikacji) - już samo to wystarcza, by Toruń stał się celem podróży dla najbardziej wymagającego turysty. A dodać jeszcze należy urocze nadwiślańskie bulwary, nastrojowe uliczki i zaułki, muzea i pomniki, dostojne kościoły, pamiątki po najbardziej znanym mieszkańcu, który "wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię", klimatyczne kawiarenki i knajpki - wszystko to sprawia, że w Toruniu nie sposób się nudzić. Każdy na pewno znajdzie tu coś dla siebie. Atmosferę miasta dobrze oddaje lansowane przez torunian hasło "Gotyk na dotyk". Bo ślady przeszłości są tu widoczne na każdym niemal kroku. A przeszłość była bardzo bogata i burzliwa...

Choć ślady osadnictwa w okolicach Torunia sięgają epoki paleolitu, a w czasach rzymskich tereny te położone były na słynnym szlaku bursztynowym, to powstanie tego jednego z najpiękniejszych miast polskich zawdzieczamy rycerzom niemieckiego zakonu NMP. Przybyli oni na te tereny na początku lat 30. XIII wieku i na miejscu dawnego grodu słowiańskiego zbudowali swój pierwszy zamek, będący siedzibą komtura. Stąd wyruszały ich wyprawy na podbój plemion pruskich. Już w końcu roku 1233 wieliki mistrz Hermann von Salza (~1179-1239) lokował Toruń na prawie chełmińskim, zaś w trzydzieści lat później, w roku 1264, prawa miejskie uzyskało sąsiadujące ze Starym - Nowe Miasto. W roku 1454 doszło do połączenia Starego i Nowego miasta w jeden organizm, ale pozostawiono oddzielające je obwarowania. Zanim jednak to nastąpiło, Toruń w roku 1280 wstąpił do Hanzy i wkrótce stał się prężnym, najważniejszym do czasu przejęcia tej roli przez Gdańsk, ośrodkiem handlowym w dorzeczu dolnej Wisły. XIV i XV wiek to pierwszy okres szybkiego rozwoju miasta. Powstały wówczas najważniejsze, zachowane do dziś zabytki gotyckie. Mimo, że Toruń odgrywał znaczącą rolę gospodarczą i polityczną w państwie krzyżackim, jego bogaty patrycjat dążył do poddania miasta pod władzę królów polskich. Wyrazem tego było uczestnictwo Torunia w zawiązanej przeciw Krzyżakom w 1440 roku konfederacji szlachty i miast, zwanej Związkiem Pruskim. To właśnie jego rada, obradująca w Toruniu wypowiedziała posłuszeństwo Zakonowi, co dało asumpt do wybuchu wojny trzynastoletniej w 1454 roku. Kończący ją pokój, zawarty w 1466 roku właśnie w Toruniu, przesądził o włączeniu miasta i nowej prowincji - Prus Królewskich - w granice Polski. Prusy Królewskie cieszyły się znaczną autonomią - miały własny skarb, monetę (bitą od 1528 roku w Toruniu), prawa, herb i pieczęć. Toruń, obok Gdańska i Elbląga, był jednym z trzech tzw. Wielkich Miast Pruskich. XVI stulecie i I połowa XVII wieku todrugi okres szybkiego rozwoju Torunia. Miasto bogaciło się na handlu wiślanym, składzie soli i towarów solnych, wielkich dorocznych jarmarkach międzynarodowych. Znalazło to odicie w wyrafinowanej architekturze i wystroju świątyń, gmachów publicznych i kamienic mieszczańskich, bujnym życiu kulturalno-artystycznym i rozwoju oświaty. Rozwijająca się reformacja uczyniła z Torunia ważny ośrodek protestantyzmu w Rzeczypospolitej. W roku 1568 nastąpiło otwarcie protestanckiego Gimnazjum Akademickiego, a w roku 1594 uroczyste podniesienie go do rangi uczelni półwyższej. Wkrótce, konkurencją dla niego stało się, powstałe w 1605 roku, katolickie Kolegium Jezuickie. W roku 1629 miasto odparło oblężenie Szwedów. Rozpoczęto budowę fortyfikacji bastionowych, dzięki czemu Toruń stał się jedną z najpotężniejszych twierdz w Rzeczypospolitej. W roku 1645 w mieście odbyło się tzw. Colloquium charitativum, jedyne na świecie spotkanie ekumeniczne w celu pogodzenia katolików i protestantów, które choć nie osiągnęło celu - odbiło się szerokim echem w całej ówczesnej Europie. Wojny, toczące się w II połowie XVII i na początku XVIII wieku, znacznie osłabiły miasto. W latach "potopu" miała miejsce blisko 3-letnia okupacja szwedzka, a wojna północna przyniosła miastu największe w jego historii zniszczenia. W wyniku szwedzkiego ostrzału w 1703 roku, spłonęła znaczna część Rynku, ratusz i kościoły. W 1708 roku ludność miasta została zdziesiątkowana przez wielką epidemię dżumy. Latem 1724 roku doszło do zamieszek między katolikami i protestantami, które przeszły do historii jako tzw. "tumult toruński". Zakończył się on surowym wyrokiem sądu królewskiego i ścięciem protestanckiego burmistrza miasta, Jana Godfryda Roesnera (1658-1724) i kilku radnych, co odbiło się głośnym echem poza granicami kraju. W wyniku II rozbioru Rzeczypospolitej Toruń dostał się w roku 1793 pod władzę Prus. W epoce napoleońskiej, w latach 1807-1815, znalazł się w granicach Księstwa Warszawskiego, by po upadku Napoleona I Bonaparte (1769-1821) powrócić pod zabór pruski. XIX wiek przyniósł powolny rozkwit gospodarczy i nowe inwestycje. Linie kolejowe połączyły Toruń z wieloma miastami, rozwinięto infrastrukturę miejską. Prusacy zbudowali koszary, szpital, fortyfikacje, arsenały, dworce, pocztę, kilka fabryk, sąd. Wszystko to w stylu neogotyckim, co przypominać miało o krzyżackich korzeniach miasta. I przypomina. Jednakże, poza zewnętrznym sztafażem, próba nadania miastu na wskroś niemieckiego charakteru nie powiodła się. W II połowie XIX wieku to właśnie Toruń stał się największym ośrodkiem polskości na Pomorzu - działało tu blisko 40 polskich organizacji.

Po I wojnie światowej, w wyniku postanowień traktatu wersalskiego, Toruń został przyznany odrodzonej Polsce. 18 stycznia 1920 roku wojska niemieckie opuściły miasto. W okresie międzywojennym Toruń był dynamicznie rozwijającą się stolicą województwa pomorskiego. Ilość mieszkańców podwoiła się, zbudowano wiele nowych osiedli, a w roku 1940 zamierzano otworzyć uniwersytet. Uniknięto zarazem budowy wielkich zakładów przemysłowych. Po wybuchu II wojny światowej Toruń został zajęty przez Niemców i włączony do Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie (Reichsgau Danzig-Westpreußen). W czasie okupacji niemieckiej i zajęcia przez Armię Czerwoną w 1945 roku, miasto na szczęście uniknęło większych zniszczeń.

W okresie PRL Toruń stracił na znaczeniu. Wprawdzie tuż po wojnie powołano Uniwersytet Mikołaja Kopernika i wybudowano kilka dużych zakładów (w tym "Elanę"), to jednak siedzibą województwa została bardziej "proletariacka" Bydgoszcz, w której nowa władza cieszyła się większym, niż w Toruniu, poparciem. W latach 1975-1999 Toruń był siedzibą nowoutworzonego województwa toruńskiego, a po reformie administracyjnej jest obecnie współstolicą województwa kujawsko-pomorskiego. Po roku 1989 miasto stało się centrum inwestycyjnym, naukowym i turystycznym regionu. Rozbudował się Uniwersytet Mikołaja Kopernika, powstały nowe uczelnie, hotele, muzea. Pojawili się prywatni inwestorzy. W 1997 roku zespół Starego i Nowego Miasta i ruiny zamku krzyżackiego wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO, a w 2004 roku wybrano Toruń na ogólnopolską siedzibę Ligi Polskich Miast i Miejsc UNESCO.

Toruń niewątpliwie należy do moich ulubionych polskich miast. Z racji stosunkowo niewielkiej odległości od mojego obecnego miejsca zamieszkania (ok. 100 km) zdarza mi się bywać w Toruniu przynajmniej 2-3 razy w roku. W Toruniu kończyłem także Podyplomowe Studium Kształcenia Tłumaczy na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Przez rok praktycznie, co dwa tygodnie bywałem wówczas w Toruniu. Intensywne weekendowe zajęcia nie zostawiały wiele miejsca na zwiedzanie tego pięknego miasta, jednakże w czasie sobotnich wieczorów, lub w czasie dłuższych przerw między zajęciami (które odbywały się w gmachu Collegium Maius, a więc dwa kroki od staromiejskiego rynku) można było pospacerować ulicami Starego Miasta. Właściwie, określenie "Stare Miasto" nie jest tu ścisłe, gdyż stara, mająca średniowieczny rodowód, część Torunia to zarówno historyczne Stare, jak i Nowe Miasto. Ale dla przeciętnego przybysza, granica między nimi nie jest bardzo zauważalna, gdyż sąsiadują one ze sobą i łącznie wyraźnie odznaczają się od innych dzielnic Torunia.

Opisując zamieszczone poniżej zdjęcia, z kilku moich pobytów w Toruniu w ciągu ostatnich 10 lat, korzystałem z wielu materiałów, dostępnych w sieci - w Wikipedii oraz na stronach poświęconych Toruniowi (www.torun.pl, www.turystyka.torun.pl), a także w różnych książkach.

-----

Kościół p.w. św. Jakuba należy do największych i najpiękniejszych świątyń gotyckich w Polsce. Był kościołem farnym dla dawnego Nowego Miasta Torunia. Świątynia położona jest przy wschodnim narożniku Rynku Nowomiejskiego. Kamień węgielny pod jej budowę położył biskup Herman w roku 1309. W tym samym roku rozpoczęto budowę prezbiterium. Do roku 1340 ukształtowano bryłę kościoła. Budowę zakończono w 1350 roku. Od 1359 roku do pierwszej połowy XV wieku po bokach korpusu dobudowano kaplice boczne, jednocześnie podwyższając dachy naw bocznych i ukrywając pod nimi łuki odporowe, co pozostawiło widoczne do dziś ślady w elewacji kościoła. Na teren kościoła prowadzi gotycka brama z filarem i barokową figurą św. Jakuba. Wieża kościoła ma wysokość 49 m, a nakrywający ją podwójny dach siodłowy pochodzi z drugiej połowy XV wieku. Został on zbudowany po pożarze w 1455 roku. Podczas wojny północnej w 1703 roku wojska szwedzkie zrabowały 2 największe dzwony. Jeden z nich, zwany Thornan znajduje się w katedrze w Uppsali i jest obecnie największym dzwonem w Szwecji. W 1345 roku prawo patronatu nad kościołem otrzymał klasztor cysterek, z czasem benedyktynek. Od roku 1557 służył nowomiejskim ewangelikom, a w 1667 roku został ponownie przejęty przez benedyktynki (do 1833 roku). Jest to kościół bazylikowy, a od pozostałych toruńskich kościołów gotyckich różni się także rzadko stosowanym na ziemiach polskich systemem konstrukcyjnym, polegającym na przeniesieniu ciężaru sklepień nawy głównej za pomocą łuków odporowych na szkarpy naw bocznych. Dziś, po podwyższeniu naw bocznych w XV wieku, widoczny jest tylko jeden łuk odporowy nad dachem zakrystii. O niepowtarzalnym i oryginalnym charakterze świątyni decyduje ponadto bogactwo dekoracji, forma detali i użycie różnobarwnie glazurowanej cegły. Kościół ma długość 53 m, szerokość naw bocznych 28,8 m, wysokość nawy głównej 20,65 m, wysokość naw bocznych: 9,7 m, wysokość wieży 49 m. Świątynia ta posiada wiele elementów ozdobnych w postaci sterczyn, blend i cegły glazurowanej. W okolicach tego kościoła doszło w lipcu 1724 roku do tzw. "tumultu toruńskiego", kiedy kolegium jezuickie zostało zdemolowane przez protestantów. Zdarzenie zapoczątkowała uroczysta procesja wokół kościoła p.w. św. Jakuba, odbywająca się w niedzielne popołudnie w święto Matki Boskiej Szkaplerznej. Procesji przypatrywała się grupa ewangelickich uczniów toruńskiego gimnazjum akademickiego. Mieli oni na głowach czapki, a także nie przyklęknęli na kolana. Oburzony taką postawą podszedł do nich Stanisław Lisiecki - uczeń Kolegium Jezuickiego i stanowczo zażądał zdjęcia czapek przed Najświętszym Sakramentem, a także zmuszał do przyklęknięcia. Doszło do sporu i wymiany ciosów. W następnych godzinach doszło do eskalacji konflitu i bójek pomiędzy młodzieżą katolicką i protestancką. W efekcie doszło do tego, że rozjuszony tłum rzucił się na budynek Kolegium Jezuickiego. Wyłamał drzwi, wdarł się do środka i zaczął niszczyć ławki, stoły, okna, drzwi i kaflowe piece, a nawet ołtarz w kaplicy NMP. Zniszczono wówczas bibliotekę kolegium, sprofanowano obrazy święte i kaplicę, a także pobito kilku jezuitów. August II Mocny (1670-1733), mając na uwadze możliwość pozyskania sobie wielu głosów szlachty, postanowił wykorzystać to zdarzenie. Król liczył na to, że toruńskie rozruchy staną się głównym tematem sejmu i pozwoli to skupić posłów wokół dworu, więc zdecydował postępować ze sprawcami tumultu z całą surowością prawa. Istotnie, sprawa tumultu toruńskiego zdominowała inne i stała się jednym z głównych tematów najbliższego sejmu. Posłowie sformułowali postulaty przykładnego ukarania winnych, równouprawnienia w Toruniu mieszczan katolickich z ewangelickimi, a także przekazania bernardynom kościoła NMP. Wyrok w sądzie asesorskim skazywał na śmierć burmistrza Jana Godfryda Roesnera oraz 12 innych osób uznanych za bezpośrednich uczestników zajść. Wszyscy z nich byli protestantami. Zobowiązano także toruńskich luteran do wypłacenia odszkodowania oraz do wzniesienia posągu NMP w pobliżu Kolegium Jezuickiego. Polecono również przenieść protestanckie Gimnazjum Akademickie poza obręb murów miasta. Sąd także postanowił, aby odtąd połowa członków władz miejskich była katolikami. Zwrócił również bernardynom kościół NMP i były klasztor Franciszkanów w Toruniu.

 

 

 

 

 

Wnętrze kościoła p.w. św. Jakuba kryje niezwykle cenny zespół zabytków, z których część została tu przeniesiona w XIX wieku po zburzeniu przez Prusaków kościoła dominikanów. Najważniejszymi skarbami z epoki gotyku są: XIV-wieczny krucyfiks tzw. mistyczny, pochodzący z nieistniejącego kościoła p.w. św. Mikołaja, XIV-wieczne malowidła ścienne pod wieżą i w prezbiterium, tworzące unikalny klimat wnętrza. Malowidła ścienne pochodzą z dwóch okresów: starsze z lat 1350-1360 i młodsze z lat 1380-1390. Inne gotyckie zabytki to figura Marii z Dzieciątkiem z końca XIV wieku w nawie głównej oraz obraz pasyjny z lat około 1480-1490. Z epoki protestanckiej zachował się jeden z najstarszych w Polsce, bogato rzeźbiony i o wysokich walorach artystycznych prospekt organowy z 1611 roku, obraz Sąd Ostateczny z 1603 roku (dzieło warsztatu Antoniego Moellera z Gdańska) i chrzcielnica. Większość ołtarzy pochodzi z XVIII wieku i prezentuje wysoki poziom toruńskiej snycerki barokowej. Z XVIII wieku pochodzą: ozdobny łuk tęczowy u wejścia do prezbiterium, ambona i szereg obrazów w kaplicach bocznych. Według niepotwierdzonej tradycji, w latach 1342-1345 powstać miały organy, jedne z pierwszych na Pomorzu. Ich twórcą miał być franciszkanin Paweł Wenchen, późniejszy budowniczy organów w bazylice św. Piotra w Rzymie. Obecne manierystyczne organy znalazły się w świątyni w 1611 roku. Na prospekcie wyrzeźbione są herby m.in. Torunia i Królestwa Polskiego. Neogotyckie witraże we wschodnich oknach prezbiterium wykonała firma Franz Binsfeld z Trewiru w latach 1913-1914. Rozwiązania architektoniczne wnętrza, jak np. zastosowanie sklepienia gwiaździstego, należy uznać za niezwykle twórcze, a w tych wymiarach najwcześniejsze w środkowo-wschodniej Europie. Dopiero z Torunia motyw ten przeszedł do zachodnich Niemiec.


 

 

 

 

 

W lipcu 2006 roku został otwarty fragment polskiego odcinka Drogi św. Jakuba z Olsztyna do Torunia.

 

Ulica Szpitalna (dawniej Hospitalstraße) przy kościele p.w. św. Jakuba. Nazwa ulicy pochodzi od nieistniejącego obecnie szpitala, który znajdował się w jednym z budynków przy tej ulicy. W 2012 roku przeprowadzono remont ulicy, podczas którego wymieniona została wzmocniona podbudowa. Na niej została ułożona kamienna nawierzchnia. Jednocześnie umożliwiono wjazd na Plac św. Katarzyny (wcześniej ulica była ślepa).


 

 

Rynek Nowomiejski (dawniej Neustädtischer Markt). Plac ma wymiary 95 m x 95 m. Z każdego narożnika Rynku pod prostym kątem wybiegają po dwie ulice. Taki szachownicowy plan urbanistyczny został wytyczony w 1264 roku wraz z lokacją Nowego Miasta Torunia. Na środku Rynku Nowomiejskiego stoi dawny zbór ewangelicki p.w. św. Trójcy z 1842 roku, widoczny na drugim zdjęciu. Wcześniej na tym miejscu stał gotycki Ratusz Nowomiejski, zamieniony w 1668 roku na kościół ewangelicki p.w. Trójcy Świętej. Na skutek złego stanu technicznego, przystąpiono w 1818 roku do jego rozbiórki. W roku 1824 ukończono znoszenie obecnego budynku, w tzw. stylu arkadowym, z klasycystycznym wnętrzem, wg projektu opracowanego prawdopodobnie z dużym udziałem Karla Friedricha Schinkla (1781-1841). Do 1927 roku w budynku znajdował się kościół ewangelicko-unijny, odtąd do 1939 roku pełnił on funkcję cerkwi prawosławnej p.w. św. Mikołaja. Po II wojnie światowej w budynku urządzono magazyny. Dziś mieści się w nim siedziba Fundacji "Tumult", założonej w 1989 roku i zajmującej się działaniami w zakresie kultury i sztuki oraz nauk humanistycznych, m. in. organizacją Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych "Camerimage". Wokół Rynku stały niegdyś okazałe kamienice gotyckie bogatych mieszczan. Większość budynków uległa jednak zniszczeniom w czasie pożarów miasta w 1413 i 1455 roku, a także w czasie wojen szwedzkich i napoleońskich. Wśród kamieniczek widocznych na trzecim zdjęciu warto zwrócić uwagę na dawny dom parafii św. Jakuba - budynek o różowej fasadzie z gryfem pomorskim na szczycie. Klasycystyczny gmach z żółtą elewacją, widoczny na pierwszym i czwartym zdjęciu, to dawny budynek gotycki, w którym mieści się Apteka Nowomiejska "Pod Złotym Lwem". Pierwszym znanym z imienia sprzedawcą leków w Toruniu był kramarz Andrzej na Rynku Nowomiejskim, wymieniany przez źródła w 1303 roku. Ok. 1389 roku przybył do Torunia aptekarz Albert, zakładając swoją aptekę w Rynku Staromiejskim. Przyjmuje się, że jest to obecna Apteka Królewska. Apteka "Pod Złotym Lwem" była siódmą z kolei apteką założoną w mieście. Jej założycielem był w 1624 roku Martin Bernhardt. Usytuowana jest w miejscu wcześniejszej kamienicy gotyckiej, na co wskazują odsłonięte fragmenty elewacji. Została przebudowana w pierwszej połowie XVII wieku oraz powiększona o sąsiedni narożny dom i przebudowana ponownie w 1830 roku w stylu klasycystycznym. Fasada jest podzielona siedmioma ostrołukowymi wnękami. W plakietach nadokiennych umieszczono wyobrażenia instrumentów muzycznych. Ponad wejściem znajduje się godło apteki - pozłacany drewniany lew. Przy Rynku Nowomiejskim stoi także Gospoda "Pod Modrym Fartuchem", widoczna na szóstym zdjęciu. Według tradycji, odwiedzili ją królowie polscy Kazimierz IV Jagiellończyk (1427-1492) oraz jego syn Jan I Olbracht (1459-1501), a także Napoleon I Bonaparte (1769-1821). W przekazach historycznych odnotowano rodzinę Szalitów, którzy podobno w XVIII wieku byli jej właścicielami. Gospoda słynęła z dobrego wina i piwa. Według starych opisów i legend, była to gospoda rzemieślnicza założona w 1489 roku. W zachowanej do dziś postaci jest ona barokową kamienicą z XVIII wieku, służącą obecnie jako kawiarnia o stylowym wyposażeniu, nawiązującym do czasów baroku. Gospoda słynęła z dobrych miodów, węgrzyna i piwa. Po częściowej rozbiórce w czasie II wojny światowej, została odbudowana. Stojąca przy Rynku Nowomiejskim kamienica widoczna siódmym i ósmym zdjęciu pochodzi z końca XVI wieku. Została przebudowana w stylu barokowym na przełomie XVII i XVIII wieku, a w 1891 roku przebudowano ją na kamienicę czynszową. Mieszkał tu Arthur Semrau (1862-1940), historyk i miłośnik zabytków Torunia. W późnoklasycystycznej kamienicy z połowy XIX wieku, widocznej na kolejnym zdjęciu, w 1939 roku miał siedzibę sztab Armii "Pomorze", co upamiętnia tablica pamiątkowa na fasadzie. Na Rynku usytuowany jest też "klasycystyczny" szalet miejski, a w letnie dni bywa tu urządzane boisko do siatkówki plażowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fragment północnej pierzei Rynku Nowomiejskiego z narożną kamienicą przy ulicy Sukienniczej. Nazwa ulicy pochodzi mieszkających tu w średniowieczu i prowadzących działalność sukienników. W przeciwieństwie do Starego Miasta Torunia, którego kupcy prowadzili międzynarodowy handel doskonałym suknem sprowadzanym z Flandrii, Nowe Miasto Toruństało się ośrodkiem produkcji tzw. szarego sukna toruńskiego. W XIV wieku sukiennictwo stało się podstawą gospodarki Nowego Miasta Torunia. Cech sukienników powstał w końcu XIII wieku i należał do najstarszych i najbogatszych w Nowym Mieście Toruniu. Najbogatsi sukiennicy nowomiejscy byli nie tylko producentami sukna, ale też sami zajmowali się jego dalszą sprzedażą (handlując też suknem kupowanym od uboższych nowomiejskich producentów) - jako jedni z nielicznych w mieście produkowali nie tylko na rynek wewnętrzny, lecz i na eksport. Sukiennicy oraz kuśnierze nowomiejscy zamieszkiwali przede wszystkim ulicę Sukienniczą (noszącą wówczas nazwę Wollenwebergasse, a później Tuchmacherstraße). Miejscem do prowadzenia lokalnego handlu były sukiennice w Ratuszu Nowego Miasta, a w przypadku Starego Miasta Torunia - tamtejsze sukiennice. Nowomiejska produkcja sukiennicza załamała się i upadła na przełomie XVI i XVII wieku.

 

Ulica Królowej Jadwigi to jedna z głównych ulic Nowego Miasta, łącząca Rynek Nowomiejski z ulicą Szeroką na Starym Mieście. Ulica dawniej łączyła istniejącą do 1834 roku Bramę Wielką (Kotlarską) z północno-zachodnim narożnikiem Rynku Nowomiejskiego. W średniowieczu nosiła nazwę ulicy Sadlarskiej lub Sadłowej (Smergasse, Smehergasse, Schmergasse, Schmier Gasse). Przypuszcza się, że nazwa ta pochodziła od zamieszkujących tu wówczas przedstawicieli cechów metalowych (głównie ślusarzy), a bezpośrednio wywieść ją można od smaru, mazidła (sadła) używanego przez nich przy pracy. W okresie pruskim ulica nosiła nazwę Elisabethstraße na cześć Elżbiety Krystyny z Brunszwiku-Wolfenbüttel-Bevern (1715-1797), żony króla Fryderyka II Wielkiego (1712-1786). Tutejsze kamienice gotyckie również zostały przebudowane głównie w XIX wieku w stylach neohistorycznych. Od 1926 roku ulica nosi obecną nazwę, z przerwami w okresie okupacji (przywrócono wówczas jej niemiecką nazwę z okresu zaborów) oraz w latach 1950-1956 (przemianowano ją na ulicę Stalingradzką). Na drugim zdjęciu widoczna jest renesansowa kamienica z połowy XVI wieku przy ulicy Królowej Jadwigi (przebudowana z gotyckiej kamienicy z XV wieku), ze szczytem o motywach okuciowych - widoczny spod tynku fragment gotyckiego łuku wskazuje na średniowieczne pochodzenie domu. Na trzecim i czwartym zdjęciu widzimy kamienice przy tej ulicy, pochodzące z przełomu XIX i XX wieku.

 

 

 

 

 

Oryginalna fasada Teatru "Baj Pomorski" przy ulicy Piernikarskiej. Teatr zawdzięcza swoje narodziny Irenie Pikiel-Samorewiczowej (1900-1991) - artystce malarce, która w kwietniu 1945 roku przybyła z Wilna do Bydgoszczy, w celu zorganizowania pierwszego na Pomorzu teatru lalek. Miał to być młodszy brat warszawskiego Teatru "Baj", stąd nazwano go "Bajem Pomorskim". Warunki bydgoskiej sceny nie odpowiadały jednak potrzebom młodego teatru lalkowego. Stąd też założycielka bardzo chętnie przyjęła propozycję przeniesienia siedziby teatru do Torunia, co miało miejsce w 1946 roku. Teatr w swojej działalności koncentruje się przede wszystkim na sztukach przeznaczonych dla dzieci, wykorzystując nie tylko lalki, lecz także sztukę animacji, najnowsze techniki multimedialne i tradycyjną grę aktorską. Siedzibę teatru rozbudowano na początku XXI wieku. Projekt architektoniczny opracowała toruńska firma Ambit, a projektanci - Elżbieta i Mateusz Grochoccy - w porozumieniu z dyrektorem teatru, Zbigniewem Lisowskim, wpisali zmieniony wizerunek teatru w architekturę gotyckiego Starego Miasta, ale równocześnie zastosowali nowoczesne rozwiązania (m.in. szkło i beton), które czynią z nowego teatru miejsce otwarte na wyzwania współczesności i przyszłości. Najciekawszym fragmentemprojektu stał się oryginalny fronton teatru, pomyślany jako wielka drewniana szafa z rzeźbami bajkowych postaci, który powstał we współpracy z czeskim scenografem teatralnym od lat zaprzyjaźnionym z "Bajem Pomorskim", Pavlem Hubičką.

 

 

Detal architektoniczny narożnej kamienicy przy zbiegu ulic św. Jakuba (dawniej Jakobstraße) i Piernikarskiej (dawniej Brauerstrasse). Budynek pochodzi z 1887 roku. Posiada bogato zdobioną fasadę, z narożnym wykuszem. Stoi w miejscu zburzonej w XIX wieku średniowiecznej Bramy św. Jakuba. Kamienica została zaprojektowana w stylu neobaroku francuskiego dla mistrza ślusarskiego, późniejszego fabrykanta, Roberta Tilka. Na fasadzie można podziwiać bogate sztukaterie, płaskorzeźby, gzymsy, opaski okienne, konsole. W okolicy tej znajdował się dawniej zakład piernikarski Herrmanna Thomasa założony w 1857 roku. Pierwszy właściciel rozpoczynał działalność z trzema robotnikami. W 1885 roku firmę przejął jego syn Oskar, który rozbudował przedsiębiorstwo. Do wyrobu pierników Fabryka Herrmann Thomas zatrudniała rocznie ok. 150-200 pracowników, a jej rynki zbytu znajdowały się nie tylko w Europie, ale także w Ameryce, Afryce i Australii. W 1900 roku Oskar Thomas został mianowany nadwornym dostawcą cesarza niemieckiego, na którego dwór wysyłał już swoje wyroby od lat. W latach międzywojennych pracowało w fabryce kilkadziesiąt osób. W 1936 roku fabryka została przejęta przez Albina Rosta. Po II wojnie światowej firma nie wznowiła działalności, a w 1948 roku fabryka przeszła na własność Państwa Polskiego.

 

 

Kamienice przy ulicy Browarnej (dawnej Kleiner Marktstraße). Swą obecną nazwę ulica wzięła od położonego u jej wylotu, nieczynnego dziś, zabytkowego browaru z 1874 roku. Przy ulicy tej mieści się także Klub NRD, organizujący różne imprezy - głównie koncerty rockowe.

 

 

 

 

 

 

 

Kamienice na rogu ulic Ślusarskiej i Browarnej.

 

 

 

Jeden z artystycznych murali na skrzyżowaniu ulic Wielkie Garbary i Piernikarskiej.

 

 

Ulica Wielkie Garbary (dawna Gerberstraße). Jej przebieg w formie łuku to ślad biegnącej tędy dawnej ważnej drogi z Torunia do Dobrzynia nad Wisłą i dalej na Ruś. Drogą tą od XIII wieku wiódł trakt handlowy z hanzeatyckiego Torunia do Włodzimierza Wołyńskiego i Kijowa. Łukowy przebieg ulicy omijał dawną podmokłą dolinę i obniżenie terenu, będące przedłużeniem tzw. stawu komtura. Nazwa ulicy pochodzi wprost od dominujących tu od średniowiecza garbarzy, a konkretnie czerwonoskórników - jednego z najbogatszych, obok sukienników i piwowarów, cechów rzemieślniczych Nowego Miasta. Ich urządzenia garbarskie ulokowane były nad Strugą Toruńską, płynącą w kierunku Wisły, na zapleczach domów stojących przy południowo-zachodniej pierzei ulicy. Po połowie XVI wieku przez kilkadziesiąt lat wschodni odcinek ulicy nazywno Junckergasse (Pańską) lub Młyńską, jako że prowadziła do młynów usytuowanych na górnym przedzamczu dawnego zamku krzyżackiego. Rozwidlenie ulic Wielkie Garbary i Królowej Jadwigi tworzy niewielki placyk, przy którym dominuje narożna okazała kamienica z końca XIX wieku o wystroju neobarokowym z narożną wieżyczką, widoczna na drugim i trzecim zdjęciu. Budynek powstał w 1899 roku na miejscu dwóch średniowiecznych domów. Narożną neobarokową wieżyczkę dostawiono ok. 1908 roku. Na parterze i I piętrze mieściła się wtedy ekskluzywna kawiarnia "Keiserkrone". Obecnie znajduje się tu salon Empik. Od 1996 roku na skrzyżowaniu ulicy Szerokiej z ulicami Królowej Jadwigi i Wielkie Garbary stoi ozdobna, stylizowana konstrukcja z zegarem, której trójboczny rzut z trzema tarczami odpowiada trzem zbiegającym się ulicom. Całość utrzymana jest w stylu eklektyzmu i secesji i stanowi nie tylko element praktyczny, ale również ozdobny.

 

 

 

 

 

Ruiny Zamku Krzyżackiego. Zamek Krzyżacki w Toruniu był pierwszym, jaki powstał na Ziemi Chełmińskiej. Szukając dogodnego miejsca, Krzyżacy wybrali dość znaczne wzniesienie nad Wisłą, nad którym rozplanowali swój zamek, nadając mu podkowiasty kształt. Wykopaliska archeologiczne wykazały, że ok. X wieku istniał w tym miejscu gród obronny. Wybudowany w Toruniu zamek był bazą wypadową Krzyżaków do podboju Prusów i tworzenia na ich terenie potężnego państwa zakonnego. Zamek zaczęto wznosić po lokacji miasta w latach 1233-1236, zapewne najpierw jako drewniany, a następnie kamienno-ceglany. W ciągu XIII i XIV wieku powstała zabudowa zamku komturskiego. Wybudowano skrzydło południowe z kaplicą, refektarzem, dormitorium i kuchnią. Następnie powstały: kapitularz, potężna ośmioboczna wieża, studnia, wieża sanitarna zwana gdaniskiem i pozostałe budynki gospodarcze. Po bitwie grunwaldzkiej w 1410 roku zaczęto wzmacniać mury obwodowe i dostosowano zamek do większej liczby załogi. W 1420 roku na zamku wybuchł pożar, w gaszeniu którego mieszkańcy Torunia nie udzielili załodze krzyżackiej pomocy. 4 lutego 1454 roku, na znak ogólnego powstania, torunianie oblegli zamek, który po czterech dniach został przez nich zdobyty i zniszczony. 10 lutego wyruszyło z Torunia do Krakowa poselstwo Związku Pruskiego, które poddało Prusy królowi polskiemu. Stanowiło to powód wybuchu wojny trzynastoletniej (1454-1466) zakończonej pomyślnym dla Polski II pokojem toruńskim. W jego wyniku Toruń powrócił pod władzę Polski. Do dnia dzisiejszego, z toruńskiego zamku krzyżackiego zachowały się jedynie części fosy zamkowej, dolne partie zamku głównego i w dobrym stanie zachowane "gdanisko". W chwili obecnej teren zamku służy jako miejsce rekreacji i wypoczynku dla mieszkańców miasta.


 

 

 

 

 

Tereny dawnej fosy u podnóża zamku krzyżackiego oraz gotycki Dwór Mieszczański Bractwa św. Jerzego. Został on zbudowany po 1489 roku i przebudowany w duchu neogotyku łącznie z połączoną z nim Basztą Wartownią w 1883 roku. Był to dom letni Bractwa św. Jerzego, zbudowany na terenie międzymurza staromiejskiego, między Basztą Wartownią i tamą fosy zamkowej, z materiału pochodzącego najprawdopodobniej z rozbiórki ruin zamku krzyżackiego. Jego fasadę od strony Wisły zdobią tynkowane blendy i wieńczy szczyt. Za murem z XIII wieku znajduje się fosa, którą wykonało miasto po zburzeniu zamku w 1454 roku i włączeniu podwójnego pasa murów przedzamcza w system obronny Starego Miasta. Wewnątrz otoczonego murem przedzamcza, stanowiącego zaplecze gospodarcze, znajdowały się m.in. wielki młyn, piekarnia, browar, spichrz zbożowy, wozownia, kuźnie, siodlarnia, masztalernia, stajnie i szpital zamkowy z końca XIII wieku. Na przyległym międzymurzu mieściła się strzelnica Kurkowego Bractwa Strzeleckiego. Odbywały się także zabawy i turnieje. Obecnie fosa jest wykorzystywana do organizacji imprez plenerowych.

 

 

 

 

 

 

 

Na ulicy Przedzamcze (dawniej Schlosstraße). Ulica prowadzi dziś do ruin zamku krzyżackiego. Jest to główna droga wiodąca z centrum miasta do zamku. Wydawać by się mogło, że od zawsze tędy można było dostać się na jego teren. Tymczasem ulica ta powstała dopiero w I połowie XVII wieku, podczas gdy główna droga do zamku wiodła od wschodu, przez Bramę Młyńską. Przed 1629 rokiem rada miejska wydała zgodę na wybudowanie kilku domów prywatnych i farbiarni płócienników na tutejszym terenie, nazywanym wtedy Alte Schloss (Starym Zamkiem). W tym samym czasie zaczęto zabudowywać tereny fosy między murami Starego Miasta i Nowego Miasta, likwidując w ten sposób fizyczny rozdział obu dawnych miast. Na drugim zdjęciu widoczne są kamienice przy ulicy Przedzamcze, widziane z terenu dawnej fosy na obszarze międzymurza. Na ulicy Przedzamcze spotkamy również barwne artystyczne murale.

 

 

 

 

 

 

Toruński smok na ulicy Przedzamcze. Ceramiczna figurka smoka nawiązuje do wydarzeń z 1746 roku, kiedy prawdziwy smok pojawił się podobno na Przedzamczu, i to aż dwukrotnie. Relacja o smoku w Toruniu została spisana w kancelarii miejskiej 13 sierpnia 1746 roku według zeznań dwóch świadków - mistrza ciesielskiego Johanna Georga Hieronimi, który widział nietypowego stwora 13 czerwca tegoż roku, oraz Kathariny Storchin, żony miejskiego żołnierza, która miała ujrzeć smoka w pierwszych dniach lipca. Potwór miał mieć długość 3,5 łokcia (ok. 2 metrów), cztery łapy jak jaszczur, ale zrośnięte błonami tak jak u nietoperza. Hieronimi określił kolor smoka, jako czarny, Storchin podała, że tułów i głowa smoka były ciemnoszare, a ogon jasnobrązowy i błyszczący. Według obu relacji, smok pojawił się w pobliżu Strugi Toruńskiej w rejonie Przedzamcza - Hieronimi widział, jak zwierzę leciało od Domu Pracy Przymusowej do murów zamku krzyżackiego, gdzie się skryło. Storchin zaś widziała smoka lecącego od strony Bramy Kotlarskiej w stronę ruin zamku. Kobieta zeznała również, że 30 lat wcześniej podobnego stwora widziano w ogrodzie toruńskiego burmistrza Kazimierza Leona Schwerdtmanna. Oryginał protokołu z relacjami świadków dotyczących smoka uznawany jest za zaginiony, choć był widziany podobno jeszcze w latach 60. XX wieku w toruńskim archiwum. Protokół zaopatrzony był w rysunek przedstawiający smoka, opublikowany w 1934 roku na łamach "Słowa Pomorskiego" przez Mariana Sydowa, który widział wspomniany dokument i zamieścił w "Słowie" jego tłumaczenie. Treść protokołu w oryginalnym niemieckim brzmieniu po raz pierwszy podał R. von Flanss w 1883 roku na łamach "Zeitschrift des Historisches Vereins für den Regierungsbezirk Marienwerder". Później, oprócz Sydowa, przypomniał go Tadeusz Petrykowski w wydanej w 1983 roku książeczce "Toruń niewiarygodny". Wygląd zwierzęcia pozwala na sklasyfikowanie go jako smoka latającego o cechach gada i ptaka (draco volans). Od 9 czerwca 2008 roku smok strzeże ulicy Przedzamcze. Ceramiczną figurkę wykonał i zamontował toruński artysta Dariusz Przewięźlikowski na zlecenie Urzędu Miasta.


 

Ulica Podmurna (dawna Mauerstraße) to graniczna ulica Starego i Nowego Miasta. Nazwa pochodzi od murów miejskich, oddzielających oba miasta, wzdłuż których ulica biegła po stronie Starego Miasta. Za murami było przedmurze i fosa. Ta przymurna uliczka miała charakter gospodarczy. Ulica Podmurna jest najdłuższą ulicą w toruńskim zespole staromiejskim. Biegnie wzdłuż linii wschodniego odcinka dawnych murów obronnych Starego Miasta, po ich wewnętrznej stronie. Do XVII wieku północna część ulicy nazywana była w odniesieniu do murów miejskich, względnie do sąsiednich bram - Chełmińskiej i Kotlarskiej. W XIX wieku ulica nosiła nazwę zbliżoną do dzisiejszej - Przy Murach Miejskich (An der Mauer, An der Stadtmauer). Na przełomie XIX i XX wieku nazwę tę zmieniono na Mauerstraße. Ulica miała charakter ulicy przymurnej, służącej do komunikacji w razie obrony miasta. Jej zachodnia granica była wyznaczona przez mur obronny, oddzielający Stare Miasto od Nowego, w którym umieszczone były baszty, a na wylotach ulic Szerokiej i Szewskiej - bramy: Kotlarska i Paulińska. Działki przy jej zachodniej pierzei stanowiły zaplecze gospodarcze i były zabudowane tzw. domami tylnymi i spichrzami. W tzw. budach (domach dobudowanych do murów) w XV wieku mieszkali głównie rzemieślnicy. Na początku XIX wieku po osiedleniu się Żydów w Toruniu, na tyłach działki przy ulicy Szczytnej, przy ulicy Podmurnej stanęła synagoga. W XIX wieku zaczęto tu stawiać także skromne kamienice czynszowe, jednak ulica zachowała charakter bocznej uliczki gospodarczej. Do dzisiaj zachowały się krótkie odcinki murów obronnych oraz kilka baszt. W głębi ulicy stoi Baszta Monstrancja, widoczna lepiej na drugim zdjęciu. Zbudowana została najprawdopodobniej równocześnie z murami miejskimi w drugiej połowie XIII wieku jako budowla czworoboczna, w pierwszej połowie XV wieku została przebudowana na ośmioboczną. Swą nazwę wzięła od naczynia liturgicznego, którego wizerunek wieńczy jej szczyt. Jest to jedyna baszta w Toruniu zbudowana na planie ośmioboku, w przeciwieństwie do pozostałych - czworobocznych. Trzecie zdjęcie przedstawia ulicę Podmurną widzianą od ulicy Szerokiej, zaś następne zdjęcia - północną część ulicy Podmurnej.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

Stary spichlerz przy ulicy Podmurnej. Spichlerze to jedne z najbardziej charakterystycznych architektonicznie budynków Torunia. Przetrwały do dziś jako świadectwo zamożności miasta z czasów dawnej świetności, kiedy było ono wielkim europejskim ośrodkiem handlowym, zwłaszcza zboża. Handel pociągał za sobą transport i składowanie wielkich ilości towarów, więc spichlerze budowano dla tych właśnie celów. Już w XIII/XIV wieku na terenie Starego Miasta było około 30 spichrzlerzy, później, w okresie największego rozkwitu handlu zbożem w XVII wieku było ich ponad 100. Wtedy właśnie Toruń był jednym z największych ośrodków handlu zbożem na ziemiach polskich. Spichrze budowano z cegły, od XVII wieku tynkowano. Są to wielopiętrowe budynki o fasadach z wysokimi szczytami, zdobionymi podobnie jak kamienice. Większość z zachowanych spichrzlerzy toruńskich znajduje się w południowej, nadwiślańskiej części Starego Miasta.

 

 

W północnej części ulicy Podmurnej. Z tyłu widoczna jest zrekonstruowana baszta, będąca jedną z najstarszych baszt Starego Miasta. Została zbudowana w końcu XIII wieku. Jak każda, była otwarta od strony miasta, a w XVII-XVIII wieku dobudowano czwartą ścianę. Około połowy XVIII wieku do wieży od strony ulicy dobudowano jednopiętrową przybudówkę, którą w połowie XIX wieku nieco przebudowano i dodano dość pokaźny żuraw towarowy; wtedy baszta służyła jako magazyn. W 1911 roku przybudówkę zburzono i zbudowano 3-piętrową kamienicę czynszową o cechach secesji, która wchłonęła basztę. Dopiero w połowie lat 80. XX wieku, na skutek złego stanu technicznego rozebrano kamienicę i zdecydowano się na rekonstrukcję baszty do stanu gotyckiego. Jej mury do wysokości 7-9 m są oryginalne. Dziś mieści się tu Wydział Kultury, Turystyki i Sportu Urzędu Miasta.


 

Na ulicy Podmurnej. Krzyżacy byli założycielami Torunia. Dokument lokacyjny został wystawiony 28 grudnia 1233 roku przez wielkiego mistrza zakonu Hermanna von Salza (~1179-1239) i preceptora na Słowiańszczyznę i Prusy Hermanna von Balk (?-1239), pierwszego mistrza krajowego zakonu w Prusach, a następnie mistrza krajowego w Inflantach. O znaczeniu Krzyżaków dla Torunia przypomina średniowieczny rodowód miasta, w tym wiele zabytków najwyższej klasy, które powstały w okresie sprawowania przez nich władzy w Toruniu. Fundacji zakonnej Toruń zawdzięczał wybudowanie monumentalnych gotyckich kościołów, istniejących do dziś: katedry p.w. św. św. Janów, kościołów  p.w. św. Jakuba, p.w. Wniebowzięcia NMP oraz niestniejącego dziś - p.w. św. Mikołaja. Akt lokacji Torunia, później nazywany przywilejem chełmińskim, dał początek prawu chełmińskiemu.

Dom przy ulicy Podmurnej mieszczący siedzibę Towarzystwa Miłośników Torunia. Towarzystwo powstało w 1923 roku, a jego pierwszym prezesem został ówczesny prezydent miasta Stefan Michałek (1888-1955). We wrześniu 1939 roku, po wkroczeniu do Torunia wojsk niemieckich, Towarzystwo zostało rozwiązane. Reaktywowano je dopiero w 1957 roku. Cele działalności Towarzystwa to m. in. troska o rozwój działalności kulturalnej i estetyki Torunia, współdziałanie z instytucjami społecznymi, politycznymi, naukowymi oraz administracyjnymi w zakresie popularyzacji wiedzy o Toruniu, organizowanie imprez, odczytów, konkursów, wystaw i pokazów.

Skrzyżowanie ulicy Podmurnej z ulicą Most Pauliński.

 

Ulica Ciasna (dawniej Jesuitenstraße) na odcinku pomiędzy ulicami Mostową (dawniej Brückenstraße) i Podmurną. Zgodnie z nazwą jest to jedna z najwęższych ulic na Starym Mieście, a jej odcinek pokazany na zdjęciu, mający szerokość poniżej 3 m, jest najwęższą ulicą w Toruniu i jednocześnie jednym z najbardziej malowniczych miejsc na Starym Mieście. Nazwa ulica Ciasna pojawia się już w średniowieczu (Engegasse). Była ona również nazywana Rosengasse, co można tłumaczyć jako ulicę Różaną. W okresie nowożytnym spotyka się również nazwy "uliczka Ciasna" (Engegasslein), lub po prostu "uliczka" (ein Gasslein). W I połowie XIX wieku nosiła oficjalnie nazwę Rosengasse. W końcu XIX wieku zmieniono ją na ul. Jezuicką (Jesuitenstraße), prawdopodobnie od dawnego kolegium jezuitów, znajdującego się blisko zachodniego wylotu ulicy, pomimo tego, że wówczas gmach kolegium nie pełnił już swojej pierwotnej roli. W okresie międzywojennym powrócono do pierwotnej nazwy, którą ulica nosi do dziś.

 

 

Brama Mostowa, widziana od strony Wisły i Bulwaru Filadelfijskiego. Zwana pierwotnie Przewoźną lub Promową. Swą nazwę zawdzięcza przeprawie przez Wisłę, przy której się znajdowała. Obecną nazwę przyjęła od drewnianego mostu stałego, zbudowanego w latach 1497-1500 przez Piotra Postilla z Budziszyna i istniejącego do XIX wieku. Brama zbudowana została w 1432 roku przez Hansa Gotlanda. Od innych bram nadwiślańskich różni się blankowaniem i zaokrąglonymi kształtami, dostosowanymi do obrony przed ogniem artyleryjskim. Oprócz pełnienia funkcji obronnych, służyła głównie do celów komunikacyjnych i kontrolnych. Na bramie zachowały się metalowe tablice, na których umieszczono informacje o najwyższych stanach wody na Wiśle od XVI do XIX wieku. Obecnie budynek pełni funkcję biura miejskiego konserwatora zabytków. Na drugim zdjęciu widoczna jest ulica Mostowa, widziana spod Bramy Mostowej. Przed zbudowaniem mostu w końcu XV wieku ulica nosiła nazwę Promowej lub Przewoźnej (Vergasse). Obecna nazwa ulicy - Mostowa (Brückenstraße) weszła w użycie w drugiej połowie XVI wieku i pochodzi od drewnianego mostu przez Wisłę, który znajdował się na jej przedłużeniu. Od roku 1815 do ok. 1870 roku ulica nosiła nazwę Louisenstraße ku czci królowej Luizy Pruskiej (1776-1810), żony króla Fryderyka Wilhelma III Hohenzollerna (1770-1840). W okresie 1939-1945 zmieniono jej nazwę na Brückengasse. Dziś ulica Mostowa łączy nadwiślański Bulwar Filadelfijski z ulicą Szeroką. Na trzecim zdjęciu widzimy Bramę Mostową od strony ulicy Mostowej, zaś na czwartym - widok tej ulicy w stronę ulicy Szerokiej. W głębi widoczna jest kamienica przy ulicy Szerokiej, wybudowana w 1909 roku w stylu neoklasycystycznego modernizmu, będąca dawniej siedzibą Północnoniemieckiego Banku Kredytowego. Posiada ona bogato dekorowaną fasadę z alegorycznymi figurami, widocznymi na piątym zdjęciu. Na kolejnych zdjęciach widzimy kamienice przy ulicy Mostowej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hotel i restauracja w dawnym Spichlerzu Szwedzkim przy ulicy Mostowej na Starym Mieście. Renesansowo-barokowy Spichlerz Szwedzki - wedle tradycji zbudowany przez Szwedów w czasie "potopu", a faktycznie pochodzący z 1719 roku - został odremontowany i przebudowany dla potrzeb twierdzy w 1824 roku. Został wówczas połączony za pomocą przerzuconego ganku z Basztą Żuraw, stając się jednym z największych w Polsce. Baszta ta, której mury widoczne są z lewej strony, zlokalizowana jest w ciągu murów miejskich na zachód od Bramy Mostowej. Pochodzi z końca XIII wieku. Nazwa pochodzi od funkcji żurawia, jaką pełniła.

 

 

Trzy późnogotyckie kamienice przy ulicy Mostowej, które stanowią ciekawy zespół budownictwa mieszczańskiego w Toruniu. Do początku XVI wieku były to trzy oddzielne kamienice, które podczas późniejszej przebudowy renesansowej połączono wspólną fasadą, zwieńczoną półkolistymi szczytami flankowanymi sterczynami. W okresie baroku kamienice przeszły kolejną modernizację (zwłaszcza ich wnętrze), po której zachowała się między innymi kręcona-spiralna klatka schodowa z rzeźbą lwa, trzymającego tarczę z datą 1699 roku.

Widoczna w głębi wielka kamienica przy ulicy Mostowej, to dawny pałac zamożnej rodziny bankierów Fengerów, czyli Pałac Fengerów, pochodzący z połowy XVIII wieku. W tym domu urodził się Fryderyk Skarbek, doskonały ekonomista, późniejszy ojciec chrzestny kompozytora i pianisty Fryderyka Chopina. Chopin, przebywając w 1825 roku w Szafarni, odwiedził rodzinę Fengerów - dziadków ojca chrzestnego. Dwie tablice wmurowane na frontonie domu mówią o urodzinach Fryderyka Skarbka oraz o odwiedzinach Fryderyka Chopina.

 

Duża eklektyczna kamienica przy ulicy Mostowej, z bogato zdobioną fasadą z narożnym wykuszem.

Detal architektoniczny jednej z kamienic przy ulicy Mostowej.


 

Widok z Bulwaru Filadelfijskiego na mury obronne. Najdłuższy odcinek zachowanych toruńskich murów obronnych ciągnie się wzdłuż Wisły. Jest to jednak zaledwie nieco ponad kilometrowa część z dawnego 4-kilometrowego obwodu. Poza tym, fragmenty murów wraz z innymi elementami średniowiecznego i nowożytnego systemu fortyfikacyjnego znaleźć można m.in. wzdłuż południowego i północnego odcinka ulicy Podmurnej oraz w okolicach placu po dominikańskim zespole klasztornym i kościele p.w. św. Mikołaja. Toruń, praktycznie od początku swego istnienia, otoczony był podwójnym pierścieniem murów obronnych z mokrą fosą pomiędzy nimi (jedynie od strony Wisły mur był pojedynczy). Swój system obronny posiadały wszystkie trzy toruńskie jednostki urbanistyczne: Stare Miasto, Nowe Miasto oraz zamek krzyżacki. Nieodłącznym elementem obronnym tego systemu fortyfikacyjnego były baszty, bramy i barbakany. W ciągu 4-kilometrowej linii toruńskich murów obronnych znajdowały się 54 baszty, 11 bram i 2 barbakany. Do dziś zachowało się: 9 baszt i 3 bramy. Toruńskie średniowieczne obwarowania należały do najsilniejszych nie tylko w państwie krzyżackim, ale i w całej Polsce. Prawie zawsze na basztach i bramach umieszczano ceramiczne fryzy ornamentacyjne - miały one w oczach przyjezdnych i atakujących podkreślać bogactwo i potęgę miasta. Obrona murów była zadaniem mieszczan skupionych w Kurkowym Bractwie Strzeleckim, założonym około 1352 roku. Jednakże, wkrótce po wojnie trzynastoletniej, zawodowy oddział wojskowy stał się stałą strukturą organizacyjną w mieście. Żołnierze tego oddziału, tworzący tzw. milicję miejską, pełnili służbę wartowniczą na murach i przy bramach, strzegli porządku publicznego i pomagali siłą egzekwować nakazy Rady Miejskiej. Widoczna na zdjęciu Baszta Wartownia pochodzi z końca XIII wieku i uważana jest za najstarszą z zachowanych baszt miejskich. Zbudowana jest na planie czworoboku i połączona w jeden zespół z widocznym z tyłu gotyckim Dworem Mieszczańskim Bractwa św. Jerzego.

 

Na ulicy Szerokiej (dawniej Breitestraße). Jest to główna ulica Starego Miasta. W średniowieczu nazywała się Wielką (na odcinku od ulicy Szczytnej do ulicy Podmurnej) i Rymary (od Rynku Staromiejskiego do ulicy Szczytnej). Zamieszkiwana była głównie przez rymarzy i innych bogatych rzemieślników - siodlarzy, konwisarzy, złotników, kapeluszników, płatnerzy. Przy pierzejach Szerokiej - między ulicami Szczytną, Łazienną i Mostową - mieszkały najzamożniejsze rodziny toruńskiego patrycjatu: Rusopowie, Reussowie, Eskenowie, Krugerowie, Rubitowie, Putenowie, Vasanowie, Teschnerowie, Rakowie, Rockendorfowie, Fredewaldowie, Preussowie, Papenowie i inni, a przez pewien czas domy przy tej ulicy posiadały rodziny szlacheckie: Działyńskich, Niemojewskich, Kostków. Ostatnie kamienice przy zbiegu ulic Szerokiej i Podmurnej oraz okolice wcześniejszej Bramy Kotlarskiej, łączącej Stare i Nowe Miasto zamieszkiwali kotlarze, krawcy, szewcy, paśnicy, cieśle i kowale. W latach 1808-1816 ulica nosiła imię Napoleona i miała charakter kupiecki. Od zarania miasta jest jedną z reprezentacyjnych ulic Torunia. Do XIX wieku na wysokości ulicy Podmurnej zamykała ją staromiejska Brama Kotlarska, prowadząca ze Starego do Nowego Miasta. Ulica uważana jest za jedną z najbardziej ekskluzywnych polskich ulic. Znajdują się przy niej przede wszystkim sklepy i biura. W 2007 roku w rankingu opublikowanym przez tygodnik "Wprost" ulica Szeroka zajęła 11 miejsce (zwyciężył warszawski Nowy Świat). Układając zestawienie, jego autorzy wzięli pod uwagę pięć kryteriów: ceny najmu, jakość architektury, poziom zamożności miast, w których ulice się znajdują, aktywność kulturalną i jakość najemców, czyli w praktyce liczbę znajdujących się przy tych ulicach ekskluzywnych, markowych sklepów oraz restauracji i klubów. Przed ulicą Szeroką w rankingu znalazły się także ulice: Długa w Gdańsku, Bohaterów Monte Cassino w Sopocie, Chmielna w Warszawie, Świdnicka we Wrocławiu, Aleja Najświętszej Marii Panny w Częstochowie i Aleje Jerozolimskie w Warszawie. Z kolei Szeroka wyprzedziła Półwiejską w Poznaniu, Rynek w Krakowie, Świętojańską w Gdyni i Piotrkowską w Łodzi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Najstarsza kamienica przy ulicy Szerokiej. Jej gotycki charakter z przełomu XIV i XV wieku przetrwał w znacznej mierze do dziś, co uwypukliły jeszcze prace restauracyjne w II połowie lat 70. XX wieku, kiedy odkryto m.in. polichromowane stropy z XVI wieku. Kamienica pierwotnie była trzykondygnacyjna, dwutraktowa, o zróżnicowanych pod względem wysokości pomieszczeniach parteru i I piętra, co wynikało z obecności charakterystycznej dla kamienic toruńskich wysokiej sieni. Drugie piętro było jednoprzestrzenne i spełniało rolę magazynu. W północno-zachodnim narożniku piwnicy znajdował się piec do ogrzewania wyższych pomieszczeń ciepłym powietrzem. Gotycki układ kamienicy zmieniono przed 1600 rokiem, wyrównując poziomy. Na piętrach, w XIX wieku, wydzielono trakt środkowy z pionem komunikacyjnym. Z przebudowy kamienicy w końcu XVI wieku pochodzą cenne polichromie stropowe. Strop ten, obok stropu z traktu tylnego Kamienicy Pod Gwiazdą, należy do najlepiej malowanych w Toruniu. Oba stropy mogą by dziełem tego samego mistrza.

Kamienica przy ulicy Szerokiej, przebudowana w stylu neogotyckim w latach 90. XIX wieku. Przed jej przebudową mieszkał tu Zwi Hirsch Kalischer, żyjący w latach 1795-1874 rabin toruński, pionier syjonizmu. Publikował wiele prac religijno-filozoficznych. Już w 1836 roku wystąpił z ideą kolonizacji Palestyny. W 1860 roku zorganizował w Toruniu konferencję dla przedstawienia swojego planu, w której wzięli udział żydowscy notable i rabini; powołano też organizację Miłośników Syjonu (Chibat Sion). Później powstał Związek dla Kolonizacji Palestyny (Israelistischer Verein zur Kolonisation von Palästina). W latach 1862-1964 popadł w ostry spór z gminą żydowską, sprzeciwiając się reformom religijnym.


 

Secesyjna kamienica z wykuszem przy ulicy Szerokiej. Powstała w 1909 roku, ale na fasadzie umieszczono błędną datę 1809.

 

 

Ulica Szeroka stanowi dziś typowy deptak turystyczny. W 2009 roku w nawierzchni ulicy ułożono płyty, tworzące aleję herbów miast - partnerów handlowych Torunia w średniowieczu, przypominające czasy hanzeatyckiej potęgi Torunia. Są to herby (idąc od strony Rynku Staromiejskiego w kierunku Nowego Miasta): Torunia, Chełmna, Elbląga, Królewca, Gdańska, Bremy, Dortmundu, Soest, Lubeki, Erfurtu, Norymbergi, Ratyzbony, Brunszwiku, Kolonii, Hamburga, Wrocławia, Stralsundu, Rostocku, Lejdy, Naumburgu, Osnabrück, Münster, Krakowa, Lwowa, Rygi, Dorpatu i Brugii.

 

 


 

 

Apteka Radziecka na rogu ulic Szerokiej i Łaziennej na Starym Mieście. Nazwa może się dziwnie kojarzyć, ale wywodzi się od dawnych rajców miejskich. Apteka została założona w 1623 roku przez Martina Schweickerta jako czwarta apteka w Toruniu, w budynku należącym do Rady Miasta (stąd nazwa). Tutaj przez długie lata zaopatrywali się rajcowie i ich rodziny. Jako pierwsza apteka w mieście, posiadała własne godło (wyobrażające anioła z rozpostartymi skrzydłami, trzymającego tarczę herbową) przypominające herb miasta, przechowywane obecnie w muzeum w Kamienicy Eskenów. Późniejsi właściciele byli w posiadaniu dokumentu z 1640 roku, zatwierdzającego aptekarza Pawła Guldeniusza jako serwitora królewskiego. Obecna apteka mieści się w widocznym na drugim zdjęciu budynku z początku XX wieku, zbudowanym na miejscu starszego, pochodzącego z XV/XVI wieku. Na wysokości trzeciego piętra umieszczono figurę Atlasa, dźwigającego kulę ziemską. Na fasadzie widnieje m.in. płaskorzeźba herbu miasta.

 

 

Na pamiątkę wizyty Sławomira Mrożka (1930-2013), na jednej z kamienic Starego Miasta na rogu ulic Szerokiej i Mostowej umieszczono w 2011 roku ceramiczny but. Jest on wzorowany na butach, w jakich podczas odwiedzin przechadzał się pisarz. Do buta została wciśnięta "kartka", na której znalazł się cytat z "Dziennika" Mrożka: "Ze wszystkiego można zrobić motor dziejów, nawet z dłubania w nosie". Mrożek gościł w grodzie Kopernika 30 listopada 2006 roku. Wizyta była związana z otrzymaniem Nagrody Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego (wraz z niemieckim dramaturgiem, scenarzystą i reżyserem Tankredem Dorstem). Wręczenie nagród, odbywające się naprzemiennie w obu miastach, wypadło wtedy w Getyndze. Mrożek ze względu na stan zdrowia nie pojechał do Niemiec, ale obiecał odwiedzić Toruń i słowa dotrzymał. Dramaturg przyjechał na Toruński Festiwal Książki. Spotkał się z czytelnikami w Teatrze "Baj Pomorski", a także wstąpił do baru "Miś", urządzonego w stylu lokalu gastronomicznego z czasów PRL i w klimacie filmów Stanisława Barei; na ścianie baru złożył autograf. Ceramiczny but na murze ma nawiązywać do groteskowego stylu twórczości Mrożka. Jest dziełem artysty ceramika Dariusza Przewięźlikowskiego, który jest też autorem cyklu figur przedstawiających mieszczan, a umieszczonych na gotyckich murach i w oknach Torunia.

 

 

Kamienica na rogu ulic Szerokiej i Strumykowej.

 

 

Ulica Żeglarska (dawniej Seglerstraße) prowadzi od południowo-wschodniego narożnika Rynku Staromiejskiego do Bramy Żeglarskiej. Ma długość ok. 220 m i przebieg południkowy. W średniowieczu odcinek od Rynku do dzisiejszej ulicy Kopernika nosił nazwę ulicy Kurzej (Hunergasse), odcinek od ulicy Kopernika do ulicy Rabiańskiej nazywany był różnie, najczęściej w odniesieniu do wieży kościoła św.św. Janów ("Naprzeciwko wieży św. Jana", "Pod wieżą św. Jana"), a odcinek od ulicy Rabiańskiej do bramy Żeglarskiej był nazywany tak jak i dzisiaj - ulicą Żeglarską. W średniowieczu była to jedna z najważniejszych ulic miasta, a także jedno z miejsc, gdzie najwcześniej stawiano domy murowane w Toruniu. Stąd najstarsza nazwa zachowana w źródłach - Ziglergasse (Ceglarska) mogła nawiązywać do murowanego charakteru ulicy. Żeglarska należy do najszerszych ulic na Starym Mieście. W okresie nowożytnym ulica stanowiła część tzw.Via Regia, "Drogi Królewskiej", którą do miasta wjeżdżali królowie Polski. Na zdjęciach poniżej widoczna jest tzw. Aleja Gmerków, odsłonięta w 2007 roku na odcinku ulicy Żeglarskiej między ulicami Kopernika i Rabiańską. Umieszczono tu w płytach chodnikowych 25 gmerków średniowiecznych kupców toruńskich, którzy znakowali nimi swoje towary handlowe. Pokazano tu i wymieniono zaledwie część nazwisk znanych toruńskich średniowiecznych rodów kupców, uprawiających wielki handel międzynarodowy w ramach związku Hanzy. Pierwsi kupcy-mieszkańcy Starego Miasta Torunia wywodzili się ze Śląska, Łużyc i Nadrenii. Na przełomie XIII i XIV wieku szybko zwiększała się liczba Westfalczyków w Toruniu. Wszyscy oni widzieli tu szansę wzbogacenia się, dzięki udziale w korzystnej wymianie towarów między ziemiami polskimi, Rusią i Węgrami i zachodnią i północną Europą. Już w końcu XIII wieku powstało Bractwo Kupieckie Najświętszej Marii Panny, w 1311 roku Bractwo św. Jerzego, a w końcu - Dwór Artusa. Gmerki były znakami osobistymi i rodzinnymi, umieszczanymi na pieczęciach, przedmiotach użytkowych, wyrobach i budowlach, najczęściej jako sygnatura autora dzieła.

 

 

 

 

 

Pałac Dąmbskich przy ulicy Żeglarskiej. Wybudowany został w końcu XVII wieku na miejscu dwóch gotyckich kamienic mieszczańskich. Wyróżnia się piękną barokową białą fasadą, pokrytą dekoracją sztukatorską o motywach roślinno-kwiatowych, a także zrekonstruowanym imponującym portalem. Nazwę swą zawdzięcza fundatorowi i pierwszemu właścicielowi Stanisławowi Kazimierzowi Dąmbskiemu (~1638-1700), politykowi i biskupowi chełmińskiemu. Do końca XVIII wieku pałac stanowił własność rodziny Dąmbskich, następnie przez długie lata służył jako kasyno oficerskie (początkowo pruskie, a potem polskie). W latach 50. XX wieku przystosowano gmach na potrzeby uniwersyteckie i umieszczono w nim Wydział Sztuk Pięknych UMK.

 

 

 

 

Na ulicy Żeglarskiej.

 

 

 

 

 

 

 

Późnogotycka kamienica o niebiesko-szarej fasadzie z ok. 1500 roku, stojąca przy ulicy Żeglarskiej. Do 1601 roku była siedzibą odwachu. Na jej parterze znajduje się polichromowany strop belkowy, kręcona drewniana klatka schodowa, a w poszczególnych pomieszczeniach - szczątki polichromii gotyckich i późniejsze dekoracje w postaci obramienia okien i malowanych portali. Kamienica posiada zrekonstruowane przedproże. Na lewo od niej widoczna jest kamienica gotycka z XIII/XIV wieku, o fasadzie z glazurowanych kolorowych cegieł. W XIV wieku mieściła się w niej siedziba Bractwa Kupieckiego Najświętszej Marii Panny. Wewnątrz znajdują się maryjne gotyckie malowidła ścienne z ok. 1390-1400 roku. Kamienica została przebudowana w XVII i XIX wieku i uzyskała szczyt neorenesansowy.

 

Gotycka kamienica z XV wieku przy ulicy Żeglarskiej, przebudowana w XVII wieku. Ma polichromowaną fasadę i zachowała jeden z najstarszych w Toruniu stropów. Wewnątrz znajdują się odkryte XVII-wieczne polichromie ścienne w wysokiej sieni oraz relikty polichromii gotyckiej. W kamienicy tej, co jest absolutnie niepowtarzalne w Toruniu, w każdym pomieszczeniu był kominek. Kamienica została odrestaurowana w latach 1992-1994 z nowoczesnym rozwiązaniem architektonicznym szczytu, obecnie mieści towarzystwo ubezpieczeń PZU. W 1994 roku otrzymała tutył Obiekt Roku w kategorii rewaloryzacja i adaptacja budynków zabytkowych.


 

 

Kamienica przy ulicy Żeglarskiej. Jest to kamienica gotycka z XIII/XIV wieku, o fasadzie z glazurowanych kolorowych cegieł. W XIV wieku była siedzibą Bractwa Kupieckiego Najświętszej Marii Panny. Wewnątrz znajdują się maryjne gotyckie malowidła ścienne (Nawiedzenie, Zwiastowanie, Koronacja, Pokłon Trzech Króli) z ok. 1390-1400 roku. Kamienica była przebudowana w XVII i XIX wieku ze szczytem neorenesansowym.

 

 

Sklepy z piernikami przy ulicy Żeglarskiej na Starym Mieście.Toruńskie pierniki to specjał kulinarny i słynny wypiek toruński, wyrabiany przez toruńskich piekarzy już od prawie 700 lat. Rozsławiały i rozsławiają Toruń w całej Polsce i Europie. Ciasto wyrabia się ręcznie z mąki, wody, mleka, miodu i przypraw. Następnie wypieka w piecu w odpowiedniej temperaturze. Sekret wypieku tkwi w ilości i rodzaju przypraw i miodu oraz odpowiedniego wypieku. Stary, hanzeatycki Toruń położony był na skrzyżowaniu najważniejszych europejskich szlaków handlowych. Dzięki temu, bez problemu z krajów Lewantu przywożono tu część składników niezbędnych do wyrobu pierników: imbir, goździki, cynamon, kardamon, gałkę muszkatołową itd. Przez stulecia piekarze z innych miast próbowali podrabiać toruńskie pierniki, ale im się to nie udawało. Średniowieczne cechy zazdrośnie strzegły swych receptur. Źródła z XIV wieku wymieniają niejakiego Niclosa Czana, nazywając go piekarzem, względnie ciastkarzem. Z XV wieku pochodzą wzmianki o Henryku Kuche, a w następnym stuleciu źródła toruńskie mówią już wyraźnie o piernikarzach. Wymienia się wśród nich Symeona Neissera. W 1751 roku Jan Weese otworzył manufakturę piernikarską, której nazwę "Gustav Weese Älteste Thorner Honigkuchen-Fabrik" nadał jego wnuk Gustaw Traugott Weese (1801-1874). Była to najstarsza przemysłowa manufaktura w regionie i najstarsza firma na Pomorzu, istniejąca nieprzerwanie do dziś. W 1857 roku powstał znany zakład piernikarski Herrmanna Thomasa, a w 1907 roku kolejną fabrykę toruńskich pierników uruchomił Jan Ruchniewicz. Fabryki istniały przez cały okres międzywojenny. Po roku 1945 istniejącą i zachowaną fabrykę Gustawa Weesego upaństwowiono, nadając nazwę Fabryka Cukiernicza "Kopernik". Zakład ten do dziś uważa się za jedynego prawowitego posiadacza praw do wypieku toruńskich pierników. Już od średniowiecza datuje się zwyczaj obdarowywania znamienitych gości, specjalnie na tę okazję zaprojektowanymi i wypieczonymi piernikami. Taki podarunek otrzymał w Toruniu papież Jan Paweł II, pierniki wręczano także w darze odwiedzającym miasto prezydentom państw, cesarzom, królom, zdobywcom nagrody Nobla. Do historii przeszedł piernik wypieczony w 1778 roku dla carycy Katarzyny II (1729-1796), który miał ok. 2 m długości i był gruby na 30 cm. Legenda mówi też o Katarzynce, córce toruńskiego młynarza, która miała przygotować wyśmienite przysmaki na przyjazd króla do Torunia. Pszczoły podpowiedziały jej dołożenie miodu do chleba i ciast. Wypieki udały się znakomicie, a król zaczął odtąd sławić toruńskie pierniki w całej Europie. Inna legenda głosi, iż piernik o charakterystycznym kształcie i nazwie wymyślił młody, skromny czeladnik, który był zakochany w pięknej Katarzynie - córce swojego mistrza. Jak było naprawdę? Nie wiadomo. Do dziś jednak niektóre pierniki nazywane są "Katarzynkami". Rokrocznie w czerwcu w Toruniu odbywa się Toruńskie Święto Piernika w skansenie przy Muzeum Etnograficznym. W Toruniu powstały także dwa, niezależne od siebie, muzea piernika - Muzeum Piernika w Toruniu oraz stała wystawa Świat Toruńskiego Piernika w podziemiach Domu Kopernika. Istnieje wiele przysłów i porzekadeł związanych z piernikami. Jedno z nich powiada, iż "Dla Torunia tym jest piernik, czym dla statku dobry sternik". I to chyba prawda.

 

 

 

 

Gotycka staromiejska katedra p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty jest jednym z najstarszych kościołów dawnego państwa krzyżackiego i jednym z największych kościołów w Polsce. Stanowi ona pomnik świetności miasta i skarbnicę dzieł sztuki. Budowa świątyni trwała ponad 200 lat. Rozpoczęto ją w połowie XIII wieku, na miejscu używanego wcześniej niewielkiego kościoła, ale do obecnej formy trójnawowej wysokiej hali z bocznymi kaplicami i kruchtami doprowadzono w drugiej połowie XV wieku. Wewnątrz, na wysokości ponad 27 m, umieszczono sklepienia krzyżowe i gwiaździste. Aż do II pokoju toruńskiego w 1466 roku patronat nad kościołem sprawowali Krzyżacy, następnie do 1501 roku król polski, a później miasto. W latach 1530-1583 kościół użytkowali protestanci, a później odprawiano w nim nabożeństwa zarówno dla protestantów, jak i dla i katolików. Od 1596 roku kościół jest znowu świątynią katolicką. Jest jednocześnie najważniejszym punktem na Drodze Królewskiej, w którym inaugurowano lub kończono wszystkie większe uroczystości okolicznościowe w Toruniu, zwłaszcza zaś pobyty królów; stąd dopiero orszak paradny udawał się do Ratusza Staromiejskiego. Ciekawostką historyczną katedry są pamiątki kopernikowskie. Oprócz epitafium w kaplicy Zaśnięcia Marii Panny, znajdują się dwa inne zabytki z nim związane - gotycka chrzcielnica z pierwszej połowy XIV wieku, w której go prawdopodobnie ochrzczono i rzeźbione popiersie autorstwa Wojciecha Rojowskiego (?~1778) z 1766 roku. Kościół jest jednym z najwspanialszych przykładów architektury gotyku na ziemi chełmińskiej. Ma formę trójnawowej hali z niższym prezbiterium i kaplicami bocznymi. Od zachodu w korpus częściowo wtopiona jest masywna czworoboczna wieża, której zachodnia elewacja jest rozczłonkowana głęboką wnęką. Po bokach, do wieży przylegają niższe od naw aneksy, poprzedzone kruchtami. Prezbiterium jest sklepione krzyżowo-żebrowo i gwiaździście, korpus sklepieniami gwiaździstymi. W prezbiterium znajdują się malowidła gotyckie z XIV wieku. Obecny ołtarz główny - tryptyk św. Wolfganga z ok. 1502-1506 roku, fundacji Kaspra Welkera - zastąpił po wojnie dawny barokowy ołtarz główny. Nad ołtarzem zamontowano dawny krucyfiks z belki tęczowej z końca XIV wieku. Na ścianie południowej wisi brązowa płyta nagrobna burmistrza Johanna von Soest (?-1361) i jego żony Margareth, zamówiona w Brugii. Oprócz chrzcielnicy, jest to najstarszy zachowany zabytek w kościele. W nawie północnej na ścianie zachodniej znajdują się malowidła gotyckie z XIV i XV wieku. Poniżej wmontowana jest gotycka konsola z popiersiem Mojżesza. Dawniej stanowiła ona podparcie dla rzeźby Pięknej Madonny, zaginionej w czasie II wojny światowej (obecnie zastąpionej kopią), która wraz z konsolą była jednym z najwybitniejszych dzieł gotyku. W latach 1530-1583 świętojańska fara służyła protestantom, następnie zaś przez okres 13 lat była użytkowana wspólnie, zarówno przez katolików, jak i protestantów. W okresie tym wnętrze kościoła otynkowano i pobielono, zacierając wcześniejsze malowidła ścienne. Jednocześnie, wnętrze kościoła wzbogaciło się o protestanckie epitafia. Liczne barokowe i rokokowe ołtarze w korpusie i kaplicach bocznych pochodzą z XVII-XVIII wieku. Neogotyckie witraże wykonano na przełomie XIX i XX wieku. Na wieży katedry znajduje się dzwon Tuba Dei z 1500 roku - największy średniowieczny dzwon w Polsce (7238 kg, 2,76 m wysokości, 2,17 m średnicy). Do czasu powstania wawelskiego "Zygmunta" w 1526 roku, był to największy dzwon w Królestwie Polskim. Na zewnątrz, od strony Wisły, umieszczono Digitus Dei - tzw. zegar flisaczy z jedną wskazówką. Wieża stanowi doskonały punkt widokowy, skąd rozpościera się rozległa panorama miasta. Obecna wieża katedralna została zbudowana w latach 1407-1433 na miejscu poprzedniej, która runęła lub została rozebrana, a pracami kierował mistrz Hans Gotland. Wieża ta nie osiągnęła planowanej wysokości 64 m, zrealizowano ją jedynie do wysokości 52 m. Wejście na wieżę prowadzi wąskimi drzwiami i krętymi schodami (ponad 200 stopni) od strony północnej kruchty kościoła.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wystrój wnętrza katedry pochodzi głównie z okresu barokowego. W kościele zachowało się jednak sporo zabytków z wcześniejszych epok, m. in. wspomniana wcześniej chrzcielnica gotycka z XIII wieku, przy której został ochrzczony Mikołaj Kopernik (1473-1543), czy malowidła gotyckie z XIV wieku w prezbiterium. Nad ołtarzem zamontowano też dawny krucyfiks z belki tęczowej z końca XIV wieku. Liczne barokowe i rokokowe ołtarze w korpusie i kaplicach bocznych pochodzą z XVII-XVIII wieku. Najwyższym poziomem artystycznym odznaczają się ołtarz Zdjęcia z Krzyża z kopią obrazu Petera Paula Rubensa (1577-1640), ołtarz św. Franciszka Ksawerego i dwa rokokowe ołtarze z ok. 1770 roku, umieszczone w kaplicach bocznych.

 

 

 

 

 

We wnętrzu katedry zwracają też uwagę barokowe organy boczne, wykonane w 1688 roku przez Mateusza Brandta.

 

 

Ulica Łazienna (dawniej Baderstraße) przy skrzyżowaniu z ulicą Ciasną. Po prawej stronie widoczne są dwie kamienice. W pierwszej, neoklasycystycznej z końca XIX wieku, odpoczywał Ojciec Święty Jan Paweł II podczas swego pobytu w Toruniu 7 czerwca 1999 roku. Z tego powodu budynek określany jest jako "Dom Papieża". Druga godna uwagi kamienica o fasadzie XIX-wiecznej, była siedzibą loży masońskiej "Pod Pszczelim Ulem" (Zum Bienenkorb), która powstała w grudniu 1793 roku. Należała do Wielkiej Loży Krajowej w Berlinie. Po likwidacji loży w 1937 roku budynek przeszedł na własność parafii kościoła katedralnego p.w. św. św. Janów. Obecnie mieści się tu Kuria Diecezji Toruńskiej.

 

 

Tzw. Dom Eskenów na rogu ulic Łaziennej i Ciasnej. Jest to zabytek gotycki z II połowy XIV wieku, wzniesiony przez burmistrza toruńskiego Henryka Hitfelda (~1405-1458). W XVI wieku dom kupił burmistrz Franciszek I Esken. Przez następne dwa wieki dom ten stanowił siedzibę rodową rodziny Eskenów. Ok. 1590 roku Franciszek III Esken przekształcił gotycki dom w renesansową rezydencję. Kamienica została wówczas wzbogacona o jeden z najwspanialszych portali w Toruniu, wykonany z szarego piaskowca, a także o bramę, przedstawiającą pożegnanie oraz dalsze losy syna marnotrawnego (obecnie eksponowanej w Muzeum Okręgowym w Toruniu na stałej wystawie rzemiosła) - przypisywane sprowadzonemu z Gdańska flamandzkiemu mistrzowi Willemowi van den Blocke (~1550-1628). Wstawiono również pięknie rzeźbione drzwi z białego piaskowca ze sceną odjazdu Syna Marnotrawnego, które obecnie znajdują się w Ratuszu Staromiejskim. Strop Wielkiej Sieni ozdobiony został polichromią. W tym momencie budynek zyskał miano pałacu. Pomimo tak wspaniałej przeszłości, nie udało się zachować świetności budowli. W 1703 roku kupił ją kupiec Samuel Schiedler, następnie stała się własnością Walentego Mariańskiego, a w 1764 roku znalazła się w posiadaniu elbląskiej rodziny Friese. W roku 1825 kamienicę zakupili Jan Telka i jego małżonka Helena Klaszewska, którzy rozpoczęli przebudowę budynku na cele magazynowe. W 1844 roku właścicielem kamienicy stała się firma kupiecka L. Damman i Kordes, która ujednoliciła budynek w stylu klasycznym, przeznaczając go na spichrz. W latach 1980-1989 staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków budynek przystosowano do potrzeb muzealnych. Obecnie mieści się tu Muzeum Archeologii i Historii. W muzeum eksponowane są wystawy stałe oraz czasowe. "Odkrywanie przeszłości" to stała ekspozycja o charakterze archeologicznym. Zaprezentowano na niej historię najstarszego osadnictwa, które rozwinęło się na obszarze ziemi chełmińskiej, dobrzyńskiej, części południowej Pomorza Gdańskiego, Pałuk i północnej części Kujaw. Kolejna wystawa jest zatytułowana "Toruń 1793-1920. Miasto pogranicza". Eksponaty zgrupowane zostały tu w ciągu chronologicznym, podzielonym na charakterystyczne i zasadnicze dla Torunia w tym czasie rozdziały: Toruń w Królestwie Pruskim - 1793-1807, Toruń w Księstwie Warszawskim - 1807-1815, Toruń w Królestwie Pruskim i Cesarstwie Niemieckim - 1815-1920, powrót Torunia do Rzeczypospolitej Polskiej w 1920 roku. Również stałą wystawą jest ekspozycja "Militaria - od średniowiecza do początków XX wieku".

 

Fragment jednej z kamienic przy ulicy Łaziennej. Rodowód tej kamienicy sięga średniowiecza. Przechodziła różne przebudowy, by wreszcie w końcu XIX wieku otrzymać obecną fasadę. Zachował się tu jeden z piękniejszych portali barokowych, reprezentujący typ odmienny od tych, jakie w tym okresie powstawały w Toruniu. Został on umieszczony w prostokątnej wnęce. Przedstawia unoszące się nad archiwoltą dwa anioły w pofałdowanych szatach i z palmami w ręku, podtrzymujące kartusz herbowy z koroną. Z opisanego wcześniej portalu zachowała się też wspaniała brama z 1640 roku, rzeźbiona w drewnie dębowym, zaliczana do najpiękniejszych, jakie można spotkać w Toruniu. Jej wzorów szukać należy w gdańskiej pracowni Jana Kramera. Brama znajduje się obecnie w Muzeum Okręgowym w Ratuszu. Na jednym ze zdjęć widoczne są drewniane drzwi umieszczone obecnie w portalu kamienicy.

 

 

Gotycka kamienica przy ulicy Łaziennej, przebudowana w okresie renesansu ok. 1600 roku. Pierwotnie - jak w typowej toruńskiej kamienicy-spichlerzu - pierwsze i drugie piętro służyły jako magazyny. Renesansowa fasada kamienicy należy do najlepiej zachowanych fasad tego typu w Toruniu, a pokryty ornamentem okuciowym szczyt przypomina wzory niderlandzkiego artysty i architekta Jana Vredemana de Vries (1527-1604), działającego w Gdańsku. W 1815 roku na krótki okres kamienica zamieniona była na koszary wojsk rosyjskich. W latach 1876-1882 mieściło się tu Muzeum Towarzystwa Naukowego w Toruniu, później całość zaadaptowano na mieszkania czynszowe. W latach 1974-1977 przeprowadzono prace konserwatorskie, związane z przywróceniem dawnego charakteru wnętrza. Kamienica jest własnością Polskich Pracowni Konserwacji Zabytków. Wewnątrz znajdują się cenne obiekty zabytkowe: częściowo zachowana dawna sień ze stropami i schodami z XVIII wieku oraz manierystyczna polichromia stropu z ok. 1630 roku.

Widoczna na zdjęciu kamienica przy ulicy Łaziennej jest jedną z najlepiej zachowanych gotyckich kamienic patrycjuszowskich w Polsce. Przez wielu jest uważana za najpiękniejszą kamienicę w Toruniu. Pochodzi z XV wieku. Modernizowana była w XVI-XVII wieku (m.in. dodano wówczas barokowy szczyt) oraz w XIX-XX wieku. Jest jedną z nielicznych średniowiecznych kamienic w Polsce z bardzo bogatym zdobnictwem fasady i pomieszczeń wnętrza. Kamienica jest trójosiowa, z fasadą gotycką do drugiego piętra, z malowidłami geometrycznymi nad oknami i w blendach. Zachowano tu szczyt barokowy, aby podkreślić znaczenie dziedzictwa okresu, który pozostawił trwałe ślady w toruńskiej architekturze. Zdobyła wiele wyróżnień jako przykład wzorowej konserwacji zabytku (m.in. w 1999 roku otrzymała tytuł Obiekt Roku w kategorii rewaloryzacja i adaptacja budynków zabytkowych), posiada zachowane średniowieczne profilowane i polichromowane stropy belkowe i polichromie ścienne. Wewnętrzny układ jest typowy dla toruńskiej kamienicy patrycjuszowskiej. Według legendy, ma ona podziemne połączenie z położoną naprzeciw niej Katedrą p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty. Obecnie mieści diecezjalne Centrum Dialogu Społecznego.

 

Fragment fasady jednej z kamienic przy ulicy Łaziennej. Kamienica ta powstała w 1867 roku z połączenia dwóch sąsiednich kamienic gotyckich z XIV wieku. Reprezentuje styl historyzmu i podobieństwa do budynków weneckich z końca średniowiecza i początków renesansu.

Klasycystyczna kamienica na rogu ulic Łaziennej i Ciasnej. Budynek wzniesiony na początku XX wieku mieścił łaźnię. Jednakże nie od niej pochodzi nazwa ulicy Łaziennej. Ulica nazwę swą wzięła od jednej z łaźni, zlokalizowanej poza murami na nabrzeżu wiślanym oraz od łaźni, która stała niegdyś na rogu ulicy św. Jana.

Dawne spichlerze przy ulicy Ciasnej.

 

-----

c.d.n.

 

 

 

 

 

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Na ulicy Szczytnej (dawniej Schillerstraße). Najniższy budynek (o szaro-brunatnej fasadzie) widoczny na pierwszym zdjęciu to część ceglanego domu gotyckiego z II połowy XIV wieku. Niektórzy badacze porównują go do typu wieży mieszkalnej, których wzorów należy szukać na terenie Holandii, Czech lub południowych Niemiec - domy takie stawiali rycerze lub przedstawiciele duchowieństwa. Nie wiadomo natomiast kto zamieszkiwał w Toruniu ten dom w czasach średniowiecza. Dom pełnił funcje mieszkalno-magazynowe. Został przebudowany w XVI wieku i obudowany kamienicą w XIX wieku. Kamienica z białą fasadą, widoczna na drugim zdjęciu, to budowla gotycka z XV wieku, przebudowana na spichrz w stylu barokowym w XVIII wieku, a następnie - w XIX wieku. Wewnątrz znajdują się malowidła gotyckie o tematyce świeckiej z przełomu XV wieku.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Postać znanego toruńskiego redemptorysty inspiruje również miejscowych restauratorów. Na zdjęciu lokal o nazwie "Padre Direttore" przy ulicy Szczytnej w dawnym XV-wiecznym spichlerzu.

 

 

Na skrzyżowaniu ulic Szczytnej i Szewskiej (dawniej Schuhmacherstraße). Ulica Szewska łączy ulicę Chełmińską z ulicą Most Pauliński.

 

 

 

Ulica Most Pauliński (dawniej Schuhmacherstraße). Most Pauliński to niebywała osobliwość Torunia. Jest to ulica znajdująca się na fragmentach dawnego średniowiecznego mostu, łączącego Stare i Nowe Miasto. Jeszcze niecałe 150 lat temu teren tutejszy wyglądał zupełnie inaczej. Widać było oddzielające Stare i Nowe Miasto mury obronne wraz z fosą, nad którą przerzucony był most. Na jego zamknięciu od strony Starego Miasta stała Brama Paulińska. W obniżeniu, wykorzystywanym później jako fosa między Starym i Nowym Miastem, płynął pierwotnie strumień Postolec. Ok. 1262 roku, równolegle do Postolca, wprowadzono doń sztucznym przekopem Strugę Toruńską, która tutaj płynęła w drewnianym korycie oddzielonym groblą od Postolca. W 1386 roku zbudowano nad Strugą murowany most, którego wszystkie cztery arkady zachowały się do dziś. Piąte przęsło mostu, najbliższe Bramy Paulińskiej, było zapewne drewniane. Pod częścią murowaną mostu woda nie przepływała. Most posiadał od strony północnej boczny mur obronny z otworami strzelniczymi na dwóch poziomach i gankiem obronnym, wspartym na murowanych filarkach. Postawiony był ukośnie do Bramy Paulińskiej. Szerokość jego wynosiła ponad 15 m i już od końca XIV wieku był on wykorzystywany przez kramarzy, a po obu jego stronach stał szereg domków. Prawdopodobnie już w XVII wieku zasypano odcinek fosy przed Bramą Paulińską, gdzie była część drewniana, a Strugę Toruńską poprowadzono kanałem krytym. W latach 80. XIX wieku zlikwidowano ostatecznie układ fos w mieście i południową część mostu. Ulica Most Pauliński od 1998 roku obchodzi swoje coroczne święto, odbywające się zawsze w końcu maja. Największą atrakcją imprezy jest zwiedzanie z przewodnikiem podziemnego XIV-wiecznego mostu, do którego zejście jest udostępniane tylko raz w roku, właśnie w czasie święta. Na trzecim zdjęciu widoczna jest eklektyczna kamienica, na fasadzie której we wnęce umieszczona jest figura św. Jerzego.

 

 

Ulica Most Pauliński. W głębi widoczny jest gmach Liceum im. Mikołaja Kopernika przy Zaułku Prosowym (dawniej Hohestraße), widoczne lepiej na drugim zdjęciu. Jest to jedno z najstarszych liceów, mieszczące się w gmachu dawnego słynnego toruńskiego Gimnazjum Akademickiego, przeniesionego tu w 1855 roku z budynku tzw. Ekonomii. Gmach liceum jest neogotycki i pochodzi z tegoż roku. Posiada on okazały ryzalit. W 1879 roku gimnazjum, mające cały czas charakter ewangelicki, zostało w pełni przejęte przez państwo i odtąd nosiło nazwę "Gimnazjum Królewskie z Gimnazjum Realnym w Toruniu". Istnienie Gimnazjum Akademickiego upamiętnia tablica pamiątkowa umieszczona na fasadzie. W 1884 roku zawiązano wśród polskich uczniów gimnazjum tajną organizację filomacką - Towarzystwo im. Tomasza Zana, która przeciwstawiała się narastającym tendencjom germanizacyjnym. Była to jedna z licznych polskich organizacji regionalnych działających w Toruniu w XIX i na początku XX wieku, czyniących z miasta główny ośrodek polskości na północnych ziemiach polskich. Celem Towarzystwa było wyrabianie i utrwalanie świadomości narodowej, nauka literatury i historii ojczystej, święcenie rocznic polskich. W latach 1896-1901 pracom Towarzystwa przewodniczył Henryk Antoni Szuman (1882-1939), późniejszy ksiądz i działacz narodowy. W głośnym toruńskim procesie filomatów pomorskich i wielkopolskich, odbywającym się w listopadzie 1901 roku, wśród 60 oskarżonych było również 4 uczniów toruńskich. W okresie międzywojennym w budynku znajdowało się I Państwowe Liceum i Gimnazjum Męskie, cieszące się w Toruniu największą popularnością. W 1928 roku otrzymało dzisiejsze imię Mikołaja Kopernika.



 

 

Na ulicy Strumykowej (dawniej Bachestraße). Na pierwszym zdjęciu widoczny jest budynek neorenesansowo-eklektycznej kamienicy z przełomu XIX i XX wieku. Powstała ona na miejscu zasypanej fosy dzielącej Stare i Nowe Miasto, w której ongiś płynął strumień Postolec. Na drugim zdjęciu pokazany jest budynek Przedszkola Miejskiego nr. 1, noszącego imię Wandy Szuman (1890-1994) - polskiej działaczki społecznej, pionierki pedagogiki specjalnej, Honorowej Obywatelki Miasta Torunia. Na ostatnim zdjęciu widoczny jest fragment ulicy Strumykowej u jej wylotu na ulicę Wielkie Garbary.

 

 

 

 

Kaplica ewangelicko-augsburska przy ulicy Strumykowej. Po wprowadzeniu w Prusach w roku 1817 unii kościołów luterańskiego i reformowanego, w różnych kręgach społecznych nasiliły się tendencje do zachowania i podkreślania luterańskiej tożsamości konfesyjnej. W 1841 roku powstał, początkowo nieuznawany i prześladowany przez państwo, Kościół ewangelicko-luterański, zwany staroluterskim (staroluterańskim). W Toruniu w 1842 roku powstał zbór, kierowany przez ks. dr. Henryka Ludwika Schrödera, byłego proboszcza parafii św. Jerzego, późniejszego superintendenta Prus Wschodnich i Prus Zachodnich. W 1844 zbór, liczący już ponad 300 wiernych, nabył parcelę przy ulicy Strumykowej, na której w roku 1846 wzniesiono klasycystyczną kaplicę i piętrową plebanię o wysokim dachu. Obecną formę kaplica uzyskała w roku 1868 wg projektu H. Haeppnera, który ją znacznie podwyższył, a od ulicy wzniósł tynkowaną fasadę z wejściem, w formach uproszczonego "neogotyku angielskiego". Wnętrze, otoczone z 3 stron klasycyzującymi emporami, kryte jest drewnianym stropem wspartym na filarach, podwyższonym nad przestrzenią nawy głównej. Większość pierwotnego wyposażenia wnętrza nie zachowała się. Pozostała jedynie klasycystyczna chrzcielnica z pierwszej kaplicy i 6-głosowe organy. W kaplicy tej odbywają się nabożeństwa w okresie zimowym i uroczystości parafialne, w tym doroczne ekumeniczne spotkania z okazji Święta Reformacji.


Rynek i Ratusz Staromiejski (dawniej Altstädtischer Markt) widziane od strony ulicy Żeglarskiej. Ratusz należy do najwybitniejszych osiągnięć średniowiecznej architektury mieszczańskiej w Europie. Już w XIII wieku na Rynku Staromiejskim, na podstawie przywileju mistrza pruskiego Gerharda von Hirschberga, powstały wolnostojące budynki handlowe i sukiennice. Z 1274 roku pochodzi następny przywilej na budowę wieży o wysokości 23 m, z której zachowała się do dziś dolna część, oraz kramów i ław chlebowych. Pod koniec XIV wieku miasto otrzymało od wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego Konrada von Wallenrode (~1330-1393) przywilej na budowę ratusza. W miejscu wspomnianych budynków powstał w latach 1391-1399 nowy jednopiętrowy ratusz w kształcie czworoboku z dziedzińcem pośrodku i wieżą (już dawniej stojącą), którą budowniczy Andrzej podwyższył do obecnej wysokości (40 m) i włączył w architekturę ratusza. Dokonano wtedy także połączenia funkcji administracyjnych, handlowych i sądowniczych w jednym budynku, co było rozwiązaniem unikalnym w ówczesnej Europie. Ratusz zyskał formę czteroskrzydłowego budynku na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem, dostępnym przez cztery przelotowe bramy znajdujące się pośrodku każdego ze skrzydeł. Wieża została przykryta wysokim gotyckim hełmem (zniszczonym w 1703 roku), stanowiącym charakterystyczny element dawnej panoramy miasta. Manierystyczna przebudowa w latach 1602-1605, dokonana z inicjatywy burmistrza Henryka Strobanda (1548-1609) i prawdopodobnie wg projektu Antoniego van Obberghena (1543-1611), polegała na podwyższeniu gmachu o jedno piętro. Nie zatarła ona gotyckiego charakteru ratusza, gdyż architekt, przedłużając gotyckie wnęki, zakończył je ostrymi łukami, wprowadziła natomiast elementy znane z architektury Gdańska - narożne nadwieszone wieżyczki i szczyty o niderlandyzującej dekoracji pośrodku każdego ze skrzydeł. Wnętrze ratusza zostało kompletnie przebudowane i ozdobione wieloma wspaniałymi portalami. W 1703 roku, podczas oblężenia miasta przez wojska szwedzkie, ratusz uległ poważnemu zniszczeniu, głównie wskutek pożaru. W jego wyniku uległ zniszczeniu prawie cały wystrój wnętrz, zawaliły się szczyty, a budynek do 1722 roku pozostawał bez dachu. W latach 1722-1737 dokonano odbudowy. Wzniesiono nowe szczyty, odtworzono wnętrza, a od zachodu dobudowano późnobarokowy ryzalit. W 1869 roku barokowy ryzalit zastąpiono zachowanym do dzisiaj neogotyckim. W XIX wieku dokonano również przebudowy niektórych wnętrz. Po II wojnie światowej urządzono tu Muzeum Okręgowe, które mieści się w budynku do dziś. Na pierwszym planie pierwszego zdjęcia widoczny jest także "Osiołek-pręgierz". Figura osiołka nawiązuje do stosowanych w dawnym Toruniu kar za drobne i cięższe przewinienia, wymierzanych tutaj, w pobliżu odwachu. Od XV do XIX wieku w miejscu obecnego pomnika Mikołaja Kopernika stał tradycyjny pręgierz w formie słupa, przy którym wykonywano kary hańbiące: chłostano i obcinano członki. W XVII-XVIII wieku przed budynkiem odwachu od strony ulicy Żeglarskiej stał drewniany osiołek z wyostrzonym grzbietem pokrytym blachą. Sadzano na nim krnąbrnych żołnierzy straży, którym dodatkowo przywiązywano do nóg ciężarki ołowiane, zwiększając dolegliwość kary. Pokuta była podwójna: skazany był narażony na pośmiewisko gawiedzi, a ostry grzbiet pręgierza wbijał mu się w siedzenie. Oryginalny osiołek stał w tym miejscu do 1797 roku.

 

 

 

U zbiegu południowego i wschodniego skrzydła ratusza wznosi się czworoboczna wieża w typie flandryjskich wież strażniczych (beffroi). Wszystkie skrzydła i dziedziniec są podpiwniczone, zaś sklepienia piwnic pod skrzydłem wschodnim wspierają się na masywnych kamiennych kolumnach. Artykulacja wszystkich elewacji jest ujednolicona i składa się z wysokich, wąskich wnęk o silnie oprofilowanych narożach, zamkniętych spłaszczonym łukiem ostrym, przechodzących przez całą wysokość budynku. Jak wspominałem, obecnie w ratuszu mieści się główny oddział Muzeum Okręgowego. Na parterze skrzydła wschodniego zgromadzono zbiory sztuki gotyckiej i późnogotyckiej, w skrzydle zachodnim umieszczono zbiory średniowiecznego i nowożytnego rzemiosła artystycznego Torunia. Piętro służy głównie jako galeria malarstwa nowożytnego i nowoczesnego. Drugie piętro jest zarezerwowane na potrzeby wystaw czasowych. W Sali Królewskiej, od 1454 roku upamiętnionej pobytem niemal wszystkich królów polskich i śmiercią jednego z nich - Jana I Olbrachta (1459-1501), znajduje się najstarszy poczet królów polskich, a w wielkiej Sali Mieszczańskiej - znakomita galeria portretu patrycjatu toruńskiego z XVI-XIX wieku. W gmachu ratusza mieszczą się też galerie sztuki i sklepy z pamiątkami.

  

 

Herb Torunia na ścianie Ratusza Staromiejskiego.


Pomnik-fontanna flisaka przed ratuszem na Rynku Staromiejskim. Statuetka grającego na skrzypkach flisaka otoczonego zasłuchanymi żabami, autorstwa berlińskiego rzeźbiarza Georga Wolfa (1858-1930), stanęła w 1914 roku na dziedzińcu Ratusza Staromiejskiego i jest nawiązaniem do legendy. W 1943 roku została ona rozebrana przez władze okupacyjne. Po II wojnie światowej pomnik stał w różnych miejscach: przed Collegium Minus UMK, na placu Teatralnym, w 1954 roku został przeniesiony do nowopowstałego parku-alpinarium w okolicach Bramy Starotoruńskiej. Ostatecznie, po konserwacji w 1983 roku, został on ustawiony w obecnym miejscu - na Rynku Staromiejskim, przy południowo-zachodnim narożniku Ratusza Staromiejskiego. Sam Rynek Staromiejski został wytyczony pomiędzy rokiem 1252 i 1259. Zaznaczyć należy, że jest on prawdopodobnie drugim z kolei głównym placem ośrodka staromiejskiego. Początkowo głównym punktem miasta był plac, zajmowany obecnie przez kościół katedralny. Rynek Staromiejski od wieków pełnił funkcję wielkiego placu targowego, był także miejscem straceń i kar wymierzanych przy znajdującym się na placu pręgierzu. Odbywały się na nim też wszelkiego rodzaju imprezy okolicznościowe. Również i dziś na Rynku Staromiejskim spotyka się ulicznych artystów.

Najstarszą częścią obecnego gmachu ratusza jest pięknie zdobiona typową ornamentyką gotycką wieża z ok. 1274 roku, podwyższona w 1385 roku do obecnej wysokości 40 m, wzorowana na flandryjskich belfortach - wieżach rynkowych, budowanych zazwyczaj w połączeniu z halami targowymi, będących jednocześnie strażnicami obserwacyjno-sygnalizacyjnymi. Z miastami Flandrii - głównie Brugią, Gandawą, Ypres - nawiązał Toruń bowiem bliskie kontakty kupieckie już w połowie XIII wieku. W wieży przechowywano archiwalia, zbroje i kosztowności, tutaj także mieściło się więzienie. Ok. 1430 roku wieżę zwieńczono spiczastym hełmem-iglicą, na szczycie której zawieszona była złota korona - symbol niezależności mieszczańskiej Torunia i przywilejów królewskich. Została ona bezpowrotnie zniszczona w czasie oblężenia szwedzkiego w 1703 roku. Po odbudowie Ratusza, wieżę nakryto prowizorycznym zadaszeniem, które przetrwało do dziś, a władze miasta - pomimo podjętego tematu odbudowy hełmu z okazji 300 rocznicy jego zniszczenia - nie zdecydowały się na odbudowę. Pierwszy zegar na Ratuszu Staromiejskim powstał prawdopodobnie niedługo po 1385 roku, kiedy ukończono nadbudowę wieży do wysokości obecnej. Najstarsze przekazy świadczące o istnieniu zegara wieżowego pochodzą z pierwszej połowy XV wieku i dotyczą jego naprawy, dokonanej w 1415 roku i w 1417 roku przez mistrza Leystera. Jest to pierwsze znane nazwisko toruńskiego zegarmistrza. W 1532 roku zlecono niejakiemu Fabianowi Pappelbornowi wykonanie nowego czasomierza, który został zniszczony w czasie szwedzkiego oblężenia miasta w 1703 roku. W 1726 roku miasto było stać na wykonanie nowego zegara wieżowego. Zadanie powierzono Abrahamowi Willowi, który najpierw skonstruował mechanizm, a dopiero w drugiej kolejności tarcze i ornamenty. Roboty te ukończył w 1728 roku. Dzwony zegarowe - godzinowy i minutowy - powstały w pracowni słynnego ludwisarza gdańskiego Michaela Wittwercka. Istnieją one do dziś, w przeciwieństwie do mechanizmu zegarowego Willa, którego losy nie są znane. Obecnie, pracujący na wieży mechanizm jest nakręcany silnikiem elektrycznym i został wykonany prawdopodobnie na przełomie XIX i XX wieku. Napisy wyryte w blasze miedzianej oraz warstwie złota świadczą o wykonaniu w 1897 roku nowych elementów metalowych przez mistrza blacharskiego, R. Schulza z uczniami oraz ich zabezpieczeniu w 1897 roku przez zespół zegarmistrza A. Żehorna. Z tego roku pochodzą obecne wskazówki. Średnica tarczy zegara ratuszowego wynosi 3,5 m, a duża wskazówka mierzy 2,1 m. Cyfry i koliste obręcze tarcz wykonane są z brązu o grubości 3 mm. Pokryte są płatkami 24-karatowego złota oraz zabezpieczone żywicami.


 

 

 

 

 

Przed Ratuszem Staromiejskim stoi także pomnik Mikołaja Kopernika. Propozycja budowy pomnika po raz pierwszy została podniesiona w 1765 roku przez księcia Józefa Aleksandra Jabłonowskiego (1711-1777). Popiersie wykonane z jego fundacji przez krakowskiego rzeźbiarza Wojciecha Rojowskiego nie zyskało jednak uznania ówczesnej Rady Miasta Torunia i ostatecznie zostało ustawione w kościele p.w. św. św. Janów. Z następną inicjatywą wystąpił Stanisław Staszic (1755-1826) i w 1809 roku wmurowany został kamień węgielny pod budowę, ale ostatecznie pomysł doczekał się realizacji dopiero w 1853 roku. Autorem pomnika jest berliński rzeźbiarz Chrystian Fryderyk Tieck (1776-1851). Chociaż pomnik stoi dopiero od niemal 170 lat, to jednak wydaje się, jakby od zawsze wtopiony był w pejzaż Torunia. W każdym razie nie można sobie wyobrazić Torunia bez pomnika Kopernika. Brązowa 2,6 metrowa statua astronoma stoi na wysokim granitowym cokole, na którym widnieje złotymi literami wypisany łaciński napis: "Nicolaus Copernicus Thorunensis. Terrae motor, Solis Caelique stator" ("Mikołaj Kopernik Torunianin. Ruszył Ziemię, wstrzymał Słońce i Niebo"). Kopernik, przedstawiony w todze profesorskiej, w lewej ręce trzyma astrolabium. Pod cokołem znajduje się studzienka, gdzie z paszczy delfina bije woda. Zbudowano ją na pamiątkę tego, jakoby Kopernik założył pierwszy wodociąg w Toruniu. Tymczasem drewniane rury wodociągowe istniały tu znacznie wcześniej.

Ratusz Staromiejski widziany od wylotu ulicy Chełmińskiej na Rynek Staromiejski, gotyckie szczyty jego zachodniej fasady oraz jedna z wieżyczek narożnych.


 

 

 

Toruński Dwór Artusa przy Ryku Staromiejskim to okazały gmach o formach neorenesansowych. Pochodzi wprawdzie z 1891 roku, ale nawiązuje do dawnego Dworu z roku 1386. Dawny Dwór Artusa - siedziba ekskluzywnego Bractwa św. Jerzego i innych bractw Ław - należał do najbardziej reprezentacyjnych gmachów w Toruniu. Do jego wnętrza prowadził portal ozdobiony kolumnami jońskimi, którego gzyms flankowały dwie postaci rycerzy w strojach antycznych. Pomiędzy nimi, na osi wejścia, znajdował się okrągły otwór okienny ozdobiony herbem Torunia. Fasadę parteru z dwoma dużymi oknami zdobiło boniowanie. Powyżej nich, fasadę z zachowanymi ostrołukowymi wnękami gotyckimi pokrywały bogate malowidła, przedstawiające: na dole - ciąg 22 herbów miast hanzeatyckich, wyżej w blendach - wizerunki królów polskich od Władysława Jagiełły do Zygmunta III Wazy. Szczyt, flankowany smukłymi wieżyczkami narożnikowymi z latarniami i baniastymi hełmami, zdobiło malowidło św. Jerzego na koniu pod złotą kulą, symbolizującą Słońce. Równie bogato prezentowały się wnętrza budynku. Na parterze znajdowała się wielka sala, w ktorej zlokalizowano trzy Ławy: św. Jerzego, św. Rajnolda i Mariacką. Na gorze znajdowała się zbrojownia i inne pomieszczenia. Sale zdobiły malowidła, kobierce, półki na naczynia i obrusy, poroża jeleni, drewniane szafy oraz zbroje turniejowe. Budynek uległ niemal całemu wypaleniu w 1703 roku. Obecny Dom Artusa powstał w latach 1889-1891, wg projektu miejskiego radcy budowlanego Rudolpha Schmidta. Styl budynku określany jest jako neorenesans niderlandzki. Fasada gmachu jest trójkondygnacyjna, licowana cegłą ze znacznym użyciem czerwonego piaskowca, znacznie przeskalowana w stosunku do sąsiedniej zabudowy Rynku. Oprócz motywów neorenesansowych, obecne są w niej również nawiązania do pierwotnego, gotycko-renesansowego budynku Dworu Artusa - lekko ostrołukowe okna i boniowanie na parterze, nadwieszone wieżyczki flankujące fasadę, blankowanie wieńczące budynek. Całość przekryta jest wysokim, czterospadowym dachem, którego sylwetka jest wyraźnie widoczna w panoramie Torunia. Obecnie parter jest przeznaczony na cele handlowe, a pozostałe piętra służą celom kulturalnym (Centrum Kultury Dwór Artusa). 

 

 

Na deptaku przed Dworem Artusa na Rynku Staromiejskim znajduje się zainicjowana w 2003 roku Piernikowa Aleja Gwiazd. W tablicach w kształcie piernikowej "katarzynki" znajdują się autografy znanych osób związanych z Toruniem, których wybitne osiągnięcia rozsławiają miasto w Polsce i na świecie. Co roku z udziałem bohaterów i w uroczystej oprawie odsłaniane są dwie kolejne "katarzynki".

 

Neogotycki gmach Poczty Głównej na Rynku Staromiejskim i umieszczona na jego murze tablica, upamiętniająca pobyt Napoleona I Bonaparte (1769-1821) w Toruniu w czerwcu 1812 roku.

Rynek Staromiejski - widok Kościoła Akademickiego p.w. Ducha Świętego i neogotyckiego gmachu Poczty Głównej.

 

 

Kamienica pod Gwiazdą we wschodniej pierzei Rynku Staromiejskiego jest jednym z najokazalszych i najlepiej zachowanych barokowych domów mieszczańskich w środkowej i północnej Europie. Reprezentuje ona najlepiej typ toruńskiej kamienicy patrycjuszowskiej z okresu baroku. Zachwyca bogato zdobioną żółtą fasadą ze stiukowymi ornamentami o motywach kwiatów i owoców. Szczyt kamienicy ozdobiony jest złotą gwiazdą, od której pochodzi jej nazwa. W ten sposób przebudował kamienicę bogaty kupiec Jan Zöbner w roku 1697. Wcześniej, w roku 1495, właścicielem kamienicy był znany włoski humanista, dyplomata, poeta, wychowawca synów króla Kazimierza IV Jagiellończyka (1427-1492), Filippo Buonaccorsi (1437-1496), zwany Kallimachem. Jak większość toruńskich kamienic, tak i ta powstała jeszcze w średniowieczu, wzniesiona w stylu gotyckim w II połowie XIII wieku. Obecnie, Kamienica pod Gwiazdą mieści Muzeum Sztuki Dalekiego Wschodu, ale wejść warto też ze względu na zachowane oryginalne barokowe wyposażenie wnętrza, z m.in. wspaniałymi polichromiami i drewnianymi kręconymi schodami z postacią rzymskiej bogini Minerwy i lwem. Bogato rzeźbiony portal z okazałą bramą drewnianą poprzedzało dawniej duże przedproże, zlikwidowane, jak w większości kamienic toruńskich, w XIX wieku.


 

Kościół p.w. Ducha Świętego przy Rynku Staromiejskim. Jest to kościół akademicki założonego w 1945 roku Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, najstarszej uczelni w północnej Polsce, prowadzony przez księży jezuitów. Kościół zbudowali w stylu późnobarokowym w II połowie XVIII wieku protestanci, którym w wyniku tumultu toruńskiego w 1724 roku odebrano Kościół Mariacki - dotąd główny kościół protestanckiego Torunia. W 1741 roku wybrano ostatecznie projekt drezdeńskiego architekta Andreasa Adama, zwanego Bähr. Prace budowlane rozpoczęto dwa lata później, szybko jednak zostały one przerwane gdyż budowa świątyni poczęła budzić sprzeciw w szerszych kołach radykalnego obozu katolickiego. W 1754 roku król zezwolił na dalsze prace. Budynek - by nie drażnić katolików - miał przypominać jedynie skromną kamienicę mieszczańską. Jako że twórca poprzedniej koncepcji architektonicznej świątyni już nie żył, prace powierzono młodemu architektowi, pochodzącemu z Torunia Efraimowi Schroegerowi (1727-1783). Opracowany przez niego projekt zatwierdzono w 1755 roku, a już w roku następnym nastąpiło uroczyste poświęcenie kościoła. Pracami budowlanymi kierował August Konrad Hoffmann. Od 1817 roku, po wprowadzeniu unii kościelnej w Prusach, był to kościół ewangelicko-unijny. Smukła wieża kościoła o wysokości 64 m została dobudowana w latach 1897-1899 wg projektu Hugona Hartunga (1855-1932) i Carla Wilhelma Ernsta Schäfera (1844-1908). Świątynia mieściła ok. 1.300 osób, w tym 500 na emporach. Oprócz nabożeństw w języku niemieckim, do 1797 roku odbywały się także polskie. Wnętrze kościoła mieści szereg XVIII-wiecznych dzieł sztuki. Duża część wyposażenia kościoła uległa zniszczeniu podczas pożaru w maju 1989 roku. Spłonęły wówczas m. innymi rokokowe organy z lat 1756-1759, dzieło gdańskiego warsztatu Fryderyka Rudolfa Dalitza (1721-1804), znanego z budowy słynnych organów oliwskich. Zostały one zrekonstruowane z wykorzystaniem zachowanych fragmentów rzeźb. Na jednym ze zdjęć widoczna jest tablica wmurowana w ścianę kościoła, upamiętniająca demonstracje majowe w czasie stanu wojennego w 1982 roku.

 

 

 

 

Wnętrze Kościoła Akademickiego p.w. Ducha Świętego. Zwraca uwagę baldachimowy ołtarz główny autorstwa Efraima Schroegera, z rzeźbami mistrza toruńskiego Jana Antoniego Langenhahna Starszego (1700-1757), widoczny na pierwszych dwóch zdjęciach. Nawiązuje on do ołtarza głównego w Kościele Mariackim. Po obu jego stronach znajdowały się rokokowe płyty nagrobne wybitnych burmistrzów Torunia przedrozbiorowego - Klosmanna i Gieringa, usunięte po II wojnie światowej przez jezuitów. Na trzecim zdjęciu widzimy fragment późnobarokowego intarsjowanego dębowego portalu do zakrystii w nawie północnej świątyni, pochodzącego z 1756 roku. Na czwartym zdjęciu widoczne są rokokowe organy z lat 1756-1759, dzieło gdańskiego warsztatu Fryderyka Rudolfa Dalitza. Duża ich część spłonęła w pożarze w 1989 roku. Instrument został zrekonstruowany z wykorzystaniem zachowanych fragmentów rzeźb.

Dawny Zajazd "Pod Trzema Koronami" na Rynku Staromiejskim - obecnie hotel o tej samej nazwie. Jest to jeden z najstarszych zajazdów i hoteli toruńskich, działający od XVII wieku, przebudowany w połowie XIX wieku z budynku gotyckiego i nadbudowany w 1873 roku. Z tego okresu pochodzi klasycystyczna fasada. Gościli tu m.in. królowa Maria Kazimiera de La Grange d’Arquien Sobieska (1641-1716) z synami - w 1677 roku, król August II Mocny (1670-1733), car Piotr I Wielki (1672-1725) z carową Katarzyną (1684-1727) i carewiczem - w 1709 roku, Jan Matejko (1838-1893) - w 1877 roku, Zygmunt Krasiński (1812-1859) - w 1843 roku, Helena Modrzejewska (1840-1909) - w 1880 roku. O pobycie tu trzech koronowanych głów przypominają tablice pamiątkowe na fasadzie.

Na Rynku Staromiejskim.

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

Kamienica przy Rynku Staromiejskim. Najbardziej, spośród kamienic w Rynku, zachowuje ona fasadę gotycką o głębokich ostrołukowych wnękach wzorowanych na Ratuszu Staromiejskim. Pochodzi z ok. 1400 roku, a przebudowana została w 1847 i 1879 roku. W wyniku pierwszej przebudowy uproszczono wysoki sterczynowy szczyt, zaś w wyniku drugiej - dobudowano piętro i wybito otwory okienne tuż pod biforyjnymi łukami ostrymi w obu blendach. Przebudowano wówczas także parter fasady i układ wnętrza.

 

 

Apteka Królewska przy Rynku Staromiejskim, zwana także Apteką "Pod Orłem". Jest najstarszą apteką toruńską i jednocześnie jedną z najstarszych aptek w Polsce. Została założona w 1389 roku za zgodą Rady Miejskiej przez aptekarza Alberta, który przybył z Wrocławia, w wyniku porozumienia burmistrzów Torunia i Wrocławia. W 1652 roku apteka otrzymała obecną nazwę, w 1901 roku zmienioną na Aptekę Pod Orłem, którego rzeźba stanowi jej godło, a znajduje się nad wejściem. Apteka mieści się w dwóch budynkach gotyckich, które zostały połączone w 1822 roku. Budynek gotycki mieszczący aptekę przeszedł gruntowny remont w 1851 roku połączony z przebudową elewacji, zachował się jedynie jego gotycki szczyt od podwórza.


 

 

W barze "Miś" na Rynku Staromiejskim. Wystrój i rekwizyty lokalu nawiązują do znanej komedii Stanisława Bareji (1929-1987).

-----

c.d.n.

 

 

 

 

 

 

 

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 11 godzin 7 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Achernar ,nie widać fotek. Sprawdz czy udostępniłeś album ?

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Nel, masz rację. Teraz udostępniłem i powinny być widoczne. Pozdrawiam. Biggrin

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 11 godzin 7 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

achernar51swiat :

Nel, masz rację. Teraz udostępniłem i powinny być widoczne. Pozdrawiam. Biggrin

Tak, teraz wszystko widać ! Spoko , mi też sie to ostatnio zdarzyło..

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Widok z Rynku Staromiejskiego w kierunku ulicy Różanej (dawniej Windstraße). Po prawej stronie widoczny jest fragment fasady kościoła p.w. św. Ducha, a w głębi, na końcu ulicy Różanej - kamieniczka, zwana Łukiem Cezara (o białej fasadzie). Jest to kamienica barokowa z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Bogato dekorowana fasada, pokryta stiukowymi ornamentami o motywach roślinnych, w dolnej części boniowana, jest jednym z kilku nielicznych najlepszych przykładów toruńskiego typu zdobnictwa barokowego fasad kamienic. Nazwa pochodzi od architekta Karla Caesara (1874-1942), który dokonał jej przebudowy. Parter został przebity ze względów komunikacyjnych po 1910 roku, poszerzony w roku 1936 i obecnie w formie bramy łączy plac Mariana Rapackiego ze Starym Miastem. Na szczycie kamienicy, od strony ulicy Różanej, znajduje się figura Michała Archanioła z trąbką, zaś po bokach - puchary i metalowe chorągiewki. Ulica Różana i Łuk Cezara są lepiej widoczne na kolejnych zdjęciach. Ulica Różana, chociaż należy do najstarszych ulic Torunia, obecną rangę jednej z ważniejszych ulic Starego Miasta posiada dopiero od 1915 roku, kiedy to przebijając parter kamienicy stojącej na jej osi (wspomniany Łuk Cezara), utworzono wygodne połączenie Rynku Staromiejskiego z Bydgoskim Przedmieściem. Do XV wieku ulica nie była określana stałą nazwą, najczęściej określano ją jako ulica "koło Piotra vom Nichte" (kegin Peter vom Nichte), od stojącego tu dużego domu właściciela o imieniu Piotr. Potem nosiła nazwy Rozengasse, Rosengasse, Rosingasse, Rossenstrasse, platea Rosarum. Nazwa ulicy jest różnie tłumaczona: bywa wywodzona od róż. Wywodzi się ją też jako pochodną słowa der Ross (koń, rumak) i wówczas powinno się tłumaczyć ją jako ulica Końska, bo w średniowieczu mieszkało tu kilku kowali i rzemieślników produkujących uprzęże i wozy. W okresie nowożytnym ulicę z łacińska zwano platea Rosarum, co bezpośrednio odnosi się do róż. Jest też i inne tłumaczenie nazwy. Otóż ulice Różane można było spotkać w całej Europie: niezwykle popularne były przede wszystkim w rejonie hanzeatyckim, ale znajdowały się również chociażby w węgierskim Sopronie czy francuskim Awinionie. Te ulice Różane były miejscem wziętej pracy kobiet, uprawiających najstarszy zawód świata. Zatem możliwe, że i w Toruniu było podobnie. W XIX wieku ulica uzyskała nazwę Wietrznej (Windstraße).

 

 

 

 

 

 

Pomnik Filusia. Brązowy odlew małego pieska z melonikiem w pysku, siedzącego obok parasola opartego o uliczną latarnię, stanął u zbiegu Rynku Staromiejskiego i ulicy Chełmińskiej w 2005 roku w 86. rocznicę urodzin Zbigniewa Lengrena (1919-2003). W ten sposób Toruń postanowił uhonorować autora rysunkowej opowieści, znanego satyryka, felietonistę i rysownika, który był związany z Toruniem. Przez kilkadziesiąt lat przygody profesora Filutka i jego sprytnego kundelka Filusia podbijały serca czytelników krakowskiego "Przekroju". Złapanie Filusia za ogonek będzie przynosiło szczęście w miłości, a dotknięcie melonika powodzenie na egzaminach - powiedziała Katarzyna Lengren, córka artysty podczas uroczystości odsłonięcia tego sympatycznego pomnika.

 

Ulica Chełmińska (dawniej Kulmerstraße) jest jedną z głównych ulic Zespołu Staromiejskiego i łączy Rynek Staromiejski z Placem Teatralnym. Dawniej zamykała ją gotycka Brama Chełmińska, wyburzona w końcu XIX wieku. Nazwa ulicy wiąże się z tym, że prowadziła w stronę Chełmna. Jest to jedna z niewielu ulic w Toruniu, której nazwa nie zmieniła się od średniowiecza. Od XV do końca XVII wieku zamieszkiwana była głównie przez piwowarów, później zaczęli się przy niej osiedlać również bogatsi kupcy i urzędnicy miejscy. W okresie PRL nosiła imię Feliksa Dzierżyńskiego. Zabudowa murowana ulicy mogła powstawać już w końcu XIII wieku, jednak obecnie - wskutek licznych przebudów, szczególnie w XIX wieku - fasady kamienic są w większości pozbawione charakteru gotyckiego. Widoczny na trzecim zdjęciu budynek, mieszczący szkołę języka angielskiego, jest kamienicą późnogotycką z XV wieku, przebudowaną w XIX wieku i rekonstruowaną w 1939 roku. W latach 1674-1675 mieszkała tu królowa Eleonora Maria Habsburżanka (1653-1697), wdowa po Michale Korybucie Wiśniowieckim (1640-1673). Natomiast na kilku zdjęciach widoczne są tzw. Kamienice Rösnera. Są to dwie połączone wzajemnie kamienice gotyckie o późnobarokowych, bogatych fasadach stiukowych z motywami roślinnymi, z ok. 1716 roku. Dom mniejszy, narożny, miał charakter mieszkalny, o czy świadczy m.in. ozdobny portal z piaskowca, wewnątrz sień, malowane stropy i fragmenty polichromii ściennych z XVII i XVIII wieku. Kamienica większa pełniła również funkcję spichlerza. W początkach XVIII wieku kamienice należały do burmistrza Johanna Gottfrieda Rösnera (1658-1724).

 

 

 

 

 

 


 

Jorguś
Obrazek użytkownika Jorguś
Offline
Ostatnio: 20 godzin 7 minut temu
Rejestracja: 13 wrz 2013

achernar51swiat dzięki za relację. Toruń to niesamowite miasto, z duszą i akademickim klimatem, historyczna perełka.

Wiem coś o tym, 4 lata studiów na UMK.

Jorguś

Nel
Obrazek użytkownika Nel
Offline
Ostatnio: 11 godzin 7 minut temu
admin
Rejestracja: 04 wrz 2013

Ależ ciekawą historię ma to miasto.. nie byłam tego świadoma. Czyli najwiecej zła dla miasta zrobili Szwedzi..

Byłam pare lat temu,ale zdecydowanie za krótko 

dzięki za kolejną odsłonę polskich miast Yes 3

No trip no life

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Hotel "Polonia" przy Placu Teatralnym. Hotel wybudowany został w 1890 roku i nazywał się wówczas "Thorner Hof". Pierwszym jego właścicielem był Zygmunt Wojdak. Po odzyskaniu niepodległości hotel zmienił nazwę na "Polonia". Dziwić może fakt, że w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej nazwa hotelu nie zmieniła się.


 

Teatr im. Wilama Horzycy, widziany od ulicy Fosa Staromiejska. Budynek wzniesiony został w 1904 roku, dla niemieckiego zespołu teatralnego, przez wiedeńską firmę F. Fellnera i H. Helmera, w stylu secesyjnym. W latach 1941-1942 gmach został przebudowany przez Niemców, którzy uprościli fasadę (m.in. zlikwidowano maszkarony w zwieńczeniu pilastrów flankujących ryzalit wejściowy, pilony ze zwieńczeniem w postaci rzeźb orłów, zaokrąglenie dolnych krawędzi okien), lecz mimo to budynek teatru zaliczany jest obecnie do najciekawszych architektonicznie tego typu obiektów w Polsce. Na fasadzie widnieje herb Torunia bez anioła. Przed wejściem do teatru ustawiono w 1917 roku posągi Melpomeny z mieczem w ręku i Terpsychory z lirą i plektronem, symbolizujące kolejno muzykę i dramat.


 

Księgarnia i sklep z upominkami na rogu ulic Fraciszkańskiej i Chełmińskiej. Wiadomo już, gdzie przyjeżdżać na zakupy...

Widok z ulicy Franciszkańskiej na kamienice przy ulicy Chełmińskiej.

Na ulicy Franciszkańskiej (dawniej Klosterstraße). Na pierwszym zdjęciu widoczna jest gotycka kamienica o okrojonym szczycie, pochodząca z połowy XVI wieku. Przebudowana została ok. 1700 roku. Wewnątrz posiada oryginalny układ przestrzenny, m.in. wysoką sień z częścią galerii, przewód kominowy kuchni średniowiecznej, rozpoczynający się na parterze wielkim okapem, a także profilowany strop na I piętrze. Na ulicy Franciszkańskiej w małym barokowym spichlerzu z pierwszej połowy XVIII wieku, widocznym na czwartym zdjęciu, mieści się również Muzeum Podróżników im. Tony Halika (1921-1998). Zbiory poświęcone temu słynnemu toruńskiemu podróżnikowi i pamiątkom z jego wypraw, podarowane zostały jego rodzinnemu miastu przez  Elżbietę Dzikowską, żonę Tony'ego Halika, w 1999 roku. Tony Halik (właściwie Mieczysław Sędzimir Antoni Halik) był polskim podróżnikiem, dziennikarzem, pisarzem, operatorem filmowym, fotografem i autorem programów telewizyjnych o tematyce podróżniczej. Przez ponad dwadzieścia lat prowadził z żoną - Elżbietą Dzikowską programy (ponad 300) dla TVP: "Tam gdzie pieprz rośnie", "Tam gdzie rośnie wanilia", "Tam, gdzie kwitną migdały", "Tam, gdzie pachnie eukaliptus" oraz "Pieprz i wanilia". Zrealizował ok. 400 filmów dokumentalnych, napisał 13 książek, wiele artykułów do gazet oraz współtworzył komputerową Encyklopedię Świata. Na ostatnim zdjęciu widoczna jest gotycka kamienica z połowy XVI wieku, o okrojonym szczycie. Przebudowana została około 1700 roku. Wewnątrz posiada oryginalny układ przestrzenny, m.in. wysoką sień z częścią galerii, przewód kominowy kuchni średniowiecznej, rozpoczynający się na parterze wielkim okapem i profilowany strop na I piętrze.



 

Planetarium przy ulicy Franciszkańskiej. Nosi imię polskiego astronoma Władysława Dziewulskiego (1878-1962). Zostało uroczyście otwarte 17 lutego 1994 roku, a pierwszy publiczny pokaz odbył się 2 dni później, w rocznicę urodzin Kopernika. W kwietniu 1997 roku powstał pierwszy w Polsce system "all-sky", pozwalający na pokrycie obrazem slajdów całej kopuły. Dzięki temu, oglądając seanse, można mieć wrażenie przebywania wewnątrz gwiezdnych mgławic. Udoskonalony został system dźwięku, a muzyka może dochodzić ze wszystkich stron, nawet spod foteli. Planetarium wyposażone jest w projektor gwiazd Zeiss RFP, który choć dziś ma już ponad 30 lat wciąż daje jeden z najpiękniejszych obrazów nocnego nieba z dowolnej chwili i z dowolnego miejsca na Ziemi. Tak więc na sztucznym niebie, którym jest kopuła o średnicy 15 m, można przedstawić układ wszystkich 6.000 gwiazd widocznych gołym okiem, konfigurację planet na tle zodiaku, układ gwiazdozbiorów, fazy Księżyca, zaćmienia - słowem wszystkie zjawiska widoczne z Ziemi na prawdziwym niebie, i co najważniejsze o wiele szybciej niż w rzeczywistości. Projektor zajmuje centralne miejsce na sali, a wokół niego rozstawionych jest 196 foteli. Seanse astronomiczne pod kopułą nie są jedyną formą popularyzacji astronomii. W 2005 roku otwarto interaktywną salę Orbitarium. Można tu sterować urządzeniami sondy kosmicznej Cassini, tylko o połowę mniejszej od oryginalnej, która cały czas pracuje na orbicie Saturna. Dodatkowo, do dyspozycji odwiedzających jest zestaw urządzeń, które ilustrują najbardziej powszechne zjawiska występujące we Wszechświecie.

Kamienice przy ulicy Fosa Staromiejska.

 

 

Budynek Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, zlokalizowany przy ulicy Fosa Staromiejska (dawniej Grabenstraße), wzniesiono w 1907 roku w stylu neogotyckim wg proj. G. Colleya jako siedzibę Szkoły Przemysłowej, na miejscu części północnych murów staromiejskich oraz fosy, czyli tych obiektów, które utraciły swoją pierwotną funkcję obronną i zostały rozebrane. W okresie międzywojennym stanowił siedzibę Urzędu Województwa Pomorskiego. W latach 1945-1973, przed wybudowaniem miasteczka akademickiego na Bielanach, mieścił rektorat i administrację Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Obecnie jest siedzibą Wydziału Filologicznego UMK. W tym właśnie budynku miałem większość zajęć podczas moich studiów podyplomowych. Na kolejnych zdjęciach widoczne są wnętrza Collegium Maius UMK.

 

 

 

 

 

 

Pomnik Stefana Łaszewskiego obok Collegium Maius UMK. Stefan Łaszewski (1862-1924) był polskim sędzią i działaczem niepodległościowym. Prawo studiował na uniwersytetach we Wrocławiu, Berlinie i Lipsku. Od roku 1892 prowadził kancelarię adwokacką w Grudziądzu, gdzie był działaczem polskich organizacji. Od 1911 roku był przedstawicielem mniejszości polskiej w niemieckim Reichstagu, członkiem Koła Polskiego, a później jego wiceprezesem. Należał do Związku Ludowo-Narodowego. W latach 1919-1920 piastował stanowisko pierwszego w historii II RP wojewody pomorskiego z siedzibą w Toruniu. Od 1922 roku był jednym z prezesów Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Pelplinie.

Widok z ulicy Fosa Staromiejska w kierunku jej skrzyżowania z ulicą Piekary. Widoczny jest zabytkowy budynek w kształcie rotundy, mieszczący czynny do dziś areszt śledczy. Ten zabytkowy budynek aresztu śledczego pochodzi z 1853 roku. Przypomina kształtem wieżę zamkową. Uprzednio w tym miejscu stała baszta, zwana "Koci Ogon".Jest to jedyna obecnie użytkowana budowla więzienna o tym kształcie w Polsce. Podobna znajduje się we Francji.

Dawny Arsenał Artyleryjski na Wałach gen. Sikorskiego (dawniej Wallstraße). Został zbudowany w 1824 roku w stylu klasycystycznym na miejscu zburzonego Kościoła p.w. św. Wawrzyńca. Powstał w okresie pierwszego etapu rozbudowy toruńskiej twierdzy pruskiej. Doskonale zachowany budynek arsenału pełnił funkcję magazynu broni, a także reduty, ponieważ był przystosowany również do obrony. Zachowały się wnętrza, strzelnica i ruchome pomosty do dział. Na szczytach gmachu umieszczono urządzenia blokowe, tzw. żurawie, do wciągania ładunków. Z każdej strony budynku znajdowały się po dwie bramy wjazdowe. Dziś budynek jest siedzibą Muzeum Etnograficznego.


 

Na ulicy Międzymurze (dawniej Zwingerstraße).

 

Na ulicy Dominikańskiej (dawniej Paulinerstraße). Mianem Nowego Arsenału, widocznego na drugim i trzecim zdjęciu, określany jest budynek przy ulicy Dominikańskiej, pełniący niegdyś wojskowe funkcje magazynowe (magazynu żywności prowiantury Twierdzy Toruń). Powstał w 1834 roku na miejscu zburzonego klasztoru dominikanów. Jest to piętrowy budynek z masywnymi drewnianymi stropami, wspartymi pośrodku na murowanych arkadach i dwóch rzędach drewnianych słupów. Obok przepływa Struga Toruńska.

 

Siedziba Towarzystwa Naukowego w Toruniu, położona na rogu ulic Wysokiej (dawniej Hohestraße) i Dominikańskiej, została wybudowana w 1882 roku specjalnie na jego potrzeby. Tutaj mieściły się także zbiory muzealne Towarzystwa po przeniesieniu ich z ulicy Łaziennej, a także restauracja. W latach 1923-1973 budynek był również siedzibą Książnicy Kopernikańskiej. Narożny szczyt tego klasycystycznego budynku wieńczą alegoryczne przedstawienia nauki i sztuki. Na fasadzie umieszczono tablicę pamiątkową ku czci dr Ottona Steinborna (1868-1936), zasłużonego dla TNT i Książnicy, członka honorowego Instytutu Bałtyckiego i pierwszego komisarycznego prezydenta Torunia w II Rzeczypospolitej. Towarzystwo Naukowe w Toruniu jest polską organizacją naukową, założoną w 1875 roku. Inicjatorem założenia Towarzystwa był Zygmunt Działowski (1843-1878), ziemianin z Mgowa. Założycielami było kilkunastu ziemian, 12 duchownych, ze Stanisławem Kujotem (1845-1914) oraz 10 lekarzy, z Ludwikiem Rydygierem (1850-1920) - przyszłym sławnym chirurgiem. Głównym celem działalności Towarzystwa w czasie zaborów było przeciwdziałanie germanizacji i podtrzymywanie polskości na całym Pomorzu. Towarzystwo koncentrowało się zwłaszcza na badaniach historycznych, związanych z Pomorzem. Jego działalność prowadzona była w trzech wydziałach: Historyczno- Archeologicznym, Teologicznym oraz Lekarsko-Przyrodnicznym. Już w 1876 roku powstało małe muzeum ze zbiorami (głównie archeologicznymi) oraz zalążki księgozbioru. Towarzystwo prowadziło też działalność wydawniczą ("Roczniki TNT", "Fontes", "Zapiski TNT" i inne). TNT działało także w okresie międzywojennym. W okresie II wojny światowej władze okupacyjne zakazały działania i rozwiązały Towarzystwo. Majątek TNT został skonfiskowany, a jego księgozbiór przejęła "Stadtbibliothek Thorn". Po zakończeniu działań wojennych TNT wznowiło swoją działalność, a księgozbiór i magazynowane zasoby odzyskano dzięki postawie dra Ottona Freymutha (1892-1957), dyrektora Stadtbibliothek. W okresie powojennym działalność TNT finansowana była z różnych źródeł. Początkowo były to urzędy centralne, od 1951 roku finansowanie i patronat nad Towarzystwem przejęła PAN. Później, TNT finansowane było częściowo z budżetu województwa bydgoskiego. Nieco więcej środków przekazywał Towarzystwu Urząd Wojewódzki w Toruniu od 1975 roku. W 1990 roku budżet państwa zaprzestał stałego dotowania TNT. Mimo to, Towarzystwo istnieje i działa do dziś.

Zabytkowa kamienica przy ulicy Małe Garbary (dawniej Strobandstraße), mieszcząca restaurację "Sushi Koi". Ulicę Małe Garbary nazywano początkowo Paulerską (Paulergassen), co związane było z najstarszym w Toruniu określeniem dominikanów, których tutaj zwano paulerami. Ulica wychodziła bowiem wprost na główną bramę terenu klasztornego dominikanów toruńskich. Od XVI wieku, kiedy ulicę coraz częściej zasiedlali garbarze, utrwaliła się nazwa Garbarska lub Garbary (Gerbergasse). Z czasem dodano "Małe" (Kleine), aby odróżnić ulicę o starszej nazwie - Garbary, zwaną odtąd Wielkimi Garbarami. Od XVIII wieku północną część ulicy nazywano także ulicą Dominikańską. Obok garbarzy, w XVI i XVII wieku ulicę zamieszkiwali licznie browarnicy, kuśnierze, kupcy, płóciennicy, bednarze, nożownicy, piekarze i inni. Poźniej ulica nosiła imię toruńskiego burmistrza Henryka Strobanda (1548-1609).



Kamienice przy ulicy Małe Garbary. Budynek z ciemną elewacją, widoczny na pierwszym i drugim zdjęciu, to kamienica manierystyczna z ok. 1640 roku, wzniesiona na gotyckich murach piwnicznych i przebudowana w XVIII wieku. Fasada zwieńczona jest rozbudowanym szczytem z ornamentem ogonowym, zakończonym w formie korony królewskiej, charakterystycznej dla dynastii Wazów w XVII wieku. Od czasu powstania, kamienica w całości służyła jako budynek mieszkalny. Układ wnętrza przywrócono do stanu z XVIII wieku. Po generalnej odnowie i konserwacji okazało się, że fasada posiadała czarny kolor, który został jej przywrócony. Do rzadkości należy to, że również fasada od parteru do szczytu jest boniowana. Na tle czarnego koloru zielone ramy okienne oraz jasne ozdoby opaskowe szczytu podkreślają wspaniałość całej kamienicy. Obecnie po przeprowadzonych we wnętrzu pracach konserwatorskich oraz budowlanych mieści się tu stylowy hotel "Heban", restauracja i kawiarnia. Widoczna obok kamienica z białą fasadą, po generalnej przebudowie i konserwacji została zaadaptowana do celów biurowych Towarzystwa Ubezpieczeniowego "Warta" S.A. Na zapleczu zastosowano oszklenie dachowe, umożliwiające oglądanie części zabudowy z kominem z XIX wieku po dawnej fabryce pierników Gustava Traugotta Weesego (1801-1874).

 

 

 

Kamienica gotycka przy ulicy Małe Garbary, z półkoliście sklepionymi profilowanymi wnękami na fasadzie, pochodząca z początku XV wieku, częściowo przebudowana w XIX wieku.

 

Pomnik toruńskiej piernikarki, ustawiony w 2011 roku u wylotu ulicy Małe Garbary na ulicę Królowej Jadwigi. Autorem rzeźby piernikarki jest toruński artysta Tadeusz Porębski, twórca m.in. alei gmerków na ulicy Żeglarskiej oraz herbów miast hanzeatyckich na deptaku ulicy Szerokiej. Pomnik upamiętnia toruńskie tradycje piernikarskie sięgające XIV wieku, ale przede wszystkim nawiązywać ma do położonej niedaleko stąd dawnej fabryki pierników Gustava Traugotta Weesego.

Dom przy ulicy Prostej (dawniej Gerechtestraße) oraz figurka baranka na fasadzie jednej z XVII-wiecznych kamienic przy tej ulicy. 


 

XIX-wieczna kamienica przy ulicy Jęczmiennej (dawniej Gerstenstraße), zbudowana na starszych fundamentach.

 

 

Ulica Piekary (dawniej Bäckerstraße) przy skrzyżowaniu z ulicą Panny Marii. Po lewej stronie widoczne są budynki sądów, a dalej - areszt śledczy. Obecny budynek sądów, zwany niegdyś Ekonomią, mieścił bursę sławnego toruńskiego Gimnazjum Akademickiego. Został wzniesiony z inicjatywy burmistrza Henryka Strobanda na przełomie XVI i XVII wieku. Po "tumulcie toruńskim" w 1724 roku ulokowano tutaj całe gimnazjum wraz z biblioteką. W 1806 roku budynek został zamieniony na francuski szpital wojenny, co stało się przyczyną strat w wyposażeniu szkoły i stanie technicznym gmachu. Po 1855 roku mieściły się tu szkoły żeńskie, a w okresie międzywojennym gimnazjum z niemieckim językiem wykładowym. Z tyłu, w głębi ulicy, widoczny jest neogotycki gmach Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Fasada gmachu tzw. Ekonomii dawnego Gimnazjum Akademickiego - obecnie mieści się tu Sąd Okręgowy. Gimnazjum Akademickie zostało założone w roku 1568 na bazie istniejącej już wcześniej szkoły miejskiej. Początkowo mieściło się w budynkach dawnego klasztoru franciszkańskiego przy Kościele Mariackim. Od 1594 roku Gimnazjum stało się szkołą wyższą, przekształconą dzięki zabiegom toruńskiego burmistrza i humanisty Henryka Strobanda do rangi akademickiej, poprzez dodanie tzw. classis suprema. Była to jedna z pierwszych uczelni wyższych w Polsce. Wśród jej wykładowców byli tak wybitni ówcześni intelektualiści jak: Jan Turnowski (1567-1629), Piotr Zimmermann, Konrad Graser, Jan Krzysztof Hartknoch (1644-1687), Paweł Stransky czy Piotr Jaenichen (1679-1638). Gimnazjum Akademickie było ośrodkiem życia kulturalnego i naukowego miasta i całych Prus Królewskich. Przez wieki stało się jednym z najprężniejszych ośrodków szerzenia luteranizmu w Prusach Królewskich. Po "tumulcie toruńskim" w 1724 roku i odebraniu protestantom dotychczasowych budynków szkoły, siedzibę gimnazjum umieszczono w ekonomii (dotychczasowym internacie dla mniej zamożnych studentów). W 1825 roku, na mocy układu między Toruniem i rządem pruskim, gimnazjum stało się szkołą państwowo-miejską, a od roku 1880 już tylko państwową. Obecne I Liceum Ogólnokształcące w Toruniu uważane jest za kontynuację dawnego Gimnazjum Akademickiego.

 

 

Fragment budynku tzw. Ekonomii przy ulicy Piekary. Jest to zabytek z lat 1598-1601, wzniesiony w stylu renesansu niderlandzkiego z manierystyczną fasadą rozczłonkowaną gzymsami, podkreślającymi podział na kondygnacje. Zbudowany został z inicjatywy burmistrza Henryka Strobanda. Przy budynku znajdował się wewnętrzny dziedziniec. Przebudowany później gmach, posiada jedynie fragmentarycznie zachowane szczyty przy krótszych, prostopadłych do ulicy bokach budynku. Była to bursa sławnego dawniej toruńskiego Gimnazjum Akademickiego. Budynek miał na celu stworzenie dobrych warunków życia i nauki dla studentów przyjezdnych. Dla młodzieży uboższej istniała też pewna liczba miejsc bezpłatnych oraz takich, za które pobierano obniżone opłaty. Łącznie w budynku mogło mieszkać około 50 osób, z których część miała zapewniony na miejscu wikt. Po "tumulcie toruńskim" w 1724 roku ulokowano tutaj całe Gimnazjum Akademickie, wraz z biblioteką. W 1806 roku budynek został zamieniony na francuski szpital wojenny, co stało się przyczyną strat w wyposażeniu szkoły i stanie technicznym gmachu. Po 1855 roku mieściły się tu szkoły żeńskie, a w okresie międzywojennym gimnazjum z niemieckim językiem wykładowym. Na fasadzie budynku umieszczono pamiątkową tablicę z okazji 400-lecia powstania Gimnazjum Akademickiego. Obecnie we władaniu Sądu Okręgowego.

 

Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP. Świątynia zwraca uwagę swoją monumentalną i potężną bryłą, górującą nad północną częścią Starego Miasta. Zbudowana została przez franciszkanów, którzy przybyli do Torunia w 1239 roku. Ich klasztor był pierwszym i najważniejszym klasztorem w całym państwie krzyżackim - siedzibą kustodii pruskiej. Pierwszy kościół z ok. połowy XIII wieku był prostokątną budowlą salową o długości ok. 20 m, szerokości ok. 9 m i wysokości 12 m. Od północy przylegała do niego dzisiejsza zakrystia. W drugim kościele wschodnie zamknięcie ścianą prostą zastąpiono wielobokiem oraz nadbudowano ściany do wysokości ok. 18 m. Prezbiterium było sklepione. Nieznany jest kształt zachodniej części drugiego kościoła. Jeśli zaliczyć do niego relikty odkryte w nawie głównej i między południowymi filarami korpusu, należałoby się spodziewać niesymetrycznej budowli jednonawowej z wydłużonym prezbiterium i nieco szerszą nawą. W XIV wieku powstał trzeci kościół, którego kształt nie jest możliwy do dokładnego ustalenia. Przy jego budowie prawdopodobnie poszerzono prezbiteriumj. Obecny, czwarty kościół w postaci trójnawowej hali z emporą w nawie północnej, powstał w trzeciej i czwartej ćwierci XIV wieku. Zbudowany w sąsiedztwie klasztoru, jest jedną z trzech zachowanych gotyckich świątyń w zespole staromiejskim Torunia. W latach 1557-1724 był w rękach protestantów, w latach 1724-1821 - bernardynów, a od 1830 roku jest kościołem parafialnym. Powszechnie zwany jest kościołem Marii Panny, niekiedy Mariackim. W średniowieczu być może nosił wezwanie Narodzenia NMP (co jest kwestionowane), w okresie bernardyńskim - Zwiastowania NMP. Jest to murowana z cegły, trójnawowa, asymetryczna hala bez wieży. Prezbiterium jest wydłużone, prostokątne, jego wschodnia elewacja zwieńczona jest trzema ośmiobocznymi wieżyczkami, z których środkowa jest wyższa od pozostałych. Przestrzeń pomiędzy nimi wypełniają ażurowe szczyciki złożone ze sterczyn i wimperg (dekoracyjnych wykończeń w kształcie wysokiego trójkąta, wieńczących szczyt portalu albo ostrołuk okna). Korpus jest prostokątny, ma zwartą bryłę i przykryty jest jednym dwuspadowym dachem. Okna we wszystkich elewacjach są wąskie i wysmukłe, Kościół pofranciszkański w Toruniu ma duże znaczenie dla rozwoju architektury gotyckiej Pomorza. Był pierwszą tak wysoką halą na tym terenie, a motyw skarp wciągniętych do wnętrza został dalej twórczo rozwinięty w architekturze Gdańska.

 

 

 

 

 

We wnętrzu kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP zwraca uwagę jego strzelistość, potęgowana przez wąskie i wysokie okna z XIX-wiecznymi witrażami. Wnętrze o wysokości 26,75 m jest przekryte w nawach sklepieniami gwiaździstymi. Wciągnięcie przypór nawy południowej do wnętrza spowodowało utworzenie się głębokich wnęk o charakterze kaplic bocznych. W dolnej części nawy północnej znajduje się empora, będąca częścią dawnego krużganka klasztornego, włączonego do wnętrza kościoła. W kościele zachowała się część gotyckiego wyposażenia wnętrza: drewniane dębowe stalle z początku XV wieku, stanowiące jeden z najcenniejszych w Polsce zespołów snycerski średniowiecznej, rzeźba Chrystusa w grobie, fragmenty witraży z końca XIV wieku, krucyfiks z ok. 1510-1520 roku, sześć skrzydeł oraz rzeźba Chrystusa z dawnego ołtarza głównego, tzw. Poliptyku Toruńskiego (obecnie znajdującego się w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie). Ważnym elementem wystroju wnętrza są niezwykle cenne i reprezentujące wysoki poziom artystyczny gotyckie polichromie z lat 1380-1390 na wewnętrznych szkarpach, przedstawiające monumentalne postaci świętych, Chrystusa i Matki Boskiej na tle fantastycznej architektury. Polichromie te należą do najwybitniejszych osiągnięć średniowiecznego malarstwa na ziemiach polskich. Okres, gdy kościołem władali protestanci wzbogacił wyposażenie o nowe elementy. Należą do nich przede wszystkim liczne epitafia mieszczan, w tym najcenniejsze - epitafium rodziny Neisserów sprzed 1588 roku z najstarszą zachowaną panoramą Torunia z 1594 roku, poza tym epitafia Mochingerów z ok. 1590 roku, rodziny von den Linde z ok. 1584 roku, Strobandów z ok. 1590 roku, zapewne wykonane przez Willema van den Blocke (~1550-1628), Stadtlanderów z 1638 roku, Anny z Leszczyńskich Potockiej z 1653 roku, Wolfa Pistorisa z 1703 roku. Z początku XVII wieku pochodzi główna część prospektu organowego oraz manierystyczna ambona. Organy, będące arcydziełem sztuki rzeźbiarskiej, należą do najstarszych w Polsce. Pozostałe wyposażenie pochodzi w zasadzie z okresu rządów bernardynów. Są to późnobarokowe ołtarze przy filarach nawy głównej oraz monumentalny ołtarz główny o symbolice maryjnej z lat 1731-1733, dzieło Jana Guhra i Chrystiana Kynasta. Warto wymienić również drewniany łuk tęczowy z lat 1728-1729. Uzupełnieniami z przełomu XIX i XX wieku są neogotyckie witraże wykonane przez firmę Binsfelda i Jansena z Trewiru.


 

 

 

 

 

 


 

 

Z prawej strony poniższego zdjęcia, na pierwszym planie, widoczny jest gotycki dom, sąsiadujący z kościołem p.w. Wniebowzięcia NMP. Pochodzi on z XIV wieku i posiada charakterystyczny, trójschodkowy szczyt. Mieszkał w nim furtian franciszkański. Fasada domu zdobiona jest blendami ostrołucznymi i - podobnie jak mur przykościelny - zakończona blankami. Taki rodzaj architektury, wykorzystujący elementy militarne w budowlach cywilnych, typowy jest dla Flandrii, z miastami której, zwłaszcza Brugią, Toruń utrzymywał żywe kontakty handlowe. Stosowany był on w domach kupieckich i kamienicach. Podobne blanki wieńczyły fasadę Ratusza Staromiejskiego zanim został on podwyższony na początku XVII wieku.

Przy kościele zachował się od południa gotycki XIV-wieczny mur klasztorny z bramą, zwieńczony blankami i tworzący dziedziniec. Pierwotnie, między murem i prezbiterium kościoła był cmentarz, na którym chowano zakonników franciszkańskich. W XVII wieku, gdy Kościół był w rękach ewangelików, do gotyckiego muru od strony cmentarza dobudowano krypty grobowe, nad nimi zaś zbudowano krużganek. Do drugiego od wschodu przęsła prezbiterium, od strony północnej w 1636 roku dobudowano mauzoleum protestanckiej królewny szwedzkiej Anny Wazówny (1568-1625), siostry króla Zygmunta III Wazy (1566-1632), która zmarła w Brodnicy, ale z powodu zakazu odprawiania tam nabożeństw luterańskich nie mogła być pochowana w tym mieście. W okresie reformacji kościół przejęli protestanci, a sąsiadujący z nim klasztor zaadaptowano na gimnazjum miejskie, późniejsze słynne toruńskie Gimnazjum Akademickie. Do jego uczniów należeli m. in. matematyk i inżynier wojskowy Adam Freytag (1608-1650), lekarz, anatom, fizyk, paleontolog i wynalazca Samuel Thomas von Sömmering (1755-1830) oraz Samuel Bogumił Linde (1771-1847), slawista, leksykograf, językoznawca, tłumacz, bibliograf, pedagog i bibliotekarz, autor monumentalnego "Słownika języka polskiego". Wykładał tu również Jan Krzysztof Hartknoch (1644-1687), wybitny historyk Pomorza. W tym miejscu szkoła działała do 1724 roku. Wtedy to, na skutek królewskiego wyroku sądowego, związanego z zajściami tzw. "tumultu toruńskiego", zabudowania z kościołem przekazano katolickiemu zakonowi bernardynów. W 1821 roku zakon uległ kasacji, a budynek klasztoru został rozebrany; zachował się jedynie fragment zachodniego skrzydła, przylegającego od północy do kościoła.

Widok sprzed kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP na ulicę Panny Marii (dawniej Marienstraße), łączącą Rynek Staromiejski z ulicą Piekary. Na drugim i trzecim zdjęciu widoczne są kamieniczki przy tej ulicy. Szczególnie godna uwagi jest widoczna na trzecim zdjęciu kamienica gotycka z XV wieku. Była ona przebudowana II połowie XVII wieku. Z okresu gotyckiego zachowane są mury piwniczne i w części naziemnej - zbudowane w konstrukcji szkieletowej mury boczne budynku. Była to kamienica dwutraktowa z tzw. dużą sienią o wysokości 6,8 m. W XVII wieku zbudowano nowy mur frontowy z wykonanym w tynku boniowaniem oraz szczytem zdobionym charakterystycznym wówczas dla Torunia ornamentem okuciowym. Gotycką wysoką sień podzielono stropem na dwie kondygnacje, a pozostałe stropy wymieniono na nowe. Wówczas też stropy na parterze i na piętrze oraz mury izby tylnej na pierwszym piętrze pokryto bogatą dekoracją malarską. Wewnątrz znajdują się cenne renesansowe polichromie stropowe i ścienne. Obecnie w kamienicy tej oraz w sąsiedniej kamienicy z 1874 roku, powstałej w miejscu dwóch kamienic gotyckich, mieści się hotel. Po w/w dwóch nieistniejących już kamienicach gotyckich zachowały się piwnice kryte stropami belkowymi i kolebkowymi oraz - w części naziemnej - mury boczne z wnękami i śladami pierwotnych stropów.

Na ulicy Piekary. Wśród wielu zabytkowych kamieniczek znajdziemy tu też siedzibę Konsulatu Republiki Litewskiej, który istnieje od października 2006 roku, chociaż oficjalne jego otwarcie przez prezydenta Litwy Valdasa Adamkusa i Polski Lecha Kaczyńskiego (1949-2010) odbyło się 1 października 2007 roku.

 

  

 

Hotel "Petite Fleur" przy ulicy Piekary to dwie pieczołowicie odrestaurowane kamieniczki mieszczańskie: renesansowa i klasycystyczna, posadowiona na oryginalnych i dobrze zachowanych piwnicach gotyckich. Mieszczą one hotel i urokliwą restaurację. Pięknie odtworzono wysokie sienie kupieckie eksponujące belkowe stropy, XVII-wieczną klatkę schodową, a także wiele innych elementów z czasów gotyku. Nazwa hotelu nawiązuje do tytułu znanej piosenki, skomponowanej w 1952 roku przez amerykańskiego saksofonistę i klarnecistę jazzowego Sidneya Becheta (1897-1959). Utwór miał setki wykonań, ale jeśli chcecie posłuchać wersji autorskiej, zapraszam tu: http://www.youtube.com/watch?v=IG0bKuI0U44

 

c.d.n.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Budynek dawnego Banku Rzeszy, położony przy Placu Mariana Rapackiego (dawniej Bankplatz), to okazały neorenesansowy gmach, zbudowany w 1906 roku na miejscu zniwelowanej zachodniej fosy staromiejskiej. Był przeznaczony na siedzibę filii Banku Rzeszy Niemieckiej. W tym celu zastosowano specjalne rozwiązania wnętrz. Funkcje bankowe, jako siedziba NBP, budynek pełnił do 2003 roku, kiedy to został przekazany Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika. Obecnie mieści się tu Collegium Maximum UMK. Budynek został zaprojektowany przez berlińskiego architekta, Juliusa Habichta (1874-1912). Najbardziej ozdobna jest widoczna na zdjęciu fasada południowa z dekoracyjnym założeniem portalowym. Ciekawym elementem są wyrastające ponad okap dachu i umieszczone w narożach poligonalne wieżyczki, pełniące funkcję czysto dekoracyjną. Szczyt wieńczy figura kobieca - alegoria Fortuny - wykonana z blachy.

 


 

Pomnik Józefa Piłsudskiego (1867-1935) został odsłonięty 15 sierpnia 2000 roku. Jego autorami są Stanisław Szwechowicz i Brunon Wandtke z Trójmiasta. Pomnik wykonany jest z brązu - ma 4 metry wysokości i waży 800 kg. Przedstawia marszałka w charakterystycznej lekko zgarbionej sylwetce, w pozie refleksyjno-spoczynkowej. Na cokole umieszczony został napis: "Marszałek Józef Piłsudski 1867-1935. Wskrzesicielowi Państwa Polskiego honorowemu obywatelowi Torunia w 80 rocznicę Bitwy Warszawskiej mieszkańcy Torunia i Ziemi Chełmińskiej". Pomnik zlokalizowany jest w centrum miasta, na granicy Zespołu Staromiejskiego i Bydgoskiego Przedmieścia na skraju Parku 100-lecia Powrotu Torunia do Wolnej Polski.

Ulica Ducha Świętego (dawniej Heiligegeiststraße) i Brama Klasztorna, zwana także Bramą Ducha Świętego lub Bramą Mniszek. Została wzniesiona w pierwszej połowie XIV wieku.w stylu flandryjskiego gotyku, charakteryzującym się masywną konstrukcją. Ze względu na swoją przysadzistość, brama ta przypomina inną, nieistniejącą już, bramę Starego Miasta - Bramę Paulińską. Rozwój techniki wojennej, przede wszystkim upowszechnienie się broni palnej, wymógł nadbudowę bramy, której dokonano około roku 1420. Niegdyś brama prowadziła na nadwiślańskie nabrzeże, do osady Rybaki. Obok bram: Żeglarskiej, Łaziennej i Mostowej stanowiła najważniejszy punkt obronny na odcinku nadwiślańskim. Dziś stanowi doskonały przykład funkcji obronnej średniowiecznych bram miejskich. W XIX wieku, pozbawiona już właściwie funkcji obronnych, została przebudowana i odtąd jej pomieszczenia przeznaczone były na cele mieszkalne. Nazwa bramy i ulicy pochodzi od znajdującego się tuż poza murami miejskimi klasztoru sióstr benedyktynek, przy którym powstał szpital i kościół. Kościół ten nosił wezwanie Ducha Świętego i istniał do XVII wieku. Pochodzenie nazwy ulicy wiąże się nieraz mylnie ze współczesnym kościołem o tym samym wezwaniu, znajdującym się na drugim końcu ulicy, który jednak został wzniesiony w 1756 roku jako zbór luterański p.w. Świętego Krzyża. Ulica Ducha Świętego jest jedną z tych ulic Starego Miasta, które prowadząc na nadwiślańskie nabrzeże portowe miały duże znaczenie, tak w życiu gospodarczym, jak i w urbanistyce i przestrzeni portowego miasta. Była jedną z czterech szerokich ulic prowadzących do portu, stąd jej duża ówcześnie ranga. Nazwa ulicy na całym odcinku zachowała się od średniowiecza bez zmian. W średniowieczu przy ulicy tej mieszkali rzemieślnicy, głównie karczmarze, krawcy oraz piwowarzy, którzy od XVI do XVIII wieku dominowali tu, zwłaszcza na południowym jej odcinku. W części północnej utrzymywała się własność kupiecka ze względu na bliskość Rynku Staromiejskiego. Na początku XVIII wieku w domach przy tej ulicy mieszkało stosunkowo dużo przedstawicieli inteligencji i bogatych rzemiosł. W połączeniu z zamieszkującymi tu piwowarami i kupcami, nadawało to ulicy Ducha Świętego wyraźnie ekskluzywny charakter. Obecna zabudowa ulicy tylko w niewielkim stopniu przypomina jej średniowieczny wygląd.

 

Plan toruńskiego Starego Miasta na tablicy przy Bramie Klasztornej.

Neobarokowa kamienica "Pod Atlantem" z 1890 roku, stojąca przy ulicy Ducha Świętego. Mieści ona stylową kawiarnię o wystroju z końca XIX wieku. Nazwa pochodzi od widocznej na zdjęciach przypory międzyokiennej na fasadzie.

Dawna pruska wozownia artyleryjska z 1821 roku, położona na rogu ulic Rabiańskiej (dawniej Araberstraße) i Ducha Świętego, to unikalny na Ziemi Chełmińskiej typ obiektu militarno-magazynowego o szczególnych walorach historycznych i zabytkowych. Zbudowana została w stylu klasycystycznym. Przechowywano tu lawety armatnie i inne pojazdy artyleryjskie. Obiekt powstał w pierwszym okresie rozbudowy toruńskiej twierdzy pruskiej. Od 1997 roku mieści się tu galeria sztuki "Wozownia". Jest ona najstarszą i największą współczesną toruńską galerią. Powstała w 1950 roku jako Biuro Wystaw Artystycznych (BWA).

Na ulicy Ducha Świętego.

 

 

 

 

Ulica Rabiańska jest jedną z najbardziej klimatycznych i malowniczych ulic Starego Miasta. Zachowała ona w dużej mierze ślady hanzeatyckiej świetności Torunia. Uroku i tajemniczości dodaje jej nie do końca wyjaśniona nazwa. Ulica znajduje się w południowo-wschodniej części Starego Miasta i biegnie równolegle do Wisły. W średniowieczu nosiła ona nazwę Rabiansgasse albo Rabinsgasse. Nazwę tę próbowano wywodzić od niewolników niby tu mieszkających, co jednak wydaje się mało prawdopodobne, choć zapewne na podstawie tej argumentacji w okresie międzywojennym ulica nazywała się Niewolniczą. W XVI i w I połowie XVII wieku pojawia się nazwa Rabesgasse i Rabensgasse, którą można wysnuć od der Rabe (kruk). Równolegle na przełomie XVI i XVII wieku w źródłach pojawia się polski odpowiednik tej nazwy jako ulica Krucza oraz łaciński odpowiednik: platea Corvina. W XVIII i XIX wieku ulicę nazywano Arabengasse lub Rabengasse, co z kolei niektórzy łączą z rzekomym zamieszkiwaniem tu wyznawców islamu albo rabina i Żydów. Taka etymologia nazwy też jest chybiona, mając na uwadze fakt, że Żydzi nie mieli w przedrozbiorowym Toruniu prawa stałego mieszkania, a o arabskich mieszkańcach Torunia źródła nie wspominają. Nazwa taka mogła powstać poprzez wypaczenie miana średniowiecznego. Obecnie stosowana nazwa - ulica Rabiańska - jedynie naśladuje brzmienie niemieckojęzycznej nazwy średniowiecznej i nie ma bezpośredniego odpowiednika źródłowego w języku polskim. Najbardziej racjonalnym wytłumaczeniem może być to, odnoszące się jednak do kruków, które jako głośne i wyróżniające się ptaki były szczególnie widoczne w tej okolicy miasta, zajmowanej przez liczne spichlerze wypełnione zbożem. Ulica ta bowiem była gęsto zabudowana spichlerzami, zwłaszcza w jej wschodnim odcinku, gdzie do dziś zachowało się wiele takich gotyckich budowli, widocznych na zdjęciach. Spichlerze to jedne z najbardziej charakterystycznych architektonicznie budynków Torunia. Przetrwały do dziś jako świadectwo zamożności miasta z czasów dawnej świetności, kiedy było ono wielkim europejskim ośrodkiem handlowym. Toruń był członkiem europejskiego stowarzyszenia kupieckiego - Hanzy i od razu zajął jedno z czołowych miejsc w tym związku. Handel pociągał za sobą transport i składowanie wielkich ilości towarów, więc spichlerze budowano dla tych właśnie celów. Już w XIII/XIV wieku na terenie Starego Miasta było ich około 30, później, w okresie największego rozkwitu handlu zbożem w XVII wieku było ich ponad 100.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

W 1650 roku przu ulicy Rabiańskiej otwarta została pierwsza stała stacja pocztowa (tzw. "posthalternia"), włączona w 1654 roku do sieci poczty królewskiej. Zachowały się do dziś dwa niewielkie barokowe spichlerze, w których - zgodnie z przekazami historycznymi i długoletnią tradycją - mieściła się "posthalternia". Ze źródeł wynika, że Rada Miejska opłacała stałego gońca do usług pocztowych. Najbardziej znaną postacią, związaną z toruńską pocztą, był Jakub Kazimierz Rubinkowski (1668-1749) - burgrabia i poczmistrz, który swe urzędy sprawował w XVIII wieku. Dwa połączone w jedną całość barokowe spichlerze różnią się jedynie zwieńczeniem szczytów - trójkątnym i półkolistym.

Widoczne na zdjęciu kamienice przy ulicy Rabiańskiej należą do wielkich spichlerzodomów Torunia. Szerokość domów od strony ulicy wynosi ponad 10 m, a ich wysokość dochodzi do 20 m. Kamienica z prawej strony zbudowana jest na zrębie gotyckim. Została przebudowana ok. 1625 roku - z tego czasu pochodzi fasada frontowa z bogatym manierystycznym szczytem okuciowym. Do 1881 roku budynek użytkowany był jako spichlerz, a następnie został adaptowany na mieszkania. W 1970 roku przeprowadzono kapitalny remont, przywrócono wysoką sień i uporządkowano elewację frontową. Wewnątrz, w stropie wysokiej sieni, znajdują się renesansowe polichromowane belki stropowe z II połowy XVI wieku. Po lewej stronie wznosi się natomiast okazała kamienica gotycka z bogato rozczłonkowanym szczytem, widoczna lepiej na drugim zdjęciu. W średniowieczu był to spichlerz, który po generalnej przebudowie w XIX wieku zamieniony został na dom mieszkalny. W ostatnich latach przeprowadzono regotyzację tego cennego zabytku, nadając mu dawny charakter kamienicy gotyckiej. Obecnie, w kamienicy tej mieści się Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk.

Hotel "Pod Czarną Różą", mieszczący się w kamienicy przy ulicy Rabiańskiej. W średniowieczu w miejscu obecnej kamienicy znajdował się spichlerz. W XV wieku w jego miejscu zbudowano kamienicę mieszczańską, pełniącą funkcję domu i składu. Posiadała ona wysoką sień i wbudowaną galerię, a do początków XIX wieku nie zmieniała swego wyglądu i kształtu. Kamienica miała w swych dziejach wielu właścicieli. W roku 1821 zniszczony w okresie wojen napoleońskich budynek kupił Friedrich Schumacher, który dokonał jego gruntownej przebudowy w stylu klasycystycznym i zaadaptował kamienicę na dom wielorodzinny, podwyższając ją do 4 kondygnacji. W roku 1897 ówczesny właściciel, kupiec Anastasius Jankiewicz z Drezna, otworzył w kamienicy zajazd dla podróżnych. W 1993 roku zdewastowany budynek odkupiła od miasta Iwona Kowalczuk-Kuś, która zaadaptowała go na istniejący do dziś hotel.

Do najładniejszych spichlerzy gotyckich w Polsce należy monumentalny spichlerz, stojący na rogu ulic Piekary i Rabiańskiej. Pochodzi on z drugiej połowy XV wieku, posiada doskonale zachowany szczyt południowy, rozczłonkowany wysmukłymi blendami. Prowadzone w 1998 roku badania wykazały, że pierwotnie w tym miejscu stały dwie bliźniacze kamienice kupieckie ze wspólna fasadą.

 

 

Ulica Pod Krzywą Wieżą (dawniej Turmstraße) na Starym Mieście. Po lewej stronie widoczny jest ciąg murów obronnych z basztą zwaną Krzywą Wieżą, po prawej - budynek dawnego spichlerza na rogu ulicy Piekary. Widoczna na zdjęciach Toruńska Krzywa Wieża to najciekawsza i najbardziej znana średniowieczna baszta miejska, która swą nazwę zawdzięcza znacznemu odchyleniu od pionu (1,46 m). Wybudowana została w II połowie XIII wieku jako prosta 15-metrowa baszta obronna, wtopiona w system murów obronnych. Przez otwory w jej bocznych ścianach przebiegał ganek strażniczy, łączący ją z murami obronnymi, zaś brak ściany wewnętrznej ułatwiał wciąganie amunicji. Już w XIV wieku baszta pochyliła się na skutek posadowienia jej na niestabilnym gruncie. Baszta stoi w linii murów miejskich i jako taka nie miała nigdy większego znaczenia obronnego. Odgrywała rolę pomocniczej wieży strażniczej, jakich było w Toruniu wiele. Pochylona jest ku północy, a odchylenie od pionu przekracza 5°. Gdy baszta utraciła swoje walory obronne w XVIII wieku, podciągnięto do końca czwartą ścianę, wyrównano stropy i przeznaczono ją na karcer dla kobiet. W XIX wieku basztę przebudowano na kuźnię i mieszkanie dla rusznikarza, a w drugiej połowie tego stulecia całkowicie przeznaczono ją na potrzeby mieszkalne. Po remoncie przeprowadzonym w 2008 roku w wieży została umieszczona siedziba Miejskiej Instytucji Kultury Toruń 2016, koordynującej starania Torunia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury oraz klub o nazwie Bistro Torre.

 

 

 

 

 

Budynek dawnego spichlerza na rogu ulic Pod Krzywą Wieżą i Piekary. Pochodzi z pierwszej połowy XVII wieku. Wzniesiony został w miejscu dawnego spichlerza gotyckiego, a szczytem zwrócony jest do ulicy. Reprezentuje styl barokowy. Jego fasada ma wiele otworów okiennych, ozdobionych opaskami, mającymi przypominać związane worki ze zbożem. Spichlerz ten zaliczany jest do jednej z największych i najciekawszych budowli tego typu w Polsce.

Mury miejskie i Brama Klasztorna widziane od ulicy Bankowej (dawniej Bankstraße). Ulica Bankowa od początku istnienia Torunia była uliczką przymurną - biegnącą wzdłuż fragmentu południowego odcinka murów obronnych Starego Miasta. Uliczki takie, biegnące od wewnętrznej strony murów, miały charakter techniczny. Umożliwiały one obrońcom szybkie przemieszczanie się wzdłuż murów w czasie zagrożenia. Dlatego często były węższe od ulic komunikacyjnych, czy reprezentacyjnych, jednakże nie na tyle, by nie mogły jeździć nimi wozy. W średniowieczu nie wolno było ulic takich zabudowywać poprzez dostawianie do murów różnego rodzaju obiektów. Zakaz taki wydała Rada Starego Miasta Torunia w 1419 roku. Po przeciwnej stronie ulicy Bankowej znajdowały się zabudowania - często tyły spichlerzy, oficyny i podwórka kamienic, frontem należących do ulicy równoległej: w tym przypadku - Rabiańskiej. Do dziś nie zachowało się wiele z tych budynków, rozebranych, czy znacznie przebudowanych w XIX wieku. Uliczki przymurne zwykle nie miały swoich nazw. Nazwy nadano im dopiero na podstawie uchwały Rady Miejskiej z 1886 roku. Wówczas 160-metrowej długości odcinek wzdłuż średniowiecznych murów obronnych pomiędzy Bramą Klasztorną i Bramą Żeglarską nazwano Bankstrasse, sankcjonując tym samym zwyczajową nazwę. Nazwa ta odnosi się do siedziby Reichsbanku (Banku Rzeszy), mieszczącego się od 1875 roku w narożnej kamienicy przy ulicy Żeglarskiej. Był to ówcześnie główny bank w Toruniu, chociaż wcześniej od niego - w 1860 roku - założono Thorner Vereinsbank. W 1906 roku dla Banku Rzeszy zbudowano okazały gmach przy obecnym Placu Mariana Rapackiego (ówcześnie Bankplatz).

 

 

Mury miejskie i wieża Bramy Klasztornej, a także Krzywa Wieża widziane od ulicy Flisaczej.


 

c.d.n.


achernar51swiat
Obrazek użytkownika achernar51swiat
Offline
Ostatnio: 8 godzin 15 minut temu
Rejestracja: 01 cze 2020

Na ulicy Mikołaja Kopernika (dawniej Kopernikusstraße). Ulica nosząca obecnie imię Mikołaja Kopernika rozciąga się na przestrzeni 450 m pomiędzy ulicą Łazienną na wschodzie i Aleją Jana Pawła II na zachodzie, krzyżując się z przecznicami: ulicą Żeglarską, ulicą Ducha Świętego, ulicą Piekary i ulicą Pod Krzywą Wieżą. Tymczasem pierwotnie, każdy odcinek między poszczególnymi przecznicami miał inną nazwę. Odcinek między ulicą Łazienną i ulicą Żeglarską zwany był ulicą Świętojańską lub ulicą Przy Kościele św. Jana. Odcinek między ulicą Żeglarską i ulicą Ducha Świętego znany był jako ulica św. Anny. Odcinek między ulicą Ducha Świętego i ulicą Pod Krzywą Wieżą nosił nazwę ulicy Starotoruńskiej. Odcinek między ulicą Pod Krzywą Wieżą i Aleją Jana Pawła II był już poza murami miejskimi. Ulica św. Anny wraz z ulicą Starotoruńską była głównym traktem w Toruniu w okresie przed powiększeniem obszaru Starego Miasta Torunia w 1251 roku. Wiodła do jedynej od zachodu bramy miejskiej (nieistniejącej dziś Bramy Starotoruńskiej). Jako główna droga komunikacyjna, ulica była szersza od pozostałych, a ponadto działki przy niej charakteryzowały się także większą szerokością. Stąd też, zamieszkiwana była przez najzamożniejsze i najstarsze toruńskie rodziny patrycjuszowskie. Po likwidacji przeprawy wiślanej w Starym Toruniu i po wzmocnieniu przeprawy z Bramy Mostowej (wówczas Przewoźnej), znaczenie ulicy już w końcu XIII wieku zmniejszało się i stawała się ona coraz mniej atrakcyjna dla patrycjatu, który zawsze osiedlał się przy głównych i reprezentacyjnych ulicach. Ulica straciła swój elitarny charakter w okresie nowożytnym. Zamieszkiwało tu wielu kuśnierzy i wielu bogatych krawców. Były też spichlerze oraz zbrojownia miejska. Ulica Przy Kościele św. Jana była węższa, jednak w średniowieczu również należała do prestiżowych. Przy ulicy znajdowały się jatki (ławy mięsne), ciągnące się do ulicy Szerokiej. Istniały one aż do początku XIX wieku. W średniowieczu sprzedawano tu codziennie mięso i wędliny; w soboty wolno było dodatkowo sprzedawać mięso na Rynku Nowomiejskim, a w czwartki na Rynku Staromiejskim. W 1787 roku na rogu dzisiejszej ulicy Kopernika i ulicy Piekary, przed domem uważanym wtedy za miejsce urodzin Mikołaja Kopernika, wystawiono studzienkę-pomnik Mikołaja Kopernika. Powstała ona z inicjatywy ówczesnego burmistrza Samuela Lutra Gereta (1730-1797) i była jednym z wyrazów czci, jaką darzono w Toruniu wielkiego uczonego. W 1812 roku miejsce to zwiedzał Napoleon I Bonaparte (1769-1821). Nazwę ulicy św. Anny na obecną zmieniono dopiero w 1809 roku - w czasach Księstwa Warszawskiego. Natomiast nazwę ulicy Kopernika na ulicę Starotoruńską rozciągnięto w 1891 roku, po tym jak ówczesny historyk i burmistrz Torunia Georg Bender (1848-1924) opublikował swoje badania, ustalające dom rodzinny Koperników na obecny adres. Odtąd cały odcinek od ulicy Żeglarskiej do dawnej Bramy Starotoruńskiej nosi nazwę ulicy Kopernika.



 

 

Na ulicy Mikołaja Kopernika. Pierwszy budynek z prawej to kamienica narożna z ulicą Ducha Świętego, na której - od strony ulicy Ducha Świętego - znajduje się jedyny zachowany w Toruniu hak do zamykania ulic. Ta kamienica, przebudowana w XVI i XVIII wieku, należy do najlepiej zachowanych kamienic gotyckich w Toruniu. Przed przebudową w XVI wieku, jej ściany wieńczyły blanki, zaś od strony ulicy Ducha Świętego nad parterem był pulpitowy daszek, a okna pierwszego piętra były mniejsze. Fasada kamienicy pokryta była malowidłami (dziś zachował się jedynie aniołek nad wejściem). Zachowały się wszystkie gotyckie stropy i na pierwszym piętrze relikty polichromii. Dalej, w głąb ulicy, widoczne są dwie kamienice stanowiące zespół Muzeum Domu Kopernika, a u jej wylotu - katedra p.w. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.

 

 

 

 

 

Dom Kopernika przy ulicy noszącej również jego imię. Z oczywistych powodów, jest to najbardziej znany i najczęściej odwiedzany obiekt zabytkowy w Toruniu. Ta gotycka kamienica pochodzi z 1370 roku i należy ona do tak zwanych spichlerzodomów, które w średniowieczu spełniały zarówno funkcje mieszkalne, jak i magazynowe. Pod koniec XIV wieku właścicielem domu stał się kupiec sukienny Herbord Platte. W 1459 roku kamienicę od swego siostrzeńca, Szymona Falbrechta przejął za długi Lucas I Watzenrode, dziadek Mikołaja Kopernika, i wkrótce przekazał ją swojej córce Barbarze Watzenrode (~1440~1495) i jej małżonkowi, Mikołajowi Kopernikowi seniorowi (~1420-1483). Wielu historyków wskazuje tę kamienicę za miejsce, gdzie w 1473 roku przyszedł na świat astronom - Mikołaj Kopernik. W 1480 roku rodzina Koperników sprzedała kamienicę Georgowi Polnischemu. Kamienica została przebudowana na początku XIX wieku, a fasadę pozbawioną szczytu pokryto tynkiem. W czasie badań i prac renowacyjnych w latach 1960-1963 odkryto partie dawnej gotyckiej fasady z zachowanymi elementami średniowiecznej polichromii. Na tej podstawie odtworzono typową gotycką elewację według stanu z XV wieku. Przeprowadzono również prace restauracyjne we wnętrzu, przywracając dawny układ przestrzenny domu i rekonstruując m.in. wysoką sień na parterze. Odtworzono więc typowy gotycki dom mieszkalno-magazynowy, z mieszkalnym parterem i piętrem oraz magazynowym drugim piętrem. Jest to jeden z kilku najlepszych przykładów średniowiecznego budownictwa mieszczańskiego w Toruniu i zarazem w Polsce. Dom Kopernika i kamienica sąsiednia tworzą łącznie Muzeum Mikołaja Kopernika. Kamienica sąsiadująca z Domem Kopernika była restaurowana w 1972 roku. Kamienica ta, której początki sięgają XIII/XIV wieku, posiada bogatą XV-wieczną elewację frontową i ma typowy dla większości toruńskich kamienic układ wnętrza. Jedna z widocznych na zdjęciu kamienic była własnością rodziny Koperników (najprawdopodobniej ta z lewej). Należała ona w latach 1464-1480 do ojca Mikołaja Kopernika. Prawdopodobnie tu urodził się wielki astronom i tu spędził pierwsze 7 lat życia. Jednak to, czy Mikołaj Kopernik przyszedł na świat właśnie tutaj nie jest do końca pewne. Ostatnio pod uwagę brana jest też jedna z nieistniejących już kamienic w Rynku Staromiejskim, należała ona bowiem niegdyś do rodziny Koperników. Historycy kilka lat temu stwierdzili, że prawdopodobnie to w niej, a nie w budynku przy dzisiejszej ulicy Kopernika, urodził się Mikołaj. Jednym z argumentów na potwierdzenie tej tezy jest choćby to, iż kamienica w Rynku była okazalsza od kamienicy, zwanej dziś Domem Kopernika.

 

 

Dawna kamienica gotycka z XV wieku, położona przy ulicy Kopernika w sąsiedztwie Domu Kopernika. Przebudowana w XVII i XVIII wieku. We wnękach nadokiennych umieszczono rokokową malarską dekorację ornamentową. Obecnie mieści się tu Instytut Geografii Polskiej Akademii Nauk.

Kamienice przy ulicy Mikołaja Kopernika. Dom z żółtą fasadą to kamienica gotycka, przebudowana w XIX wieku. Była uważana w XIX wieku za miejsce urodzin Mikołaja Kopernika. Cegłę pamiątkową z tej właśnie kamienicy kazał wyjąć gen. Stanisław Woyczyński (1766-1837), komendant twierdzy Toruń w czasach Księstwa Warszawskiego, i posłać do Puław, gdzie ksężna Izabela Czartoryska (1746-1835) umieściła ją w Świątyni Sybilli - pierwszym polskim muzeum. Kamienicę tę - jako miejsce urodzin astronoma - zwiedzał też w 1812 roku Napoleon I Bonaparte (1769-1821) oraz w 1825 roku 15-letni Fryderyk Chopin (1810-1849). Stojący obok budynek z bordową fasadą to kamienica z XV wieku, przebudowana w okresie baroku jednak z wieloma elementami architektury gotyckiej w postaci dwóch biforyjnych (dwudzielnych) blend w górnej części fasady, profilowanego portalu i blend na szczycie, widocznych z boku pod dachem. Na skutek kolejnych przebudów zatraciła wiele cech gotyckich, jak choćby formy okienne, a przede wszystkim fasadę szczytową, na rzecz kolorystycznych elementów barokowych.

 

 

Na staromiejskich ulicach.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Przez Toruń przepływa Wisła na odcinku 21 kilometrów. Na zdjęciu pierwszym - Wisła widziana z terenu dawnego zamku krzyżackiego, na zdjęciach drugim i trzecim - widoki z mostu drogowego im. Józefa Piłsudskiego. W oddali widoczny jest most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego. Most ten został uruchomiony w 1873 roku jako przeprawa kolejowo-drogowa. W 1934 roku zamknięto go dla ruchu kołowego. Most został wysadzony w powietrze w 1939 roku przez wycofujące się wojska polskie, a następnie ponownie w 1945 roku przez wycofujące się wojska niemieckie. W 1948 roku został odbudowany. W lipcu 1998 roku otwarto trzeci, toruński most przez Wisłę - Most autostradowy im. Armii Krajowej. Po rzece kursują też statki wycieczkowe.

 

"Katarzynka" to słynna toruńska łódka spacerowa. Zbudowana została w stoczni w Budapeszcie w 1955 roku jako jedna z czterech szalup dla polskiego statku pasażerskiego "Mazowsze". W związku z przebudową statku, w roku 1967 trafiła do Torunia. Od 1969 do 2000 roku kursowała po Wiśle, przewożąc pasażerów z Bulwaru Filadelfijskiego na Kępę Bazarową. "Katarzynka" została uwieczniona w pierwszych kadrach "Rejsu" Marka Piwowskiego. Od 2005 roku ustawiona jest na nadwiślańskim Bulwarze Filadelfijskim. Na drugim zdjęciu widoczna jest tablica na Bulwarze Filadelfijskim, przypominająca ów kultowy film, którego część była kręcona w 1969 roku właśnie w Toruniu.

 

Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego widziany z nabrzeża przy Bulwarze Filadelfijskim. Pochodził on z rozebranego w 1928 roku mostu kolejowego w Opaleniu koło Kwidzyna, niepotrzebnego z powodu zmiany granic po 1918 roku. Został oddany do użytku w 1934 roku. W czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku został wysadzony przez wojska polskie, a następnie ponownie w 1945 roku przez wycofujące się wojska niemieckie. W 1950 roku został odbudowany. Most ma długość 800 m. Z racji tego, że jest jedynym mostem drogowym w centrum miasta, jest on bardzo przeciążony ruchem drogowym (ponad 45 tys. pojazdów na dobę). Gdy wjeżdża się nań od południa można podziwiać przepiękną panoramę toruńskiej Starówki. Od 2007 roku most jest efektownie iluminowany.


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Panorama toruńskiego Starego Miasta, którą można podziwiać z mostu drogowego im. Józefa Piłsudskiego

Bulwary nadwiślańskie, ciągnące się wzdłuż Wisły na całej długości murów miejskich i dalej, są jednym z ulubionych miejsc spacerowych torunian i turystów. Latem są tłumnie wypełnione, pełne gwaru ludzi spacerujących i siedzących na stopniach, ławkach i w licznych ogródkach piwnych. Podziwiać stąd można m.in. zielony przeciwległy brzeg Wisły - wyspę Kępę Bazarową, porośniętą lasem łęgowym, stanowiącym rezerwat przyrody. Na Bulwarze Filadelfijskim, naprzeciwko Bramy Klasztornej, stoi kotwica-obelisk postawiona na pamiątkę istnienia w Toruniu pierwszej polskiej Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, która znajdowała się tuż obok - w dużym gmachu po przeciwnej stronie ulicy, niedaleko Bramy Klasztornej, w tzw. Koszarach Racławickich. Kotwica ta upamiętnia też tradycje morskie Torunia, które wyrażają się istnieniem portu już od XIII wieku. W średniowieczu i później, nabrzeże od Bramy Klasztornej do Bramy Żeglarskiej zajmowały urządzenia portowe, 200-metrowy drewniany pomost wyładunkowy, żuraw, magazyny towarowe i inne, a od 1585 roku całe nabrzeże portowe było wybrukowane. Do portu toruńskiego przybijały w średniowieczu statki pełnomorskie, a wielkim handlem morskim w ramach związku hanzeatyckiego, wg zachowanych wykazów z XIV wieku, trudniło się aż 172 kupców toruńskich. Stąd też nazywano ówczesny Toruń śródlądowym portem morskim.

 

 

Neogotycki kościół garnizonowy p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Posiada najwyższą w Toruniu 86-metrową wieżę, zwieńczoną ośmiobocznym hełmem i czterema małymi wieżyczkami narożnymi. Nawa i prezbiterium świątyni przykryte są sklepieniem gwiaździstym. W nawie i ramionach transeptu umieszczono empory, połączone wąską galerią. Na ścianach empor i chóru organowego widnieją polichromie świętych, a w niszach pod galerią - płaskorzeźby świętych. W ołtarzu głównym umieszczona jest figura Chrystusa Zmartwychwstałego, w oknach prezbiterium witraże z postaciami świętych, poniżej w 12 ostrołukowych niszach - malowane postaci apostołów. Wewnątrz świątyni znajdują się liczne tablice pamiątkowe o charakterze głównie patriotycznym.

 

Na Placu Świętej Katarzyny w pobliżu kościoła garnizonowego. Plac znajduje się w centrum miasta na Przedmieściu św. Katarzyny, w bliskim sąsiedztwie Zespołu Staromiejskiego. Jego głównym akcentem architektonicznym jest wspomniany kościół p.w. św. Katarzyny. Plac został wytyczony w ramach poszerzenia terenu miasta, planowanego od lat 70. XIX wieku. W związku z tym, zlikwidowano częściowo północno-wschodnią kurtynę obwarowań bastionowych i do terenu miasta włączono dawne Przedmieście św. Katarzyny, nazywane wówczas Wilhelmstadt. Pierwotnie, według projektów z 1878 roku i 1880 roku, plac miał być dużo mniejszy. W obecnym kształcie został wytyczony po 1884 roku. Jego południowa pierzeja jest jednocześnie granicą Nowego Miasta i przebiega w przybliżeniu wzdłuż dawnej wewnętrznej linii murów obronnych. Na przełomie XIX i XX wieku nadano mu nazwę placu Wilhelma (Wilhelmsplatz).

Ulica Świętej Katarzyny (dawniej Katharinienstraße). Zwraca tu uwagę ciąg czterech sąsiadujących wzajemnie kamienic tworzących fragment pierzei. Wszystkie z nich mają ciekawe i urozmaicone formy fasad z elementami neorenesansu, neogotyku i in. Szczególnie wyróżnia się tzw. Kamienica Gutenberga, wzniesiona w 1904 roku w stylu eklektycznym przez znanego toruńskiego drukarza, K. Domborowskiego, widoczna na kolejnych zdjęciach. Na fasadzie we wnęce widoczny jest naturalnej wielkości pomnik przedstawiający Jana Gutenberga (~1400-1468), wynalazcy sztuki drukarskiej, na wykuszu - podtrzymywane przez anioły herby miasta, powyżej - płaskorzeźby przedstawiające pracę drukarzy. W okresie międzywojennym mieściła się tu Drukarnia Toruńska, w której drukowano m.in. "Słowo Pomorskie", organ prasowy endecji, uważany za najpoważniejszy międzywojenny dziennik toruński. Natomiast po II wojnie światowej siedzibę miały Zakłady Graficzne w Toruniu, których od 1948 roku specjalnością stały się książki, zwłaszcza z zakresu literatury pięknej i młodzieżowej. Ulica św. Katarzyny znajdowała się na osi głównego szlaku komunikacyjnego ze Starego Miasta do Golubia i zawsze należała do najbardziej cenionych i zamożnych ulic nowomiejskich.


 

 

Jedna z kamienic w centrum. Mnie przypomina nieco nowojorski Flatiron Building - oczywiście, toutes proportions gardées.

Na ulicy Warszawskiej (dawniej Friedrichstraße).

Kamienica na rogu ulicy Warszawskiej i Placu 18 Stycznia (dawniej Hermannsplatz).

 

Most kolejowy im. Ernesta Malinowskiego.

Kamienica przy ulicy Kazimierza Jagiellończyka (dawniej Albrechtstraße).

Toruńskie Centrum Handlowe Bielawy, o powierzchni całkowitej 30.000 m², zostało otwarte w roku 2002. Jest położone blisko szosy wylotowej w kierunku Olsztyna. Na terenie Centrum mieści się największy w Toruniu hipermarket Carrefour oraz przestronna galeria handlowa licząca ponad 70 sklepów, restauracji, kawiarni i punktów usługowych.

Główny gmach Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Próby utworzenia uniwersytetu w Toruniu podjęto już w 20-leciu międzywojennym. Po wojnie idea organizacji uczelni pojawiła się już w lutym 1945 roku. Dekret o utworzeniu Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu został wydany przez Radę Ministrów w sierpniu 1945 roku. Z dużym trudem odbywało się kompletowanie kadry naukowej. Obok sporej grupy profesorów wileńskich, którzy już latem 1945 roku przybyli do Torunia, oraz licznego grona uczonych lwowskich, którzy znaleźli się w grodzie Kopernika w jesieni tego roku, w ciągu następnych miesięcy do Torunia trafiło kilkunastu badaczy z Warszawy, Krakowa i Poznania. W rezultacie, już w 1946 roku zdecydowana większość katedr posiadała obsadę profesorską. W następnych latach w toruńskiej uczelni podjęło pracę wielu wybitnych uczonych, posiadających uznany dorobek naukowy w swoich dyscyplinach wiedzy. W latach 1966-1976 nastąpiła zasadnicza rozbudowa bazy lokalowej uczelni, uzupełnianej potem w następnych latach. Uczelnia także powiększyła bogatą ofertę kierunków studiów. Uniwersytet ma uprawnienia do nadawania stopnia doktora w 25 dyscyplinach naukowych oraz stopnia doktora habilitowanego w 22 dyscyplinach. W 2017 roku na uczelni było zatrudnionych ponad 4.300 osób, w tym ponad 2.200 pracowników naukowo-dydaktycznych. W tej grupie zatrudnionych jest ponad 500 samodzielnych pracowników naukowych - profesorów i doktorów habilitowanych. Na 17 wydziałach i w Interdyscyplinarnym Centrum Nowoczesnych Technologii UMK studiowało w 2017 roku blisko 25 tys. studentów, którzy kształcili się na 113 kierunkach studiów, 79 kursach i studiach podyplomowych oraz 24 rodzajach studiów doktoranckich. Uczelnia prowadzi stację badawczą na Spitsbergenie, a także kieruje Uniwersyteckim Liceum Ogólnokształcącym w Toruniu. W 2019 roku UMK otrzymał tytuł Uczelni Badawczej w konkursie Inicjatywa Doskonałości - Uczelnia Badawcza, zorganizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Widoki Torunia z wieży Ratusza Staromiejskiego.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

-----

 

c.d.n.

 

Strony

Wyszukaj w trip4cheap